Tìm hiểu về một số vấn đề cách dạy và cách học: Phần 1

Chia sẻ: Năm Tháng Tĩnh Lặng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:125

Thêm vào BST

Báo xấu

133
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu Một số vấn đề cách dạy và cách học được biên soạn nhằm mục đích cung cấp thêm cho giáo viên, học sinh, sinh viên một tập Tài liệu tham khảo về các phương pháp cũng như về kinh nghiệm dạy học xưa và nay. Nội dung Tài liệu bao gồm các bài viết được chọn lọc từ các đặc san, tập trung chủ yếu vào vấn đề cách dạy, cách học. Mời các bạn cùng tham khảo phần 1 của Tài liệu sau đây.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tìm hiểu về một số vấn đề cách dạy và cách học: Phần 1

MỌT SO VAN ĐE VỂ CÁCH DẠY VÀ CÁCH HỌC N H À XUẤT HAN ĐẠI H Ọ C Qưỗc GIA HÀ NÔI
MỤC LỤC Trang 1 Lòi nói đầu 7 2 Bí quyết quan trọng n h ấ t là phương pháp học tập, 11 là phong cách học tập Cô T h ủ tư ớ n g P h a m V á n D ồ n g 3 Đay m ạ n h dổi mối cơ bản cách dạy, cách học thực 15 hiện Nghị quyết Đại hội IX Vủ O a n h 4 Dạy ỏ đại học chủ yếu là dạy cho sv cách học, cách 20 tư duy sáng tạo. T h ủ tư ớ n g P h a n V ă n K h ả i 5- Một vài ý kiến vê vấn dê bồi dường nhân tài 22 G S. Đ à m T r u n g D ổn 6. Bồi dưỡng học sinh giỏi ớ các lóp chuyên 29 G S. D ư ơ n g T r o n g B á i 7. Đào tạo nguồn nhân lực có trình độ cao phục vụ 35 nền kinh tê tri thức nước nhà GS. P h ạ• m S i T iế n 8. Biết mười dạy một và học một biết mười 39 G S. N g u y ễ n V ă n Đ ạo í>. Một sô vấn đề thòi sự về việc dạy cách học 43 G S. Vũ V ă n T ảo 3
10. Cải tiến phương ph áp giảng dạy để nân g cao chất lượng đào tạo P G S. T S . N g ô D o ã n Đ ã i 11. Học và dạy cách học G S. T r ầ n B á H o à n h 12. Suy nghĩ về dạy học ở đại học G S. N g u y ễ n N h ư Ý 13. Tổng quan vê' phương pháp dạy học ở đại học P G S . L ê Đ ứ c N gọc 14. Tiếp tục đổi mối phương p háp dạy học theo hướng "Hoạt động hóa ngưòi học” P C S . T S . N g h iê m Đ ìn h Vỳ 1 5 . phương pháp dạy học dựa t r ê n hoạt động và những thách thức mối với GV và HS tiểu học T S. N g u y ễ n T rí 16. Học, dạy, qu ản lí và tri thức hóa NG. N g u y ễ n K ỳ 17. Sinh viên học n h ư t h ế nào ? G S. T r ầ n P h ư ơ n g 18. Nỗ lực tự học để vươn lên học giỏi NG. Đ à m L ê Đ ức 19. Vài điều tâm đắc trong ba mươi năm dạy Vãn G S. L ê T r í V iễn 20. Dạy Văn để học sinh tự học Văn G S. P h a n T r ọ n g L u ậ n
2 1 . Thô não là một họ«' sinh giói Văn ? 143 G S. N g u yễn D à n g M anh T S. D ỗ N g o e T h ố n g 22. Mã\ vấn đế phán tích tác phẩm văn học 162 GS. T r ầ n Đ á n g X u y ê n 2.1 H-.C Ván 167 G S. T r ầ n Đ ỉn h s ử 24. Phương hướng dạy và học t ừ Hán - Việt ỏ trường 170 phổ thông G S. D á n g Đ ứ c S iê u 25. Dổi mới phương p háp dạy học Lịch sử - một yêu 178 cầu cáp thiết G S. P h a n N g o e L iê n 2fi. S áu chữ dàn h cho giáo viên dạy Lịch sử 186 N G . Đ o à n T h ịn h 27. Bồi (iưỡng cho học sinh năng lực tự học môn Địa lí 193 P G S . N g u y ễ n D ược 2H. T hiêt k ế bài học Đạo đức - Giáo dục công dân theo 196 phương pháp dạy - tự học (bằng hành động) N G . N g u y ễ n N g h ĩa D á n 2i). Học sinh nên học Toán n h ư t h ế nào cho tốt ? 199 G S. T S K H . N g u y ễ n C ả n h T o à n 30. Một số ý kiến vê dổi mới phương pháp dạy Toán ỏ 210 bậc phổ thông tru n g học P G S . T S . T r ầ n K iề u 5
31. P h á t h u y tính tích cực, chủ động của học sinh trong 218 học Toán N G Ư T . Vũ H ữ u B ìn h 32. Làm-bài tậ p th í nghiệm Vật lí - một cách tự học 231 đ ạt hiệu quả cao NG. N g u yễn T h ư ợ n g C hung 33- N hữ ng suy nghĩ sa u một bài tập V ật lí 243 NG. Đ ào Ván P h ú t 34. Các biện pháp h o ạ t động hóa người học trong dạj ‘249 học Hóa học G S. T S K H . N g u y ễ n C ương 35. H ãy cải tiến cách học ngoại ngữ của bạn 257 NG. Đ à o T r ọ n g Q u a n g 36. Tự học ngoại ngữ khó hay dễ 264 PG S. Lê K h á n h B ằ n g T S . N g u y ễ n V ă n Tu r.
LỜI NÓI ĐÁU rong những nỏm th a m ỉ cỉượr dao tạo (ỉ trường sư phạm . T Ịỉtp lớp s v - n h ữ n g nhờ i*ỉa
T ự nguyện và tich cực p h ụ c vụ cho sự nghiệp giáo (lục trên phương diện đổi mới cách dạy, cách học, đặc sa n T ư h o c (nay la đặc san I ỉọ y - T ự học) của Hội Khuyến học Việt N am đà ựiòi thiệu nhiều bài viết của các nhà giáo cỏ bé d à y nghiên cứu kìiou học giáo dục và kin h nghiệm g iả n g d ạ y ở các triỉờìĩg phô thông, cao đăng, đại học. N hữ ng bài viết ấ y thê hiện tâm huyết, trị tuò và trách nhiệm của các thê hệ nhã giáo đi trước đôi với các thò' hệ nhà giáo trẻ, các bạn H S, s v và đông đảo bạn đọc quan tân> đến việc đổi mới cách dạy, cách học. Với m ong m uôn ấy, chúng tôi cho in cuốn M ô t só v á n d ê vô c á c h d a y và c á c h h o c nhảm m ục đích cung cấp thêm cho (IV. H S, s v m ột tập sách tham khảo về các phương p h á p củng như về kinh nghiệm dạy và học Xưa và nay. Các bài in trong cuốn sách này dược chọn từ đặc san T ụ h ọ c . đặc san D a y - T ự h o c và một sô' tài liệu khác, tập trung chủ yếu vào vấn đế cách clọy, cách học, gồm: * T ư tưởng về đổi mới cách dạyỷ cách học; * N hữ ng vấn đề chung của cách d ạ y, cách học; * N hữ ng vấn để về cách dạy, cách học các m ôn học cụ thể. N hữ ng quan niệm , những ý kiến nêu trong các bài viết ở tập sách này củng chỉ được coi n h ư là n hữ ng vấn đ ề nẽu ra (tê trao đổi, cùng hướng vào ỷ nghĩ: góp p h ấ n đổi mới cách d ạ y, cách hụt trong nhà trường ngày nay. H i vọng tập sách sẽ được bạn đọc đón nhận với tâ m lòng ưu ái và năng đở. Chúng tôi rất m ong bạn đọc gần xa viết bài trao đổi vế vấn đ ế trên và chi báo cho những khiếm kh u yết đê chúng tôi cỏ thèm kin h nghiệm làm những tập tiếp theo. GS. NGUYỄN CẢNH TOÀN
Q U Y D ỊN H V IE T T Á T T R O N G SACH 1IS học sinh sv : sinh riên
Bl QUYET QUAN TRỌNG NHAT LÀ PH Ư Ơ N G P H Á P HỌC TẬP, LÀ P H O N G CÁCH HOC T Ả P (" Cỏ Thú tườnịỊ P h ạ m V a n D ỏ n g r ÓI muôn nói thỏm (lôi diếu về phương pháp giáo (lục n h í U T ì xây dựn^ con người và xây đựng chủ nghía xà hội. I N K S r O nẽu lóII ‘1 cột trụ giáo dục là: học đ ê biết, học dê la m , học đê làm người, học đ ẻ c h u tìg sổng với người khác. Đó là n hũ ng (liốu ƯNKSCO nói với t ấ t cà các dân tộc trôn thế giới. Phương pháp giáo đục trong thòi gian tới phát triển như thế nào chưn ai lường đùọV: giáng dạy. học lập bang những công nglụ1 ru sao. học tại trường, học từ xa như th ế nào v.v... Đảy là thòi dại thông tin. thòi dại trí tuệ. mọi người có thổ học đổ trưởng thành. Phái nghiên cứu đổ không ngừng hoàn thiện, không ngừng dôi mói. không ngừng n â n g cao. không ngừng p h át triên giáo dụt' về mọi mật. n h ằm lam nên lực lượng chủ yếu của sự phát triòn cúa dân tộc, của đ ấ t nước, của con dường đi lên chú nghía xã hội. Dặc biệt phải chú ý đến sự không ngừng hiện đ ạ i hỏa PPGD'2\ làm cho giáo dục ở trong tầm tay của mọi người, bằng các phương tiện hiện dại: nghe, nhìn, ai cũng được học hành tron# các loại trường công lập. ùúii iập, học thường xuyên... Hài dâng trê n "T ự họcât sô 10 (9/2000). "T ư hoe" n h ấ n m ạnh. 11
Phãi gán học với hành, học dế vận dụng, học (le sáiầÉ' tạo 1)0 hành nghề, trong hành nghiệp, trong cuộc sông. Ilọc án. học 'lói. học gói. học mỏ. Học dể ứng xứ vỏi C0I1 người, vỏi cuộc SÔIÌỊỈ. vui bàn thân, học dó cống hiên vào sự nghiệp xây dựng ci;Vt n.iỏe giàu dẹp. Trong những nhà bấc học ỏ nước ta. những ngưòi ró trình độ cao. những người có công trình nghiôn cứu có giá trị, Ìihiếvi người vừa nghiên cứu và ứng dụng khoa học, vừa giang
I Ol 1Ill'll) tiling Ịĩlíio (lục ]; I láu
1.11 l à c ỏ p h í ì m c h á i t r o n i í s á i i ị * . n g a y i h n n ị T . l ờ i MÓI ( l i đ ô i v ớ i V I \ V làm Dáy là diếu c\Ịc kì quan trọng. Tliầv giáo phái dạy cho học trò n i a mình trá n h xa nhũng điếu trái ngược mà chúm: u\ thường thấy một cách ilau lỏng trong hành vi của một sô ít người trí thức, người làm khoa học ở nước ta. Nói n h ư vậy là nhác lại những diều tỏi (là viét vé những Éíì xấu xa không thế dung thử trong tình trạng mua bán bang cấp... còn chẽn ra (í I1
DẨY MẠNH ĐÓI MỚI c ơ BẢN CÁCH DẠY, CÁCH HỌC THỤC H IỆ N NGHỊ QUYẾT OẠI HỘI IX "’ Vũ O a n h ghị quyỏt Dại hội IX dà xác ( l ị n h : "Thực hum giáo (lục N cho mọi n^ùời, rá nước trơ thành một xã hội học tập. lạo (\\Í'U kiện cho mọi người ờ mọi lửa tuỏi (lược học tập thường xuyrn suôt dời” (Vãn kiộn Dại hội IX. NXlĩ Chính trị Quỏv Ịíia. tr 1Oil. 202 (viết tát là VKĐ). Quyết (iịnh '17 QD- TTg ngày 4/ M 2001 cua Thú tướng ( ’hĩnh phủ cũng dã quy định: "Tạo điếu kiện th u ậ n lợi cho các tả n g lớp n h â n dán đểu có cơ hội tiếp thu giáo dục sau tru n g học", tức là giáo (lục (lại học đại chúng. "Mọi người học. Học suỗt đòi. Đại họe dại chúng. Xã hội họe tập" (ló là bôn m ục tiêu chiến lược đủi mới cơ bán cách dạy học ỡ Việt Xam hòa nh ập vào trào lưu cách m ạng học tậ p toàn cầu vi sụ p h át triển kinh tố tri thức, xà hội học tập. vàn minh trí tuộ. f)ùi mỏi cơ b ả n c á c h dạy. c á c h học n h ằ m cái đ í c h CUÔ1 c ù n g là J'c:\ nước trở th à n h một xã hội học tập. một xà hội mà ai cùng duợc học hành. Học h ành sáng tạo suốt dời. Công nông là trí thức. Dân tộc thông thái. Muôn có xà hội học tập, phải doi mới cơ bán cách dạy. cách học. theo n hữ ng định hướng và nhiệm vụ chiến lưực trọng yếu của Đợi hội IX : đôi mới m ục tiêu học. Học đo làm người "Phát triỏn toàn diện về chính trị. tư tướng, trí tuệ, dạo đức, th ể chất, năn g lực s á n g tạo. có ý thức cộng dồrìK' * ( ' h u tịc h Hội K h u y ế n học V iệ t N a m . 1 Bill clftng trẽ n "Dạy - T ự học" số 21 (12/ 2002)
lòng nhân ái, khoan (lung, tôn trọng nghía tình, lói sóng rỏ van hỏa. quan hộ hài hỏa trong gia dinh, cộng dỏng và XI hội" (VKỈ). t r . 1 1 4 ) ; thực hiện phương chàm hục: "Học d i liói VỚI hành, két hợp vói lao dộng sán xuất, gan với xà hội". "Ki‘t hop nội lực với ngoại lực th à n h nguồn lực tổng hợp dế p h át triển" (VKỈ). tr. 92). Dổi mới cơ bản cách học: Học suôt dời "phrtt huy tinh th ần độc lập suy nghi và sáng tạo, đô n âng cao năn g lực tự học. tự hoàn thiện học vấn và tay nghề... tự tạo việc làm. chủ dộng Um kiếm cơ hội lộp nghiệp” (VKĐ. t r .l 10)... tự hoàn thiện n hãn cách (VKĐ. tr. 114). dổi mới phương thức: "kêt hợp học tập trung, học từ xa. học qua máy tính, xã hội hóa, p h át triên da dạng các hình thức học. đẩy m ạn h việc xây dựng các quỹ khuyến khích tài năng, các tổ chức khuyến học (VKĐ, tr.l 11). và xáo định con đường p h á t triển việc học: sớm phổ cập trung học (2010) cho th à n h phố và nông thôn đồng bằng, sớm phổ cập sử dụng tin học và m ạng thông tin quốc t ế trong nền kinh tô và đòi sông xã hội (VKĐ, tr. 94), "mở rộng hợp lí quy mô đại học”, đón n h ậ n sự p h át triển kinh tế trí thức và phổ cập trung học, "tạo điếu kiện th u ậ n lợi cho các tần g lớp nh ân dân dểu có cơ hội tiếp thu giáo dục sau trung học". Đổi mới cơ bản cách dạy. cách học vì một xã hội học tập hiện dại, đ ậm đà bản sắc d â n tộc là một cuộc vận động cách mạng thường xuyên và rộng khắp, khoa học và dại chúng, cộng dồng và cá nhân, vì con người và bằng nội lực của con người và của cơ sỏ. của khoa học. người dạy. người khuyến học. người quản lí, của n h à trương, gia dinh, cộng dồng và của chính ngươi di học dưới sự lành đạo của Đáng. Người học vừa là mục tiêu, vừa là động lực đối mới cách dạy. cách học. Tự giác từ bỏ "lối học nhồi nhét một lần cho cả đời", "lôi học thụ dộng tiếp thu một chiều" khá phổ biên hiện nay. tích cực, chủ dộng tạo ra ý chí vồ nàng lực học suôi đời. "học 16
k h ò n £ l» a o kri
bộ của công nghệ và thông tin và thông lưu mới đò từng bước công nghệ hóa quá trình q uan lí giáo (lục. Nhờ trường cần đổi mới cơ bán theo mô hình dạy - tụ họ
VilaklìUYÓỉi học tinning xuyên và rộng khổ]), (loàn k(’t (láy mạnh.
DẠY • ơ ĐẠI • HỌC • CHU YẺU LA DẠY • CHO SINH VĨEN CACH HỌC, * ' CÁCH T ư DUY SÁNG TẠO m Thủ tưởng P h a n V ă n K hái áo cáo của Bộ Giáo dục và Dào tạo dã trình bày lôi nghĩ là đầy đủ. không thiêu điều gì, về đánh giá tình hình giáo dục nước ta, những th à n h tựu, những yếu kém và phưrtng hướng p h át triển thòi gian tới. Tôi xin nhấn m ạnh thêm một số điểm. Ngay về nh ữ n g điểm đã có lựa chọn, chúng ta cũng dà quen thuộc và từng thảo luận nhiều lần. Nếu có gi mỏi mẻ. thi là ở chỗ lần này chúng ta quyết không chi nói. viết và bàn, mà phải làm thiết thực và tìm ra cách làm th ậ t sự có hiệu quả. T hứ n h ấ t là ch ấ t lượng giáo dục đại học. Trường đại học. q u a toàn bộ ho ạt động giảng dạy và học tậ|) t ấ t cả các môn học, cần bồi dưỡng cho sv tình cảm say mê học tập, say mê tìm tòi p h át hiện những cái mới, lòng mong muôn cống hiến cho n hân dán và niềm hoài bão dưa đất nước thoát khỏi tình trạ n g nghèo nàn, lạc hậu, để có th ể sánh vai cùng các cưòng quốc năm châu, n h ư lời Bác Hồ đã cản dặn. Trong thời đại khoa học và công nghệ p h á t triển r ấ t nhanh, trường đại học cần giúp sv thu n h ậ n được những kiến thức và (l> Trích p h ả t biểu của T hù tướng P han Vồn Khài tại Hói nghị Giáo d ụ c pọi học - tô chửc từ 1 * 3/ 10/ 2001 tại Hà Nội. Dftnp trô/? "ỉ)a\' • T ự /iọ cMsô '2 ( 12 / 2 0 0 1 ).
k'l n.ing- n í l).in n h á t và chủ yêu dạy cho s v cách học. cách tư d u y sàng t(ii) Sgiiìiì s v hiêl c á c h hoe và quen tư (luy sáng tạo (1)1 mỏi vố the thích ứng VÓI mọi tình huông trong thị trường lao đóiMí và tron"