Tình hình nhiễm sán lá ruột ở cộng đồng dân cư phường Phú Cát - thành phố Huế

Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 5 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2001<br /> <br /> TÌNH HÌNH NHIEÃM SAÙN LAÙ RUOÄT ÔÛ COÄNG ÑOÀNG DAÂN CÖ<br /> PHÖÔØNG PHUÙ CAÙT - THAØNH PHOÁ HUEÁ<br /> Ngoâ Chaân*, Toân Nöõ Phöông Anh*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Töø tæ leä nhieãm saùn laù ruoät (Fasciolpsis buski): 1,75% ôû phöôøng Phuù Caùt vaø nghieân cöùu chu kyø sinh thaùi<br /> cuûa F. buski vaø F. hepatica ñeàu coù giai ñoaïn kyù sinh ôû caùc loaïi thöïc vaät thuyû sinh; chuùng toâi nghieân cöùu ñeà taøi<br /> naày vaø ruùt ra keát luaän: - Ñöôøng truyeàn nhieãm chuû yeáu cuûa beänh ôû vuøng naøy laø: aên soáng caùc loaïi rau troàng döôùi<br /> nöôùc. - Saùn laù ruoät coù tuoåi thoï thaáp döôùi moät naêm. - Bieän phaùp döï phoøng laø quan troïng coù theå phoøng ñöôïc<br /> nhieåm saùn laù ruoät cuõng nhö saùn laù gan. - Trieäu chöùng nhieåm saùn laù ruoät khoâng ñieån hinh neân ngöôøi caùn boä y teá<br /> phaûi quan taâm, khi beänh nhaân coù caùc trieäu chöùng roái loaïn tieâu hoaù caàn cho laøm xeùt nghieäm phaân ñeå chaån<br /> ñoaùn.<br /> <br /> SUMMARY<br /> STUDY ON FASCIOLOPSIS BUSKI INFECTION IN PHU CAT COMMUNE, HUE CITY<br /> Ngo Chan, Ton Nu Phuong Anh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Special issue of Parasitology - Vol. 5 - Supplement of<br /> No 1 - 2001: 9 - 15<br /> <br /> Following our study last year ( the prevalence of F. buski in Phu Cat commune: 1.75%, 1999); and based<br /> on the finding that F. buski and F. hepatica life cycle has the encysted stage in water vegetables, we carry<br /> <br /> * Boä moânKyù sinh truøng Tröôøng Ñaïi hoïc Y Khoa Hueá<br /> out this pilot study. Our conlusions are: -The main transmission of F. buski /F. hepatica in this area is eating<br /> raw aquatic vegetables. - The life span of an adult F. buski is only a few months.- The prophylaxis is<br /> important and easy to control F. buski as also F. hepatica infection. - Infection with F. buski is often<br /> symptomless. Therefore the physician should take care of them, and formalin-ether concentration method to<br /> examine stool of patient with digestive symptoms should be done.<br /> nhieãm saùn laù ruoät. Naêm 1947 Galliard vaø Ñaëng vaên<br /> ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br /> Ngöõ ñaõ gaëp 5 tröôøng hôïp beänh nhaân nhieãm saùn laù<br /> Saùn laù ruoät (Fasciolopsis buski) vaø saùn laù gan<br /> ruoät ôû beänh vieän Haø Noäi. Naêm 1971 Phan Chung<br /> lôùn (Fasciola hepatica & Fasciola gigantica) laø loaïi<br /> Sang phaùt hieän 6 tröôøng hôïp beänh nhaân nhieãm saùn<br /> saùn laù lôùn thuoäc hoï Echinostomatoidea kyù sinh ôû<br /> laù ruoät ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long vaø theo Ñoã<br /> ngöôøi gaây beänh. Ngöôøi ta öôùc tính khoaûng 10 trieäu<br /> Döông Thaùi naêm 1959 tyû leä ngöôøi Vieät Nam<br /> ngöôøi treân theá giôùi nhieãm Fasciolopsis buski,<br /> khoaûng 0,08% bò nhieãm saùn laù ruoät(2).<br /> thöôøng gaëp nhaát ôû Trung Quoác, Ñaøi Loan, Vieät<br /> Töø tyû leä nhieãm saùn laù ruoät Fasciolopsis buski<br /> Nam, Thaùi Lan, Malaysia, Indonesia, AÁn Ñoä vaø<br /> khaù<br /> cao ôû Phöôøng Phuù Caùt Thaønh phoá Hueá 1,75%<br /> Bangladesh(9,10). Fasciola hepatica gaëp chuû yeáu ôû<br /> (Theo ñieàu tra cuûa Boä moân Kyù sinh truøng Tröôøng<br /> vuøng oân ñôùi coù chaên nuoâi cöøu. Fasciola gigantica<br /> Ñaïi Hoïc Y Hueá thaùng 3/1999)(1) vaø nghieân cöùu chu<br /> phaân boá chuû yeáu ôû Ñoâng Nam AÙ, Chaâu Phi, Nhieät<br /> kyø sinh thaùi cuûa Fasciolopsis buski, Fasciola<br /> ñôùi(9,10).<br /> hepatica ñeàu coù giai ñoaïn kyù sinh ôû caùc loaïi thöïc<br /> Vieät Nam thuoäc vuøng khí haäu nhieät ñôùi vaø laø<br /> vaät thuûy sinh; ngöôøi maéc beänh do aên caùc loaïi rau<br /> moät trong nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån, neàn kinh teá<br /> thuûy sinh naøy chöa ñöôïc naáu chín; chuùng toâi ñaët<br /> coøn nhieàu laïc haäu ñaõ laøm aûnh höôûng ñeán tình hình<br /> <br /> Chuyeân ñeà kyù sinh truøng<br /> <br /> 9<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 5 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2001<br /> <br /> vaán ñeà thöïc hieän ñeà taøi “Tình hình nhieãm saùn laù<br /> ruoät ôû coäng ñoàng daân cö phöôøng Phuù Caùt - thaønh<br /> phoá Hueá” nhaèm muïc ñích:<br /> <br /> nhieãm saùn laù ruoät (Fasciolopsis buski) baèng phöông<br /> phaùp Formalin-Ether ñeå ñaùnh giaù khaû naêng töï ñaøo<br /> thaûi cuûa saùn laù ruoät trong cô theå ngöôøi.<br /> <br /> 1. Tìm hieåu caùc loaïi rau thuûy sinh thöôøng ñöôïc<br /> duøng ñeå aên soáng ôû Hueá coù khaû naêng gaây nhieãm saùn<br /> laù ruoät (Fasciolopsis buski) ôû ngöôøi ñeå laøm tieàn ñeà<br /> cho caùc nghieân cöùu veà sau.<br /> <br /> Khoâng gian vaø thôøi gian nghieân cöùu<br /> <br /> 2. Nhaän xeùt bieåu hieän laâm saøng cuûa beänh<br /> nhieãm saùn laù ruoät.<br /> 3. Töø ñoù ruùt ra bieän phaùp döï phoøng thích hôïp<br /> goùp phaàn chaêm soùc söùc khoûe cho coäng ñoàng.<br /> <br /> ÑOÁI TÖÔÏNG<br /> NGHIEÂN CÖÙU<br /> <br /> VAØ<br /> <br /> PHÖÔNG<br /> <br /> PHAÙP<br /> <br /> Ñoái töôïng nghieân cöùu<br /> Nhaân daân soáng ôû ñòa baøn ñöôøng Chi Laêng vaø bôø<br /> soâng Höông thuoäc phöôøng Phuù Caùt Thaønh phoá Hueá<br /> laø moät vuøng thuoäc ñòa phaän phía Baéc Soâng Höông.<br /> Vôùi ñòa baøn chaät heïp daân cö ñoâng ñuùc ña soá laø nhaân<br /> daân lao ñoäng coù taäp quaùn vaø thoùi quen aên uoáng<br /> chöa baûo ñaûm veä sinh, ñaõ theá haèng naêm laïi phaûi<br /> chòu taùc haïi lôùn cuûa nhieàu traän luõ luït, chính vì leõ ñoù<br /> ñaõ laøm aûnh höôûng khoâng ít ñeán vaán ñeà veä sinh moâi<br /> tröôøng cuõng nhö vaán ñeà söùc khoûe, ñaëc bieät laø caùc<br /> beänh giun saùn.<br /> <br /> Khoâng gian<br /> <br /> Daân cö ñòa baøn ñöôøng Chi Laêng vaø Bôø soâng<br /> Höông thuoäc Phöôøng Phuù Caùt TP Hueá.<br /> Thôøi gian<br /> <br /> - Töø thaùng 3- 4/2000: tieán haønh ñieàu tra phoûng<br /> vaán vaø laáy phaân laøm xeùt nghieäm.<br /> - Töø thaùng 5 -8/2000 xöû lyù soá lieäu vaø vieát baùo<br /> caùo keát quaû.<br /> Kyõ thuaät thöïc hieän<br /> Xeùt nghieäm phaân baèng phöông phaùp FormalinEther(7,8,11).<br /> Caùch thu thaäp maãu phaân vaø baûo quaûn<br /> - Maãu loï ñöïng phaân saïch, khoâ, kín coù ghi hoï teân<br /> vaø soá cuûa beänh nhaân theo danh saùch.<br /> - Maãu phaân ñuôïc thu thaäp trong voøng 24 giôø<br /> sau khi phaùt loï ñeå laáy phaân vaø ñöôïc chuyeån ngay<br /> ñeán Boä moân Kyù sinh truøng Ñaïi hoïc Y Hueá ñeå baûo<br /> quaûn trong 3ml dung dòch Formalin 10%.<br /> Phöông phaùp xöû lyù<br /> <br /> Töø soá lieäu coù ñöôïc qua keát quaû nghieân cöùu ñieàu<br /> tra cuûa Boä moân Kyù Sinh Truøng Tröôøng Ñaïi Hoïc Y<br /> Khoa Hueá thaùng 3-1999, chuùng toâi ñaõ choïn ñoái<br /> töôïng ñeå nghieân cöùu goàm:<br /> <br /> Keát quaû seõ ñöôïc xöû lyù baèng phöông phaùp thoáng<br /> keâ y hoïc.<br /> <br /> - Soá hoä gia ñình coù thaønh vieân bò nhieãm saùn laù<br /> ruoät goàm 30 hoä. Trong ñoù coù 34 ngöôøi bò nhieãm vaø<br /> 126 ngöôøi khoâng bò nhieãm.<br /> <br /> Keát quaû xeùt nghieäm phaân<br /> <br /> - Soá hoä gia ñình khoâng coù thaønh vieân bò nhieãm<br /> saùn laù ruoät cuõng nhö caùc loaïi giun saùn khaùc goàm 5<br /> hoä chöùng.<br /> Phöông phaùp nghieân cöùu<br /> Phöông phaùp nghieân cöùu treân laâm saøng<br /> <br /> Baèng caùch phoûng vaán taát caû 160 thaønh vieân cuûa<br /> 30 hoä gia ñình (Nhoùm beänh) vaø 31 thaønh vieân cuûa 5<br /> hoä gia ñình (Nhoùm chöùng) baèng phieáu ñieàu tra .<br /> Phöông phaùp nghieân cöùu baèng caùch xeùt nghieäm phaân<br /> <br /> Chuùng toâi xeùt nghieäm phaân cho 34 beänh nhaân<br /> <br /> 11 n ñeà kyù sinh truøng<br /> Chuyeâ<br /> <br /> KEÁT QUAÛ<br /> - Töø keát quaû nghieân cöùu cuûa Boä moân Kyù sinh<br /> truøng Tröôøng Ñaïi Hoïc Y Khoa Hueá thaùng 3/1999(1)<br /> vôùi soá beänh nhaân bò nhieãm saùn laù ruoät laø 35 ngöôøi<br /> (hieän nay 1 ngöôøi chuyeån ñi nôi khaùc). Chuùng toâi<br /> tieán haønh laáy maãu phaân xeùt nghieäm laïi cho soá beänh<br /> nhaân naøy thì chæ coøn 24/34 tröôøng hôïp (+) (70,59%)<br /> vaø 10/34 tröôøng hôïp (-) (29,41%).<br /> - Keát quaû nghieân cöùu cuûa chuùng toâi phuø hôïp vôùi<br /> y vaên ghi nhaän tuoåi thoï cuûa Fasciolopsis buski<br /> khoaûng 6 thaùng, cho neân khoâng ñieàu trò vaø khoâng<br /> taùi nhieãm thì saùn seõ ñöôïc ñaøo thaûi töï nhieân(5).<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 5 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2001<br /> Tình hình söû duïng caùc loaïi rau thuûy sinh ñeå aên<br /> soáng<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Tyû leä khoâng söû duïng 1 trong 4 loaïi rau 4/31:<br /> <br /> Nhoùm beänh<br /> <br /> 12,90%. (Trong ñoù 3 treû em