Tỏ tình bằng cách chơi chữ của giới trẻ trên mạng xã hội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết "Tỏ tình bằng cách chơi chữ của giới trẻ trên mạng xã hội" khảo sát đặc điểm chơi chữ của 25o dòng trạng thái tỏ tình của giới trẻ trên mạng xã hội từ năm 2020 đến nay. Bằng cách thống kê, phân loại dựa trên tiêu chí về miêu tả ngữ âm, từ vựng-ngữ nghĩa, bài viết đã phân tích và thống kê một số đặc điểm của chơi chữ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tỏ tình bằng cách chơi chữ của giới trẻ trên mạng xã hội

Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 665 TOÃ TÒNH BÙÇNG CAÁCH CHÚI CHÛÄ CUÃA GIÚÁI TREÃ TRÏN MAÅNG XAÄ HÖÅI . Trêìn Thõ Xuên* Trûúâng Àaåi hoåc Ngoaåi ngûä, Àaåi hoåc Huïë TOÁM TÙÆT Baâi baáo khaão saát àùåc àiïím chúi chûä cuãa 250 doâng traång thaái toã tònh cuãa giúái treã trïn maång xaä höåi tûâ nùm 2020 àïën nay. Bùçng caách thöëng kï, phên loaåi dûåa trïn caác tiïu chñ vïì miïu taã ngûä êm, tûâ vûång - ngûä nghôa, ngûä phaáp, baâi baáo àaä phên tñch vaâ thöëng kï möåt söë àùåc àiïím chúi chûä cuãa caác ngûä liïåu khaão saát bùçng caác phûúng tiïån ngûä êm vaâ chûä viïët, tûâ vûång - ngûä nghôa, ngûä phaáp, noái laái vaâ sûã duång caác dûä liïåu vùn hoåc, vùn hoáa Viïåt Nam. Kïët quaã nghiïn cûáu àaä chó ra nhûäng àùåc àiïím chúi chûä theo tûâng xu hûúáng, trong àoá möîi xu hûúáng seä coá möåt hònh thûác chúi chûä chuã àaåo, bïn caånh àoá seä coá sûå kïët húåp vúái möåt hoùåc hai hònh thûác chúi chûä khaác. Hònh thûác duâng tûâ àiïåp êm xuêët hiïån nhiïìu nhêët vaâ thûúâng kïët húåp vúái caác hònh thûác chúi chûä khaác àïí taåo nïn tñnh vêìn àiïåu, trong khi àoá hònh thûác chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä phaáp laâ ñt xuêët hiïån nhêët. Tûâ kïët quaã àoá, ngûúâi daåy vaâ ngûúâi hoåc coá thïí choån loåc vaâ sûã duång möåt söë ngûä liïåu thuöåc caác xu hûúáng toã tònh àûúåc khaão saát àïí taåo caãm hûáng vaâ nêng cao hiïåu quaã cho viïåc daåy vaâ hoåc caác hoåc phêìn tiïëng Viïåt vaâ vùn hoáa Viïåt Nam. Tûâ khoáa: chúi chûä, toã tònh, giúái treã, maång xaä höåi, tiïëng Viïåt. SOME CHARACTERISTICS OF WORD PLAYING IN ROMANTIC STATUSES TRENDS BY YOUNG PEOPLE ON SOCIAL NETWORKS . Tran Thi Xuan ABSTRACT The article investigates 250 romantic statuses on social networks which involve word playing with the trends (from 2020 to 2022). With research methods such as description, semantics - syntax, statistics - classification, the research analyzed and made statistic characteristics of word play used in the survey corpus in each trend. They combine means of phonetics and letters, vocabulary - semantics, grammar, spoonerism and references to Vietnamese literary and cultural data. Research results have also shown interesting pun characteristics of young people in posts expressing their affection for the other in each trend. From there, teachers and learners can select and use these results to inspire and improve the effectiveness of teaching and learning Vietnamese language and Vietnamese culture modules. Keywords: word play, romantic, young people, social networks, Vietnamese 1. TÖÍNG QUAN 1.1. Múã àêìu Chúi chûä laâ möåt trong nhûäng àùåc àiïím tu tûâ àöåc àaáo cuãa tiïëng Viïåt vaâ thûúâng àûúåc vêån duång * Taác giaã liïn hïå: Trêìn Thõ Xuên; Email: ttxuan@hueuni.edu.vn (Ngaây nhêån baâi: 1/11/2022; Ngaây nhêån laåi baãn sûãa: 20/11/2022; Ngaây duyïåt àùng: 25/11/2022) Journal of Science - Hong Bang International University ISSN: 2615-9686
666 Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 trong nhiïìu cêu ca dao, tuåc ngûä, thú, truyïån cûúâi, cêu àöë, v.v. trong vùn hoåc Viïåt Nam. Àïì taâi vïì chúi chûä àaä vaâ àang àûúåc nhiïìu nhaâ nghiïn cûáu quan têm. Àaáng chuá yá caác nghiïn cûáu cuãa Cuâ Àònh Tuá [1], Àinh Troång Laåc [2], Lï Trung Hoa, Höì Lï [3] Triïìu Nguyïn [4]. Ngoaâi ra, chúi chûä coân àûúåc nhiïìu nhaâ nghiïn cûáu, hoåc giaã quan têm nghiïn cûáu vúái nhûäng ngûä liïåu mang tñnh thúâi àaåi nhû Ngö Thõ Khai Nguyïn [5] baân vïì caác àùåc àiïím cuãa nghïå thuêåt chúi chûä trong caác slogan quaãng caáo, Nguyïîn Khöi Nguyïn [6] phên tñch nghïå thuêåt chúi chûä àûúåc sûã duång trïn baáo “Tuöíi Treã Cûúâi”. Möåt söë caác tònh huöëng giao tiïëp haâng ngaây, thò chúi chûä cuäng àûúåc sûã duång, àùåc biïåt laâ nhûäng cêu toã tònh cuãa caác lûáa àöi. Giúái treã thûúâng àùng nhûäng doâng traång thaái trïn Facebook àïí baây toã tònh caãm cuãa mònh vúái àöëi phûúng. Trong söë àoá, nhiïìu doâng traång thaái coá sûã duång yïëu töë chúi chûä. Àêy cuäng laâ möåt trong caác traâo lûu ngön ngûä cuãa giúái treã Viïåt Nam trong nhûäng nùm gêìn àêy. Trong baâi baáo naây, chuáng töi khaão saát vïì nhûäng caách chúi chûä trong caác doâng traång thaái toã tònh cuãa giúái treã nhùçm khaão saát hònh thûác chúi chûä trïn Facebook. 1.2. Cú súã lyá luêån 1.2.1. Khaái niïåm “chúi chûä” Cuâ Àònh Tuá àõnh nghôa “Chúi chûä laâ caách tu tûâ vêån duång linh hoaåt caác tiïìm nùng vïì ngûä êm, chûä viïët, tûâ vûång, ngûä phaáp cuãa tiïëng Viïåt nhùçm taåo nïn phêìn tin khaác loaåi song song töìn taåi vúái phêìn tin cú súã. Phêìn tin khaác loaåi naây – tûác lûúång ngûä nghôa múái – laâ bêët ngúâ vaâ vïì baãn chêët, khöng coá quan hïå phuâ húåp vúái phêìn tin – tûác thöng baáo – cú súã” [1]. Theo Tûâ àiïín Vùn hoåc (têåp 1) [7] chúi chûä laâ “möåt biïån phaáp tu tûâ, trong àoá ngûä êm, ngûä nghôa, vùn tûå, vùn caách,... àûúåc vêån duång möåt caách àùåc biïåt, nhùçm àem laåi nhûäng liïn tûúãng bêët ngúâ, lñ thuá. Ngûúâi saáng taác sûã duång nhûäng chöî giöëng nhau vïì ngûä êm, ngûä nghôa, vùn tûå, vùn caãnh àïí taåo ra sûå bêët ngúâ thuá võ trong caách hiïíu, trong doâng liïn tûúãng cuãa ngûúâi àoåc, ngûúâi nghe”. Theo Hoaâng Phï, “chúi chûä laâ lúåi duång hiïån tûúång àöìng êm, àa nghôa... trong ngön ngûä nhùçm gêy möåt taác duång nhêët àõnh (nhû boáng gioá, chêm biïëm, haâi hûúác,...) trong lúâi noái” [8]. Trong nghiïn cûáu cuãa Àinh Troång Laåc, chúi chûä àûúåc àõnh nghôa “chúi chûä laâ biïån phaáp tu tûâ dûåa trïn sûå vêån duång linh hoaåt tiïìm nùng vïì ngûä êm, chûä viïët, tûâ vûång, ngûä phaáp cuãa tiïëng Viïåt àïí taåo nïn phêìn tin múái, bêët ngúâ, khaác loaåi vúái phêìn tin cú súã, nhùçm gêy chêm biïëm, àaã kñch hoùåc àuâa vui” [2]. Nhû vêåy khaái niïåm chúi chûä àûúåc caác taác giaã àõnh nghôa àïìu coá caác àùåc àiïím laâ möåt trong caác biïån phaáp tu tûâ, vêån duång möåt caách àùåc biïåt caác yïëu töë ngûä êm, chûä viïët, tûâ vûång, ngûä phaáp cuãa tiïëng Viïåt àïí taåo nïn sûå bêët ngúâ, nhùçm mang laåi sûå thuá võ hoùåc chêm biïëm. 1.2.2. Caác hònh thûác chúi chûä Caác hònh thûác chúi chûä trong vùn chûúng ngûúâi Viïåt thïí hiïån trïn têët caã caác cêëp àöå cuãa tiïëng Viïåt. Trong baâi baáo naây, taác giaã sûã duång caách phên loaåi caác hònh thûác chúi chûä theo taác giaã Triïìu Nguyïn. Theo àoá, caác kiïíu chúi chûä trong tiïëng Viïåt bao göìm: chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä êm, chûä viïët (cuâng êm, àiïåp êm, chiïët tûå,...); chúi chûä bùçng phûúng tiïån tûâ vûång – ngûä nghôa (cuâng nghôa, nhiïìu nghôa, traái nghôa, cuâng trûúâng yá niïåm,...); chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä phaáp (taách vaâ gheáp caác yïëu töë trong cêu theo nhûäng quan hïå ngûä phaáp khaác nhau, àaánh traáo quan hïå cuá phaáp trong cêu); chúi chûä dûåa vaâo phûúng ngûä; chúi chûä bùçng caách noái laái; chúi chûä dûåa vaâo cûá liïåu vùn hoåc, vùn hoáa [4]. Cuå thïí: (i) Chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä êm vaâ chûä viïët Chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä êm vaâ chûä viïët thûúâng bao göìm: Àiïåp êm: laâ caách chúi chûä coá sûå lùåp laåi möåt caách chuã àõnh hoaân toaân êm tiïët hoùåc möåt böå phêån tiïët trong vùn baãn nhùçm muåc àñch nhêën maånh vïì àöëi tûúång àûúåc àïì cêåp. Vñ duå: “Vên Tiïìn, Vên Tiïîn, Vên Tiïn/ Ai cho àöìng tiïìn töi kïí Vên Tiïn.” ISSN: 2615-9686 Journal of Science - Hong Bang International University
Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 667 Duâng tûâ cuâng êm: laâ kiïíu chúi chûä dûåa trïn sûå xuêët hiïån cuãa caác àún võ cuâng êm trong ngön baãn nhùçm cho thêëy sûå phong phuá, giaâu àeåp cuãa ngön tûâ tiïëng Viïåt. Vñ duå: “Con ruöìi àêåu mêm xöi àêåu”, “Con ngûåa àaá con ngûåa àaá”. Chiïët tûå: hònh thûác chúi chûä phöí biïën nhêët laâ chúi chûä bùçng caác chiïët tûå Haán – Viïåt. Bïn caånh àoá, chiïët tûå trong caác êm tiïët thuêìn Viïåt thöng thûúâng laâ taách caác chûä caái trong möåt tiïëng. Vñ duå: “Àêìu boâ maâ gùæn àuöi heo/ Ai maâ thêëy noá lùn queo tûác thò. Àöë laâ con gò?” (àaáp aán: con beo). (ii) Chúi chûä bùçng phûúng tiïån tûâ vûång – ngûä nghôa: Bao göìm hònh thûác chúi chûä bùçng phûúng tiïån tûâ vûång – ngûä nghôa bao göìm kiïíu nhû sau: Tûâ traái nghôa: laâ sûã duång nhûäng tûâ traái ngûúåc vúái nhau hoaân toaân vïì mùåt ngûä nghôa úã möåt àiïím nhòn cuå thïí naâo àoá nhùçm taåo ra sûå mêu thuêîn nhêët àõnh vïì mùåt tû duy cho ngûúâi tiïëp nhêån. Vñ duå: “Trùng bao nhiïu tuöíi trùng giaâ/ Nuái bao nhiïu tuöíi goåi laâ nuái non”. Tûâ cuâng trûúâng nghôa: laâ sûã duång nhûäng àún võ tûâ vûång coá neát àöìng nhêët naâo àoá vïì mùåt ngûä nghôa nhùçm laâm nöíi bêåt àöëi tûúång àûúåc àïì cêåp úã möåt phûúng diïån nhêët àõnh. Vñ duå: “Chõ Xuên ài chúå muâa heâ/ Mua caá thu vïì chúå haäy coân àöng”. Tûâ lïåch nghôa: laâ chúi chûä sûã duång nhûäng tûâ coá nghôa phaái sinh, laâ taåo ra möåt neát nghôa múái bïn caånh neát nghôa cuãa tûâ ngûä coá sùén. Neát nghôa múái naây do vùn caãnh taåo ra. Vñ duå: “Cha con thêìy thuöëc vïì quï, gaánh möåt gaánh höìi hûúng, phuå tûã” (höìi hûúng, phuå tûã coân laâ tïn cuãa 2 võ thuöëc bùæc). Chen lúáp tûâ ngûä thuöåc ngön ngûä khaác vúái ngön ngûä àang duâng: Viïåc chen naây taåo nïn sûå laå tai (khi nghe), laå mùæt (khi àoåc) vaâ hònh thaânh möåt lûúång ngûä nghôa nhêët àõnh bïn caånh yá nghôa chung toaân baâi... lúáp tûâ ngûä chen vaâo khiïën ngûúâi tiïëp nhêån phaãi huy àöång nhûäng hiïíu biïët vïì möåt ngön ngûä khaác vúái ngön ngûä cú súã. Vñ duå: “”Rùæn höí àêët leo cêy thuåc àõa/ Ngûåa nhaâ trúâi ùn coã chó thiïn.” (iii) Chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä phaáp: Chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä phaáp coá caác hònh thûác liïn quan àïën yïëu töë ngûä phaáp nhû: Taách, gheáp tûâ ngûä: laâ chúi chûä bùçng caách sûã duång caác trûúâng húåp taách caác tûâ ngûä laâm àöi sau àoá àùåt chuáng vaâo nhûäng cêëu truác àöëi xûáng vúái nhau hoùåc cêëu truác ngêîu nhiïn. Vñ duå: “Chuöëi chi àaä chuöëi laåi cau/ Àaä mña sao goåi mña lau, haã chaâng?” Ngùæt nhõp cêu, buöng lûãng cêu: laâ chúi chûä dûåa vaâo caách ngùæt nhõp cêu sûã duång hiïån tûúång ngùæt gioång ngûâng lúâi noái, ngùæt nhõp cêu bùçng dêëu phêíy khi viïët vaâo chúi chûä nhùçm laâm thay àöíi yá nghôa cuãa cêu hoùåc hònh thaânh thïm möåt lûúång thöng tin múái. Vñ duå: “Nûä trinh baán thuöëc/ phöë Haâng Àaâo,/ Khaách àïën mua cö/ baão thïë naâo?” (Caách ngùæt nhõp 4/3 úã cêu 1 dêîn àïën ngùæt nhõp nhû vêåy úã cêu 2 khiïën ngûúâi àoåc coá thïí hiïíu theo kiïíu nûúác àöi “khaách àïën mua” (thuöëc) hay “khaách àïën mua cö”. (iv) Chúi chûä bùçng noái laái: Theo Àinh Troång Laåc, “noái laái laâ möåt biïån phaáp tu tûâ trong àoá ngûúâi ta traáo àöíi phuå êm àêìu vaâ phêìn vêìn giûäa caác êm tiïët àïí taåo nïn nhûäng tûâ ngûä khaác coá nöåi dung múái, bêët ngúâ, hiïím hoác” [2]. Àêy cuäng àûúåc xem laâ möåt caách chúi chûä àöåc àaáo trong vùn chûúng ngûúâi Viïåt. Vñ duå: “Dêìu xùng tùng giaá daå giùng sêìu/ Àêìu tiïn trùn trúã baåc tiïìn àêu.” (Voä Quï) (v) Chúi chûä dûåa vaâo caác tiïìn giaã àõnh laâ dûä liïåu vùn hoåc, vùn hoáa dên gian: Kiïíu chúi chûä naây laâ sûå vêån duång nguyïn khöëi hoùåc möåt böå phêån caác cûá liïåu coá sùén trong vùn hoåc bònh dên hay vùn hoåc baác hoåc àïí qua àoá taåo ra neát nghôa bêët ngúâ, thuá võ. Vñ duå: “Con coâ lùån löåi búâ söng,/ Gaánh gaåo nuöi chöìng ùn hoåc y khoa.” (Nhêët Lêm) 1.2.3. Khaái niïåm “toã tònh” Theo Tûâ àiïín Tiïëng Viïåt cuãa Hoaâng Phï, “toã” laâ “böåc löå, giaäi baây cho ngûúâi khaác biïët roä” (Vñ duå: Toã nöîi niïìm têm sûå, toã tònh) [8]. Do vêåy, “toã tònh” coá thïí hiïíu laâ baây toã cho ngûúâi mònh yïu biïët Journal of Science - Hong Bang International University ISSN: 2615-9686
668 Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 tònh caãm cuãa mònh. Trong baâi baáo naây, caác doâng traång thaái toã tònh cuãa giúái treã trïn maång xaä höåi khöng chó laâ baây toã tònh caãm cuãa mònh cho möåt àöëi phûúng naâo àoá nhêët àõnh maâ coá thïí laâ baây toã tònh caãm vúái möåt ngûúâi naâo àoá khöng xaác àõnh. Gêìn àêy, tûâ maâ giúái treã thûúâng duâng trong nhûäng trûúâng húåp nhû thïë naây laâ “thaã thñnh”. 2. KÏËT QUAÃ NGHIÏN CÛÁU 2.1. Àöëi tûúång, phaåm vi vaâ phûúng phaáp nghiïn cûáu Àöëi tûúång nghiïn cûáu: Baâi baáo nghiïn cûáu möåt söë àùåc àiïím chúi chûä trong caác doâng traång thaái toã tònh cuãa giúái treã Viïåt Nam trïn maång xaä höåi. Phaåm vi nghiïn cûáu: Baâi baáo khaão saát 250 doâng traång thaái baây toã tònh yïu cuãa giúái treã Viïåt Nam trïn maång xaä höåi Facebook (https://www.facebook.com/) coá yïëu töë chúi chûä theo möåt söë xu hûúáng (10 xu hûúáng vaâ möåt söë doâng traång thaái khaác, khöng thuöåc caác xu hûúáng khaão saát) àûúåc àùng taãi cöng khai tûâ thaáng 1/2020 cho àïën thaáng 9/2022. Danh saách ngûä liïåu khaão saát (bao göìm ngûä liïåu, ngaây àùng, link baâi àùng) coá thïí àûúåc truy cêåp taåi àûúâng dêîn sau: https://docs.google.com/spreadsheets/d/1w8219iG3SQlm_MZI_O92czxzXB9A9H7ci- oMP7UPje8/edit?usp=sharing Quy trònh thu thêåp ngûä liïåu: taác giaã choån 250 trong söë rêët nhiïìu nhûäng doâng traång thaái toã tònh àûúåc thöëng kï trïn caác trang maång xaä höåi theo caác tiïu chñ: (1) laâ doâng traång thaái baây toã tònh yïu, (2) theo 10 xu hûúáng toã tònh (möîi xu hûúáng 20 ngûä liïåu) vaâ 50 ngûä liïåu khaác khöng thuöåc 10 xu hûúáng trïn, (3) coá chûáa yïëu töë chúi chûä, (4) khöng chûáa caác ngön tûâ hoùåc yá nghôa coá tñnh phaãn caãm, (5) nhûäng doâng traång thaái truâng lùåp seä chó àûúåc choån 1 lêìn. Viïåc sûã duång caác doâng traång thaái naây chó nhùçm cho muåc àñch khaão saát vaâ nghiïn cûáu ngön ngûä vaâ vùn hoáa chûá khöng nhùçm nhûäng muåc àñch khaác. Caác xu hûúáng bao göìm: (1) sûã duång cêëu truác “Goåi em laâ...” hoùåc “Goåi anh laâ...”; (2) Sûã duång cêëu truác “Cho em order...” hoùåc “Cho anh order...”; (3) Sûã duång tïn àûúâng/ phöë trong nöåi dung toã tònh; (4) Sûã duång tïn tónh/thaânh trong nöåi dung toã tònh; (5) Sûã duång tïn riïng cuãa ngûúâi trong nöåi dung toã tònh; (6) Sûã duång thïí thú luåc baát; (7) Sûã duång tûâ/cuåm tûâ khöng dêëu; (8) Sûã duång caách noái laái; (9) Sûã duång caác nöåi dung liïn quan àïën caác mön hoåc; (10) Sûã duång caác ngûä liïåu vùn hoåc, vùn hoáa dên gian vaâ (11) möåt söë doâng traång thaái khaác. Phûúng phaáp phên tñch dûä liïåu: - Phûúng phaáp miïu taã: baâi baáo sûã duång phûúng phaáp naây nhùçm miïu taã nhûäng àùåc àiïím cuãa caác caách chúi chûä trong caác ngûä liïåu. - Phûúng phaáp ngûä nghôa – cuá phaáp: nghiïn cûáu caác àùåc àiïím vïì ngûä nghôa vaâ cêëu truác liïn quan àïën caác yïu töë chúi chûä trong caác ngûä liïåu. - Phûúng phaáp thöëng kï – phên loaåi: phûúng phaáp naây àûúåc sûã duång àïí thöëng kï vaâ phên loaåi söë lûúång caác ngûä liïåu úã möîi hònh thûác chúi chûä. 2.2. Kïët quaã vaâ thaão luêån: 2.2.1. Xu hûúáng 1 Trong nhûäng ngûä liïåu àûúåc khaão saát úã xu hûúáng 1 xuêët hiïån úã daång cêëu truác “Goåi anh/em/töi laâ A vò B”, hònh thûác chúi chûä chuã yïëu àûúåc sûã duång laâ hònh thûác sûã duång caác tûâ cuâng trûúâng nghôa àïí taåo sûå liïn quan giûäa yïëu töë nhùæc àïën úã A vaâ B. Chuáng ta coá thïí xem caác vñ duå úã baãng bïn dûúái. ISSN: 2615-9686 Journal of Science - Hong Bang International University
Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 669 Baãng 1. Thöëng kï caác hònh thûác chúi chûä xuêët hiïån trong xu hûúáng 1 Hònh thûác chúi chûä Têìn söë Tó lïå Vñ duå (/20) (%) Tûâ cuâng 18 90 “Goåi em laâ ngaä reä, vò gùåp em laâ anh phaãi cua.” (1) trûúâng nghôa “Goåi anh laâ trend, vò em muöën nùæm bùæt.” (2) “Goåi töi laâ cêy quaåt vò mêët töi laâ em mêët maát.” (3) Tûâ lïåch nghôa 1 5 “Goåi anh laâ thùçng ba phaãi, phaãi ùn, phaãi nguã, phaãi yïu em. (4) ” Noái laái 1 5 “Goåi em laâ dên thûúâng, vò gùåp em anh seä thûúng dêìn. (5) ” ÚÃ caác ngûä liïåu sûã duång hònh thûác chúi chûä duâng tûâ cuâng trûúâng nghôa trïn, àa phêìn àïìu kïët húåp vúái yïëu töë lïåch nghôa, nhû trong vñ duå (1), tûâ “cua” (1) khöng chó mang yá nghôa reä phaãi, reä traái cuâng trûúâng nghôa vúái tûâ “ngaä reä”, maâ noá coân thïí hiïån yá muöën taán tónh möåt ai àoá. Hay úã vñ duå (2), “nùæm bùæt” khöng chó vúái nghôa “bùæt trend” maâ coân yá laâ nùæm bùæt tònh caãm cuãa möåt ai àoá. Coân úã vñ duå (3), “maát” vaâ “quaåt” mùåc duâ cuâng möåt trûúâng nghôa, nhûng yá cuãa ngûúâi viïët muöën thïí hiïån rùçng nïëu mêët ài anh êëy, seä laâ möåt sûå “mêët maát” lúán lao chûá khöng chó mêët ài caái maát cuãa quaåt. Hònh thûác chúi chûä sûã duång tûâ lïåch nghôa chó xuêët hiïån 1 lêìn vúái tûâ “ba phaãi” úã vñ duå (4), ngûúâi viïët nhùçm muåc àñch gêy hiïíu lêìm cho ngûúâi àoåc vúái yá nghôa laâ khöng coá quan àiïím riïng, nhûng thûåc tïë laåi laâ ba àiïìu phaãi laâm nhû úã vïë sau. Ngoaâi ra, úã xu hûúáng naây coân xuêët hiïån 1 ngûä liïåu sûã duång hònh thûác noái laái nhû úã vñ duå (5). 2.2.2. Xu hûúáng 2 Xu hûúáng naây laâ caách viïët caác doâng traång thaái toã tònh vúái cêëu truác “Cho em order...” vúái tûâ cuöëi cuãa vïë thûá nhêët seä coá sûå kïët nöëi vúái vïë thûá hai. Chùèng haån, “Cho em order 1 ly traâ sûäa phö.../mai naây ta coá nhau” vúái sûå nöëi tiïëp cuãa tûâ “mai” giûäa “phö mai” vaâ “mai naây” hay “Em úi, cho anh order möåt ly baåc.../xóu trûúác sûå quyïën ruä cuãa em” vúái tûâ “xóu” nöëi tiïëp giûäa “baåc xóu” vaâ (ngêët)”xóu”. Nhû vêåy, hònh thûác chúi chûä xuêët hiïån chuã yïëu trong xu hûúáng naây laâ duâng tûâ cuâng êm, tûâ àïí kïët nöëi giûäa hai vïë, kïët húåp vúái viïåc ngùæt nhõp cêu, buöng lûãng thûúâng àûúåc thïí hiïån bùçng dêëu “...” hoùåc xuöëng doâng trong caác ngûä liïåu. Tuy nhiïn, möåt söë doâng traång thaái khöng sûã duång nhûäng tûâ cuâng êm maâ chó laâ nhûäng tûâ phaát êm gêìn giöëng nhau, boã qua caác yïëu töë chñnh taã, vñ duå: “Cho em order möåt ly traâ àaâo chanh saâ vaâo loâng anh”, “Cho em order möåt ly matcha àaá xêy lïn chuyïån tònh cuãa 2 ta”, tûâ àuáng laâ “traâ àaâo chanh saã” nhûng àûúåc cöë yá viïët thaânh “saâ”, hay “matcha àaá xay” àûúåc viïët thaânh “xêy” àïí húåp nghôa vúái vïë sau. 2.2.3. Xu hûúáng 3 Xu hûúáng 3 bao göìm caác doâng traång thaái toã tònh coá sûã duång tïn àûúâng phöë àang úã vúái hònh thûác chúi chûä chuã yïëu laâ àiïåp êm, vïë sau cuãa ngûä liïåu seä coá nhûäng tûâ/ cuåm tûâ baây toã tònh caãm àiïåp êm vúái tïn àûúâng phöë àûúåc nhùæc àïën úã trûúác. Vñ duå: “Nhaâ em úã Nguyïîn Traäi/ Tònh yïu em daânh cho anh laâ maäi maäi”; “Nhaâ em úã phöë Hoâa Bònh, liïåu anh coá muöën chuáng mònh lïn duyïn?”; “Nhaâ em úã Phaåm Vùn Àöìng/ Ûúác gò anh trúã thaânh chöìng cuãa em”. Tuy nhiïn, daång chúi chûä naây khöng taåo ra quaá nhiïìu sûå hûáng thuá vaâ bêët ngúâ cho ngûúâi àoåc vò phêìn naâo ngûúâi àoåc coá thïí àoaán àûúåc tûâ/ cuåm tûâ maâ ngûúâi viïët sûã duång úã vïë sau. Journal of Science - Hong Bang International University ISSN: 2615-9686
670 Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 2.2.4. Xu hûúáng 4 Xu hûúáng 4 bao göìm caác doâng traång thaái toã tònh coá sûã duång tïn tónh thaânh vúái hònh thûác chúi chûä chuã yïëu laâ sûã duång tûâ cuâng trûúâng nghôa kïët húåp vúái àiïåp êm, àiïåp vêìn cuãa thïí thú luåc baát. Vñ duå: “An Giang ài nuái vña baâ/ Hay em cuäng thûã möåt nhaâ vúái anh”; “Ninh Bònh thò coá Traâng An/ Tim em àaä troát trao chaâng tûâ lêu”; “Nghe danh cöng tûã Baåc Liïu/ Coá tiïìn chûa chùæc àaä yïu àûúåc naâng”; “Cung àònh Huïë àeåp möång mú/ Coân cêåu laåi giöëng naâng thú cuãa mònh”; “Thaái Bònh àaä coá laåc tröi/ Tim anh àaä coá ai röìi hay chûa?”. Tûúng tûå nhû xu hûúáng 4, daång chúi chûä naây cuäng khöng taåo ra quaá nhiïìu sûå bêët ngúâ cho ngûúâi àoåc vò phêìn naâo ngûúâi àoåc coá thïí àoaán ngay àûúåc yá maâ ngûúâi viïët muöën baây toã. Tuy nhiïn, viïåc tòm nhûäng tûâ ngûä cuâng trûúâng nghôa úã daång naây cuäng coá nhiïìu daång, coá thïí laâ tïn tónh thaânh vaâ àõa danh hoùåc àùåc àiïím liïn quan àïën tónh thaânh àoá nhû “An Giang” vaâ “vña baâ”, “Ninh Bònh” vaâ “Traâng An”, “cöng tûã Baåc Liïu” vaâ “coá tiïìn”, hay tïn cuãa tónh thaânh vúái möåt taác phêím nöíi tiïëng liïn quan àïën tónh thaânh àoá nhû “Huïë” vaâ “naâng thú” (Baâi haát nöíi tiïëng “Naâng thú xûá Huïë”) hay “Thaái Bònh” vaâ “laåc tröi” (Baâi haát nöíi tiïëng “Laåc tröi” cuãa ca sô Sún Tuâng MTP – quï úã Thaái Bònh). 2.2.5. Xu hûúáng 5 Xu hûúáng naây thûúâng sûã duång tïn riïng cuãa ngûúâi maâ ngûúâi viïët muöën baây toã tònh caãm vaâo trong doâng traång thaái àïí taåo sûå bêët ngúâ. Vò khi nghe, àöëi tûúång seä caãm thêëy cêu noái rêët bònh thûúâng, nhûng khi ngûúâi àoåc nhòn thêëy tïn riïng cuãa mònh àûúåc viïët hoa thò múái nhêån ra yá àöì cuãa ngûúâi viïët. Baãng 2. Thöëng kï caác hònh thûác chúi chûä xuêët hiïån trong xu hûúáng 5 Hònh thûác chúi chûä Têìn söë Tó lïå Vñ duå (/20) (%) Tûâ cuâng êm 2 10 “Anh khöng thñch Thaão cêìm viïn/Anh chó muöën Thaão cêìm tay”(6) “Phaãi chiïìu thò múái thêëy hoaâng hön1. Nhûng saáng thûác dêåy chó muöën thêëy Hoaâng hön2"(7) Tûâ traái nghôa 3 15 “Em khöng thñch noái döëi/Vò em thñch Trung thûåc” (8) Em khöng muöën thay àöíi/ Vò em muöën giûä Nguyïn” (9) Tûâ cuâng trûúâng nghôa 16 80 “Anh rêët gheát dõch bïånh/Búãi seä phaãi caách Ly”(10) “Goåi anh laâ con tem/Vò con tem luön ài vúái Thû”(11) Tûâ lïåch nghôa 19 95 “Hoå noái anh khöng phaãi con trai/Nhûng trong loâng anh luác naâo cuäng coá Ngoåc” (12) “Cêåu coá biïët vò sao túá hay ài chuâa khöng? Vò túá nghe noái ài chuâa nhiïìu seä coá Duyïn àoá”(13) Chiïët tûå 8 40 “Ngûúâi ta thò yïu nhiïìu ngûúâi/ Coân em thò yïu Duy nhêët” (14)”Nïëu laâ tam giaác vuöng/ Anh muöën úã caånh Huyïìn” (15) Dûåa vaâo baãng 2, chuáng ta coá thïí nhêån thêëy hònh thûác chúi chûä úã xu hûúáng naây chuã yïëu laâ duâng tûâ lïåch nghôa vúái tó lïå 95% vaâ tûâ cuâng trûúâng nghôa vúái tó lïå 80%, hai hònh thûác naây cuäng thûúâng kïët húåp cuâng nhau hoùåc cuâng möåt hònh thûác chúi chûä khaác trong caác doâng traång thaái, nhû úã vñ duå (10), ISSN: 2615-9686 Journal of Science - Hong Bang International University
Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 671 (11), (12) vaâ (13). Hònh thûác chúi chûä bùçng caách chiïët tûå cuäng xuêët hiïån úã xu hûúáng naây vúái tó lïå 40% theo caách taách tïn riïng cuãa àöëi tûúång àûúåc toã tònh trong cuåm tûâ cuãa noá, chùèng haån tûâ “Duy” trong “Duy nhêët” úã vñ duå (14) hay “Huyïìn” trong “caånh Huyïìn” úã vñ duå (15). Chúi chûä bùçng caách duâng tûâ traái nghôa vaâ cuâng êm cuäng àûúåc sûã duång úã xu hûúáng naây vúái tó lïå lêìn lûúåt laâ 15% vaâ 10%. Nhûäng tûâ/ cuåm tûâ traái nghôa àûúåc sûã duång kïët húåp vúái hònh thûác chiïët tûå nhû “noái döëi” vaâ “Trung thûåc” úã vñ duå (8), “thay àöíi” vaâ “giûä Nguyïn” úã vñ duå (9), “nhiïìu ngûúâi” vaâ “duy nhêët” úã vñ duå (14). Hònh thûác chúi chûä bùçng caách sûã duång tûâ cuâng êm chó xuêët hiïån 2 lêìn göìm “Thaão cêìm viïn” vaâ “Thaão cêìm tay” trong vñ duå (6) hay “hoaâng hön1” vúái nghôa vaâo thúâi gian mùåt trúâi lùån vaâ “Hoaâng hön2” vúái nghôa möåt ngûúâi tïn Hoaâng coá haânh àöång “hön” trong vñ duå (7). 2.2.6. Xu hûúáng 6 Xu hûúáng naây sûã duång thïí thú luåc baát àïí viïët nïn nhûäng doâng traång thaái baây toã tònh caãm, xu hûúáng naây chuã yïëu sûã duång hònh thûác àiïåp êm àïí phuâ húåp vúái quy luêåt gieo vêìn cuãa thïí thú. Àêy cuäng laâ xu hûúáng phöí biïën vò chó vúái nhûäng yá àún giaãn cuäng coá thïí coá àûúåc möåt doâng traång thaái toã tònh tònh caãm, khiïën ngûúâi àoåc ban àêìu chó nghô laâ möåt cêu thú taã caãnh hay noái vïì möåt sûå vêåt hiïån tûúång naâo àoá, cho àïën khi àoåc vïë sau thò múái biïët laâ möåt lúâi toã tònh. Chùèng haån, “Trúâi xanh mêy trùæng nùæng vaâng/ Höm nay anh àaä sùén saâng yïu chûa?”, “ÊËy úi traâ sûäa töi múâi/ Uöëng xong thò phaãi nhêån lúâi yïu tui”. Trong söë caác ngûä liïåu khaão saát úã xu hûúáng naây, coá 1 ngûä liïåu coá sûã duång hònh thûác chiïët tûå theo daång àaánh vêìn möåt chûä, àoá laâ “Nhòn xa chó thêëy múâ múâ, Nhòn gêìn múái thêìy laâ múâ ï mï”. Ngoaâi ra, coân coá sûå xuêët hiïån cuãa hònh thûác chúi chûä bùçng caách taách gheáp tûâ ngûä nhû vñ duå “Höm qua ùn baát chaáo loâng/ Anh ùn hïët chaáo/ Àïí loâng thûúng em”, trong àoá tûâ “chaáo loâng” àaä àûúåc ngûúâi viïët cöë tònh taách ra. 2.2.7. Xu hûúáng 7 ÚÃ xu hûúáng naây, caác doâng traång thaái toã tònh thûúâng sûã duång cêu cuöëi hoùåc vïë cuöëi cuâng laâ nhûäng chûä khöng coá dêëu nhùçm muåc àñch taåo ra caách hiïíu nûúác àöi àïí baây toã tònh caãm cuãa mònh. Do vêåy, hònh thûác chúi chûä chuã yïëu trong xu hûúáng naây laâ sûã duång tûâ lïåch nghôa, chiïëm tó lïå 100%. Bïn caånh àoá, coân coá sûå kïët húåp vúái caác hònh thûác sûã duång tûâ traái nghôa, tûâ cuâng trûúâng nghôa. Chuáng ta coá thïí xem caác vñ duå sau: “Trïn àúâi naây coá keã maånh ngûúâi yïëu/ Coân vúái em anh laâ nguoi yeu”, tûâ cuöëi chuáng ta coá thïí hiïíu laâ ngûúâi yïëu hay ngûúâi yïu; “Töi khöng thñch chuåp hònh, nhûng töi laåi thich anh”, tûâ cuöëi cuâng coá thïí laâ “anh” hoùåc “aãnh” hay trong ngûä liïåu “Nhaâ em mêët àiïån nïn luác naây em rêët cêìn anh sang”, tûâ cuöëi cuâng coá thïí hiïíu laâ “anh sang” hoùåc “aánh saáng”. 2.2.8. Xu hûúáng 8 Xu hûúáng thûá 8 laâ daång caác doâng traång thaái coá sûã duång hònh thûác noái laái. ÚÃ xu hûúáng naây, caác hònh thûác chúi chûä cuâng kïët húåp thûúâng laâ hiïån tûúång àiïåp êm, vêìn hay nhõp àiïåu àïí taåo tñnh thú cho doâng traång thaái. Möåt söë vñ duå: “Naäy giúâ em nhòn anh möåt xñu röìi àoá. Sau naây, thûúng anh nhiïìu möåt xñ em nheá”; “Em nhû loaâi caá. Anh maâ buöng lúi laâ em búi luön”; “Khen anh möåt tûâ thöi khöng àuã. Vò yïu anh ngaân thu khöng àöíi”; “Nam chêm thò tûâ tñnh. Coân chuáng mònh thò tònh tûá”; “Chim thiïëu ùn chim tòm con sêu/ Anh thiïëu em, anh sêìu con tim”; “Thûác àïm anh tónh bùçng traâ/ Thñch em anh traã bùçng tònh àûúåc khöng”. 2.2.9. Xu hûúáng 9 Caác doâng traång thaái úã xu hûúáng naây thûúâng sûã duång nhûäng thuêåt ngûä hoùåc caác yïëu töë liïn quan àïën caác mön hoåc, ngaânh hoåc. 100% caác doâng traång thaái naây sûã duång hònh thûác duâng tûâ cuâng trûúâng nghôa, tuy nhiïn, àïí taåo nïn sûå thuá võ cho doâng traång thaái, ngûúâi viïët thûúâng sûã duång kïët húåp caác hònh thûác khaác nhû àiïåp êm “Hoáa hoåc thò coá chêët vö cú, coân túá thò yïu cêåu vö cúá”; duâng tûâ cuâng êm “Tan thò bùçng àöëi chia kïì/ Em thò tan chaãy khi kïì bïn anh”; “Tam giaác ABC cên taåi A, coân em anh Journal of Science - Hong Bang International University ISSN: 2615-9686
672 Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 seä cên hïët” hoùåc hònh thûác lïåch nghôa “Em coá thñch ÖM khöng? Nïëu coá thò anh nguyïån laâ àiïån trúã àúâi em” vúái ÖM vûâa laâ thuêåt ngûä thuöåc mön Vêåt lyá vaâ vûâa laâ àöång tûâ thïí hiïån haânh àöång öm. 2.2.10. Xu hûúáng 10 Trong söë 20 ngûä liïåu àûúåc khaão saát coá sûã duång caác tiïìn giaã àõnh laâ dûä liïåu vùn hoåc, vùn hoåc dên gian, àa phêìn caác ngûä liïåu loaåi naây àïìu sûã duång thïí thú luåc baát vaâ hònh thûác àiïåp êm, cuâng êm. Bïn caånh àoá möåt söë ngûä liïåu kïët húåp thïm vúái caác hònh thûác nhû taách tûâ àùåt vaâo cêëu truác hoùåc ngùæt nhõp cêu, buöng lûãng cêu. Chuáng ta coá thïí xem möåt söë vñ duå vïì caác ngûä liïåu sûã duång thïí thú luåc baát: “Gioá àûa caânh truác la àaâ/ Anh xin ba meå qua nhaâ em nha”; “Nhiïîu àiïìu phuã lêëy giaá gûúng/ Nïëu anh khöng bêån thò thûúng em naây”; “Ba àöìng möåt múá àaân öng/ Nïëu maâ lêëy chöìng, nhêët àõnh lêëy anh” hay “Con coác laâ cêåu öng trúâi/ Coân cêåu laâ caã cuöåc àúâi cuãa tui”. Ngoaâi ra, coá ngûä liïåu sûã duång hònh thûác taách tûâ àùåt vaâo cêëu truác dûúái daång cêëu truác cuãa thaânh ngûä nhû: “Gêìn mûåc thò àen maâ gêìn em thò haånh phuác”. Vaâ coá ngûä liïåu sûã duång nhûäng ngûä liïåu vùn hoåc dûúái daång caác cêëu truác coá nhõp àiïåu nhû “Öng Hai /thò yïu laâng, öng Saáu/ thò yïu con. Coân Tui/ thò yïu baån” (Öng Hai trong taác phêím “Laâng” cuãa Kim Lên vaâ öng Saáu trong taác phêím “Chiïëc lûúåc ngaâ” cuãa Nguyïîn Quang Saáng). 2.2.11. Möåt söë doâng traång thaái toã tònh khaác ÚÃ phêìn naây, taác giaã khaão saát 50 doâng traång thaái toã tònh khöng thuöåc 10 xu hûúáng úã trïn. Dûåa vaâo kïët quaã úã baãng 3, chuáng ta coá thïí thêëy caác doâng traång thaái naây cuäng sûã suång nhiïìu hònh thûác chúi chûä khaác nhau. Baãng 3. Thöëng kï caác hònh thûác chúi chûä xuêët hiïån trong möåt söë doâng traång thaái khaác Hònh thûác chúi chûä Têìn söë Tó lïå (/50) (%) Vñ duå Ngûä Àiïåp êm 8 16 “Anh laâ trai phöë cöí nïn rêët mong em êm coá thïí àöí vaâo anh.” Duâng tûâ cuâng êm 23 46 “Àïí yïu àûúåc em, anh phaãi nhû möåt ngûúâi àa nhên caách. Vò nïëu khöng tñnh àûúåc caách naây anh seä tñnh caách khaác.” Chiïët tûå 1 2 “Anh rêët töët buång. Em coá thïí nhúâ anh têët caã caác thûá, kïí caã nhúâ ú nhú sùæc nhúá.” Chen lúáp tûâ ngûä 6 12 “Anh úi gioá laånh gêìn kïì, bao nhiïu lúáp aáo, thuöåc ngön ngûä khaác khöng bùçng love em””Anh khöng thïí laâm nhaåc möåt mònh/ Nhúâ böë em laâm nhaåc phuå àûúåc khöng?” Töíng 38 76 Tûâ Tûâ traái nghôa 8 16 “Noáng nhû thïë naây chùæc chó coá sûå laånh nhaåt vûång- cuãa em múái cûáu àûúåc töi.””Anh caãm laånh ngûä laâ do gioá nhûng caãm nùæng chùæc chùæn laâ do nghôa em.” Tûâ cuâng trûúâng nghôa 15 32 “Cêåu giöëng nhû Google vêåy. Búãi cêåu laâ têët caã nhûäng gò túá tòm kiïëm. ”Àûâng goåi cho em ” bùçng àiïån thoaåi/ Vò em khöng thñch cuöåc tònh mònh qua loa.” ISSN: 2615-9686 Journal of Science - Hong Bang International University
Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 673 Tûâ lïåch nghôa 10 22 “Anh yïu em nhû boâ meå/ Khöng bao giúâ boã bï.””Tuöíi treã nhiïìu sai traái/ Chó phaãi möîi loâng anh” Töíng 33 70 Ngûä Taách gheáp tûâ ngûä 2 4 “Coá möåt cö kia cûá àeo baám anh hoaâi, phaáp àùåt vaâo cêëu truác cêu em haäy giuáp anh àuöíi cö ta ài ài. Cö êëy tïn Àún. ”Nïëu khöng àûúåc vaån ngûúâi mï/ Thò ” ñt nhêët phaãi laâm möåt ngûúâi mïåt”. Trong söë àoá, hònh thûác chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä êm chiïëm söë lûúång nhiïìu nhêët vúái tó lïå 76%, sau àoá laâ hònh thûác chúi chûä bùçng phûúng tiïån tûâ vûång – ngûä nghôa vúái tó lïå 70%, hònh thûác chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä phaáp chó xuêët hiïån 2 lêìn vúái tó lïå 4%. Àöëi vúái hònh thûác chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä êm, söë lûúång caác ngûä liïåu sûã duång hònh thûác chúi chûä bùçng tûâ cuâng êm chiïëm têìn söë cao nhêët vúái tó lïå 46%, hònh thûác chúi chûä sûã duång àiïåp êm vaâ chen lúáp tûâ ngûä khaách chiïëm tó lïå lêìn lûúåt laâ 16% vaâ 12%, thêëp nhêët laâ hònh thûác chúi chûä bùçng caách chiïët tûå chó coá tó lïå 2%. Trong àoá, hònh thûác chúi chûä duâng tûâ cuâng êm àa phêìn àûúåc ngûúâi viïët vêån duång àïí mang àïën möåt nghôa khaác biïåt, gêy bêët ngúâ cho ngûúâi àoåc. Chùèng haån: tûâ “caách” trong doâng traång thaái “Àïí yïu àûúåc em, anh phaãi nhû möåt ngûúâi àa nhên caách-1. Vò nïëu khöng tñnh àûúåc caách naây anh seä tñnh caách2 khaác”, thò caách-1 ài cuâng vúái tûâ nhên thïí hiïån yá nghôa laâ phêím chêët cuãa con ngûúâi, coân tûâ caách-2 àûúåc hiïíu laâ phûúng thûác, caách laâm chûá khöng coân hoaân toaân nghôa nhû caách-1 àïí taåo nïn sûå bêët ngúâ cho ngûúâi nghe. Hònh thûác chúi chûä duâng tûâ àiïåp êm vaâ chiïët tûå cuäng tûúng tûå nhû phên tñch caác xu hûúáng trïn. Hònh thûác chúi chûä sûã duång chen lúáp tûâ ngûä thuöåc ngön ngûä khaác cuäng xuêët hiïån vúái caác ngön ngûä àûúåc chen vaâo laâ tiïëng Anh, chùèng haån “Anh úi gioá laånh gêìn kïì, bao nhiïu lúáp aáo, khöng bùçng love em” dûåa trïn viïåc phaát êm cuãa tûâ tiïëng anh gêìn giöëng vúái tûâ trong tiïëng Viïåt nhû “love” vaâ “lúáp”. Hoùåc ngön ngûä àûúåc chen vaâo laâ tûâ Haán – Viïåt nhû tûâ “nhaåc phuå” trong vñ duå “Anh khöng thïí laâm nhaåc möåt mònh/ Nhúâ böë em laâm nhaåc phuå àûúåc khöng?”. Àöëi vúái hònh thûác chúi chûä bùçng phûúng tiïån tûâ vûång – ngûä nghôa, chúi chûä bùçng caách sûã duång tûâ cuâng trûúâng nghôa chiïëm tó lïå cao nhêët vúái 32%, tiïëp àïën laâ duâng tûâ lïåch nghôa vúái tó lïå 22% vaâ cuöëi cuâng laâ duâng tûâ traái nghôa vúái tó lïå 16% . Hònh thûác chúi chûä duâng tûâ cuâng trûúâng nghôa nhû trong vñ duå “Cêåu giöëng nhû Google vêåy. Búãi cêåu laâ têët caã nhûäng gò túá tòm kiïëm”, “Google” vaâ “tòm kiïëm” thuöåc cuâng möåt trûúâng nghôa. Hònh thûác chúi chûä duâng tûâ lïåch nghôa thûúâng kïët húåp vúái hònh thûác duâng tûâ cuâng êm, tûâ cuâng trûúâng nghôa hay tûâ traái nghôa. Cuå thïí, trong ngûä liïåu “Àûâng goåi cho em bùçng àiïån thoaåi/ Vò em khöng thñch cuöåc tònh mònh qua loa”, àiïån thoaåi vaâ qua loa thuöåc cuâng möåt trûúâng nghôa, tuy nhiïn, nghôa cuãa tûâ “qua loa” úã àêy khöng phaãi liïn quan àïën caái loa cuãa àiïån thoaåi maâ laâ möåt tñnh tûâ thïí hiïån tñnh chêët sú saâi. Hay trong ngûä liïåu “Tuöíi treã nhiïìu sai traái/ Chó phaãi möîi loâng anh”, tûâ “sai” vaâ “phaãi” laâ cùåp tûâ traái nghôa nhûng trong trûúâng húåp naây, nghôa cuãa tûâ “phaãi” khöng mang nghôa laâ àuáng maâ laåi thïí hiïån àöång tûâ “phaãi loâng” ngûúâi khaác. Hònh thûác chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä phaáp thïí hiïån úã 2 vñ duå “Coá möåt cö kia cûá àeo baám anh hoaâi, em haäy giuáp anh àuöíi cö ta ài ài. Cö êëy tïn Àún” vúái tûâ àûúåc taách ra laâ “cö àún”, hay “Nïëu khöng àûúåc vaån ngûúâi mï/ Thò ñt nhêët phaãi laâm möåt ngûúâi mïåt” vúái tûâ “mï mïåt”. 3. KÏËT LUÊÅN Thûá nhêët, caác hònh thûác chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä êm, tûâ vûång – ngûä nghôa vaâ ngûä phaáp àïìu xuêët hiïån trong caác ngûä liïåu àûúåc khaão saát. Trong àoá, hònh thûác àiïåp êm hoùåc duâng tûâ cuâng êm Journal of Science - Hong Bang International University ISSN: 2615-9686
674 Taåp chñ KHOA HOÅC - Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc tïë Höìng Baâng, Söë Àùåc biïåt 12/2022 hêìu nhû àïìu àûúåc sûã duång trong têët caã caác xu hûúáng vúái muåc àñch taåo nïn vêìn àiïåu cho doâng traång thaái. Möîi xu hûúáng viïët doâng traång thaái toã tònh àïìu coá chung möåt hònh thûác chúi chûä chuã àaåo nhû duâng tûâ cuâng trûúâng nghôa úã xu hûúáng 1 vaâ 9, duâng tûâ cuâng êm úã xu hûúáng 2, àiïåp êm úã caác xu hûúáng 3, 4, 6, 10, duâng tûâ lïåch nghôa úã xu hûúáng 5 vaâ 7, vaâ hònh thûác noái laái úã xu hûúáng 8. Thûá hai, caác doâng traång thaái chó sûã duång hònh thûác àiïåp êm nhû úã xu hûúáng duâng thïí thú luåc baát, hay nhûäng cêu thú luåc baát xuêët hiïån úã xu hûúáng sûã duång caác dûä liïåu vùn hoåc, vùn hoáa dên gian phêìn naâo coân àún giaãn vaâ chûa taåo nhiïìu êën tûúång maånh cho ngûúâi àoåc, hoùåc khiïën ngûúâi àoåc caãm thêëy nhûäng doâng traång thaái naây chó laâ viïåc thay àöíi möåt söë tûâ vaâo thú àaä coá sùén. Thûá ba, hònh thûác chúi chûä bùçng phûúng tiïån ngûä phaáp ñt xuêët hiïån nhêët, coá leä vò àöå phûác taåp cuãa hònh thûác naây vaâ thûúâng àïí thïí hiïån noá cuäng cêìn coá nhûäng doâng traång thaái coá nhiïìu vïë, nhiïìu cêu hún, trong khi àa söë caác ngûä liïåu khaão saát thò giúái treã thûúâng thñch caách viïët ngùæn goån hún. Tuy nhiïn, cuäng coá sûå xuêët hiïån cuãa möåt söë doâng traång thaái sûã duång hònh thûác taách gheáp tûâ àùåt vaâo cêëu truác cêu nhû “Coá möåt cö kia cûá àeo baám anh hoaâi, em haäy giuáp anh àuöíi cö ta ài ài. Cö êëy tïn Àún”. Hònh thûác ngùæt nhõp cêu, buöng lûãng cêu cuäng àûúåc sûã duång kïët húåp vúái hònh thûác chúi chûä cuâng êm úã xu hûúáng 2 bùçng caác dêëu “...” hoùåc xuöëng doâng. TAÂI LIÏÅU THAM KHAÃO [1] Cuâ Àònh Tuá, Phong caách hoåc vaâ àùåc àiïím tu tûâ tiïëng Viïåt, Haâ Nöåi: NXB Àaåi hoåc vaâ Trung hoåc chuyïn nghiïåp, 1983. [2] Àinh Troång Laåc, 99 phûúng tiïån vaâ biïån phaáp tu tûâ tiïëng Viïåt, Thanh Hoáa: Nxb Giaáo duåc Thanh Hoáa, 2003. [3] Lï Trung Hoa, Höì Lï, Thuá chúi chûä, Thaânh phöë Höì Chñ Minh: NXB Khoa hoåc xaä höåi, 2005. [4] Ngö Thõ Khai Nguyïn, Nghïå thuêåt chúi chûä trong vùn chûúng ngûúâi Viïåt têåp 1, Huïë: Nxb Thuêån Hoáa, 2005. [5] Nguyïîn Khöi Nguyïn, “Nghïå thuêåt chúi chûä trong slogan quaãng caáo,” Ngön ngûä vaâ Àúâi söëng, têåp 6, söë 224, p. 53, 2014. [6] Nguyïîn Khöi Nguyïn, Nghïå thuêåt chúi chûä trïn baáo tuöíi treã cûúâi, Cêìn Thú: Luêån vùn thaåc sô, Àaåi hoåc Cêìn Thú, 2011. [7] Nhiïìu taác giaã, Tûâ àiïín vùn hoåc, têåp 1., Haâ Nöåi: NXB Khoa hoåc xaä höåi, 1983. [8] Hoaâng Phï. (chuã biïn), Tûâ àiïín tiïëng Viïåt, Haâ Nöåi: NXB Khoa hoåc xaä höåi – Trung têm tûâ àiïín hoåc, 2003. ISSN: 2615-9686 Journal of Science - Hong Bang International University