Tiểu luận Triết học số 19 - Tín dụng: Cơ sở lí luận và thực tiễn ở Việt Nam

Chia sẻ: Phuc Nguyen | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:17

Thêm vào BST

Báo xấu

285
lượt xem 35
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tiểu luận cung cấp cho người học các kiến thức: Tiểu luận triết học, triết học Mac Lenin, cơ sở lí luận, cơ sở thực tiễn, phân tích tình hình tín dụng, hệ thống hoá cơ sở lí luận, cơ sở lí luận về tín dụng,... Hi vọng đây sẽ là một tài liệu hữu ích dành cho các bạn sinh viên đang theo học môn dùng làm tài liệu học tập và nghiên cứu. Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung tài liệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tiểu luận Triết học số 19 - Tín dụng: Cơ sở lí luận và thực tiễn ở Việt Nam

I. Đ Ặ T V Ấ N Đ Ề HI Ệ N NAY 1. Tính c ấ p thi ế t Hi ệ n nay, Vi ệ t Nam đang ti ế n hành công nghi ệ p hoá hi ệ n đ ạ i hoá đ ấ t n ướ c, mu ố n v ậ y c ầ n có n ề n kinh t ế tăng tr ưở ng và phát tri ể n cao. Trong đó nhu c ầ u v ề v ố n là h ế t s ứ c c ầ n thi ế t, đ ượ c coi là y ế u t ố hàng đ ầ u, là ti ề n đ ề phát tri ể n kinh t ế .Đ ạ i h ộ i đ ạ i bi ể u toàn qu ố c gi ữ a nhi ệ m k ỳ khoá VII c ủ a đ ả ng đã đ ề ra: “đ ể công nghi ệ p hoá hi ệ n đ ạ i hoá đ ấ t n ướ c c ầ n huy đ ộ ng nhi ề u ngu ồ n v ố n s ẵ n có v ớ i s ử d ụ ng v ố n có hi ệ u qu ả , trong đó ngu ồ n v ố n trong n ướ c là quy ế t đ ị nh ngu ồ n v ố n bên ngoài là quan tr ọ ng...”. Tín d ụ ng ra đ ờ i r ấ t s ớ m, ra đ ờ i khi xã h ộ i b ắ t đ ầ u có s ự phân công lao đ ộ ng xã h ộ i và ch ế đ ộ s ở h ữ u t ư nhân v ề t ư li ệ u s ả n xu ấ t. Tín d ụ ng đã t ồ n t ạ i và phát tri ể n ở nhi ề u n ề n kinh t ế v ớ i các m ứ c đ ộ phát tri ể n khác nhau. Đ ặ c bi ệ t hi ệ n nay trong n ề n kinh t ế th ị tr ườ ng, n ề n s ả n xu ấ t hàng hoá phát tri ể n m ạ nh m ẽ , cùng v ớ i s ự t ồ n t ạ i các m ố i quan h ệ cung c ầ u v ề h àng hoá, v ậ t t ư , s ứ c lao đ ộ ng thì quan h ệ cung c ầ u v ề ti ề n v ố n đã xu ấ t hi ệ n và ngày m ộ t phát tri ể n nh ư m ộ t đòi h ỏ i c ầ n thi ế t khách quan c ủ a n ề n kinh t ế nh ằ m đáp ứ ng nhu c ầ u ti ế t ki ệ m và đ ầ u t ư . Nhà n ướ c đã s ử d ụ ng tín d ụ ng nh ư m ộ t công c ụ quan tr ọ ng trong h ệ th ố ng c ác đòn b ẫ y kinh t ế đ ể thúc đ ẩ y s ự phát tri ể n c ủ a n ề n kinh t ế qu ố c dân. Mu ố n tìm hi ể u rõ v ề tín d ụ ng tôi đã ch ọ n vi ế t đ ề tài: “ Tín d ụ ng: c ơ s ở lí lu ậ n và th ự c ti ễ n ở Vi ệ t Nam”. 2. M ụ c tiêu nghiên c ứ u Góp ph ầ n h ệ th ố ng hoá c ơ s ở lí lu ậ n v ề tín d ụ ng. Phân tích tình hình tín d ụ ng ở Vi ệ t Nam. 1
Đ ư a ra m ộ t s ố bi ệ n pháp nh ằ m nâng cao hi ệ u qu ả c ủ a ho ạ t đ ộ ng tín d ụ ng. II. NGHIÊN C Ứ U T Ổ NG QUAN 1. C ơ s ở lí lu ậ n v ề tín d ụ ng 1.1. Khái ni ệ m : Tín d ụ ng là quan h ệ vay m ượ n l ẫ n nhau theo nguy ên t ắ c có hoàn tr ả . Danh t ừ tín d ụ ng dùng đ ể ch ỉ m ộ t s ố hành vi kinh t ế r ấ t ph ứ c t ạ p nh ư : bán ch ị u hàng hoá, cho vay, chi ế t kh ấ u, b ả o h ành,ký thác, phát hành gi ấ y b ạ c. Trong m ỗ i m ộ t hành vi tín d ụ ng có hai bên cam k ế t v ớ i nhau nh ư sau: M ộ t bên thì trao ngay m ộ t s ố tài hoá hay ti ề n t ệ Còn m ộ t bên kia cam k ế t s ẽ hoàn l ạ i nh ữ ng đ ố i kho ả n c ủ a s ổ tài hoá trong m ộ t th ờ i gian nh ấ t đ ị nh và theo m ộ t s ố đi ề u ki ệ n nh ấ t đ ị nh nào đó. Nhà kinh t ế pháp, ông Louis Baudin, đã đ ị nh nghĩa tín d ụ ng nh ư là “ M ộ t s ự trao đ ổ i tài hoá hi ệ n t ạ i l ấ y m ộ t tài hóa t ươ ng lai”. ở đây y ế u t ố th ờ i gian đã xen l ẫ n vào và cũng vì có s ự xen l ẫ n đó cho nên có th ể có s ự b ấ t tr ắ c, r ủ i ro x ả y ra v à c ầ n có s ự tín nhi ệ m c ủ a hai bên đ ươ ng s ự đ ố i v ớ i nhau. Hai bên đ ươ ng s ự d ự a vào s ự tín nhi ệ m, s ử d ụ ng s ự tín nhi ệ m c ủ a nhau vì v ậ y m ớ i có danh t ừ thu ậ t ng ữ tín d ụ ng. Nh ữ ng hành vi tín d ụ ng có th ể do b ấ t c ứ ai th ự c hi ệ n. Ch ẳ ng h ạ n hai ng ườ i th ườ ng c ó th ể cho nhau vay 2
ti ề n. Tuy nhiên ngày nay khi nói t ớ i tín d ụ ng ng ườ i ta nói ngay t ớ i các ngân hàng vì các c ơ quan này chuyên làm các vi ệ c nh ư cho vay, b ả o l ả nh, chi ế t kh ấ u, kí thác và phát hành gi ấ y b ạ c. 1.2. C ơ s ở ra đ ờ i c ủ a tín d ụ ng Khi có s ự phân công lao đ ộ ng xã h ộ i và s ự xu ấ t hi ệ n c ủ a s ở h ữ u t ư nhân v ề t ư li ệ u s ả n xu ấ t thì tín d ụ ng ra đ ờ i. S ở h ữ u t ư nhân v ề t ư li ệ u s ả n xu ấ t d ẫ n đ ế n s ở h ữ u t ư nhân v ề s ả n ph ẩ m làm ra. Xã h ộ i có s ự phân hoá giàu nghèo. Nh ữ ng ng ườ i nghèo khi g ặ p khó khăn trong cu ộ c s ố ng h ọ ph ả i vay m ượ n. Tín d ụ ng ra đ ờ i. Trên ph ươ ng di ệ n xã h ộ i, do có s ự phân công lao đ ộ ng xã h ộ i hình thành s ả n xu ấ t hàng hoá và ti ề n t ệ đã xu ấ t hi ệ n đ ể s ử d ụ ng trong quá trình s ả n xu ấ t hàng hoá. Ng ườ i s ả n xu ấ t có lúc thi ế u v ố n b ằ ng ti ề n đ ể ti ế n hành s ả n xu ấ t kinh doanh nh ư ng c ó lúc th ừ a v ố n b ằ ng ti ề n. Đ ể đi ề u ch ỉ nh nhu c ầ u và kh ả năng v ố n b ằ ng ti ề n c ủ a các ch ủ th ể trong quá trình s ả n xu ấ t hàng hoá đòi h ỏ i tín d ụ ng ra đ ờ i. Trong l ị ch s ử phát tri ể n kinh t ế xã h ộ i, hình th ứ c đ ầ u tiên c ủ a tín d ụ ng là tín d ụ ng n ặ ng lãi đ ượ c ra đ ờ i vào th ờ i kì c ổ đ ạ i. Trong xã h ộ i nô l ệ và nh ấ t là ở xã h ộ i phong ki ế n, tín d ụ ng n ặ ng lãi đã phát tri ể n và m ở r ộ ng h ơ n. Đ ặ c đi ể m c ủ a tín d ụ ng n ặ ng lãi là lãi su ấ t r ấ t cao, hình th ứ c v ậ n đ ộ ng c ủ a v ố n r ấ t đa d ạ ng, d ướ i nhi ề u hình th ứ c và m ụ c đích vay vào tiêu dùng là ch ủ y ế u. Khi ph ươ ng th ứ c s ả n xu ấ t T ư b ả n ch ủ ngh ĩa hình thành và phát tri ể n, n ề n s ả n xu ấ t hàng hoá l ớ n đ ượ c m ở r ộ ng, tín d ụ ng t ư b ả n ch ủ nghĩa v ề c ơ b ả n đã thay th ế tín d ụ ng n ặ ng lãi. Tuy v ậ y tín d ụ ng n ặ ng lãi không m ấ t đi mà v ẫ n t ồ n t ạ i và phát tri ể n ở nhi ề u n ề n kinh t ế v ớ i các m ứ c đ ộ phát tri ể n khác nhau. Hi ệ n nay tín d ụ ng 3
n ặ ng lãi v ẫ n t ồ n t ạ i ph ổ bi ế n ở các n ướ c ch ậ m phát tri ể n. Ngày nay cùng v ớ i s ự phát tri ể n c ủ a xã h ộ i, tín dung cũng không ng ừ ng m ở r ộ ng và phát tri ể n đa d ạ ng. Ch ủ th ể tham gia tín d ụ ng bao g ồ m t ấ t c ả các thành ph ầ n kinh t ế : Nhà n ướ c, doanh nghi ệ p, cá nhân, t ư nhân. t ậ p th ể , t ấ t c ả các c ấ p t ừ trung ươ ng đ ế n đ ị a ph ươ ng, các t ổ ch ứ c chính ph ủ , phi chính ph ủ trong n ướ c,qu ố c t ế . Các quan h ệ tín d ụ ng đ ượ c m ở r ộ ng c ả v ề đ ố i t ượ ng và quy mô ho ạ t đ ộ ng. Th ể hi ệ n ở các ngân hàng có m ặ t ở h ầ u h ế t m ọ i n ơ i. H ầ u nh ư toàn b ộ các doanh nghi ệ p, các nhà kinh doanh đ ề u s ử d ụ ng v ố n tín d ụ ng d ướ i hình th ứ c vay ngân hàng, phát hành trái phi ế u, mua ch ị u hàng hoá. Kh ố i l ượ ng v ố n tín d ụ ng ngày ngày càng l ớ n, các hình th ứ c tín d ụ ng ngày càng đa d ạ ng (tín d ụ ng nhà n ướ c,ngân hàng, thuê mua, n ặ ng lãi...). 1.3. B ả n ch ấ t c ủ a tín d ụ ng Tín d ụ ng r ấ t phong phú và đa d ạ ng v ề hình th ứ c. B ả n ch ấ t c ủ a tín d ụ ng th ể hi ệ n ở các ph ươ ng di ệ n sau: M ộ t là ng ườ i s ở h ữ u m ộ t s ố ti ề n ho ặ c hàng hoá chuy ể n giao cho ng ườ i khác s ử d ụ ng m ộ t th ờ i gian nh ấ t đ ị nh. Lúc này, v ố n đ ượ c chuy ể n t ừ ng ườ i cho vay sang ng ườ i vay. Hai l à, sau khi nh ậ n đ ượ c v ố n tín d ụ ng, ng ườ i đi vay đ ượ c quy ề n s ử d ụ ng đ ể thõa mãn m ộ t hay m ộ t s ố m ụ c đích nh ấ t đ ị nh. Ba là, đ ế n th ờ i h ạ n do hai bên th ỏ a thu ậ n, ng ườ i vay hoàn tr ả l ạ i cho ng ườ i cho vay m ộ t gi á tr ị l ớ n h ơ n v ố n ban đ ầ u, ti ề n tăng thêm đ ượ c g ọ i là ph ầ n lãi. Các Mác đã vi ế t v ề b ả n ch ấ t c ủ a tín d ụ ng nh ư sau: “ Ti ề n ch ẳ ng qua ch ỉ r ờ i kh ỏ i tay ng ườ i s ơ h ữ u m ộ t th ời gian v à ch ẳ ng qua ch ỉ t ạ m th ờ i chuy ể n t ừ tay ng ườ i t ư h ữ u sang tay nh à t ư b ả n ho ạ t đ ộ ng, cho nên ti ề n không ph ả i b ỏ ra đ ể thanh toán, cũng 4
không ph ả i t ự đem bán đi mà cho vay, ti ề n ch ỉ đem nh ượ ng l ạ i v ớ i m ộ t đi ề u ki ệ n là nó s ẽ quay v ề đi ể m xu ấ t phát sau m ộ t kì h ạ n nh ấ t đ ị nh”. Đ ồ ng th ờ i CácMác cũng v ạ ch ra yêu c ầ u c ủ a vi ệ c ti ề n quay tr ở v ề đi ể m xu ấ t phát là: “v ẫ n gi ữ đ ượ c nguyên v ẹ n giá tr ị c ủ a nó và đ ồ ng th ờ i l ạ i l ớ n lên trong quá trình v ậ n đ ộ ng”. Đ ế n nay các nhà kinh t ế đã có nhi ề u đ ị nh nghĩa khác nhau v ề tín d ụ ng nh ư ng đ ề u ph ả n ánh m ộ t bên là đi vay và m ộ t bên là cho vay, nó d ự a trên c ơ s ở c ủ a lòng tin. Lòng tin đ ượ c th ể hi ệ n trên khía c ạ nh: ng ườ i cho vay tin t ưở ng ng ườ i đi vay s ử d ụ ng đúng m ụ c đích, có hi ệ u qu ả và là quan h ệ có th ờ i h ạ n, có hoàn tr ả . Đây là b ả n ch ấ t c ủ a tín d ụ ng. 1.4. Vai trò c ủ a tín d ụ ng trong n ề n kinh t ế th ị tr ườ ng: Tín d ụ ng góp ph ầ n đ ả m b ả o cho quá trình s ả n xu ấ t di ễ n ra th ườ ng xuyên, liên t ụ c. Do tính đa d ạ ng trong luân chuy ể n v ố n c ủ a các doanh nghi ệ p trong n ề n kinh t ế th ị tr ườ ng, t ạ i m ộ t th ờ i đi ể m nh ấ t đ ị nh trong n ề n kinh t ế có m ộ t s ố doanh nghi ệ p “th ừ a v ố n” t ạ m th ờ i do b án hàng hoá có ti ề n nh ư ng ch ư a có nhu c ầ u s ử d ụ ng ngay( nh ư ch ư a tr ả l ươ ng cho công nhân viên...) đã làm n ả y sinh nhu c ầ u cho vay v ố n đ ể trách tình tr ạ ng ứ a đ ọ ng v ố n và có thêm l ợ i nhu ậ n.Trong khi đó có nh ữ ng doanh nghi ệ p thi ế u v ố n t ạ m th ờ i do h àng háo ch ư a bán đ ượ c, nh ư ng l ạ i có nhu c ầ u mua nguyên v ậ t li ệ u, thanh toán ti ề n l ươ ng... làm n ả y sinh nhu c ầ u đi vay đ ể duy trì s ả n xu ấ t kinh doanh mang l ạ i l ợ i nhu ậ n. T ín d ụ ng v ớ i vi ệ c cung c ấ p tín d ụ ng cho vay k ị p th ờ i, đã t ạ o kh ả năng đ ả m b ả o tính liên t ụ c c ủ a quá trình s ả n xu ấ t kinh doanh,cho ph ép các doanh nghi ệ p tho ả mãn 5
nhu c ầ u v ề v ố n luôn thay đ ổ i và không đ ể t ồ n đ ọ ng v ố n trong quá trình luân chuy ể n. Tín d ụ ng góp ph ầ n tích t ụ , t ậ p trung v ố n thúc đ ẩ y s ả n xu ấ t kinh doanh. T ậ p trung v ố n ph ả i d ự a trên c ơ s ở tích lu ỹ . Trong th ự c t ế , có nh ữ ng l ượ ng tích lu ỹ r ấ t l ớ n đ ượ c n ắ m gi ữ ở các ch ủ th ể khác nhau trong n ề n kinh t ế . Nh ư ng r ấ t nhi ề u ng ườ i t ích lu ỹ không mu ố n cho vay tr ự c ti ế p ho ặ c không mu ố n có c ổ ph ầ n trong các d ự án đ ầ u t ư vì ngoài lí do m ấ t kh ả năng thanh kho ả n thì ng ườ i tích lu ỹ còn b ị h ạ n ch ế b ở i kh ả năng, ki ế n th ứ c v ề tài chính và pháp lí đ ể th ự c hi ệ n tr ự c ti ế p đ ầ u t ư ho ặ c cho vay. V ớ i ho ạ t đ ộ ng c ủ a h ệ th ố ng tín d ụ ng có đ ủ đ ộ tin c ậ y, do tính chuyên môn hoá cao trong ho ạ t đ ộ ng tín d ụ ng và đa d ạ ng hoá các doanh m ụ c đ ầ u t ư thông qua nhi ề u nhà đ ầ u t ư c ủ a nhi ề u d ự án khác nhau vay, t ừ đó làm gi ả m b ớ t r ủ i do cá nhân c ủ a nh ữ ng ng ườ i tích lu ỹ , t ạ o nên quá trình t ậ p trung v ố n đ ượ c th ự c hi ệ n nhanh chóng và có hi ệ u qu ả đã t ạ o kh ả năng cung ứ ng v ố n cho n ề n kinh t ế , đ ặ c bi ệ t là ngu ồ n v ố n dài h ạ n các doanh nghi ệ p, các nhà đ ầ u t ư nh ờ ngu ồ n v ố n tín d ụ ng có th ể nhanh chóng m ở r ộ ng s ả n xu ấ t, th ự c hi ệ n các d ự án đ ầ u t ư t ạ o nh ữ ng b ướ c nh ả y v ọ t v ề n ăng l ự c s ả n xu ấ t do ti ế p c ậ n đ ượ c v ớ i ph ươ ng ti ệ n máy móc hi ệ n đ ạ i, t ừ đó thúc đ ẩ y s ả n xu ấ t phát tri ể n. Tín d ụ ng góp ph ầ n đi ề u ch ỉ nh ổ n đ ị nh và tăng tr ưở ng kinh tế. Trong n ề n kinh t ế th ị tr ườ ng, các nhà đ ầ u t ư th ườ ng ch ỉ t ậ p trung v ố n đ ầ u t ư vào các lĩnh v ự c có l ợ i nhu ậ n cao, trong khi đó, 6
n ề n kinh t ế đòi h ỏ i ph ả i có s ự phát tri ể n cân đ ố i, đ ồ ng b ộ gi ữ a các ngành và các vùng, yêu c ầ u ph ả i có nh ữ ng ngành then ch ố t, mũi nh ọ n đ ể t ạ o đà cho n ề n kinh t ế phát tri ể n nhanh chóng. Tín d ụ ng thông qua cung c ấ p v ố n, đ ặ c bi ệ t là v ố n trung và dài h ạ n đ ầ y đ ủ , k ị p th ờ i v ớ i lãi su ấ t và đi ề u ki ệ n cho vay ư u đãi, có vai trò quan tr ọ ng trong vi ệ cgóp ph ầ n đ ả m b ả o v ố n đ ầ u t ư cho c ơ s ở h ạ t ầ ng, hình thành các ngành then ch ố t, mũi nh ọ n và các vùng kinh t ế tr ọ ng đi ể m góp ph ầ n hình thành c ơ c ấ u kinh t ế t ố i ư u. Ch ẳ ng h ạ n, v ớ i ư u đãi v ề v ố n, lãi su ấ t, th ờ i h ạ n và đi ề u ki ệ n vay v ố n v ớ i nông nghi ệ p , nông thôn đ ể xây d ự ng c ơ s ở v ậ t ch ấ t, k ế t c ấ u h ạ t ầ ng, tín d ụ ng góp ph ầ n thúc đ ẩ y chuy ể n d ị ch c ơ c ấ u kinh t ế nông nghi ệ p. Tín d ụ ng còn là ph ươ ng ti ệ n đ ể nhà n ướ c th ự c hi ệ n chính sách ti ề n t ệ thích h ợ p đ ể ổ n đ ị nh n ề n kinh t ế khi n ề n kinh t ế c ó d ấ u hi ệ u b ấ t ổ n. Ch ẳ ng h ạ n nh ư khi n ề n kinh t ế ph át tri ể n ch ậ m, s ả n xu ấ t đình tr ệ , nhà n ướ c th ự c hi ệ n chính sách ti ề n t ệ “n ớ i l ỏ ng”, ngân hàng trung ươ ng th ự c hi ệ n mua c ác ch ứ ng khoán c ủ a các ngân hàng th ươ ng m ạ i, t ạ o áp l ự c gi ả m lãi su ấ t d ẫ n đ ế n chi phí vay v ố n gi ả m, t ạ o đi ề u ki ệ n cho các doanh nghi ệ p m ở r ộ ng s ả n xu ấ t, thúc đ ẩ y tăng tr ưở ng kinh t ế và ng ượ c l ạ i. H ơ n n ữ a, v ớ i s ự tham gia c ủ a tín d ụ ng thông qua d ị ch v ụ thanh toán không dùng ti ề n m ặ t đã gi ả m chi phí l ư u thông và an toàn trong thanh toán. Tín d ụ ng góp ph ầ n nâng cao đ ờ i s ố ng c ủ a nhân dân và th ự c hi ệ n các chính sách xã h ộ i khác c ủ a nhà n ướ c. 7
V ớ i các hình th ứ c tín d ụ ng, c ơ ch ế và lãi su ấ t thích h ợ p tín d ụ ng đã góp ph ầ n nâng cao đ ờ i s ố ng c ủ a nhân dân ngay c ả khi thu nh ậ p còn h ạ n ch ế . Thông qua các ư u đãi v ề v ố n, lãi su ấ t, đi ề u ki ệ n và th ờ i h ạ n vay đ ố i v ớ i ng ườ i nghèo và các đ ố i t ượ ng chính sách, tín d ụ ng đã đóng vai trò quan tr ọ ng nh ằ m th ự c hi ệ n các chính sách vi ệ c làm, dân s ố và các ch ươ ng trình xoá đói gi ả m nghèo, đ ả m b ả o công b ằ ng xã h ộ i. Tín d ụ ng góp ph ầ n m ở r ộ ng quan h ệ h ợ p tác qu ố c t ế Ho ạ t đ ộ ng tín d ụ ng không ch ỉ bó h ẹ p trong n ề n kinh t ế c ủ a m ộ t qu ố c gia, mà còn m ở r ộ ng trên ph ạ m vi qu ố c t ế . Trong đi ề u ki ệ n kinh t ế m ở , vay n ợ n ướ c ngoài ngày nay tr ở thành m ộ t nhu c ầ u khách quan đ ố i v ớ i t ấ t c ả các n ướ c trên th ế gi ớ i, nó l ạ i càng t ỏ ra b ứ c thi ế t h ơ n đ ố i v ớ i các n ướ c đang phát tri ể n. Vi ệ t Nam cũng nh ư nhi ề u n ướ c đang phát tri ể n khác, là n ướ c nghèo, tích lu ỹ trong n ướ c còn h ạ n ch ế , trong khi c ầ n l ượ ng v ố n r ấ t l ớ n đ ể phát tri ể n kinh t ế . Nh ờ có tín d ụ ng, các n ướ c có th ể mua hàng hoá, nh ậ p kh ẩ u máy móc, thi ế t b ị ...và ti ế p c ậ n v ớ i nh ữ ng thành t ự u khoa h ọ c kĩ thu ậ t m ớ i cũng nh ư trình đ ộ qu ả n lý tiên ti ế n trên th ế gi ớ i. Vi ệ c c ấ p tín d ụ ng c ủ a các n ướ c không ch ỉ m ở r ộ ng và phát tri ể n quan h ệ ngo ạ i th ươ ng, m à còn t ạ o đi ề u ki ệ n thúc đ ẩ y phát tri ể n kinh t ế ở các n ướ c nh ậ p kh ẩ u. Tín d ụ ng đã t ạ o môi tr ườ ng thu ậ n l ợ i cho đ ầ u t ư qu ố c t ế tr ự c ti ế p – m ộ t hình th ứ c h ợ p tác kinh t ế ở m ứ c đ ộ cao h ơ n. 8
1.5. M ộ t s ố hình th ứ c tín d ụ ng ch ủ y ế u Tín d ụ ng th ươ ng m ạ i: Là quan h ệ tín d ụ ng gi ữ a các nhà doanh ngh ệ p v ớ i nhau và đ ượ c bi ể u hi ệ n d ướ i hình th ứ c mua bán ch ị u hàng hoá. Ng ườ i bán chuy ể n hàng hoá cho ng ườ i mua, ng ườ i mua đ ượ c s ử d ụ ng hàng hoá trong m ộ t th ờ i gian nh ấ t đ ị nh. Đ ế n h ạ n nh ấ t đ ị nh ng ườ i mua ph ả i tr ả ti ề n cho ng ườ i b án thông th ườ ng bao g ồ m c ả lãi su ấ t. Trong tr ườ ng h ợ p này ng ườ i mua không đ ượ c h ưở ng chi ế t kh ấ u bán hàng. C ơ s ở pháp lí đ ể xác đ ị nh n ợ trong quan h ệ tín d ụ ng th ươ ng m ạ i là các gi ấ y n ợ . Do có tín d ụ ng th ươ ng m ạ i nên đã đáp ứ ng đ ượ c nhu c ầ u v ố n cho các doanh nghi ệ p t ạ m th ờ i thi ế u v ố n trong th ờ i h ạ n ng ắ n, giúp cho các doanh nghi ệ p tiêu th ụ đ ượ c hàng hoá, các ch ủ doanh nghi ệ p khai thác đ ượ c ngu ồ n v ố n đáp ứ ng k ị p th ờ i cho s ả n xu ấ t kinh doanh. Tuy nhiên tín d ụ ng th ươ ng m ạ i cũng có nh ữ ng h ạ n ch ế nh ấ t đ ị nh. Th ứ nh ấ t là h ạ n ch ế v ề quy mô tín d ụ ng. N ế u ng ườ i c ầ n v ố n có nhu c ầ u cao thì ng ườ i bán không th ể đáp ứ ng đ ượ c. Th ứ hai là h ạ n ch ế v ề th ờ i h ạ n cho vay, th ờ i h ạ n cho vay th ườ ng l à ng ắ n. Ba là h ạ n ch ế v ề s ố l ượ ng ng ườ i tham gia. Ch ỉ c ó m ộ t s ố doanh nghi ệ p nh ấ t đ ị nh tham gia vào hình th ứ c này. Đó là nh ữ ng doanh nghi ệ p c ầ n hàng hoá d ự tr ữ đ ể đ ư a vào s ả n xu ấ t ngay, nh ữ ng doanh nghi ệ p c ầ n tiêu th ụ hàng hóa. B ố n là ch ỉ th ự c hi ệ n đ ượ c trên c ơ s ở tín nhi ệ m l ẫ n nhau. Tín d ụ ng ngân hàng: Là quan h ệ tín d ụ ng gi ữ a ngân hàng, các t ổ ch ứ c tín d ụ ng v ớ i các ch ủ th ể xã h ộ i. 9
Trong quan h ệ tín d ụ ng ngân hàng v ừ a là ng ườ i đi vay v ừ a là ng ườ i cho vay ngân hàng là môi gi ơ í trung gian gi ữ a ng ườ i có v ố n và ng ườ i c ầ n v ố n. Ngân hàng là t ổ ch ứ c kinh doanh t ậ p th ể , Ho ạ t đ ộ ng tín d ụ ng là ho ạ t đ ộ ng d ự a trên nh ữ ng nguyên t ắ c cho vay nh ấ t đ ị nh. Nguyên t ắ c c ơ b ả n là cho vay ph ả i có hàng hoá t ươ ng đ ươ ng đ ả m b ả o nh ư có tài s ả n th ế ch ấ p ho ặ c ph ả i có gi ấ y t ờ tín ch ấ p. Cho vay ph ả i hoàn tr ả đúng h ạ n c ả v ố n và lãi. Tín d ụ ng ngân hàng đ ượ c cung c ấ p d ướ i hình th ứ c t ậ p th ể bao g ồ m: th ươ ng m ạ i và bút t ệ trong đó ch ủ y ế u là bút t ệ . Tín d ụ ng ngân hàng là hình th ứ c tín d ụ ng ch ủ y ế u trong n ề n kinh t ế qu ố c d ân và có quan h ệ ch ặ t ch ẽ v ớ i tín d ụ ng th ươ ng m ạ i, b ổ sung và h ỗ tr ợ cho tín d ụ ng th ươ ng m ạ i. Các th ươ ng phi ế u trong lĩnh v ự c th ươ ng m ạ i đ ượ c thanh toán qua ngân hàng. N ế u ng ườ i tr ả không có ti ề n thì đ ượ c ngân hàng cho vay. Nh ư v ậ y tín d ụ ng ngân hàng đã t ạ o c ơ s ở cho tín d ụ ng ngân hàng ho ạ t đ ộ ng. Ng ượ c l ạ i ho ạ t đ ộ ng c ủ a tín d ụ ng ngân hàng s ẽ kh ắ c ph ụ c đ ượ c nh ữ ng h ạ n ch ế c ủ a lĩnh v ự c th ươ ng m ạ i Tín d ụ ng nhà n ướ c: là quan h ệ gi ữ a m ộ t bên là nhà n ướ c còn bên kia là c ư dân và các t ổ ch ứ c kinh t ế xã h ộ i. Ở hình th ứ c tín d ụ ng này nhà n ướ c v ừ a là ng ườ i đi vay v ừ a là ng ườ i cho vay, nhà n ướ c có th ể cho đân c ư vay d ướ i hình th ứ c phát hành các tín phi ế u trái phi ế u kho b ạ c, chính ph ủ nhà n ướ c cho vay th ườ ng là ch ươ ng chình tín d ụ ng ư u đãi. Ph ạ m vi ho ạ t đ ộ ng và huy đ ộ ng v ố n r ộ ng l ớ n g ồ m c ả trong n ướ c và n ướ c ngoài. Hình th ứ c huy đ ộ ng v ố n r ấ t phong phú. Có th ể d ư ói hình th ứ c cho vay tr ự c ti ế p n ướ c ngoài b ằ ng công trái, b ằ ng ti ề n, b ằ ng vàng, b ằ ng ngo ạ i t ệ d ướ i hình th ứ c là phi ế u, tín phi ế u, trái phi ế u c ủ a 10
chính ph ủ tín d ụ ng ng ắ n h ạ n, tín d ụ ng dài h ạ n. Tín d ụ ng nhà n ướ c v ừ a mang tính l ợ i ích kinh t ế v ừ a mang tính c ưỡ ng ch ế chính tr ị xã h ộ i. Tín d ụ ng không chính th ố ng: là quan h ệ tín d ụ ng gi ữ a cá nhân v ớ i nhau không đ ặ t d ướ i quan h ệ pháp lu ậ t Ho ạ t đ ộ ng c ủ a quan h ệ không chính th ố ng không ch ị u s ự qu ả n lí và giám sát c ủ a nhà n ướ c, ho ạ t đ ộ ng trên c ơ s ở tin t ưở ng l ẫ n nhau. L ượ ng v ố n vay nh ỏ , th ờ i gian vay ng ắ n, l ãi su ấ t vay cao hay th ấ p tu ỳ thu ộ c vào m ố i quan h ệ gi ữ a ng ườ i đi vay và ng ườ i đi vay. Th ủ t ụ c vay th ườ ng đ ơ n gi ả n, ti ệ n l ợ i, b ấ t c ứ lúc nào cũng có s ẳ n. Chính vì v ậ y mà trong n ề n kinh t ế hi ệ n đ ạ i lo ạ i hình này v ẫ n t ồ n t ạ i khá ph ổ bi ế n, hình th ứ c ho ạ t đ ộ ng phong phú, đa d ạ ng. Tín d ụ ng thuê mua: là quan h ệ tín d ụ ng gi ữ a các doanh nghi ệ p thuê tài s ả n v ớ i các t ổ ch ứ c tín d ụ ng thuê mua nh ư các công ty thuê mua, các công ty tài chính Tín d ụ ng thuê mua là ki ể u cho thuê tài s ả n chuyên d ụ ng kèm theo l ờ i h ứ a s ẽ bán l ạ i v ề sau, ch ậ m nh ấ t là khi k ế t thúc h ợ p đ ồ ng cho ng ườ i thuê theo giá thoã thu ậ n t ừ đ ầ u. 2. Th ự c ti ễ n tín d ụ ng ở Vi ệ t Nam N ướ c ta hi ệ n nay h ệ th ố ng tín d ụ ng b ắ t đ ầ u phát tri ể n m ạ nh. Trong th ờ i kì quá đ ộ lên ch ủ nghĩa xã h ộ i đòi h ỏ i ph ả i có n ề n kinh t ế phát tri ể n v ữ ng m ạ nh. Vì v ậ y nhu c ầ u v ề v ố n ngày càng nhi ề u, v ố n đ ượ c coi là y ế u t ố hàng đ ầ u, là ti ề n đ ề phát tri ể n kinh t ế . 11
Đ ả ng và nhà n ướ c đã s ử d ụ ng ph ươ ng pháp tín d ụ ng là ph ươ ng pháp ch ủ y ế u đ ể giúp đ ỡ v ề tài chính cho các t ổ ch ứ c kinh t ế t ậ p th ể .B ằ ng ph ươ ng pháp tín d ụ ng, ngân hàng cho các t ổ ch ứ c kinh t ế t ậ p th ể vay v ố n c ố đ ị nh và v ố n l ư u đ ộ ng đ ể tăng thêm năng l ự c s ả n xu ấ t, áp d ụ ng các thành t ự u s ả n xu ấ t vào trong đ ơ n v ị mình. Th ự c t ế đã ch ứ ng minh r ằ ng đ ầ u t ư tín d ụ ng có ý nghĩa h ế t s ứ c quan tr ọ ng đ ố i v ớ i các t ổ ch ứ c kinh t ế t ậ p th ể . Trong nhi ề u c ơ s ở , đ ặ c bi ệ t là trong các h ợ p tác xã nông lâm ngh ư . V ố n tín d ụ ng chi ế m m ộ t t ỷ tr ọ ng khá l ớ n trong toàn b ộ v ố n ho ạ t đ ộ ng c ủ a đ ơ n v ị . Ở n ướ c ta tr ướ c cách m ạ ng tháng 8/45 và trong th ờ i kì t ừ năm 5475 ở mi ề n nam các quan h ệ tín d ụ ng th ể hi ệ n s ự bóc l ộ t c ủ a ch ủ nghĩa đ ế qu ố c đ ố i v ớ i dân t ộ c vi ệ t nam, c ủ a giai c ấ p t ư s ả n v ớ i giai c ấ p công nhân và nhân dân lao đ ộ ng, c ủ a giai c ấ p phong ki ế n và b ọ n cho vay n ặ ng lãi đ ố i c ớ i nh ữ ng ng ườ i s ả n xu ấ t nh ỏ là nông dân và dân nghèo thành th ị . Vi ệ t nam, tr ướ c đây b ọ n đ ế qu ố c và các giai c ấ p th ố ng tr ị trong n ướ c v ừ a th ự c hi ệ n s ự bóc l ộ t thông qua các hình th ứ c tín d ụ ng t ư b ả n ch ủ nghĩa v ừ a duy trì s ự bóc l ộ t b ằ ng tín d ụ ng n ặ ng lãi. Tình hình nay đã tác đ ộ ng r ấ t x ấ u đ ế n n ề n kinh t ế và xã h ộ i n ướ c ta. Sau cách m ạ ng tháng 8 năm 1945 quan h ệ giai c ấ p trong x ã h ộ i vi ệ t nam đã có nhi ề u thay đ ổ i và tín d ụ ng đ ẫ b ắ t đ ầ u đem theo nh ữ ng n ộ i dung kinh t ế xã h ộ i m ớ i, h ạ n ch ế d ầ n m ặ t bóc l ộ t và chuy ể n sang ph ụ c v ụ quy ề n l ợ i c ủ a đ ạ i đa s ố nhân dân lao đ ộ ng. 12
Ngày nay cùng v ớ i s ự phát tri ể n c ủ a n ề n kinh t ế đ ấ t n ướ c, tín d ụ ng cũng đ ượ c m ở r ộ ng và phát tri ể n đa d ạ ng, hình th ứ c phong phú. T ấ t c ả các thành ph ầ n kinh t ế đ ề u có th ể là ch ủ th ể tham gia tín d ụ ng. Các quan h ệ tín d ụ ng đ ượ c m ở r ộ ng. Các h ệ th ố ng ngân hàng và các t ổ ch ứ c tín d ụ ng có m ặ t ở h ầ u h ế t m ọ i n ơ i. H ệ th ố ng ngân hàng vi ệ t nam đã có vai trò quan tr ọ ng trong vi ệ c huy đ ộ ng và cho vay v ố n t ớ i các thành ph ầ n kinh t ế . Th ự c hi ệ n nhi ệ m v ụ ch ủ y ế u mà th ố ng đ ố c ngân hàng nhà n ướ c đã đ ề ra là tri ệ t đ ể khai thác ngu ồ n v ố n nhàn r ỗ i trong xã h ộ i đ ể đâù t ư phát tri ể n. Nhi ề u chi nhánh ngân hàng công th ươ ng đã đa d ạ ng hoá các hình th ứ c huy đ ộ ng v ố n v ớ i lãi su ấ t h ấ p d ẫ n theo c ơ ch ế th ị tr ườ ng. Ngu ồ n v ố n huy đ ộ ng c ủ a toàn h ệ th ố ng luôn duy trì m ứ c tăng tr ưở ng ổ n đ ị nh. Tính đ ế n tháng 10/2000 t ổ ng v ố n huy đ ộ ng tăng 24% so v ớ i đ ầ u năm. Trong đó v ố n huy đ ộ ng đ ồ ng vi ệ t nam tăng 20,5%. Ngân hàng công th ươ ng vi ệ t nam, luôn năng đ ộ ng, sáng t ạ o m ở ra nhi ề u lo ạ i hình cho vay m ớ i, ch ủ đ ộ ng tìm ki ế m các d ự án kh ả thi. Nâng cao năng l ự c th ẩ m đ ị nh, m ở r ộ ng di ệ n đ ầ u t ư . Khách hàng là m ọ i thành ph ầ n kinh t ế , k ể c ả doanh nghi ệ p c ó v ố n đ ầ u t ư n ướ c ngoài. H ợ p tác v ớ i các ngân hàng b ạ n đ ể cho vay h ợ p v ố n, đ ồ ng tài tr ợ trong lĩnh v ự c Đi ệ n l ự c, B ư u chính vi ễ n thông, ho ạ t đ ộ ng xu ấ t nh ậ p kh ẩ u... đáp ứ ng cao nh ấ t cho nhu c ầ u v ố n cho s ả n xu ấ t kinh doanh. Tín d ụ ng c ủ a ngân hàng công th ươ ng đã t ậ p trung vào các ngành kinh t ế mũi nh ọ n nh ư các t ổ ng công ty l ớ n nhà n ướ c, t ạ o b ướ c chuy ể n m ớ i trong c ơ c ấ u t ín d ụ ng, d ị ch v ụ và kinh doanh ti ề n t ệ . 13
Ngoài ch ứ c năng ch ủ y ế u là kinh doanh, ngân hàng công th ươ ng v ẫ n phát tri ể n cho vay theo chính sách và th ự c hi ệ n các ch ươ ng trình kinh t ế xã h ộ i c ủ a nhà n ướ c giao nh ư cho vay kh ắ c ph ụ c h ậ u qu ả bão l ụ t, cho vay t ạ o vi ệ c làm cho ng ườ i h ồ i h ươ ng t ừ Đ ứ c, cho vay doanh nghi ệ p v ừ a và nh ỏ , cho vay phát tri ể n kinh t ế bi ể n, cho vay h ỗ tr ợ sinh vi ên h ọ c t ậ p t ừ các tr ườ ng cao đ ẳ ng và đ ạ i h ọ c, cho vay đáp ứ ng nhu c ầ u thu mua nông s ả n, l ươ ng th ự c đ ể d ự tr ữ và xu ấ t kh ẩ u. Sau khi ư u tiên đáp ứ ng v ố n ph ụ c v ụ s ả n xu ấ t kinh doanh c ủ a n ề n kinh t ế ngu ồ n v ố n còn l ạ i ngân hàng công th ươ ng đã tham gia ho ạ t đ ộ ng trên th ị tr ườ ng ti ề n t ệ . Nh ư đ ầ u t ư v ố n mua trái phi ế u kho b ạ c, trái phi ế u chính ph ủ ,tín phi ế u ngân hàng nhà n ướ c,công trái xây d ự ng t ổ qu ố c... Ngân hàng công th ươ ng tích c ự c ho ạ t đ ộ ng mua bán l ạ i gi ấ y t ờ có giá trên th ị tr ườ ng m ở và là m ộ t thành viên tham gia giao d ị ch trên th ị tr ườ ng ch ứ ng khoán Vi ệ t Nam. M ặ c dù tín d ụ ng Vi ệ t Nam hi ệ n nay đã và đang phát tri ể n m ạ nh tuy nhiên còn nhi ề u b ấ t c ậ p. ở t ầ m vĩ mô, văn b ả n pháp quy v ề tín d ụ ng ch ư a đ ồ ng b ộ . Ch ư a t ạ o đ ượ c hành lang pháp lí; H ệ th ố ng tín d ụ ng ch ư a phát tri ể n đ ồ ng b ộ ở các vùng, đ ị a ph ươ ng; Các hình th ứ c vay v ố n còn ph ứ c t ạ p. 14
III. K Ế T LU Ậ N. Ho ạ t đ ộ ng tín d ụ ng có vai trò h ế t s ứ c quan tr ọ ng trong công cu ộ c phát tri ể n kinh t ế . Vì v ậ y vi ệ c m ở r ộ ng và phát tri ể n tín d ụ ng là t ấ t y ế u khách quan. đ ể t ạ o ngu ồ n v ố nph ụ c v ụ đ ầ u t ư phát 15
tri ể n,công nghi ệ p hoá, hi ệ n đ ạ i hoá n ề n kinh t ế , h ệ th ố ng ngân hàng Vi ệ t Nam c ầ n ti ế p t ụ c hoàn ch ỉ nh đ ư a vào ho ạ t đ ộ ng các th ị tr ườ ng ti ề n t ệ (nh ư th ị tr ườ ng liên ngân hàng; th ị tr ườ ng đ ấ u giá tín phi ế u kho b ạ c); và cùng v ớ i các ngành đ ư a vào ho ạ t đ ộ ng th ị tr ườ ng ch ứ ng khoán trong th ậ p k ỷ này. Th ự c hi ệ n chính sách huy đ ộ ng v ố n và cho vay v ố n tích c ự c, m ạ nh m ẽ v ừ a đ ả m b ả o v ề kh ố i l ượ ng v ừ a chú tr ọ ng hi ệ u qu ả ch ấ t l ượ ng s ử d ụ ng v ố n đ ả m b ả o kh ả năng hoàn tr ả . V ề vi ệ c huy đ ộ ng v ố n, tr ướ c h ế t, c ầ n kh ẳ ng đ ị nh r ằ ng trong đi ề u ki ệ n thu nh ậ p bình quân theo đ ầ u ng ườ i còn th ấ p nh ư hi ệ n nay, kh ả năng ti ế t ki ệ m c ủ a nhân dân nhìn chung h ạ n h ẹ p. B ằ ng các hình th ứ c huy đ ộ ng ti ế t ki ệ m phong phú v ớ i lãi su ấ t khá cao hi ệ n nay, h ệ th ố ng ngân hàng đã thu hút đ ượ c ph ầ n l ớ n ti ề n nhàn r ỗ i trong dân c ư ( ti ề n g ử i c ủ a khách hàng t ạ i các t ổ ch ứ c tín d ụ ng đã chi ế m t ớ i 65% t ổ ng ph ươ ng ti ệ n thanh to án c ủ a n ề n kinh t ế ). Đ ể n ề n kinh t ế có tăng tr ưở ng cao, tín d ụ ng ngân hàng c ầ n đ ượ c m ở r ộ ng đáp ứ ng các nhu c ầ u vay v ố n có hi ệ u qu ả v ớ i ph ươ ng châm không đ ể các d ự án đ ầ u t ư có hi ệ u qu ả cao b ị thi ế u v ố n. C ơ c ấ u tín d ụ ng c ầ n ti ế p t ụ c chuy ể n d ị ch c ó l ợ i cho đ ầ u t ư phát tri ể n, tăng c ườ ng cho vay trung và dài h ạ n. Không ng ừ ng nâng cao ch ấ t l ượ ng tín d ụ ng, gi ả m t ỉ l ệ n ợ quá h ạ n và n ợ khó đòi xu ố ng m ứ c lành m ạ nh theo tiêu chu ẩ n qu ố c t ế , tăng vòng quay và nâng cao hi ệ u qu ả s ử d ụ ng v ố n c ủ a x ã h ộ i. Ti ế p t ụ c m ở r ộ ng đ ố i t ượ ng cho vay đ ế n c ả các thành ph ầ n kinh t ế , chú ý thích đáng vi ệ c cho vay đ ố i v ớ i nông dân và các đ ố i t ượ ng chính sách, m ở r ộ ng các ho ạ t đ ộ ng d ị ch v ụ và ph ụ c v ụ c ủ a h ệ th ố ng ngân hàng th ươ ng m ạ i, góp ph ầ n khuy ế n khích phát tri ể n kinh t ế đ ồ ng đ ề u gi ữ a các vùng, đ ị a ph ươ ng. 16
Đ ả ng ta c ầ n có h ệ th ố ng, chính sách văn b ả n đ ầ y đ ủ , đ ồ ng b ộ t ạ o đi ề u ki ệ n cho tín d ụ ng phát tri ể n. C ầ n xây d ự ng h ệ th ố ng tín d ụ ng đ ồ ng b ộ , r ộ ng kh ắ p. Đ ộ i ngũ cán b ộ có trình đ ộ cao. Đ ặ c bi ệ t n ướ c ta c ầ n h ộ i nh ậ p v ớ i qu ố c t ế . 17