Tr−êng ®¹i häc v¨n ho¸ hμ néi<br />
Khoa B¶o tμng<br />
---------o0o-------- <br />
<br />
NguyÔn thÞ kim dung<br />
<br />
T×m hiÓu côm di tÝch MiÕu,<br />
§×nh lμng §a Sü<br />
x· KiÕn H−ng - thμnh phè Hμ §«ng - tØnh Hμ T©y<br />
<br />
Kho¸ luËn tèt nghiÖp<br />
Ngμnh b¶o tån – B¶o tμng<br />
<br />
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: PGS. TS Bïi v¨n tiÕn<br />
<br />
<br />
Hμ Néi - 2008<br />
<br />
0<br />
<br />
môc lôc<br />
Trang<br />
Më §Çu ........................................................................................................ . 1<br />
Ch−¬ng1: Kh¸i qu¸t vÒ lμng §a Sü vμ lÞch sö h×nh<br />
thμnh côm di tÝch MiÕu, §×nh lμng §a Sü ............................................................ .5<br />
1.1 Kh¸i qu¸t vÒ lμng §a Sü.. ................................................................... ........5<br />
1.1.1 Tªn gäi, vÞ trÝ ®Þa lÝ vμ ®iÒu kiÖn tù nhiªn.......................................5<br />
1.1.2 D©n c− vμ ®êi sèng kinh tÕ..............................................................7<br />
1.1.3 V¨n ho¸-x· héi ............................................................................... .11<br />
1.2 LÞch sö h×nh thμnh vμ qu¸ tr×nh tån t¹i cña MiÕu, §×nh lμng §a Sü.... 15<br />
1.2.1 LÞch sö x©y dùng vμ qu¸ tr×nh tån t¹i cña MiÕu, §×nh lμng §a Sü ....... .15<br />
1.2.1.1 LÞch sö x©y dùng vμ qu¸ tr×nh tån t¹i cña MiÕu §a Sü ...................... ..16<br />
1.2.1.2 LÞch sö x©y dùng vμ qu¸ tr×nh tån t¹i cña §×nh lμng §a Sü ............... .18<br />
1.2.2 VÞ thÇn ®−îc thê trong MiÕu, §×nh lμng §a Sü ............................ ...20<br />
Ch−¬ng2: Gi¸ trÞ v¨n ho¸, nghÖ thuËt cña MiÕu, §×nh lμng §a Sü ....... ....27<br />
2.1 Gi¸ trÞ kiÕn trócvμ c¸c di vËt cña MiÕu, §×nh lμng §a Sü .................... ...27<br />
2.1.1 Gi¸ trÞ kiÕn tróc vμ c¸c di vËt cña MiÕu §a Sü ............................... ..27<br />
2.1.1.1 Gi¸ trÞ kiÕn tróc MiÕu §a Sü ....................................................... ..27<br />
* Kh«ng gian c¶nh quan vμ bè côc mÆt b»ng tæng thÓ ........................... ..27<br />
* KÕt cÊu kiÕn tróc................................................................................... ..29<br />
* Trang trÝ trªn kiÕn tróc ........................................................................ ...40<br />
2.1.1.2 C¸c di vËt cña MiÕu §a Sü ............................................................ 43<br />
2.1.2 Gi¸ trÞ kiÕn tróc vμ c¸c di vËt cña §×nh lμng §a Sü ....................... ..48<br />
2.1.2.1 Gi¸ trÞ kiÕn tróc cña §×nh lμng §a Sü ........................................... 48<br />
* Kh«ng gian c¶nh quan vμ bè côc mÆt b»ng tæng thÓ ........................... ..48<br />
* KÕt cÊu kiÕn tróc................................................................................... ..50<br />
* Trang trÝ trªn kiÕn tróc ........................................................................ ...55<br />
<br />
1<br />
<br />
2.1.2.2 C¸c di vËt cña §×nh lμng §a Sü .................................................... .57<br />
2.2 LÔ héi t¹i côm di tÝch MiÕu, §×nh lμng §a Sü ......................................... .59<br />
2.2.1 Kh«ng gian, thêi gian vμ qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho lÔ héi ................. ..59<br />
2.2.1.1 Kh«ng gian vμ thêi gian diÔn ra lÔ héi ........................................ ..59<br />
2.2.1.2 Qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho lÔ héi ....................................................... .60<br />
2.2.2 DiÔn tr×nh lÔ héi lμng §a Sü ............................................................. 63<br />
2.2.2.1 PhÇn lÔ ......................................................................................... ..63<br />
2.2.2.2 PhÇn héi ........................................................................................ .67<br />
2.2.3 Gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña lÔ héi lμng §a Sü ............................................... 69<br />
Ch−¬ng 3: B¶o tån, t«n t¹o vμ ph¸t huy gi¸ trÞ côm di tÝch MiÕu, §×nh<br />
lμng §a Sü ....................................................................................................... 72<br />
3.1 Thùc tr¹ng di tÝch, di vËt vμ lÔ héi t¹i MiÕu, §×nh lμng §a Sü ............... .72<br />
3.1.1 Thùc tr¹ng di tÝch, di vËt t¹i MiÕu §a Sü ......................................... 72<br />
3.1.2 Thùc tr¹ng di tÝch, di vËt t¹i §×nh lμng §a Sü ................................. .74<br />
3.1.3 Thùc tr¹ng lÔ héi t¹i côm di tÝch MiÕu, §×nh lμng §a Sü ................ 75<br />
3.2 B¶o tån, t«n t¹o di tÝch côm di tÝch MiÕu, §×nh lμng §a Sü ................... .76<br />
3.2.1 C¬ së ph¸p lý ®Ó b¶o vÖ di tÝch ......................................................... 76<br />
3.2.2 Nh÷ng gi¶i ph¸p b¶o tån, t«n t¹o côm di tÝch MiÕu, §×nh lμng <br />
§a Sü.....................................................................................................78<br />
3.3 Khai th¸c vμ ph¸t huy gi¸ trÞ côm di tÝch MiÕu, §×nh lμng §a Sü .......... 84<br />
KÕt luËn ..................................................................................................... .87<br />
Danh môc tμi liÖu tham kh¶o ...................................................... .89<br />
Phô lôc<br />
<br />
2<br />
<br />
Më ®Çu<br />
1. Lý do chän ®Ò tμi<br />
Khi nãi ®Õn hÖ thèng tÝn ng−ìng-t«n gi¸o ë ViÖt Nam, chóng ta cã thÓ<br />
nhËn ra mét ®iÓm kh¸ ®Æc tr−ng lμ sù hoμ hîp gi÷a c¸c t«n gi¸o-tÝn ng−ìng.<br />
Tõ ®¹o PhËt, ®¹o Nho, ®¹o L·o, ®¹o Thiªn Chóa, tÝn ng−ìng thê thμnh hoμng,<br />
tÝn ng−ìng thê tæ tiªn ®Òu ®−îc ng−êi ViÖt Nam tiÕp thu vμ biÕn ®æi thμnh<br />
nÐt v¨n ho¸ riªng cña m×nh. ChÝnh sù hoμ hîp Êy ®· t¹o ra trªn ®Êt n−íc ta c¶<br />
mét hÖ thèng c¸c di tÝch lÞch sö ®a d¹ng tõ ®×nh, chïa, ®Òn, miÕu, l¨ng tÈm,<br />
nhμ thê thiªn chóa, nhμ thê hä §©y chÝnh lμ nh÷ng di s¶n v¨n ho¸ quý gi¸, lμ<br />
kÕt tinh thμnh qu¶ cña c¸c thÕ hÖ ®i tr−íc ®Ó l¹i cho thÕ hÖ mai sau.<br />
Cã thÓ nãi c¸c di tÝch lÞch sö Êy lμ n¬i biÓu hiÖn tËp trung nh÷ng gi¸ trÞ v¨n<br />
ho¸ vμ gãp phÇn h×nh thμnh nªn c¸c phong tôc tËp qu¸n, c¸c lÖ tôc cña lμng, x·,<br />
quèc gia. H¬n n÷a, th«ng qua kiÕn tróc, ®iªu kh¾c t¹i c¸c di tÝch Êy, chóng ta cã<br />
thÓ phÇn nμo hiÓu ®−îc vÒ ®êi sèng vËt chÊt còng nh− ®êi sèng tinh thÇn cña ng−êi<br />
d©n n¬i nh÷ng di tÝch Êy tån t¹i. Bëi vËy c¸c di tÝch cßn gi÷ mét vai trß quan träng<br />
lμ n¬i in dÊu, b¶o l−u nh÷ng dÊu tÝch cæ qua c¸c thêi kú lÞch sö, lμ minh chøng x¸c<br />
thùc cña lÞch sö vμ lμ cÇu nèi ®Ó ®êi sau tiÕp cËn, t×m hiÓu lÞch sö cña cha «ng.<br />
HiÖn nay, ®Êt n−íc ta ®· vμ ®ang trong thêi kú héi nhËp vμ më cöa theo<br />
xu h−íng toμn cÇu ho¸. Nhu cÇu giao l−u v¨n ho¸ gi÷a c¸c quèc gia ®ang gia<br />
t¨ng hÕt søc m¹nh mÏ. C¸c di tÝch lÞch sö v¨n ho¸ còng lμ mét thùc thÓ v¨n<br />
ho¸, lμ ®èi t−îng v¨n hãa rÊt ®−îc kh¸ch quèc tÕ quan t©m. V× thÕ, viÖc t×m<br />
hiÓu, gi÷ g×n vμ ph¸t huy gi¸ trÞ cña c¸c di tÝch lμ hÕt søc cÇn thiÕt. NÕu ph¸t<br />
huy ®óng h−íng, ta sÏ võa gi÷ g×n ®−îc nÐt v¨n ho¸ truyÒn thèng d©n téc, l¹i<br />
cã thÓ võa khai th¸c hÕt c¸c gi¸ trÞ cña nh÷ng di tÝch, phôc vô trùc tiÕp cho<br />
c«ng cuéc ph¸t triÓn ®Êt n−íc mμ vÉn ®¶m b¶o yªu cÇu x©y dùng nÒn v¨n ho¸<br />
ViÖt Nam tiªn tiÕn, ®Ëm ®μ b¶n s¾c d©n téc mμ §¶ng vμ Nhμ N−íc ®· ®Æt ra.<br />
Tuy nhiªn. ®Ó cã thÓ kÕ thõa vμ ph¸t huy gi¸ trÞ cña c¸c di tÝch lÞch sö<br />
Êy, ta kh«ng thÓ kh«ng cã nh÷ng hiÓu biÕt vÒ chóng. Bëi vËy ®· cã rÊt nhiÒu<br />
<br />
1<br />
<br />
c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ di tÝch tõ quy m« quèc gia ®Õn tõng ®Þa ph−¬ng<br />
cô thÓ. Mçi mét c«ng tr×nh nghiªn cøu gãp phÇn ph¸t hiÖn nh÷ng gi¸ trÞ v¨n<br />
ho¸ ®éc ®¸o cña c¸c di tÝch cña tõng vïng, miÒn, quèc gia, cho chóng ta mét<br />
c¸i nh×n ®Çy ®ñ h¬n vÒ gi¸ trÞ cña c¸c di s¶n v« gi¸ Êy.<br />
MiÕu, §×nh lμng §a Sü còng lμ nh÷ng di tÝch tiªu biÓu n»m trong hÖ<br />
thèng c¸c di s¶n v¨n ho¸ cña n−íc ta. Côm di tÝch nμy thê mét nh©n vËt lÞch sö<br />
thÕ kû XVI- Danh nh©n danh y Hoμng §«n Hoμ. C¶ hai di tÝch nμy ®Òu cã<br />
niªn ®¹i thêi NguyÔn, cã nhiÒu gi¸ trÞ vÒ lÞch sö, v¨n ho¸, nghÖ thuËt. HiÖn<br />
nay, côm di tÝch ®· ®−îc giíi thiÖu kh¸ nhiÒu trong cuèn t¹p chÝ tØnh lμ T¶n<br />
Viªn S¬n, s¸ch Kho tμng lÔ héi cæ truyÒn ViÖt Nam,<br />
<br />
Riªng MiÕu §a Sü,<br />
<br />
n¨m 1988, Nhμ n−íc ®· xÕp h¹ng di tÝch thuéc cÊp Quèc gia cïng víi Chïa<br />
L©m D−¬ng. §©y thùc sù lμ nh÷ng ®èi t−îng v¨n ho¸ cã gi¸ trÞ, nªn ®−îc t×m<br />
hiÓu vμ khai th¸c gi¸ trÞ nhiÒu h¬n.<br />
Lμ mét ng−êi con cña vïng ®Êt cæ Hμ T©y-n¬i cßn b¶o l−u ®−îc nhiÒu<br />
di tÝch lÞch sö v¨n ho¸ nhÊt trong c¶ n−íc, l¹i lμ sinh viªn khoa B¶o tμng, em<br />
rÊt mong cã mét ®ãng gãp nhá vμo viÖc t×m hiÓu vμ lμm râ c¸c gi¸ trÞ cña<br />
nh÷ng di s¶n quª h−¬ng m×nh. §−îc sù ®ång ý cña khoa, vμ gi¶ng viªn h−íng<br />
dÉn em lμ PGS.TS Bïi V¨n TiÕn, em ®· chän ®Ò tμi: “T×m hiÓu côm di tÝch<br />
MiÕu, §×nh lμng §a Sü (x· KiÕn H−ng, thμnh phè Hμ §«ng, tØnh Hμ T©y)”<br />
lμm bμi kho¸ luËn tèt nghiÖp. Qua ®ã, em mong muèn ®−îc t×m vÒ víi cuéi<br />
nguån lÞch sö quª h−¬ng, hiÓu thªm nh÷ng phong tôc tËp qu¸n, t©m t− t×nh<br />
c¶m cña con ng−êi ®Êt Hμ T©y qua c¸c ho¹t ®éng lÔ héi t¹i di tÝch, vμ h¬n hÕt<br />
em muèn ®−îc lμm râ nh÷ng gi¸ trÞ ®éc ®¸o cña di tÝch, ®ång thêi ®−a ra mét<br />
sè biÖn ph¸p b¶o tån vμ ph¸t huy nhiÒu h¬n n÷a gi¸ trÞ cña di tÝch<br />
2. §èi t−îng nghiªn cøu<br />
§èi t−îng nghiªn cøu chÝnh cña kho¸ luËn nμy lμ côm di tÝch miÕu,<br />
®×nh thê Danh y Hoμng §«n Hoμ t¹i th«n §a Sü-x· KiÕn H−ng-thμnh phè Hμ<br />
§«ng- tØnh Hμ T©y.<br />
<br />
2<br />
<br />