Tình hình nhiễm trypanosoma evansi ở một số loài gia súc tại Việt Nam

Nguyễn Thị Kim Lan và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 123(09): 95 - 100<br /> <br /> TÌNH HÌNH NHIỄM TRYPANOSOMA EVANSI<br /> Ở MỘT SỐ LOÀI GIA SÚC TẠI VIỆT NAM<br /> Nguyễn Thị Kim Lan1*, Nguyễn Văn Quang1, Đỗ Thị Vân Giang2,<br /> Nguyễn Thị Ngân1, Lê Minh1, Phan Thị Hồng Phúc1,<br /> Phạm Diệu Thùy1, Trần Nhật Thắng1<br /> 1Trường<br /> 2Trường<br /> <br /> Đại học Nông Lâm – ĐH Thái Nguyên,<br /> Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật – ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Xác định loài tiên mao trùng gây bệnh cho gia súc ở Việt Nam, kết quả cho thấy: Loài tiên mao<br /> trùng ký sinh gây bệnh là Trypanosoma evansi.<br /> Áp dụng các phương pháp chẩn đoán tiên mao trùng trong phòng thí nghiệm như soi tươi, lấy mẫu<br /> máu nhuộm Giemsa; tiêm truyền cho động vật thí nghiệm… để xác định tỷ lệ nhiễm tiên mao<br /> trùng ở một số loài gia súc tại các địa phương nghiên cứu. Kết quả cho thấy: Trâu, bò, dê, ngựa,<br /> lợn ở các tỉnh nghiên cứu đều nhiễm tiên mao trùng với tỷ lệ khác nhau (biến động từ 0,99 % 20,83 %). Trong đó, tỷ lệ nhiễm T. evansi ở trâu, bò tăng dần theo tuổi. Tỷ lệ nhiễm cao nhất vào<br /> mùa Thu, thấp nhất vào mùa Xuân. Tuy nhiên, tỷ lệ phát bệnh cao nhất vào mùa Đông và thấp<br /> nhất vào mùa Hè trong năm.<br /> Từ khóa: Trypanosoma evansi, gia súc, tỷ lệ nhiễm, tỷ lệ phát bệnh, loài<br /> <br /> MỞ ĐẦU*<br /> Bệnh tiên mao trùng (TMT) là bệnh phổ biến<br /> ở nhiều loài động vật. Wuyts và cs. (1994) [9]<br /> cho biết: Tại Đông Nam Á, bệnh tiên mao<br /> trùng do Trypanosoma evansi là một trong<br /> những bệnh gây thiệt hại lớn về kinh tế cho<br /> người chăn nuôi vì nó tác động xấu đến sức<br /> khỏe của nhiều loài vật chủ. Theo số liệu của<br /> Phạm Sỹ Lăng (1982) [2], Phan Địch Lân và<br /> cs (2004) [3], Phan Văn Chinh (2006) [1],<br /> bệnh tiên mao trùng xuất hiện ở nhiều vùng<br /> trên cả nước, với tỷ lệ mắc khá cao: trên trâu<br /> là 13 - 30%, trên bò là 7 - 14%, tỷ lệ gia súc<br /> chết /gia súc mắc bệnh lên tới 6,3 - 20 %.<br /> Qua những dẫn liệu ở trên về mức độ phổ<br /> biến và những thiệt hại do bệnh tiên mao<br /> trùng gây ra trên gia súc ở Việt Nam, những<br /> biến đổi về dịch tễ có thể tạo ra các biến<br /> chủng Trypanosoma spp. gây bệnh cho gia<br /> súc, những khó khăn trong công tác chủ động<br /> phòng ngừa bệnh, chúng tôi tiến hành nghiên<br /> cứu về: “Tình hình nhiễm Trypanosoma<br /> evansi ở một số loài gia súc tại Việt Nam”<br /> nhằm mục đích: nghiên cứu chế tạo kháng<br /> nguyên tái tổ hợp, phục vụ sản xuất các bộ KIT<br /> chẩn đoán bệnh tiên mao trùng cho gia súc.<br /> *<br /> <br /> NỘI DUNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Nội dung nghiên cứu<br /> - Xác định loài tiên mao trùng gây bệnh cho<br /> gia súc tại Việt Nam.<br /> - Xác định tỷ lệ nhiễm TMT ở một số loài gia<br /> súc tại các địa phương nghiên cứu.<br /> - Xác định một số đặc điểm dịch tễ bệnh tiên<br /> mao trùng trên trâu, bò: tỷ lệ nhiễm theo lứa<br /> tuổi, theo mùa vụ; tỷ lệ phát bệnh theo mùa vụ.<br /> Vật liệu<br /> - Mẫu máu gia súc thu thập ở 6 tỉnh tại Việt<br /> Nam (để phân lập và định loài tiên mao trùng).<br /> - Chuột bạch khỏe, khối lượng 25 - 30<br /> gam/con<br /> - Kính hiển vi quang học, các hoá chất và<br /> dụng cụ thí nghiệm khác.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> - Thu thập mẫu máu gia súc theo phương<br /> pháp lấy mẫu phân tầng và ngẫu nhiên, tiêm<br /> truyền chuột bạch.<br /> - Phát hiện tiên mao trùng bằng phương pháp<br /> xem tiêu bản máu tươi, nhuộm giemsa và<br /> tiêm truyền chuột bạch.<br /> - Xác định loài tiên mao trùng bằng kỹ thuật PCR.<br /> 95<br /> <br /> Nguyễn Thị Kim Lan và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 123(09): 95 - 100<br /> <br /> Địa điểm và thời gian nghiên cứu<br /> <br /> Xử lý số liệu<br /> <br /> * Địa điểm nghiên cứu:<br /> <br /> Số liệu được xử lý theo phương pháp thống<br /> kê sinh học (Nguyễn Văn Thiện, 2008 [5]) và<br /> trên phần mềm Excel 2003 và phần mềm<br /> minitab 14.0.<br /> <br /> - Địa điểm thu thập mẫu: tỉnh Thái Nguyên,<br /> Lạng Sơn, Lai Châu, Hòa Bình, Tây Ninh và<br /> Khánh Hòa.<br /> - Xét nghiệm mẫu, theo dõi chuột tiêm truyền<br /> tại phòng thí nghiệm khoa Chăn nuôi Thú y –<br /> trường ĐH Nông Lâm Thái Nguyên.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> <br /> * Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 1/2012 đến<br /> tháng 6/2013.<br /> <br /> Kết quả xác định loài tiên mao trùng gây bệnh<br /> ở gia súc tại 6 tỉnh được trình bày ở bảng 1.<br /> <br /> Thành phần loài tiên mao trùng gây bệnh<br /> cho gia súc tại Việt Nam<br /> <br /> Bảng 1. Kết quả xác định loài tiên mao trùng ở 6 tỉnh nghiên cứu<br /> Kết quả<br /> <br /> Địa phương (tỉnh)<br /> <br /> Số chủng định<br /> loài (chủng)<br /> <br /> Thái Nguyên<br /> <br /> 2<br /> <br /> Lạng Sơn<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2<br /> <br /> 100<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> Hòa Bình<br /> <br /> 4<br /> <br /> 4<br /> <br /> 100<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> Lai Châu<br /> <br /> 3<br /> <br /> 3<br /> <br /> 100<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> Tây Ninh<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2<br /> <br /> 100<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> Khánh Hòa<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1<br /> <br /> 100<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> Tính chung<br /> <br /> 14<br /> <br /> 14<br /> <br /> 100<br /> <br /> 0<br /> <br /> 0,00<br /> <br /> Loài T. evansi<br /> Số chủng<br /> Tỷ lệ (%)<br /> 2<br /> 100<br /> <br /> Loài khác<br /> Số chủng<br /> Tỷ lệ (%)<br /> 0<br /> 0,00<br /> <br /> Kết quả bảng 1 cho thấy: Bằng kỹ thuật PCR để xác định loài tiên mao trùng, chúng tôi thấy 100<br /> % số chủng tiên mao trùng gây bệnh phân lập được từ trâu, bò, dê, ngựa và lợn ở 6 tỉnh nghiên<br /> cứu đều là loài Trypanosoma evansi. Kết quả trên phù hợp với nghiên cứu của Phan Văn Chinh<br /> (2006) [1].<br /> Tỷ lệ nhiễm tiên mao trùng của gia súc tại các địa phương<br /> Kết quả về tỷ lệ nhiễm tiên mao trùng trên trâu, bò, dê, ngựa và lợn tại một số huyện, thành thuộc<br /> 6 tỉnh nghiên cứu được trình bày ở bảng 2.<br /> Bảng 2. Tỷ lệ nhiễm tiên mao trùng trên gia súc tại 6 tỉnh nghiên cứu<br /> <br /> 96<br /> <br /> Nguyễn Thị Kim Lan và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Bằng các phương pháp chẩn đoán tiên mao<br /> trùng trong phòng thí nghiệm như làm tiêu<br /> bản máu khô nhuộm Giemsa, tiêm truyền<br /> động vật thí nghiệm (chuột bạch), chúng tôi<br /> đã xác định được tỷ lệ nhiễm tiên mao trùng ở<br /> gia súc tại các địa phương nghiên cứu. Kết<br /> quả ở bảng 2 cho thấy: cả 5 loại gia súc được<br /> xét nghiệm máu đều nhiễm tiên mao trùng.<br /> Kết quả nghiên cứu của chúng tôi phù hợp<br /> với nghiên cứu của Kumar A. và cs. (1991)<br /> [7], Holland W.G và cs.(2005) [6]:<br /> Trypanosomiasis là một bệnh ký sinh trùng<br /> phổ biến ở nhiều loài động vật khác nhau.<br /> Tỷ lệ nhiễm T. evansi của các loại gia súc ở<br /> các tỉnh không giống nhau. Trâu, bò, dê và<br /> lợn ở các tỉnh nghiên cứu đều nhiễm T. evansi<br /> với tỷ lệ khác nhau, tỷ lệ nhiễm T. evansi cao<br /> nhất ở trâu (15,58 %), sau đó đến bò (12,94<br /> %), ngựa (10,26 %), dê (9,52 %) và thấp nhất<br /> là ở lợn (0,99 %). Sự khác nhau về tỷ lệ<br /> nhiễm tiên mao trùng của các loài gia súc có ý<br /> nghĩa thống kê (P2-5<br /> <br /> 197<br /> <br /> 25<br /> <br /> 12,69<br /> <br /> >5-8<br /> <br /> 234<br /> <br /> 48<br /> <br /> 20,51<br /> <br /> >8<br /> <br /> 74<br /> <br /> 16<br /> <br /> 21,62<br /> <br /> Tính<br /> chung<br /> <br /> 597<br /> <br /> 93<br /> <br /> 15,58<br /> <br /> So sánh sự sai<br /> khác giữa các<br /> lứa tuổi<br /> χ2≤2, >2-5 = 4,835<br /> P = 0,028<br /> χ2>2-5, >5-8 = 4,652<br /> P = 0,031<br /> 2<br /> χ >5-8, >8 = 0,042<br /> P = 0,838<br /> χ2≤2, >8 = 11,548<br /> P = 0,001<br /> <br /> Bò<br /> Số bò<br /> Số bò Tỷ lệ<br /> kiểm tra nhiễm nhiễm<br /> (con)<br /> (con)<br /> (%)<br /> 51<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1,96<br /> <br /> 157<br /> <br /> 17<br /> <br /> 10,83<br /> <br /> 136<br /> <br /> 23<br /> <br /> 16,91<br /> <br /> 58<br /> <br /> 11<br /> <br /> 18,97<br /> <br /> 402<br /> <br /> 52<br /> <br /> 12,94<br /> <br /> So sánh sự sai<br /> khác giữa các<br /> lứa tuổi<br /> χ2≤2, >2-5 = 3,829<br /> P = 0,050<br /> χ2>2-5, >5-8 = 2,288<br /> P = 0,130<br /> χ2>5-8, >8 = 0,119<br /> P = 0,731<br /> 2<br /> χ ≤2, >8 = 8,010<br /> P = 0,005<br /> <br /> 97<br /> <br /> Nguyễn Thị Kim Lan và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Sự khác nhau về tỷ lệ nhiễm ở hầu hết các lứa<br /> tuổi của trâu là rõ rệt (P < 0,01 đến P < 0,05),<br /> song giữa trâu 5 - 8 năm tuổi và trâu trên 8<br /> năm tuổi thì sự khác nhau chưa rõ rệt (P ><br /> 0,05). Đối với bò, do số lượng mẫu ít (52 bò<br /> nhiễm) nên sự sai khác về tỷ lệ nhiễm giữa<br /> các lứa tuổi chưa rõ rệt (P > 0,05), chỉ có bò<br /> dưới 2 năm tuổi và bò trên 8 năm tuổi tỷ lệ<br /> nhiễm có sự khác nhau rõ rệt (P < 0,01).<br /> Kết quả của chúng tôi phù hợp với kết quả<br /> nghiên cứu của Phan Lục và cs. (1996) [4]: ở<br /> mọi lứa tuổi, trâu và bò đều bị nhiễm ký sinh<br /> trùng đường máu Trypanosoma, song tuổi<br /> càng tăng thì tỷ lệ nhiễm càng tăng.<br /> Phan Địch Lân (2004) [3] đã tổng hợp kết quả<br /> điều tra 3.172 trâu ở các tỉnh đồng bằng và<br /> cho biết: trâu dưới 3 năm tuổi nhiễm thấp<br /> nhất (3,2 - 6,l %), trâu 3 - 5 năm tuổi nhiễm<br /> cao hơn (l0,6 - 12,7 %), trâu 6 - 8 năm tuổi<br /> nhiễm cao nhất (12,9 - 14,8 %), trâu trên 9<br /> năm tuổi tỷ lệ nhiễm giảm thấp hơn trâu 3 - 8<br /> năm tuổi.<br /> Tỷ lệ nhiễm và phát bệnh tiên mao trùng ở<br /> trâu, bò theo mùa vụ<br /> Để công tác phòng và trị bệnh tiên mao trùng<br /> cho đàn trâu, bò mang lại hiệu quả cao, ngoài<br /> <br /> 123(09): 95 - 100<br /> <br /> việc theo dõi tỷ lệ nhiễm theo lứa tuổi, chúng<br /> tôi đã tiến hành theo dõi tỷ lệ nhiễm tiên mao<br /> trùng theo mùa. Kết quả về tỷ lệ nhiễm theo<br /> mùa được trình bày ở bảng 4.<br /> Bảng 4 cho thấy:<br /> - Kiểm tra 597 trâu có 93 trâu nhiễm tiên mao<br /> trùng. Trong đó, tỷ lệ nhiễm tiên mao trùng ở<br /> trâu cao nhất vào mùa Thu (26,37 %), sau đó<br /> đến mùa Hè (13,38 %), mùa Đông (10,74 %),<br /> mùa Xuân tỷ lệ nhiễm thấp nhất (7,34 %).<br /> - Trong 402 bò kiểm tra có 52 con nhiễm tiên<br /> mao trùng, chiếm tỷ lệ 12,94 % (biến động từ<br /> 4,17 đến 20,74 % theo các mùa trong năm).<br /> So sánh thống kê về tỷ lệ nhiễm tiên mao<br /> trùng ở trâu, bò theo từng cặp mùa trong năm,<br /> chúng tôi thấy sự khác nhau về tỷ lệ nhiễm<br /> tiên mao trùng ở mùa Hè - Thu và Thu - Đông<br /> có ý nghĩa thống kê (P < 0,001 đến P < 0,05),<br /> song sự khác nhau giữa mùa Đông - Xuân và<br /> Xuân - Hè không rõ rệt (P > 0,05).<br /> Sau khi đã xác định được tỷ lệ nhiễm tiên<br /> mao trùng ở trâu, bò theo mùa vụ, chúng tôi<br /> tiếp tục theo dõi những trâu, bò nhiễm tiên<br /> mao trùng để xác định tỷ lệ phát bệnh theo<br /> mùa vụ. Kết quả được trình bày ở bảng 5.<br /> <br /> Bảng 4. Tỷ lệ nhiễm tiên mao trùng ở trâu, bò theo mùa vụ<br /> Trâu<br /> Mùa<br /> <br /> Bò<br /> <br /> Số trâu<br /> Số trâu Tỷ lệ<br /> kiểm<br /> nhiễm nhiễm<br /> tra<br /> (con)<br /> (%)<br /> (con)<br /> <br /> So sánh sự sai<br /> khác giữa các<br /> mùa<br /> <br /> Số bò<br /> Số bò Tỷ lệ<br /> kiểm tra nhiễm nhiễm<br /> (con)<br /> (con)<br /> (%)<br /> <br /> So sánh sự sai khác<br /> giữa các<br /> mùa<br /> <br /> Xuân<br /> <br /> 109<br /> <br /> 8<br /> <br /> 7,34<br /> <br /> χ2Xuân, Hè = 2,413<br /> P = 0,120<br /> <br /> 48<br /> <br /> 2<br /> <br /> 4,17<br /> <br /> χ2Xuân, Hè = 2,353<br /> P = 0,125<br /> <br /> Hè<br /> <br /> 157<br /> <br /> 21<br /> <br /> 13,38<br /> <br /> χ2Hè, Thu = 8,784<br /> P = 0,003<br /> <br /> 162<br /> <br /> 19<br /> <br /> 11,73<br /> <br /> χ2Hè, Thu = 4,490<br /> P = 0,034<br /> <br /> Thu<br /> <br /> 182<br /> <br /> 48<br /> <br /> 26,37<br /> <br /> χ2Thu, Đông = 12,841<br /> P = 0,000<br /> <br /> 135<br /> <br /> 28<br /> <br /> 20,74<br /> <br /> χ2Thu, Đông = 7,091<br /> P = 0,008<br /> <br /> Đông<br /> <br /> 149<br /> <br /> 16<br /> <br /> 10,74<br /> <br /> χ2Đông, Xuân = 0,862<br /> P = 0,353<br /> <br /> 57<br /> <br /> 3<br /> <br /> 5,26<br /> <br /> χ2Đông, Xuân = 0,069<br /> P = 0,793<br /> <br /> Tính<br /> chung<br /> <br /> 597<br /> <br /> 93<br /> <br /> 15,58<br /> <br /> 402<br /> <br /> 52<br /> <br /> 12,94<br /> <br /> 98<br /> <br /> Nguyễn Thị Kim Lan và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 123(09): 95 - 100<br /> <br /> Bảng 5. Tỷ lệ phát bệnh tiên mao trùng ở trâu, bò theo mùa vụ<br /> Trâu<br /> <br /> Bò<br /> <br /> Mùa<br /> <br /> Số trâu<br /> nhiễm<br /> (con)<br /> <br /> Số trâu<br /> phát<br /> bệnh<br /> (con)<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> phát<br /> bệnh<br /> (%)<br /> <br /> Xuân<br /> <br /> 8<br /> <br /> 3<br /> <br /> 37,50<br /> <br /> Hè<br /> <br /> 21<br /> <br /> 3<br /> <br /> Thu<br /> <br /> 48<br /> <br /> Đông<br /> Tính<br /> chung<br /> <br /> So sánh sự sai<br /> khác giữa các<br /> mùa<br /> <br /> So sánh sự sai<br /> khác giữa các<br /> mùa<br /> <br /> Số bò<br /> nhiễm<br /> (con)<br /> <br /> Số bò<br /> phát<br /> bệnh<br /> (con)<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> phát<br /> bệnh<br /> (%)<br /> <br /> χ2Xuân, Hè = 3,178<br /> P = 0,075<br /> <br /> 2<br /> <br /> 1<br /> <br /> 50,00<br /> <br /> χ2Xuân, Hè = 4,203<br /> P không xác định<br /> <br /> 14,29<br /> <br /> χ2Hè, Thu = 4,908<br /> P = 0,027<br /> <br /> 19<br /> <br /> 1<br /> <br /> 5,26<br /> <br /> χ2Hè, Thu = 4,883<br /> P = 0,027<br /> <br /> 17<br /> <br /> 35,42<br /> <br /> χ2Thu, Đông = 5,418<br /> P = 0,020<br /> <br /> 28<br /> <br /> 9<br /> <br /> 32,14<br /> <br /> χ2Thu, Đông = 1,411<br /> P = 0,235<br /> <br /> 16<br /> <br /> 10<br /> <br /> 62,50<br /> <br /> χ2Đông, Xuân = 2,143<br /> P = 0,143<br /> <br /> 3<br /> <br /> 2<br /> <br /> 66,67<br /> <br /> χ2Đông, Xuân = 0,139<br /> P không xác định<br /> <br /> 93<br /> <br /> 33<br /> <br /> 35,48<br /> <br /> 52<br /> <br /> 13<br /> <br /> 25,00<br /> <br /> Bảng 5 cho thấy:<br /> Trong 93 trâu nhiễm tiên mao trùng có 33<br /> trâu phát bệnh, chiếm tỷ lệ 35,48 %. Trong<br /> đó, tỷ lệ phát bệnh cao nhất vào mùa Đông<br /> (62,50 %), sau đó đến mùa Xuân (37,50 %),<br /> mùa Thu (35,42 %) và thấp nhât vào mùa Hè<br /> (14,29 %).<br /> So sánh sự sai khác về tỷ lệ phát bệnh theo<br /> mùa, chúng tôi thấy tỷ lệ phát bệnh vào mùa<br /> Hè - Thu và Thu - Đông có ý nghĩa thống kê<br /> (sự khác nhau là rõ rệt, với P < 0,05), tỷ lệ phát<br /> bệnh vào mùa Đông - Xuân và Xuân – Hà<br /> không khác nhau rõ rệt (P > 0,05).<br /> Trong 52 bò nhiễm tiên mao trùng chỉ có 13<br /> bò phát bệnh, chiếm tỷ lệ 25,00 % (biến động<br /> từ 5,26 – 66,67 % theo các mùa). Khi so sánh<br /> sự sai khác về tỷ lệ phát bệnh ở bò theo mùa<br /> thấy hầu hết không có sự khác nhau rõ rệt, chỉ<br /> có tỷ lệ phát bệnh ở bò vào mùa Hè và mùa<br /> Thu là khác nhau rõ rệt (P < 0,05).<br /> Tỷ lệ trâu, bò nhiễm tiên mao trùng phát bệnh<br /> cao nhất trong mùa Đông là do, vào mùa<br /> Đông, điều kiện thời tiết bất lợi cho gia súc:<br /> giá lạnh, thức ăn khan hiếm, gia súc phải làm<br /> việc nặng, sức đề kháng suy giảm, làm cho<br /> bệnh phát ra. Nếu không được điều trị và<br /> chăm sóc kịp thời con vật rất dễ bị tử vong.<br /> Kết quả ở các bảng 4 và 5 cho phép chúng tôi<br /> <br /> nhận xét: mùa Hè và mùa Thu là các mùa<br /> trâu, bò bị nhiễm bệnh tiên mao trùng nhiều,<br /> nhưng mùa Đông lại là mùa bệnh phát ra nhiều<br /> nhất, tỷ lệ phát bệnh tiên mao trùng vào mùa<br /> Đông cao hơn so với các mùa khác trong năm.<br /> Kết quả nghiên cứu của chúng tôi phù hợp<br /> với nhận xét của Luckins (1988) [8]: Sự xuất<br /> hiện số lượng lớn ruồi, mòng trong mùa mưa<br /> nóng ẩm luôn có liên quan đến tình hình dịch<br /> tễ bệnh tiên mao trùng ở trâu, bò, dê, lạc đà.<br /> Từ cuối mùa thu, mùa đông và đầu mùa xuân,<br /> gia súc nhiễm tiên mao trùng phải sống trong<br /> điều kiện thời tiết lạnh, thiếu thức ăn nên sức<br /> đề kháng giảm, bệnh thường phát ra vào thời<br /> gian này làm trâu bò bị đổ ngã hàng loạt.<br /> KẾT LUẬN<br /> Đã xác định được 14 chủng tiên mao trùng ký<br /> sinh ở gia súc tại 6 tỉnh của Việt Nam đều thuộc<br /> loài T. evansi.<br /> Trâu, bò, dê, ngựa, lợn ở 6 tỉnh nghiên cứu<br /> đều nhiễm tiên mao trùng (biến động từ 0,99<br /> % - 20,83 %).<br /> Tỷ lệ nhiễm T. evansi ở trâu tăng dần theo<br /> tuổi. Tỷ lệ nhiễm cao nhất ở trâu trên 8 năm<br /> tuổi và thấp nhất ở trâu dưới 2 năm tuổi.<br /> Tỷ lệ nhiễm T. evansi ở trâu cao nhất vào mùa<br /> Thu, thấp nhất vào mùa Xuân; tuy nhiên, tỷ lệ<br /> phát bệnh cao nhất vào mùa Đông và thấp<br /> nhất vào mùa Hè.<br /> 99<br /> <br />