Tóm tắt Luận văn Tiến sĩ: Thâm hụt kép tại Việt Nam: Thực trạng và giải pháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ<br /> <br /> THÂM HỤT KÉP TẠI VIỆT NAM:<br /> THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP<br /> <br /> Ngành:<br /> <br /> Kinh tế học<br /> <br /> Chuyên ngành:<br /> <br /> Kinh tế Quốc tế<br /> <br /> Mã số:<br /> <br /> 62.31.01.06<br /> <br /> NGUYỄN LAN ANH<br /> <br /> Hà Nội, 2018<br /> <br /> LUẬN ÁN ĐƢỢC HOÀN THÀNH TẠI<br /> TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: GS, TS Hoàng Văn Châu<br /> <br /> Phản biện 1:<br /> <br /> Phản biện 2:<br /> <br /> Phản biện 3:<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp trường<br /> họp tại:<br /> Trường Đại học Ngoại Thương<br /> Vào hồi<br /> <br /> giờ<br /> <br /> ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> Có thể tham khảo luận án tại:<br /> <br /> <br /> <br /> Thư viện Quốc gia<br /> Thư viện trường Đại học Ngoại Thương<br /> <br /> năm<br /> <br /> 1<br /> LỜI MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Để đánh giá tổng quát sức khỏe của một nền kinh tế cần xem xét tổng<br /> quát các chỉ số kinh tế vĩ mô như tăng trưởng kinh tế, lạm phát, tỷ giá hối<br /> đoái, lãi suất, tiết kiệm, đầu tư… Tất cả các chỉ số này đều có mối quan hệ<br /> tương quan với nhau và tác động trực tiếp đến hai chỉ số quan trọng: ngân<br /> sách Nhà nước (NSNN) và cán cân vãng lai (CCVL). Nhà nước thông qua<br /> các công cụ chính sách để điều hành nền kinh tế, tác động đến các chỉ số<br /> kinh tế. Về dài hạn, mọi chính phủ đều hướng đến mục tiêu thặng dư cán<br /> cân vãng lai và cân bằng ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên trên thực tế, thâm<br /> hụt ngân sách Nhà nước (THNSNN) và thâm hụt cán cân vãng lai<br /> (THCCVL) diễn ra khá phổ biến tại nhiều quốc gia. Các nhà khoa học,<br /> kinh tế học, chính trị gia đã dành nhiều nguồn lực để nghiên cứu về<br /> THNSNN và THCCVL với tư cách là hai vấn đề vĩ mô riêng biệt.<br /> THCCVL lớn và liên tục là nguyên nhân của mất cân bằng kinh tế vĩ<br /> mô, trong khi THNSNN cũng là nguyên nhân chính làm thay đổi các biến<br /> số kinh tế, cả hai loại thâm hụt này đều có ảnh hưởng lớn đến tiến trình<br /> phát triển kinh tế trong dài hạn. Vậy câu hỏi quan trọng được đặt ra là:<br /> “Chính phủ nên làm gì khi THCCVL và THNSNN xuất hiện đồng thời?”.<br /> Từ đầu thế kỷ XXI, Việt Nam chứng kiến sự gia tăng liên tục của<br /> THNSNN. Theo học thuyết trường phái Keynes, đây chính là nguyên nhân<br /> chính làm thay đổi các biến số kinh tế. THNSNN do giảm thuế hay tăng<br /> chi tiêu chính phủ kéo theo sự tăng lên của lạm phát và lãi suất. Lãi suất<br /> tăng ảnh hưởng đến tăng dòng vốn vào, làm tỷ giá hối đoái tăng, đồng nội<br /> tệ mất giá, làm tăng nhu cầu nhập khẩu và giảm nhu cầu xuất khẩu. Mặt<br /> khác, chính sách tài khóa mở rộng làm lạm phát tăng dẫn đến tăng giá trị<br /> tương đối của hàng hóa trong nước đối với hàng hóa nước ngoài, cũng là<br /> nguyên nhân làm tăng nhu cầu nhập khẩu và giảm nhu cầu xuất khẩu. Như<br /> vậy, tăng lạm phát và lãi suất đều tạo áp lực gia tăng THCCVL trong nền<br /> kinh tế.<br /> Tuy nhiên, diễn biến thực tế của nền kinh tế Việt Nam không hoàn<br /> toàn tuân theo nguyên lý kinh tế của học thuyết Keynes. Trong khi NSNN<br /> <br /> 2<br /> thâm hụt ngày càng sâu từ năm 2000 đến năm 2015 thì CCVL có cùng<br /> trạng thái thâm hụt trong thập kỷ đầu của thế kỷ XXI và chuyển hướng<br /> thặng dư trong giai đoạn 2011 – 2015, sau đó lại chuyển sang thâm hụt từ<br /> cuối năm 2015. Xu hướng vận động này là kết quả của các chính sách kinh<br /> tế của Chính phủ cùng với tác động từ biến động của nền kinh tế trong<br /> nước và quốc tế.<br /> Thực tiễn THK tại Việt Nam yêu cầu cần có một nghiên cứu chính<br /> thống về trường hợp cụ thể của Việt Nam trong bối cảnh kinh tế, xã hội<br /> trong nước và quan hệ kinh tế quốc tế thế kỷ XXI. Luận án tiến sĩ “Thâm<br /> hụt kép tại Việt Nam: Thực trạng và giải pháp” là công trình nghiên cứu<br /> chuyên sâu về các lý thuyết kinh tế liên quan đến hiện tượng THK, thực<br /> trạng diễn biến THCCVL và THNSNN của Việt Nam từ năm 2000 đến<br /> năm 2015, phân tích nguyên nhân gây ra tình trạng THK dựa trên đánh giá<br /> tác động của các biến số kinh tế vĩ mô và tìm ra mối quan hệ giữa<br /> THCCVL và THNSNN của Việt Nam dựa trên mô hình kiểm định. Từ đó,<br /> tác giả đề xuất các giải pháp xử lý hiện tượng THK tại Việt Nam trên cơ sở<br /> đạt được các mục tiêu theo định hướng phát triển kinh tế xã hội của Chính<br /> phủ.<br /> 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu<br /> Luận án “Thâm hụt kép tại Việt Nam: thực trạng và giải pháp” nhằm<br /> mục đích đề xuất một số giải pháp và kiến nghị giúp cải thiện CCVL và<br /> NSNN tại Việt Nam trong ngắn hạn và ngăn chặn tình trạng THK tại Việt<br /> Nam trong dài hạn.<br /> Theo đó, các nhiệm vụ nghiên cứu cụ thể của công trình như sau:<br /> - Hệ thống hóa cơ sở lý luận về THK: khái niệm về THK, phân loại<br /> THK và tác động của chính sách kinh tế đến THK;<br /> - Phân tích thực trạng THK tại Việt Nam giai đoạn 2000 – 2015,<br /> đánh giá khả năng chịu đựng THK của nền kinh tế.<br /> - Tìm ra loại hình THK tại Việt Nam thông qua mối quan hệ nhân<br /> quả giữa THCCVL, THNSNN, tỷ giá, lãi suất và chỉ ra nguyên nhân của<br /> hiện tượng THK;<br /> - Đề xuất một số giải pháp cho công tác xử lý THK.<br /> <br /> 3<br /> 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu<br />  Đối tượng nghiên cứu của luận án là vấn đề THNSNN và<br /> THCCVL tại Việt Nam. Luận án nghiên cứu hiện tượng THK và vấn đề<br /> hạn chế THK, trong đó bao gồm cả những quy định Nhà nước về CCVL,<br /> cán cân thanh toán quốc tế, NSNN, các chính sách tài khóa, chính sách tiền<br /> tệ. Bên cạnh đó, luận án cũng nghiên cứu về trường hợp thâm hụt kép của<br /> một số quốc gia trên thế giới.<br />  Phạm vi nghiên cứu của luận án:<br />  Về mặt nội dung: Phạm vi nghiên cứu của luận án tập trung<br /> vào việc phân tích vấn đề về cơ sở lý luận, thực trạng và giải pháp xử lý<br /> THK tại Việt Nam;<br />  Về mặt không gian: Ngoài việc nghiên cứu các vấn đề kinh<br /> tế vĩ mô liên quan đến THK của Việt Nam, luận án cũng nghiên cứu một<br /> số trường hợp THK trên thế giới;<br />  Về mặt thời gian: Khi đánh giá thực trạng THNSNN và<br /> THCCVL ở Việt Nam, luận án nghiên cứu từ năm 2000, giai đoạn kinh tế<br /> Việt Nam có nhiều chuyển biến mạnh mẽ, cho đến năm 2015. Khi đề xuất<br /> giải pháp kiềm chế THK tại Việt Nam, luận án đề xuất giải pháp từ năm<br /> 2018 đến năm 2025.<br /> 4. Câu hỏi nghiên cứu<br /> Luận án đi tìm câu trả lời cho câu hỏi lớn: THK tại Việt Nam thuộc<br /> loại THK nào? Những nguyên nhân gì gây nên hiện tượng THK đó và cách<br /> khắc phục như thế nào?<br /> Để giải quyết được câu hỏi nghiên cứu trên, luân án giải quyết các câu<br /> hỏi nhỏ sau:<br /> i. THK là gì? Có những loại THK nào? Các chính sách kinh tế có<br /> ảnh hưởng như thế nào đến tình trạng THK?<br /> ii. THK tại Việt Nam giai đoạn 2000 – 2015 diễn ra như thế nào? Khả<br /> năng chịu đựng THK của nền kinh tế Việt Nam như thế nào?<br /> iii. THK tại Việt Nam thuộc loại THK nào? Những nguyên nhân gì<br /> gây nên hiện tượng THK này?<br /> <br />