TÌm hiểu về động cơ điện một chiều
Thảo luận trong 'CLB chế xe' bắt đầu bởi vam2791, 9 Tháng mười 2013.
1. vam2791Member
Đng c dùng trong xe đp có khá nhi u cách phân lo i khác nhau nh có ch i than ộ ơ ạ ề ạ ư ổ
hay không, hay là l i phân lo i xem đó là đng c trung tâm d n đng cho bánh hay ạ ạ ộ ơ ẫ ộ
d n đng bàn đp. Nh ng cho dù có chia ki u gì thì t t c các đng c đó đu s là ẫ ộ ạ ư ể ấ ả ộ ơ ề ẽ
đng c đi n m t chi uộ ơ ệ ộ ề
1.Đnh nghĩaị
Máy đi n m t chi u là lo i máy đi n làm vi c v i dòng đi n m t chi u, có th s d ng ệ ộ ề ạ ệ ệ ớ ệ ộ ề ể ử ụ
làm máy phát đi n ho c đng c đi n.ệ ặ ộ ơ ệ
Máy đi n m t chi u cho phép đi u ch nh t c đ tr n trong kho ng r ng và momen m ệ ộ ề ề ỉ ố ộ ơ ả ộ ở
máy l n vì v y nó đc s d ng r ng rãi làm đng c kéo, khi c n đi u ch nh chính xácớ ậ ượ ử ụ ộ ộ ơ ầ ề ỉ
t c đ đng c trong kho ng r ng, máy đi n m t chi u còn đc s d ng r ng rãi làm ố ộ ộ ơ ả ộ ệ ộ ề ượ ử ụ ộ
ngu n n p ácquy, hàn đi n, ngu n cung c p đi n…ồ ạ ệ ồ ấ ệ
2. Phân lo i đng c đi n m t chi u (đây là cách phân lo i theo cách kích t )ạ ộ ơ ệ ộ ề ạ ừ
Đng c đi n 1 chi u phân lo i theo kích t thành nh ng lo i sau:ộ ơ ệ ề ạ ừ ữ ạ
-Kích t đc l p.ừ ộ ậ
-Kích t song song.ừ
-Kích t n i ti p.ừ ố ế
-Kích t h n h p.ừ ỗ ợ
3. C u t o và nguyên lý ho t đngấ ạ ạ ộ
Đng c đi n m t chi u có c u trúc g m 3 b ph n chính: ph n c m, ph n ng, c ộ ơ ệ ộ ề ấ ồ ộ ậ ầ ả ầ ứ ổ
góp và ch i than.ổ
Ph n c m là b ph n t o ra t tr ng đt stato, thông th ng ph n c m là m t nam ẩ ả ộ ậ ạ ừ ườ ặ ở ườ ầ ả ộ
châm đi n g m có c c t N-S và cu n dây kích t .ệ ồ ự ừ ộ ừ
Ph n ng có lõi thép đt rotor, có phay rãnh đ đt dây qu n ph n ng. M i cu n ầ ứ ặ ở ể ặ ấ ầ ứ ỗ ộ
dây đc n i t i hai lá góp c a c góp đi n.ượ ố ớ ủ ổ ệ
Trong ch đ máy phát, c n c p đi n m t chi u cho cu n kích t và n i rotor v i đng ế ộ ầ ấ ệ ộ ề ộ ừ ố ớ ộ
c s c p khác đ quay rotor (máy lai đng c ). Khi rotor quay trong t tr ng ph n ơ ơ ấ ể ộ ơ ừ ườ ầ
c m, trong cu n dây s xu t hi n th đi n đng, đc c góp và ch i than n n thành ả ộ ẽ ấ ệ ế ệ ộ ượ ổ ổ ắ
sđđ m t chi u.ộ ề
Trong ch đ đng c , c n c p đi n m t chi u cho cu n kích t và cu n dây ph n ế ộ ộ ơ ầ ấ ệ ộ ề ộ ừ ộ ầ
ng. Dòng đi n ch y trong ph n ng s tác d ng v i t tr ng gây b i ph n c m t o ứ ệ ạ ầ ứ ẽ ụ ớ ừ ườ ở ầ ả ạ
thành momen quay rotor.
S đ c u t o đng c đi n m t chi uơ ồ ấ ạ ộ ơ ệ ộ ề
4. Đc tính c c a đng c đi n m t chi uặ ơ ủ ộ ơ ệ ộ ề
4.1 Đc tính c c a đng c kích t đc l p và song songặ ơ ủ ộ ơ ừ ộ ậ
Đng đc tính c c a đông c kích t đc l p và song song.ườ ặ ơ ủ ơ ừ ộ ậ
Đc tính c là m i quan h hàm gi a t c đ và momen đi n t =f(M), khi I =const.ặ ơ ố ệ ữ ố ộ ệ ừ
4.2 Đc tính c c a đng c kích t n i ti pặ ơ ủ ộ ơ ừ ố ế
Đc tính c c a đng c kích t n i ti p.ặ ơ ủ ộ ơ ừ ố ế
4.3 Đc tính c a đng c kích t h n h pặ ủ ộ ơ ừ ỗ ợ
Đc tính c đng c kích t h n h p.ặ ơ ộ ơ ừ ỗ ợ
Trên hình v ta bi u di n đng c kích t h n h p và đc tính c c a nó, các dây qu nẽ ể ễ ộ ơ ừ ỗ ợ ặ ơ ủ ấ
kích t có th n i thu n ho c n i ng c làm gi m t thông. Đc tính c c a đng c ừ ể ố ậ ặ ố ượ ả ừ ặ ơ ủ ộ ơ
kích t h n h p khi n i thu n (đng 1), s là trung bình gi a đc tính c c a đng c ừ ỗ ợ ố ậ ườ ẽ ữ ặ ơ ủ ộ ơ
kích t song song (đng 2) và n i ti p (đng 3).ừ ườ ố ế ườ
Các đng c làm vi c n ng n ,dây qu n kích t n i ti p là dây qu n kích t chính còn ộ ơ ệ ặ ề ấ ừ ố ế ấ ừ
dây qu n kích t song song là dây qu n kích t ph và đc n i thu n. Dây qu n kích ấ ừ ấ ừ ụ ượ ố ậ ấ
t song song đm b o t c đ đng c không tăng quá l n khi momen nh . Đng c ừ ả ả ố ộ ộ ơ ớ ỏ ộ ơ
kích t h n h p có dây qu n kích t n i ti p là kích t ph và n i ng c có đc tính c ừ ỗ ợ ấ ừ ố ế ừ ụ ố ượ ặ ơ
r t c ng (đng 4) nghĩa là t c đ quay c a đng c h u nh không đi. Ng c l i khi ấ ứ ườ ố ộ ủ ộ ơ ầ ư ổ ượ ạ
n i thu n s làm cho đng c có đcố ậ ẽ ộ ơ ặ
tính m m h n, momen m máy l n h n, thích h p v i máy nén, máy b m, máy nghi n, ề ơ ở ớ ơ ợ ớ ơ ề
máy cán…
5. Kh i đng đng c đi n m t chi uở ộ ộ ơ ệ ộ ề
5.1 Kh i đng tr c ti pở ộ ự ế
Đa đng c tr c ti p vào l i đi n không qua m t thi t b ph nào, dòng kh i đng ư ộ ơ ự ế ướ ệ ộ ế ị ụ ở ộ
đc xác đnh b ng công th c:I= U/Rượ ị ằ ứ
Vì Rnh nên I có giá tr r t l n (20/25), s tăng dòng đt ng t làm xu t hi n tia l a đi n ỏ ị ấ ớ ự ộ ộ ấ ệ ử ệ
c góp làm hi n xung c h c và gi m đi n áp l i, ph ng pháp này h u nh không ở ổ ệ ơ ọ ả ệ ướ ươ ầ ư
s d ng.ử ụ
5.2 Kh i đng đi n tr kh i đngở ộ ệ ở ở ộ
Đc tính c :ặ ơ
Đc tính c c a kh i đng đi n tr kh i đngặ ơ ủ ở ộ ệ ở ở ộ
Ng i ta đa vào rotor 1 đi n tr có kh năng đi u ch nh và g i là đi n tr kh i đng ườ ư ệ ở ả ề ỉ ọ ệ ở ở ộ
dòng kh i đng bây gi có giá tr :I = U/ R(t) + R(kđ)ở ộ ờ ị
Đi n tr kh i đng đc ng t d n ra theo s tăng c a t c đ, n c kh i đng th nh t ệ ở ở ộ ượ ắ ầ ự ủ ố ộ ấ ở ộ ứ ấ
ph i ch n sao cho dòng ph n ng không l n quá và momen kh i đng không nh quá. ả ọ ầ ứ ớ ở ộ ỏ
Khi có cùng dòng ph n ng thì đng c kích t n i ti p có momen kh i đng l n h n ầ ứ ộ ơ ừ ố ế ở ộ ớ ơ
c a đng c kích t song song.ủ ộ ơ ừ
L u ý: V i các đng c kích t song song khi dùng đi n tr kh i đng ph i n i sao cho ư ớ ộ ơ ừ ệ ở ở ộ ả ố
cu n kích t trong m i th i gian đu đc c p đi n áp đnh m c đ đm b o l n nh t. ộ ừ ọ ờ ề ượ ấ ệ ị ứ ể ả ả ớ ấ
N u trong m ch kín t có đi n tr đi u ch nh thì khi kh i đng đi n tr này ph i ng n ế ạ ừ ệ ở ề ỉ ở ộ ệ ở ả ắ
m ch.ạ
Đc tính c c a đng c đi n m t chi u dùng đi n tr m ch rotor.ặ ơ ủ ộ ơ ệ ộ ề ệ ở ở ạ
6. Đi u ch nh t c đ đng c đi n m t chi uề ỉ ố ộ ộ ơ ệ ộ ề
Các ph ng trình đi u ch nh t c đ.ươ ề ỉ ố ộ
-Thay đi đi n áp ngu n n p.ổ ệ ồ ạ
-Thay đi đi n tr m ch rotor.ổ ệ ở ạ
-Thay đi t thông.ổ ừ
6.1 Đi u ch nh t c đ b ng cách thay đi đi n áp ngu n n pề ỉ ố ộ ằ ổ ệ ồ ạ
Đi u ch nh t c đ b ng cách thay đi đi n áp n p thì ch thay đi đc theo chi u t c ề ỉ ố ộ ằ ổ ệ ạ ỉ ổ ượ ề ố
đ gi m (vì m i cu n dây đã đc thi t k v i U nên không th tăng đi n áp đt lên ộ ả ỗ ộ ượ ế ế ớ ể ệ ặ
cu n dây. Trên hình v ta bi u di n đc tính c c a đng c khi U =var. )ộ ẽ ể ễ ặ ơ ủ ộ ơ
Đi u ch nh t c đ b ng cách thay đi đi n áp ngu n n pề ỉ ố ộ ằ ổ ệ ồ ạ
6.2 Đi u ch nh t c đ b ng cách thay đi đi n tr m ch rotorề ỉ ố ộ ằ ổ ệ ở ạ
Đi u ch nh t c đ b ng cách thay đi đi n tr m ch rotor.ề ỉ ố ộ ằ ổ ệ ở ạ
Đ th này cho th y nh ng u khuy t đi m sau:ồ ị ấ ữ ư ế ể
-D th c hi n, giá thành r .ễ ự ệ ẻ
-Đi u ch nh t ng đi láng.ề ỉ ươ ố
Ph m vi đi u ch nh h p và ph thu c vào t i (t i càng l n ph m vi đi u ch nh càng ạ ề ỉ ẹ ụ ộ ả ả ớ ạ ề ỉ
r ng), không th c hi n đc vùng t c đ không t i, đi u ch nh có t n hao l n. Ng i ộ ự ệ ượ ở ố ộ ả ề ỉ ổ ớ ườ
ta ch ng minh r ng đ gi m 50% t c đ đnh m c thì t n hao trên đi n tr đi u ch nh ứ ằ ể ả ố ộ ị ứ ổ ệ ở ề ỉ
chi m 50% công su t đa vào.ế ấ ư
Đi n tr đi u ch nh t c đ có ch đ làm vi c lâu dài nên không dùng đi n tr kh i ệ ở ề ỉ ố ộ ế ộ ệ ệ ở ở
đng (làm vi c ch đ ng n h n), làm đi n tr đi u ch nh.ộ ệ ở ế ộ ắ ạ ệ ở ề ỉ