Tóm tắt luận văn Tiến sĩ Y học: Nghiên cứu các rối loạn cơ năng thời kỳ tiền mãn kinh và tác dụng của bài thuốc Kỷ Cúc địa hoàng hoàn gia vị

Chia sẻ: Hieu Minh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

39
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án mô tả các rối loạn cơ năng thời kỳ tiền mãn kinh ở các đối tượng nghiên cứu; đánh giá tác dụng của bài thuốc Kỷ Cúc địa hoàng hoàn gia vị đến các rối loạn cơ năng thời kỳ tiền mãn kinh. Để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu mời các bạn cùng tham khảo luận án.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Tiến sĩ Y học: Nghiên cứu các rối loạn cơ năng thời kỳ tiền mãn kinh và tác dụng của bài thuốc Kỷ Cúc địa hoàng hoàn gia vị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI [ \ §ç Minh HiÒn Nghiªn cøu c¸c rèi lo¹n c¬ n¨ng thêi kú tiÒn m·n kinh vμ t¸c dông cña bμi thuèc Kû Cóc ®Þa hoμng hoμn gia vÞ Chuyªn ngµnh : Y häc cæ truyÒn M· sè : 62.72.60.01 Tãm t¾t luËn ¸n tiÕn sÜ y häc HÀ NỘI - 2010
C«ng tr×nh ĐƯỢC hoμn thμnh TẠI tr−êng ®¹i häc y hμ Néi Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. NguyÔn Nh−îc Kim 2. TS. Ph¹m ThÞ Hoa Hång Phản biện 1: GS.TS. Ph¹m ThÞ Minh §øc Phản biện 2: PGS.TS. V−¬ng TiÕn Hoµ Phản biện 3: PGS.TS. Hoµng Kim HuyÒn Luận ¸n được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận ¸n cấp Nhà nước Häp tại: Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi. Vào hồi 8 giờ 30 ngày 13 th¸ng 07 năm 2010. Cã thÓ t×m luËn ¸n t¹i c¸c th− viÖn: - Th− viÖn Quèc gia - Th− viÖn Tr−êng §¹i häc Y Hµ Néi - ViÖn Th«ng tin - Th− viÖn Y häc Trung −¬ng - Th− viÖn Tr−êng §¹i häc §iÒu d−ìng Nam §Þnh
Nh÷ng c«ng tr×nh ®∙ c«ng bè liªn quan ®Õn luËn ¸n 1. §ç Minh HiÒn, Hoµng V¨n Thµnh (2005) “T×nh h×nh phô n÷ tuæi m·n kinh ®Õn ®iÒu trÞ t¹i BÖnh viÖn Y häc cæ truyÒn Nam §Þnh”. T¹p chÝ Y häc thùc hµnh. Sè 520. Tr 114 - 118. 2. §ç Minh HiÒn, NguyÔn Nh−îc Kim, Ph¹m ThÞ Hoa Hång (2007) “Kh¶o s¸t m« h×nh chÈn ®o¸n vµ ®iÒu trÞ bÖnh cho phô n÷ tuæi tiÒn m·n kinh t¹i BÖnh viÖn Y häc cæ truyÒn Hµ Néi” - T¹p chÝ Y häc. Sè 12 (591 +592). tr 23 - 26. 3. §ç Minh HiÒn, NguyÔn Nh−îc Kim, Ph¹m ThÞ Hoa Hång (2008) “§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña bµi thuèc “Kû cóc ®Þa hoµng hoµn” gia vÞ cho phô n÷ tuæi tiÒn m·n kinh - T¹p chÝ Y häc thùc hµnh. Sè 1 (594 +595), tr 41 - 44.
1 §ÆT VÊN §Ò Tuæi thä cña ng−êi ViÖt Nam hiÖn nay theo thèng kª tÝnh ®Õn n¨m 2006 ®¹t 71,3 tuæi vµ dù ®o¸n n¨m 2010 sÏ lµ 72 tuæi. Tû lÖ ng−êi cao tuæi ®ang t¨ng vµ trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt Nam trë thµnh mét n−íc cã d©n sè giµ v× vËy viÖc quan t©m ch¨m sãc søc kháe ng−êi cao tuæi ®ang lµ mét vÊn ®Ò lín cña x· héi ®Æc biÖt lµ ®èi víi phô n÷ v× sè l−îng phô n÷ cao tuæi nhiÒu h¬n ®ång thêi còng sèng l©u h¬n vµ còng cã nhiÒu vÊn ®Ò vÒ søc kháe h¬n so víi nam giíi. Mét giai ®o¹n khã kh¨n cho søc kháe c¶ vÒ thÓ chÊt lÉn tinh thÇn cña ng−êi phô n÷, ®ã lµ giai ®o¹n tiÒn m·n kinh (TMK) vµ giai ®o¹n ®Çu cña m·n kinh (MK), do sù thay ®æi cña hormon ®· ¶nh h−ëng rÊt nhiÒu, thËm chÝ trÇm träng ®Õn sinh ho¹t vµ chÊt l−îng sèng cña hä. ë ViÖt Nam, mét sè t¸c gi¶ ®· nghiªn cøu vÒ c¸c rèi lo¹n cña phô n÷ ë løa tuæi TMK vµ MK. §Æc biÖt, c«ng tr×nh cña Ph¹m ThÞ Minh §øc thùc hiÖn trªn h¬n 10.000 phô n÷ MK ë ViÖt Nam ®· cho ta mét bøc tranh kh¸ toµn diÖn vÒ c¸c rèi lo¹n sinh lý ë phô n÷ ViÖt Nam vµo løa tuæi nµy. HiÖn nay víi nh÷ng thµnh tùu nghiªn cøu y d−îc häc, dùa trªn c¸c kÕt qña thö nghiÖm ®· t×m ra nhiÒu lo¹i t©n d−îc ®iÒu trÞ TMK cã kÕt qu¶ tèt vµ ®· ®−îc sö dông. Tuy nhiªn, cßn h¹n chÕ trong sö dông ®iÒu trÞ do nh÷ng thuèc nµy cã nh÷ng t¸c dông kh«ng mong muèn ¶nh h−ëng ®Õn søc khoÎ. Y häc cæ truyÒn ph−¬ng §«ng, trong ®ã cã YHCT ViÖt Nam qua hµng ngh×n n¨m ®−îc c¸c thµy thuèc YHCT ®óc rót kinh nghiÖm thµnh nh÷ng bµi thuèc tõ c¸c c©y thuèc. Bµi thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn gia vÞ” lµ mét trong nh÷ng bµi thuèc cæ ph−¬ng th−êng ®−îc dïng ®Ó ch÷a trÞ héi chøng Can ThËn ©m h− lµ héi chøng bÖnh lý cña YHCT biÓu hiÖn trªn l©m sµng cã nhiÒu triÖu chøng t−¬ng ®ång víi c¸c rèi lo¹n cña phô n÷ TMK. Tuy nhiªn cho ®Õn nay ch−a cã nh÷ng b»ng chøng khoa häc chøng minh mét c¸ch ®Çy ®ñ t¸c dông cña bµi thuèc cæ ph−¬ng nµy. XuÊt ph¸t tõ lý do trªn, t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi: víi hai môc tiªu sau ®©y: 1. M« t¶ c¸c rèi lo¹n c¬ n¨ng thêi kú TMK ë c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu. 2. §¸nh gi¸ t¸c dông cña bµi thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn gia vÞ” ®Õn c¸c rèi lo¹n c¬ n¨ng thêi kú TMK. ý nghÜa thùc tiÔn vµ nh÷ng ®ãng gãp míi cña luËn ¸n TiÒn m·n kinh lµ thêi kú rèi lo¹n kinh nguyÖt tr−íc khi m·n kinh thËt sù. KÌm theo víi rèi lo¹n kinh nguyÖt, ng−êi phô n÷ th−êng cã nhiÒu rèi lo¹n g©y khã chÞu, nhiÒu khi nh÷ng rèi lo¹n nµy trë nªn trÇm träng, ¶nh h−ëng ®Õn cuéc sèng cña hä. ë c¸c n−íc ph¸t triÓn, ®Ó gi¶m bít c¸c triÖu chøng cña thêi kú TMK phô n÷ hay dïng liÖu ph¸p hormone thay thÕ. HiÖu qu¶ cña viÖc dïng hormon rÊt tèt nh−ng ®ång thêi còng cã mét sè t¸c dông kh«ng mong muèn. Do vËy kh«ng ph¶i phô n÷ nµo còng dïng ®−îc. ë ViÖt Nam ®· cã nhiÒu c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ thêi kú MK, nh−ng nghiªn cøu vÒ thêi kú TMK th× cßn rÊt Ýt. Do vËy tiÕn hµnh nghiªn cøu m« t¶ c¸c triÖu chøng thêi kú TMK, nhÊt lµ nghiªn cøu t¸c dông cña mét sè lo¹i thuèc YHCT cã t¸c dông gi¶m c¸c rèi lo¹n nh−ng l¹i kh«ng cã t¸c dông phô lµ ®iÒu cÇn thiÕt, cã nh÷ng ®ãng gãp míi vÒ khoa häc vµ cã ý nghÜa thùc tiÔn. §Ò tµi cã ®ãng gãp míi, ®ã lµ m« t¶ c¸c rèi lo¹n c¬
2 n¨ng cña phô n÷ TMK vµ t¸c dông lµm gi¶m c¸c rèi lo¹n thêi kú TMK cña bµi thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn gia vÞ” CÊu tróc cña luËn ¸n: Ngoµi phÇn ®Æt vÊn ®Ò vµ kÕt luËn, luËn ¸n cã 4 ch−¬ng Ch−¬ng 1: Tæng quan tµi liÖu 36 trang Ch−¬ng 2: §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 20 trang Ch−¬ng 3: KÕt qu¶ nghiªn cøu 34 trang Ch−¬ng 4: Bµn luËn 23 trang Vµ 44 b¶ng, 13 biÓu ®å, 2 ¶nh, 2 s¬ ®å vµ 6 phô lôc, 120 tµi liÖu tham kh¶o (tiÕng ViÖt 86, tiÕng Anh 40, tiÕng Ph¸p: 7, tiÕng Trung: 4) Ch−¬ng 1: Tæng quan 1.1. Quan niÖm cña Y häc hiÖn ®¹i vÒ TMKvµ MK * §¹i c−¬ng vÒ TMKvµ MK - TiÒn m·n kinh: lµ qu·ng thêi gian cã rèi lo¹n kinh nguyÖt tr−íc khi x¶y ra MK thËt sù, ng−êi phô n÷ cã rèi lo¹n hoÆc hÕt kinh nguyÖt, kh«ng cßn hiÖn t−îng phãng no·n, nång ®é hormon sinh dôc gi¶m thÊp. - MK lµ hiÖn t−îng ngõng kinh nguyÖt vÜnh viÔn mét c¸ch tù nhiªn. * §iÒu trÞ: C¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ nh»m gi¶i quyÕt nguyªn nh©n chÝnh cña c¸c rèi lo¹n do sù thiÕu hôt estrogen g©y ra. Dïng liÖu ph¸p hormon thay thÕ: LiÒu estrogen vµ progestogen cè g¾ng cµng thÊp cµng tèt nh»m tr¸nh ch¶y m¸u tö cung, khi siªu ©m néi m¹c tö cung ≤ 5 mm. 1.3. Tæng quan vÒ bµi thuèc “ Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn gia vÞ”. XuÊt xø bµi thuèc: Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn ®−îc trÝch tõ “TiÓu Nhi D−îc Chøng Trùc QuyÕt”. Bµi nµy b¾t nguån tõ bµi thuèc cæ ph−¬ng “ Lôc vÞ ®Þa hoµng hoµn” gia vÞ Kû tö, Cóc hoa thµnh bµi thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn”. Trªn c¬ së cña bµi thuèc nµy, dùa vµo c¸c luËn chøng cña ng−êi x−a vµ b»ng thùc tiÔn l©m sµng, chóng t«i gia thªm hai vÞ n÷a lµ MÉu lÖ, H¾c ng¶i diÖp vµ bµi thuèc cã tªn lµ “Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn gia vÞ”. MÉu lÖ cã t¸c dông phßng vµ ch÷a c¸c chøng bÖnh lo·ng x−¬ng, do trong thµnh phÇn MÉu lÖ cã chøa 80- 90% canxicacbonat, canxi photphat vµ canxisunfat. Ngoµi ra cßn cã magiª, nh«m vµ s¾t «xyt, chÊt h÷u c¬. H¾c ng¶i diÖp cã t¸c dông chØ huyÕt, cÇm m¸u trong ®iÒu trÞ rong kinh, rong huyÕt. * Thµnh phÇn cña bµi thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn gia vÞ”. - Thôc ®Þa (Radix Rehmaniae Praeparatus): cã t¸c dông bæ huyÕt, bæ ThËn, d−ìng T©m, lµm ®en r©u tãc. Ch÷a di tinh, ®¸i dÇm, bæ huyÕt, ®iÒu kinh, ch÷a tiªu kh¸t, lµm s¸ng m¾t. - S¬n thï (Fructus Corni): Bæ Can ThËn, cè tinh. Chñ trÞ suy nh−îc thÇn kinh thÓ ThËn h−, cÇm må h«i. - Hoµi s¬n (Rhizoma Dioscorea): cã t¸c dông Ých khÝ d−ìng ©m, bæ Tú PhÕ ThËn. Chñ trÞ c¸c chøng Tú PhÕ h− nh−îc, trÞ chøng tiªu kh¸t ThËn ©m h−, c¬ thÓ suy nh−îc; Øa ch¶y, lþ l©u ngµy; BÖnh tiªu kh¸t; Di tinh, méng tinh vµ ho¹t tinh; Viªm tö cung (b¹ch ®íi); ThËn suy, mái l−ng, ®i tiÓu lu«n, chãng mÆt, hoa m¾t; Ra må h«i trém.
3 - Phôc linh (Poria): lîi thñy thÈm thÊp, kiÖn Tú, an thÇn. TrÞ c¸c chøng tiÓu khã Ýt, phï, chøng ®µm Èm, Tú khÝ h− nh−îc, håi hép, mÊt ngñ, lîi tiÓu, ch÷a thñy thòng, ®Çy tr−íng, Øa ch¶y, ¨n kÐm, di tinh. - Tr¹ch t¶ (Rhizoma Alismatis): cã t¸c dông lîi thñy, thÈm thÊp, ch÷a tiÓu Ýt, n−íc tiÓu ®ôc, phï, tiªu ch¶y vµ ra nhiÒu khÝ h− hoÆc ø ®êm g©y ra hoa m¾t, chãng mÆt, trèng ngùc vµ ho. - §an b× (Radix Paeoniae): Hßa huyÕt, sinh huyÕt, l−¬ng huyÕt, hµnh huyÕt, tiªu tr−ng hµ, trõ nhiÖt ë phÇn huyÕt. TrÞ c¸c chøng nhiÖt nhËp dinh huyÕt, sèt vÒ chiÒu, ph¸t ban, Can d−¬ng v−îng lªn, kinh nguyÖt kh«ng ®Òu, ®inh nhät s−ng tÊy, ø ®au do ngo¹i th−¬ng - Kû tö (Fructus Lycii): Bæ Ých tinh huyÕt. Bæ Ých tinh bÊt tóc, minh môc, an thÇn, trõ phong, bæ Ých c©n cèt. Bæ ThËn, nhuËn PhÕ, sinh t©n, Ých khÝ, thuèc chñ yÕu bæ Can ThËn, ch©n ©m bÊt tóc, lµ thuèc tèt ®Ó Ých tinh, minh môc. Ch÷a chãng mÆt, ®au l−ng, di tinh, ®¸i th¸o ®−êng, trÞ c¸c chøng Can ThËn ©m h−, ©m huyÕt h− tæn, tiªu kh¸t, h− lao, kh¸i thÊu. - Cóc hoa (Flos chrysanthemum): d−ìng huyÕt môc, s¬ phong, thanh nhiÖt, minh môc, gi¶i ®éc. b×nh Can, thanh nhiÖt, gi¶i ®éc, trÞ c¸c chøng chãng mÆt, ®au ®Çu, ®au m¾t ®á, hoa m¾t, c¸c chøng phong do phong nhiÖt ë Can g©y nªn nÆng mét bªn ®Çu. - MÉu lÖ (Concha Ostreae): träng trÊn an thÇn, cè tinh s¸p niÖu, nhuyÔn kiªn, t¸n kÕt, gi¶m tiÕt må h«i, ®¸i dÇm, ra khÝ h−, chñ trÞ © m h− ë Can, ThËn vµ d−¬ng v−îng ë phÇn trªn c¬ thÓ biÓu hiÖn hoa m¾t, chãng mÆt, mê m¾t, ï tai, trèng ngùc, kÝch thÝch vµ mÊt ngñ. BÖnh do sèt giai ®o¹n cuèi kÌm ©m suy kiÖt vµ kiÖt n−íc g©y thiÓu d−ìng c©n vµ c¬ biÓu hiÖn: co th¾t hoÆc co giËt. Lao h¹ch do ®µm vµ háa, ra må h«i tù ph¸t vµ ra må h«i ban ®ªm do c¬ thÓ suy yÕu. Méng tinh do ThËn h−. - H¾c Ng¶i diÖp: (Herba Artemisiae vulgaris) ch÷a chøng ®au bông do l¹nh, kinh nguyÖt kh«ng ®Òu, ®éng thai, thæ huyÕt, ch¸y m¸u cam, kÝch thÝch tiªu ho¸, n«n möa, ®au thÇn kinh, phong thÊp, ghÎ lë. Ch−¬ng 2: §èi t−îng vμ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.1. §èi t−îng nghiªn cøu 2.1.1. §èi t−îng nghiªn cøu: C¸c ®èi t−îng nghiªn cøu ®−îc kh¸m vµ theo dâi ®iÒu trÞ t¹i bÖnh viÖn ®a khoa YHCT Hµ Néi tõ th¸ng 12 - 2006 ®Õn th¸ng 6 - 2008. 2.1.2. Tiªu chuÈn chän bÖnh nh©n. 2.1.2.1. Theo Y häc hiÖn ®¹i: BÖnh nh©n ®−îc chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh cã héi chøng rèi lo¹n TMK theo thang ®iÓm Blatt - Kupperman vµ cßn kinh nguyÖt, tuæi tõ 40 - tuæi. Thang ®iÓm Blatt - Kupperman gåm 11 triÖu chøng : C¬n bèc háa, v· må h«i.; T©m tÝnh khÝ thÊt th−êng; MÊt ngñ; DÔ bÞ kÝch ®éng; Chøng u sÇu lo l¾ng; Chãng mÆt.; Håi hép; TÝnh yÕu ®uèi vµ sù mÖt mái; Nhøc ®Çu; §au nhøc x−¬ng khíp ; C¶m gi¸c kiÕn bß ë da.
4 2.1.3.2. Theo YHCT Dùa vµo ph©n lo¹i thÓ bÖnh theo Y häc cæ truyÒn, chän ®èi t−îng nghiªn cøu cã c¸c triÖu chøng thuéc ba thÓ sau: ©m h− néi nhiÖt, ©m h− Can v−îng, T©m ThËn bÊt giao. 2.1.4. Tiªu chuÈn lo¹i trõ bÖnh nh©n. 2.1.4.1. Theo y häc hiÖn ®¹i: Cã c¸c tæn th−¬ng thùc thÓ hoÆc cã c¸c dÞ d¹ng ë bé phËn sinh dôc kÓ c¶ nguyªn ph¸t hay thø ph¸t., cã kÌm theo ®¸i th¸o ®−êng, Basedow, u tuyÕn yªn, u tuyÕn th−îng thËn.- Cã h×nh ¶nh siªu ©m (ë bé phËn sinh dôc) bÊt th−êng, rèi lo¹n TMK kh«ng ph¶i theo tù nhiªn mµ do phÉu thuËt c¾t tö cung, buång trøng, sau ®iÒu trÞ ho¸ chÊt, tia x¹.- §· sö dông liÖu ph¸p hormon thay thÕ. TiÒn sö kh«ng cã kinh 2.1.4.2. Theo YHCT: Kh«ng ®iÒu trÞ bÖnh cho phô n÷ løa tuæi TMK thuéc c¸c thÓ: ThÓ tinh tæn huyÕt kh«; ThÓ ThËn d−¬ng h−; ThÓ ThËn ©m, ThËn d−¬ng l−ìng h−. - C¸c ®èi t−îng nghiªn cøu tù ®éng dïng c¸c lo¹i thuèc kh¸c trong thêi gian nghiªn cøu, kh«ng lµm ®ñ c¸c xÐt nghiÖm theo yªu cÇu, bá uèng thuèc qu¸ 3 ngµy trong ®ît ®iÒu trÞ. 2.2. VËt liÖu nghiªn cøu 2.2.1. Thuèc nghiªn cøu Sö dông bµi thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn” gia vÞ MÉu lÖ, H¾c ng¶i diÖp. 2.2.3. D¹ng bµo chÕ Thuèc ®−îc bµo chÕ d−íi d¹ng viªn nÐn, theo c«ng thøc trªn, sau khi s¶n xuÊt mét thang thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn” gia vÞ MÉu lÖ, H¾c ng¶i diÖp, ®−îc bµo chÕ d−íi d¹ng viªn nÐn, hµm l−îng 1 viªn chøa 1/15 tæng l−îng bµi thuèc trªn sau khi ®−îc tinh chÕ (Cã quy tr×nh s¶n xuÊt thuèc ë phÇn phô lôc). Mçi lÇn uèng 5 viªn, mçi ngµy uèng 3 lÇn. LiÒu ®iÒu trÞ 3 th¸ng, mçi ®ît ®iÒu trÞ 20 ngµy vµ nghØ 10 ngµy. 2.2.4. N¬i s¶n xuÊt C«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n d−îc phÈm Hoa sen - TØnh Nam §Þnh 2.3. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 2.3.1. ThiÕt kÕ nghiªn cøu §Ò tµi ®−îc nghiªn cøu theo ph−¬ng ph¸p thö nghiÖm l©m sµng, chän bÖnh nh©n cã chñ ®Ých, nghiªn cøu theo ph−¬ng ph¸p më, so s¸nh tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ. 2.3.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu trªn bÖnh nh©n. - TÊt c¶ bÖnh nh©n ®ñ tiªu chuÈn ®−a vµo diÖn nghiªn cøu vµo viÖn ®Òu ®−îc kh¸m tû mû, lµm bÖnh ¸n, chÈn ®o¸n theo y häc hiÖn ®¹i vµ y häc cæ truyÒn. BÖnh nh©n ®−îc ®iÒu trÞ trong 3 ®ît liªn tôc. Mçi ®ît 20 ngµy. Mçi ®ît c¸ch nhau 10 ngµy. + C¸c chØ sè trªn l©m sµng ®−îc ®¸nh gi¸ vµo c¸c thêi ®iÓm N0; N20; N40; N60 cña ®ît ®iÒu trÞ.
5 + BÖnh nh©n ®−îc theo dâi kÕt qu¶ vµ t¸c dông kh«ng mong muèn cña thuèc. NÕu cã, ghi râ ngµy xuÊt hiÖn thø bao nhiªu sau khi dïng thuèc, møc ®é biÓu hiÖn vµ ph−¬ng ph¸p xö trÝ + C¸c chØ sè cËn l©m sµng ®−îc ®¸nh gi¸ vµo ngµy ®Çu tiªn (N0 ) cña ®ît ®iÒu trÞ ®Çu vµ ngµy thø 60 (N60 ) cña ®ît ®iÒu trÞ thø ba. + XÐt nghiÖm: Lµm t¹i bÖnh viÖn ®a khoa YHCT Hµ Néi + TÊt c¶ bÖnh nh©n nghiªn cøu ®Òu cã phiÕu theo dâi vµ ghi chÐp ®Çy ®ñ mäi diÔn biÕn x¶y ra hµng ngµy. 2.3.3. C¸c ph−¬ng tiÖn ®−îc sö dông trong nghiªn cøu 2.3.3.1. Dïng c¸c phiÕu pháng vÊn ®Ó hái nh÷ng th«ng tin vÒ c¸ nh©n vµ tiÒn sö 2.3.3.2. Sö dông c¸c dông cô trong khi tiÕn hµnh nghiªn cøu. 2.3.4. TiÕn hµnh ®iÒu trÞ vµ theo dâi kÕt qu¶. 2.3.4.1. Ph−¬ng ph¸p dïng thuèc cho bÖnh nh©n BÖnh nh©n ®−îc uèng thuèc sau khi ¨n 30 phót, ngµy uèng 3 lÇn (s¸ng, tr−a, tèi), mçi lÇn uèng 5 viªn, dïng trong thêi gian 20 ngµy liªn tôc trong mét ®ît ®iÒu trÞ, ®ît sau c¸ch ®ît tr−íc 10 ngµy, dïng 3 ®ît liªn tôc (N0; N20; N40; N60) Thuèc ®−îc dïng cho c¶ 3 nhãm: ¢m h− sinh néi nhiÖt; ¢m h− Can v−îng; T©m ThËn bÊt giao 2.3.4.2. C¸c chØ sè theo dâi * Trªn l©m sµng: VÒ kinh nguyÖt: Tuæi cã kinh lÇn ®Çu; Chu kú kinh; Sè ngµy cã kinh; L−îng kinh; Thêi gian cã rèi lo¹n kinh nguyÖt. - C¸c triÖu chøng c¬ n¨ng: §¸nh gi¸ theo 2 c¸ch: 11 triÖu chøng c¬ n¨ng (theo thang ®iÓm Blatt-Kupperman) vµ §¸nh gi¸ c¸c triÖu chøng c¬ n¨ng (dùa vµo nhãm triÖu chøng): Rèi lo¹n t©m lý; Rèi lo¹n vËn m¹ch; §au c¬, x−¬ng, khíp ; C¸c rèi lo¹n tiÕt niÖu, sinh dôc - NhÞp tim, HuyÕt ¸p: ChØ sè BMI (Body Mass Index): theo WHO (1956) xÕp theo tiªu chuÈn Ch©u ¸ - Th¸i b×nh d−¬ng * VÒ cËn l©m sµng: BÖnh nh©n vµo viÖn lµm ®ñ c¸c xÐt nghiÖm th−êng quy ®Ó kiÓm tra (C«ng thøc m¸u, sinh hãa m¸u, n−íc tiÓu, siªu ©m, ®iÖn t©m ®å) vµ sau ®iÒu trÞ ®Ó so s¸nh. * T¸c dông kh«ng mong muèn cña thuèc trªn l©m sµng: chóng t«i t×m c¸c biÓu hiÖn cã thÓ x¶y ra: buån n«n vµ n«n, ®Çy bông, sÈn ngøa, Øa ch¶y vµ c¸c dÊu hiÖu kh¸c. 2.3.5. Ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kÕt qu¶. 2.3.5.1. VÒ l©m sµng Theo dâi qua b¶ng ®iÓm cña Blatt-Kupperman bao gåm 11 triÖu chøng ®¹i diÖn cho héi chøng TMK, hiÖn ®ang ®−îc sö dông réng r·i trong c¸c thö nghiÖm l©m sµng ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thö nghiÖm cña thuèc trªn thÕ giíi.
6 B¶ng 2.1. Thang ®iÓm ®¸nh gi¸ møc ®é cña héi chøng TMK. Møc ®é bÞ bÖnh §iÓm theo triÖu chøng §iÓm theo hÖ sè §é 0: Kh«ng cã biÓu hiÖn g× 0 0 §é 1 (RÊt Ýt) 1-5 1-14 §é 2 (NhÑ) 6-10 15-20 §é 3 (Trung b×nh) 11-15 21-35 §é 4 (NÆng) 16-33 36-51 C¸c triÖu chøng trong b¶ng ®−îc gi¶i thÝch râ cho bÖnh nh©n hiÓu. §¸nh gi¸ c¸c triÖu chøng chñ quan sau mçi ®ît ®iÒu trÞ. §iÓm Blatt-Kuperman (chØ sè MK) = tæng ®iÓm theo hÖ sè cña 11 triÖu chøng. ChØ sè MK tèi thiÓu lµ 0 ®iÓm, tèi ®a lµ 51 ®iÓm. Dùa vµo ®ã chóng t«i ph©n ra 3 møc ®é rèi lo¹n cña héi chøng TMK nh− sau: B¶ng 2.2. Thang ®iÓm ®¸nh gi¸ møc ®é nghiªm träng cña héi chøng TMK nh− sau: Møc ®é nghiªm träng §iÓm ®· nh©n hÖ sè §é 1 (nhÑ) 0 - 20 §é 2 (trung b×nh) 21 - 35 §é 3 (nÆng) 36 - 51 ViÖc ®¸nh gi¸ c¸c triÖu chøng dùa vµo c¶m gi¸c chñ quan cña bÖnh nh©n do vËy cÇn ph¶i hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a bÖnh nh©n víi thÇy thuèc. Chóng t«i thiÕt kÕ b¶ng c©u hái vÒ 11 triÖu chøng c¬ n¨ng cña Blatt-Kupperman theo c¸ch cho ®iÓm nh− trªn (b»ng mÉu sæ theo dâi bÖnh nh©n ë phÇn phô lôc). B¶ng c©u hái nµy thÇy thuèc ®iÒu trÞ gi¶i thÝch râ cho bÖnh nh©n vµ trùc tiÕp ghi vµo sæ theo dâi. - C¸c chØ sè trªn l©m sµng ®−îc ®¸nh gi¸ vµo c¸c thêi ®iÓm N0; N20; N40; N60 2.3.5.2. VÒ cËn l©m sµng - §¸nh gi¸ sù biÕn ®æi c¸c thµnh phÇn c«ng thøc m¸u (HC, BC, TC, HCT, HGB), sinh hãa m¸u (cholesterol toµn phÇn, LDL.C, HDL.C vµ triglycerid, ALT, AST, Ure, Creatinin). - C¸c chØ sè cËn l©m sµng ®−îc ®¸nh gi¸ vµo ngµy ®Çu tiªn (N0 ) cña ®ît ®iÒu trÞ ®Çu vµ ngµy thø 20 (N20 ) cña ®ît ®iÒu trÞ thø ba. 2.3.5.3. §¸nh gi¸ t¸c dông cña bµi thuèc sau khi ®iÒu trÞ Chóng t«i ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ ®iÒu trÞ dùa vµo chØ sè MK (MI chªnh lÖch so s¸nh tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ: + Lo¹i A (tèt) : MI chªnh lÖch ≤ 20%. + Lo¹i B (kh¸) : 20% < MI chªnh lÖch ≤ 50% + Lo¹i C (trung b×nh) : 50% < MI chªnh lÖch < 70% + Lo¹i D (kÐm) : MI chªnh lÖch ≥ 70% 2.4. Xö lý sè liÖu - C¸c sè liÖu ®−îc xö lý b»ng m¸y vi tÝnh trªn phÇn mÒm Epi Info 6.04. 2.5. §¹o ®øc trong nghiªn cøu: §−îc ®èi t−îng chÊp nhËn tù nguyÖn tham gia. §¶m b¶o trung thùc, kh¸ch quan, kh«ng g©y h¹i cho ng−êi bÖnh.
7 Ch−¬ng 3: KÕt qu¶ nghiªn cøu 3.1. §Æc ®iÓm cña ®èi t−îng nghiªn cøu 3.1.1. §Æc ®iÓm chung * Nhãm tuæi: Tuæi trung b×nh cña mÉu nghiªn cøu lµ 47,9 ± 2,54 tuæi trong ®ã nhãm tuæi > 45 vµ < 50 tuæi chiÕm tû lÖ cao nhÊt (56,7%). * NghÒ nghiÖp: Nhãm ®èi t−îng nghiªn cøu lµ c«ng chøc/ viªn chøc chiÕm tû lÖ cao nhÊt (39,2%), sau ®Õn nhãm lµm ruéng (30,8%), nhãm nghÒ kh¸c chiÕm 30%. * Tr×nh ®é häc vÊn: sè ®èi t−îng cã tr×nh ®é häc vÊn lµ cao ®¼ng, ®¹i häc, sau ®¹i häc chiÕm tû lÖ cao nhÊt 47,5%, sè ®èi t−îng cã tr×nh ®é tiÓu häc vµ trung häc c¬ së chiÕm tû lÖ Ýt nhÊt lµ 22,5%. * T×nh tr¹ng h«n nh©n: sè ®èi t−îng nghiªn cøu ®ang cã chång chiÕm tû lÖ cao nhÊt 83,3%, sè phô n÷ ly dÞ, ly th©n vµ gãa chång, ®éc th©n chiÕm tû lÖ t−¬ng ®−¬ng (8,3% vµ 8,4%). 3.1.2. TiÒn sö s¶n khoa * Tuæi cã kinh lÇn ®Çu: ®èi t−îng nghiªn cøu cã kinh lÇn ®Çu ë nhãm tuæi 13 - 16 tuæi chiÕm tû lÖ cao nhÊt 79,2%, tiÕp ®Õn lµ nhãm bÖnh nh©n tuæi > 16 tuæi chiÕm tû lÖ lµ 16,6%; tuæi < 13 tuæi chiÕm tû lÖ thÊp nhÊt 4,2%. * TiÒn sö n¹o hót/®Î : tû lÖ ®Î tõ 2 ®Õn 3 con lµ 90 tr−êng hîp chiÕm 75%. Tû lÖ sÈy, n¹o vµ ®Î non lµ 55 ®èi t−îng nghiªn cøu chiÕm tû lÖ 45,8%, tËp trung vµo nhãm cã 1- 2 lÇn s¶y hay n¹o. 3.1.3. TiÒn sö bÖnh tËt liªn quan ®Õn rèi lo¹n TMK: tû lÖ ®èi t−îng nghiªn cøu m¾c c¸c bÖnh vÒ t©m thÇn kinh chiÕm tû lÖ 37,5% cao nhÊt, sau ®Õn c¸c triÖu chøng vÒ c¬ x−¬ng khíp (35,0%), t¨ng huyÕt ¸p, rèi lo¹n kinh nguyÖt chiÕm tû lÖ thÊp h¬n tõ 12,5 - 15%. 3.1.4. C¸c ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ tr−íc khi vµo viÖn: ®èi t−îng nghiªn cøu ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ cña YHH§ tr−íc lóc vµo viÖn chiÕm 41,7%, tiÕp ®Õn lµ ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ cña YHCT chiÕm tû lÖ 31,7% vµ ®èi t−îng nghiªn cøu ch−a ¸p dông ph−¬ng ph¸p ®iÒu trÞ g× chiÕm tû lÖ thÊp nhÊt lµ 26,6%. 3.2. §Æc ®iÓm c¸c rèi lo¹n c¬ n¨ng thêi kú TMK ë ®èi t−îng nghiªn cøu. 3.2.1. Theo YHH§ ¾ C¸c biÓu hiÖn rèi lo¹n vÒ tinh - thÇn kinh: trong tæng sè 120 ®èi t−îng nghiªn cøu cã triÖu chøng vÒ rèi lo¹n t©m lý thêi kú TMK cho thÊy chñ yÕu lµ triÖu chøng mÊt ngñ ban ®ªm chiÕm tû lÖ cao nhÊt (83,3%), triÖu chøng buån ngñ ban ngµy chiÕm tû lÖ thÊp nhÊt lµ 47,5% (víi p< 0,05) ¾ C¸c biÓu hiÖn rèi lo¹n vÒ vËn m¹ch: trong tæng sè 120 ®èi t−îng nghiªn cøu ®iÒu trÞ rèi lo¹n TMK, triÖu chøng bèc ho¶ chiÕm tû lÖ cao nhÊt (91,6%), tiÕp ®ã lµ triÖu chøng håi hép chiÕm tû lÖ (83,3%) (víi p< 0,05). ¾ C¸c triÖu chøng vÒ c¬ x−¬ng khíp: triÖu chøng c¬ x−¬ng khíp chñ yÕu lµ ®au c¸c khíp chiÕm tû lÖ cao 83,3%, tiÕp ®Õn lµ ®au l−ng (68,3%), ®au mái däc g¸y chiÕm tû lÖ cao (65,0%), triÖu chøng chuét rót chiÕm tû lÖ thÊp nhÊt lµ (4,2%) (víi p< 0,05).
8 ¾ C¸c rèi lo¹n vÒ tiÕt niÖu - sinh dôc: triÖu chøng gÆp phæ biÕn nhÊt lµ l·nh c¶m (53,3%), tiÕp ®Õn lµ triÖu chøng sãn ®¸i (35%), ®¸i ®ªm cã tû lÖ thÊp nhÊt (7,5%). ¾ VÒ t×nh tr¹ng kinh nguyÖt: thêi gian cã rèi lo¹n kinh nguyÖt cña bÖnh nh©n: - §èi t−îng nghiªn cøu cã rèi lo¹n kinh nguyÖt > 1 n¨m lµ 50,0%. - §èi t−îng nghiªn cøu cã rèi lo¹n kinh nguyÖt > 9 th¸ng lµ 20,8%. - §èi t−îng nghiªn cøu cã rèi lo¹n kinh nguyÖt > 6 th¸ng lµ 29,2%. Tû lÖ ®èi t−îng nghiªn cøu cã rèi lo¹n kinh nguyÖt (70,8%) thêi gian trªn d−íi 1 n¨m cao h¬n so víi sè ®èi t−îng nghiªn cøu cã rèi lo¹n kinh nguyÖt > 6 th¸ng nh−ng l¹i kh«ng qu¸ 9 th¸ng (29,2%), sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c nhãm kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (víi p > 0,05). §Æc ®iÓm vÒ kinh nguyÖt: ®èi t−îng nghiªn cøu cã chu kú kinh nguyÖt kh«ng ®Òu chiÕm tû lÖ cao (68,3%), trong ®ã vßng kinh dµi chiÕm tû lÖ nhiÒu nhÊt (64,1%). - Chu kú kinh trung b×nh lµ 35,86 ± 3,75 ngµy. - Sè ngµy thÊy kinh Ýt ®i (1 - 2 ngµy chiÕm tû lÖ cao 76,7%). - L−îng kinh trong chu kú Ýt ®i còng chiÕm tû lÖ cao nhÊt lµ 75%.Sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c nhãm cã ý nghÜa thèng kª (p0,05).
9 ¾ §iÓm trung b×nh tÝnh theo thang ®iÓm Blatt Kupperman cña c¸c thÓ bÖnh theo YHCT §iÓm trung b×nh tÝnh theo thang ®iÓm Blatt - Kupperman ë thÓ ¢m h− sinh néi nhiÖt lµ 35,28 ± 4,27, thÓ ¢m h− Can v−îng lµ 36,36 ± 5,22; ThÓ T©m ThËn bÊt giao lµ 35,6 ± 4,5. §iÓm trung b×nh cña c¶ 3 thÓ lµ 35,74 ± 0,55, kh«ng cã sù kh¸c biÖt gi÷a ba nhãm (p > 0,05). 3.3 T¸c dông cña bµi thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn gia vÞ” ®Õn c¸c rèi lo¹n c¬ n¨ng thêi kú tiÒn m·n kinh. 3.3 T¸c dông cña bµi thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn gia vÞ” ®Õn c¸c rèi lo¹n c¬ n¨ng thêi kú tiÒn m·n kinh. 3.3.1. Theo YHH§ 3.3.1.1. Sù thay ®æi c¸c triÖu chøng c¬ n¨ng sau tõng ®ît ®iÒu trÞ Tû lÖ % 100 83.3 80 81.6 Bån ch¸n, trÇm c¶m 60 56.7 C¸u g¾t Buån ngñ ngµy 47.5 MÊt ngñ ®ªm 40 27.5 Hay quªn 18.3 20 15 15.8 10.8 14.2 9.2 9.2 5 5 0 0 1.7 0 Nhãm N0 N20 N40 N60 BiÓu ®å 3.1. Sù thay ®æi c¸c triÖu chøng c¬ n¨ng vÒ tinh thÇn kinh NhËn xÐt: BiÓu ®å 3.2 cho thÊy tû lÖ mÊt ngñ ®ªm, hay quªn, dÔ c¸u g¾t lµ c¸c biÓu hiÖn hay gÆp chiÕm tû lÖ cao, sau 3 ®ît ®iÒu trÞ chØ cßn 1,7%, kÕt qu¶ khái bÖnh lµ 98,3%. Qua 3 ®ît ®iÒu trÞ ®Òu gi¶m cã ý nghÜa thèng kª víi p
10 B¶ng 3.1. Sù thay ®æi c¸c triÖu chøng c¬ n¨ng cña hÖ c¬, x−¬ng, khíp sau ®iÒu trÞ Nhãm §au mái §au l−ng §au khíp Chuét rót ChØ sè däc g¸y n % n % n % n % Tr−íc §T(N0)(1) 92 76,7 66 55,0 78 65,0 11 9,1 Sau §T(N20)( 2) 84 70,0 42 35,0 35 29,1 8 1,85 Sau §T(N40)( 3) 52 55,5 35 9,2 23 19,1 5 4,1 Sau §T (N60) (4) 25 18,5 15 12,5 12 10,0 1 0,8 p(2-1)> 0,05 p(2-1) 0,05 p(2-1)>0,05 p p(3-1)< 0,05 p(3-1)< 0,01 p(3 -1)> 0,05 p(3-1)>0,05 p(4-1)< 0,01 p(4-1)< 0,001 p(4-1)> 0,05 p(4-1)>0,05 NhËn xÐt: C¸c triÖu chøng c¬ - x−¬ng- khíp cã tû lÖ gi¶m dÇn sau tõng ®ît ®iÒu trÞ vµ gi¶m râ rÖt sau 3 ®ît ®iÒu trÞ, trong ®ã cao nhÊt lµ triÖu chøng ®au l−ng (gi¶m 58,2%); tiÕp ®Õn lµ triÖu chøng ®au mái däc g¸y (gi¶m 55%); ®au khíp (gi¶m 42,5%); dÊu hiÖu chuét rót (gi¶m 8,3%) KÕt qu¶ cña thuèc Kû Cóc ®Þa hoµng gia vÞ cã t¸c dông ®èi víi bÖnh c¬ x−¬ng khíp hÇu hÕt ë sau lÇn ®iÒu trÞ thø nhÊt vµ triÖu chøng ®au l−ng cã tû lÖ gi¶m cao nhÊt. B¶ng 3.2. Sù thay ®æi c¸c triÖu chøng c¬ n¨ng cña hÖ tiÕt niÖu sinh dôc sau ®iÒu trÞ Nhãm Sãn ®¸i §¸i r¾t §¸i ®ªm L·nh c¶m ChØ sè n % n % n % n % Tr−íc §T(N0)(1) 42 35,0 35 29,1 9 7,5 64 53,3 Sau §T(N20)( 2 ) 11 9,1 44 36,6 18 1,5 61 50,8 Sau §T(N40)( 3) 5 4,1 0 0,0 0 0,0 38 31,6 Sau §T (N60)( 4) 0 0,0 0 0,0 0 0,0 30 25,0 p(2-1)> 0,05 p(2-1) 0,05 p(2-1)> 0,05 p p(3-1)< 0,05 p(3-1)< 0,01 p(3-1)> 0,05 p(3-1)> 0,05 p(4-1)< 0,01 p(4-1)< 0,001 p(4-1)< 0,01 p(4-1)> 0,05 NhËn xÐt: C¸c triÖu chøng nh− sãn ®¸i, ®¸i r¾t, ®¸i ®ªm ®Òu gi¶m sau ba ®ît ®iÒu trÞ cã ý nghÜa thèng kª, riªng triÖu chøng l·nh c¶m (gi¶m ham muèn t×nh dôc) cã thay ®æi nh−ng kh«ng cã ý nghÜa thèng kª víi p>0,05.
11 B¶ng 3.3. Sù thay ®æi c¸c triÖu chøng c¬ n¨ng sau tõng ®ît ®iÒu trÞ Thêi ®iÓm N0 N20 N40, N60 p20-0 p40-0 p60-0 TriÖu chøng n % n % n % n % Bèc ho¶ v· 110 91,6 66 55,0 55 45,8 8 6,6 < 0,001 < 0,001 < 0,001 må h«i T©m tÝnh khÝ 44 36,6 28 23,3 18 15,0 11 9,1 < 0,001 < 0,001 < 0,001 thÊt th−êng MÊt ngñ 100 83,3 22 18,3 11 9,2 2 1,7 < 0,001 < 0,001 < 0,001 DÔ bÞ kÝch 61 50,8 42 35,0 25 20,8 6 5,0 0,001 < 0,001 ®éng Chøng u sÇu, 61 50,8 42 35,0 25 20,8 8 6,6 < 0,001 < 0,001 < 0,001 lo l¾ng Chãng mÆt 111 92,5 66 55,0 55 45,8 8 6,6
12 B¶ng 3.4. Sù thay ®æi theo møc ®é (nÆng, nhÑ) c¸c triÖu chøng c¬ n¨ng tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ (n = 120) Møc ®é NÆng Tr. b×nh NhÑ Kh«ng p TriÖu chøng n % n % n % n % 1. Bèc ho¶ N0 35 29,2 55 45,8 20 16,7 10 8,3 < 0,05 v· må h«i N60 3 2,5 4 3,3 1 0,9 112 93,3 2. TÝnh khÝ N0 5 4,1 18 15,0 21 17,5 76 63,3 < 0,05 thÊt th−êng N60 0 0,0 10 8,3 29 24,2 81 67,5 N0 5 4,2 73 60,8 22 18,3 10 8,3 3. MÊt ngñ < 0,05 N60 0 0,0 25 20,8 5 4,2 90 75,0 4. DÔ bÞ N0 20 16,7 35 29,2 6 5,0 59 49,2 < 0,05 kÝch ®éng N60 0 0 5 4,1 36 30,0 79 65,9 5. Chøng u sÇu, N0 18 15,0 35 29,2 8 6,7 59 49,1 < 0,05 lo l¾ng N60 0 0,0 03 2,5 28 23,3 89 74,2 N0 25 20,8 78 65,0 8 6,7 9 7,5 6. Chãng mÆt < 0,05 N60 0 0,0 28 23,3 8 6,7 84 70,0 N0 25 20,8 64 53,3 11 9,2 20 16,7 7. Håi hép < 0,05 N60 0 0,0 26 21,7 11 9,2 83 69,1 8. YÕu ®uèi N0 18 15,0 35 29,2 8 6,7 59 49,1 < 0,05 vµ mÖt mái N60 0 0,0 03 2,5 28 23,3 89 74,2 N0 20 16,7 35 29,2 6 5,0 59 49,2 9. Nhøc ®Çu < 0,05 N60 0 0 5 4,1 36 30,0 79 65,9 10. §au c¬, N0 5 4,2 63 52,5 25 20,8 27 2,5 < 0,05 x−¬ng khíp N60 0 0,0 20 16,7 25 20,8 75 62,5 11. C¶m gi¸c N0 2 1,7 8 6,7 1 0,8 109 90,8 < 0,05 kiÕn bß ë da N60 0 0 2 1,7 1 0,8 117 97,5 NhËn xÐt: Sau ®iÒu trÞ, møc ®é bÞ bÖnh cña c¸c triÖu chøng ®Òu gi¶m ®i ®¸ng kÓ. Sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p < 0,05. 3.3.1.2. Thay ®æi ®iÓm sè theo thang ®iÓm Blatt - Kupperman tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ, ®iÓm sè trung b×nh theo thang ®iÓm Blatt-Kuperman gi¶m dÇn sau tõng ®ît ®iÒu trÞ. §iÓm trung b×nh tr−íc ®iÒu trÞ lµ 35,60 ± 4,32 ®iÓm, sau ba ®ît ®iÒu trÞ gi¶m xuèng cßn 23,45 ± 3,99 ®iÓm. Sù kh¸c biÖt cã ý nghÜa thèng kª víi p < 0,01.
13 B¶ng 3.5. Sù thay ®æi møc ®é rèi lo¹n c¬ n¨ng sau tõng ®ît ®iÒu trÞ Thêi ®iÓm N1 N20 N40 N60 §é RL n % n % n % n % §é 1 0 0,0 0 0,0 43 35,8 66 55,0 §é 2 0 0,0 35 29,2 22 18,3 27 22,5 §é 3 100 83,3 69 57,5 49 40,8 25 20,8 §é 4 20 16,7 16 13,3 6 5,1 2 1,7 Tæng 120 100,0 120 100,0 120 100,0 120 100,0 NhËn xÐt: sau 3 ®ît ®iÒu trÞ, møc ®é rèi lo¹n cña héi chøng TMK gi¶m ®i. Ngµy ®Çu tiªn vµo viÖn tû lÖ ®èi t−îng nghiªn cøu rèi lo¹n ®é 4 chiÕm 16,7%, sau ®ît ®iÒu trÞ thø nhÊt gi¶m xuèng cßn 13,3%, sau ®ît ®iÒu trÞ thø 2 cßn 5,17%, sang ®ît ®iÒu trÞ thø 3 cßn 1,7%. 3.3.2. Theo YHCT Sau 3 ®ît ®iÒu trÞ c¸c triÖu chøng ®Òu gi¶m, ®Æc biÖt c¸c triÖu chøng vÒ nhiÖt nh−: miÖng ®¾ng, ®¹i tiÖn t¸o, n−íc tiÓu vµng ®Ëm, chÊt l−ìi ®á, rªu l−ìi vµng, kh«, m¹ch huyÒn s¸c gi¶m nhiÒu h¬n so víi c¸c triÖu chøng rèi lo¹n thÇn kinh thùc vËt (Bèc háa v· må h«i, mÊt ngñ, dÔ bÞ kÝch ®éng, chøng u sÇu, chãng mÆt). C¸c dÊu hiÖu l©m sµng sau 3 ®ît ®iÒu trÞ ®Òu ®−îc c¶i thiÖn mét c¸ch ®¸ng kÓ cã ý nghÜa víi p < 0,001. T¸c dông cña bµi thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng gia vÞ” ®èi víi c¸c thÓ bÖnh theo YHCT. Tr−íc ®iÒu trÞ sè ®èi t−îng nghiªn cøu TMK thÓ bÖnh ¢m h− Can v−îng chiÕm tû lÖ cao nhÊt (41,7%), tiÕp ®Õn lµ thÓ bÖnh ¢m h− sinh néi nhiÖt (37,5%) vµ thÊp nhÊt lµ thÓ bÖnh T©m ThËn bÊt giao (20,8%). Sau 3 ®ît ®iÒu trÞ thÓ bÖnh ¢m h− sinh néi nhiÖt chiÕm tû lÖ cao h¬n so víi hai thÓ bÖnh ¢m h− Can v−îng vµ T©m ThËn bÊt giao. Sù kh¸c biÖt nµy cã ý nghÜa thèng kª víi p < 0,05. 3.4. T¸c dông cña bµi thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng gia vÞ” lªn mét sè c¸c triÖu chøng l©m sµng kh¸c vµ cËn l©m sµng. 3.4.1. Sù thay ®æi mét sè triÖu chøng l©m sµng: So s¸nh møc ®é ra huyÕt trong c¸c chu kú kinh nguyÖt cña ®èi t−îng nghiªn cøu tr−íc vµ sau khi ®iÒu trÞ. Sau ®iÒu trÞ chØ cßn sè ®èi t−îng nghiªn cøu ë møc ®é ra huyÕt trung b×nh vµ ra huyÕt Ýt, trong ®ã chñ yÕu lµ sè ®èi t−îng nghiªn cøu ra huyÕt ë møc ®é ra huyÕt trung b×nh chiÕm tû lÖ cao (75%). Sù kh¸c biÖt nµy cã ý nghÜa thèng kª víi p < 0,001. * T×nh tr¹ng huyÕt ¸p cña ®èi t−îng nghiªn cøu tr−íc vµ sau khi ®iÒu trÞ. huyÕt ¸p cña ®èi t−îng nghiªn cøu tr−íc vµ sau khi ®iÒu trÞ cã sù thay ®æi cã ý nghÜa thèng kª víi p < 0,01. * HATT tr−íc ®iÒu trÞ trung b×nh lµ 114,30 mmHg, sau ®iÒu trÞ lµ 113,69 mmHg- HATTr tr−íc ®iÒu trÞ trung b×nh lµ 71,76 mmHg, sau ®iÒu trÞ lµ 71,52 mmHg. Sù thay ®æi huyÕt ¸p tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ kh«ng kh¸c nhau víi p > 0,05. *ChiÒu cao trung b×nh, c©n nÆng, chØ sè BMI cña ®èi t−îng nghiªn cøu cã sù thay ®æi so víi tr−íc vµ sau khi ®iÒu trÞ nh−ng kh«ng cã sù kh¸c nhau víi p > 0,05. 3.4.2. Sù thay ®æi c¸c chØ sè cËn l©m sµng sau 3 ®ît ®iÒu trÞ C¸c chØ sè huyÕt häc tr−íc ®iÒu trÞ (Sè l−îng HC, BC, TC, HGB, HCT)
14 ®Òu gi¶m so víi sau khi ®iÒu trÞ nh−ng kh«ng cã sù kh¸c nhau víi p > 0,05. Sù thay ®æi mét sè chØ sè sinh hãa m¸u tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ. KÕt qu¶ xÐt nghiÖm sinh hãa m¸u (lipid, glucose, creatinin, urª) ®Òu gi¶m so víi tr−íc khi ®iÒu trÞ nh−ng kh«ng cã kh¸c nhau víi p > 0,05. Sè ®èi t−îng nghiªn cøu ë tuæi TMK kh¸m bÖnh tr−íc ®iÒu trÞ cã 7 ®èi t−îng nghiªn cøu cã xÐt nghiÖm Albumin (+)sau ®iÒu trÞ kh«ng cã ®èi t−îng nghiªn cøu nµo. Tr−íc ®iÒu trÞ cã 113 ®èi t−îng nghiªn cøu cã xÐt nghiÖm Albumin (-), sau ®iÒu trÞ cã 120 ®èi t−îng nghiªn cøu cã xÐt nghiÖm Albumin (-). * Sù thay ®æi kÕt qu¶ ®iÖn t©m ®å tr−íc vµ sau ®iÒu trÞ hÇu hÕt ®èi t−îng nghiªn cøu cã h×nh ¶nh ®iÖn t©m ®å nhÞp xoang b×nh th−êng, chØ cã 15 ®èi t−îng nghiªn cøu tr−íc ®iÒu trÞ cã h×nh ¶nh ®iÖn t©m ®å nhÞp xoang nhanh chiÕm tû lÖ 12,5% nh−ng sau ®iÒu trÞ sè ®èi t−îng nghiªn cøu cã h×nh ¶nh ®iÖn t©m ®å nhÞp xoang nhanh chØ cßn lµ 5 ®èi t−îng nghiªn cøu chiÕm tû lÖ 4,2% (víi p < 0,001). 3.5. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ chung sau ®iÒu trÞ Sau ba ®ît ®iÒu trÞ tû lÖ ®èi t−îng nghiªn cøu ®¹t kÕt qu¶ lo¹i tèt (Lo¹i A) lµ 111 ®èi t−îng nghiªn cøu chiÕm tû lÖ 92,5%, lo¹i kh¸ (lo¹i B) lµ 5 ®èi t−îng nghiªn cøu chiÕm tû lÖ 4,2%, lo¹i ®¹t (lo¹i C) lµ 4 ®èi t−îng nghiªn cøu chiÕm tû lÖ 3,3%, lo¹i kh«ng ®¹t (Lo¹i D) kh«ng cã ®èi t−îng nghiªn cøu nµo. * §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kh«ng mong muèn cña thuèc ®iÒu trÞ TMK trªn l©m sµng. Trong qu¸ tr×nh ®iÒu trÞ sö dông thuèc c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu ®Òu kh«ng thÊy xuÊt hiÖn c¸c tai biÕn vµ t¸c dông phô cña thuèc nh− n«n buån n«n, sÈn ngøa hoÆc Øa ch¶y, chØ cã 5 ®èi t−îng nghiªn cøu (4,1%) sau khi dïng thuèc cã biÓu hiÖn ®Çy bông trong nh÷ng ngµy ®Çu nh−ng sau hÕt. Ch−¬ng 4: Bμn luËn 4.1. Bµn luËn vÒ chän lùa bµi thuèc ®iÒu trÞ Trong lÜnh vùc YHCT cã rÊt nhiÒu c¸c bµi thuèc cæ ph−¬ng, nghiÖm ph−¬ng, nhiÒu vÞ thuèc th¶o méc ®· ®−îc sö dông réng r·i ®Ó ®iÒu trÞ triÖu chøng cña phô n÷ thêi kú TMK. Bµi thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng hoµn” lµ mét trong nh÷ng bµi thuèc cæ ph−¬ng rÊt th−êng dïng, bµi thuèc cã t¸c dông bæ Can ThËn phï hîp víi sinh lý cña phô n÷ vµo ®é tuæi thiªn quý b¾t ®Çu c¹n kiÖt (m·n kinh), chóng t«i gia thªm hai vÞ thuèc n÷a ®ã lµ MÉu lÖ vµ h¾c Ng¶i diÖp lµm gi¶m bít c¸c triÖu chøng rèi lo¹n ®èi víi phô n÷ tuæi TMK, phï hîp víi thùc tiÔn cña ViÖt Nam. Bµi thuèc “Kû Cóc ®Þa hoµng gia vÞ" ®−îc s¶n xuÊt thµnh viªn nÐn viªn nÐn “Kû Cóc ®Þa hoµng", n¬i s¶n xuÊt c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n D−îc phÈm Hoa sen Nam §Þnh ®· ®−îc kiÓm ®Þnh ë ViÖn kiÓm nghiÖm Trung −¬ng cña Bé Y tÕ ngµy 29/9/2006 vµ kÕt luËn lµ: - Bµi thuèc ®¹t yªu cÇu chÊt l−îng theo tiªu chuÈn c¬ së. Nh− vËy vÒ mÆt ph¸p lý chÊp nhËn ®−îc. - Kû Cóc ®Þa hoµng lµ mét bµi thuèc cæ ph−¬ng ®· ®−îc sö dông tõ l©u ®êi ®Ó ®iÒu trÞ c¸c rèi lo¹n cña thêi kú TMK cã kÕt qu¶. Chóng t«i cã gia thªm 2 vÞ lµ MÉu lÖ vµ h¾c Ng¶i diÖp lµ hai vÞ thuèc còng ®· ®−îc d©n gian sö dông
15 tõ l©u ®êi. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i ®· cho thÊy bµi thuèc cho kÕt qu¶ c¶i thiÖn c¸c rèi lo¹n c¬ n¨ng vµ triÖu chøng l©m sµng râ rÖt sau 3 ®ît ®iÒu trÞ nh−ng kh«ng g©y ra c¸c t¸c dông kh«ng mong muèn cho c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu. 4.2. Mét sè ®Æc ®iÓm l©m sµng vµ cËn l©m sµng cña thêi kú tiÒn m·n kinh ë c¸c ®èi t−îng nghiªn cøu. 4.2.1. §Æc ®iÓm l©m sµng 4.2.1.1. C¸c biÓu hiÖn rèi lo¹n tinh - thÇn kinh Trong tæng sè 120 ®èi t−îng nghiªn cøu ®iÒu trÞ rèi lo¹n TMK cã 100 ®èi t−îng víi triÖu chøng mÊt ngñ ban ®ªm chiÕm tû lÖ cao nhÊt lµ 83,3%, tiÕp ®ã lµ hay quªn 81,6%, thay ®æi tÝnh t×nh 74,2%, buån ch¸n 56,7%, triÖu chøng buån ngñ ngµy chiÕm tû lÖ thÊp nhÊt lµ 47,5%. (Ph¹m Gia §øc vµ céng sù tiÕn hµnh nghiªn cøu 800 phô n÷ tuæi TMK vµ MK tõ 40-60 tuæi, sèng t¹i néi thµnh thµnh phè Hå ChÝ Minh víi ph−¬ng ph¸p pháng vÊn kÕt qu¶ lµ: hay quªn chiÕm 79,9%, mÊt ngñ chiÕm 36,1%, bèc ho¶ chiÕm 39,5%, ®au khi giao hîp chiÕm 56,1%. Ph¹m ThÞ Minh §øc vµ céng sù nghiªn cøu trªn 1347 phô n÷ ë 7 vïng sinh th¸i cña c¶ n−íc cho thÊy cã sù kh¸c nhau rÊt râ vÒ c¸c biÓu hiÖn c¬ n¨ng ë phô n÷ thêi kú TMK gi÷a c¸c vïng, c¸c dÊu hiÖu rèi lo¹n tinh - thÇn kinh hÇu nh− kh«ng xuÊt hiÖn ë phô n÷ miÒn Trung vµ miÒn Nam (HuÕ, B×nh §Þnh, CÇn Th¬), nh−ng tû lÖ l¹i cao h¬n h¼n ë phô n÷ néi/ ngo¹i thµnh Hµ Néi vµ Th¸i B×nh. Nh÷ng biÓu hiÖn rèi lo¹n mµ c¸c t¸c gi¶ nµy gÆp theo thø tù tõ cao ®Õn thÊp lµ mÊt ngñ (37,0 - 60,9%), hay quªn (33,4 - 64,4%), ®au ®Çu (8,4 - 46,5%), hay c¸u g¾t (18,4 - 41,3%), tª buån ch©n tay (32,5 - 36,3%... 4.2.1.2. C¸c biÓu hiÖn vÒ rèi lo¹n vËn m¹ch Trong nghiªn cøu cña chóng t«i, tû lÖ ®èi t−îng nghiªn cøu bèc háa lµ 91,6%, t−¬ng ®èi cao nÕu so s¸nh víi nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ kh¸c nh− T« Minh H−¬ng, triÖu chøng rèi lo¹n vËn m¹ch (bèc háa) sau khi m·n kinh d−íi 5 n¨m lµ 53,1% gi¶m dÇn theo thêi gian MK, ®Õn 10 n¨m sau chØ cßn 30%. NguyÔn ThÞ Ngäc Ph−îng vµ céng sù vµo c¸c n¨m 1998, 2003 vµ 2006, rèi lo¹n vËn m¹ch (bèc ho¶) chiÕm tû lÖ 40%. KÕt qu¶ nghiªn cøu cña Ph¹m ThÞ Minh §øc vµ céng sù thÊy c¬n bèc háa (41,1 - 50,6%), c¬n håi hép(37,7 - 42,5%) chØ thÊy ë phô n÷ néi - ngo¹i thµnh Hµ Néi vµ Th¸i B×nh, trong khi tû lÖ nµy ë HuÕ, B×nh §Þnh vµ CÇn Th¬ lÇn l−ît chØ chiÕm 0,9 - 3,0% vµ 0,0 - 2,1%. - Trong c¸c quèc gia §«ng Nam ¸, c¸c triÖu chøng rèi lo¹n vËn m¹ch chiÕm tû lÖ tõ 8,3 ®Õn 48,9%, Tanzanian 82%, Pakistan 7 ®Õn 57%, C¸c TiÓu V−¬ng quèc A rËp thèng nhÊt 45%, trong khi ®ã ë NhËt 9,7%. 4.2.1.3.C¸c biÓu hiÖn vÒ c¬ x−¬ng khíp: c¸c triÖu chøng ®au c¬ x−¬ng khíp mµ chñ yÕu lµ ®au c¸c khíp chiÕm tû lÖ cao lµ 83,3% vµ sau ®ã lµ triÖu chøng ®au l−ng 68,3%, ®au mái däc g¸y 65,0%, cuèi cïng lµ dÊu hiÖu chuét rót chiÕm tû lÖ 4,2%. Nh− vËy lµ cã sù kh¸c nhau rÊt râ rÖt gi÷a kÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i víi c¸c t¸c gi¶ trong vµ ngoµi n−íc. Cã sù kh¸c nhau nµy cã lÏ do mét sè lý do sau ®©y: - C¸c nghiªn cøu ®−îc tiÕn hµnh ë nh÷ng ®Þa d− kh¸c nhau. NhiÒu kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· cho b»ng chøng r»ng m«i tr−êng sèng, nghÒ nghiÖp, tr×nh ®é häc vÊn lµ nh÷ng yÕu tè cã ¶nh h−ëng ®Õn biÓu hiÖn vµ møc ®é biÓu hiÖn c¸c rèi lo¹n cña
16 thêi kú TMK. §Æc biÖt c«ng tr×nh cña Ph¹m ThÞ Minh §øc ®· cho mét b»ng chøng râ rÖt v× t¸c gi¶ nghiªn cøu ë cïng mét thêi ®iÓm, cïng mét ph−¬ng ph¸p nh−ng l¹i cho kÕt qu¶ rÊt kh¸c nhau vÒ tû lÖ m¾c c¸c rèi lo¹n thêi kú TMK gi÷a c¸c vïng nghiªn cøu. C«ng tr×nh nghiªn cøu cña chóng t«i chØ m« t¶ c¸c ®Æc ®iÓm rèi lo¹n c¬ n¨ng trªn 120 ®èi t−îng. Nh÷ng ®èi t−îng nµy lµ nh÷ng ng−êi ®Õn bÖnh viÖn kh¸m vµ ®−îc chän vµo diÖn nghiªn cøu, do vËy tû lÖ còng nh− møc ®é m¾c cao h¬n kÕt qu¶ nghiªn cøu trªn mÉu céng ®ång cña c¸c t¸c gi¶ kh¸c lµ ®iÒu dÔ hiÓu. Tuy nhiªn, rÊt tiÕc cho ®Õn nay c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ rèi lo¹n TMK ë n−íc ta cßn rÊt Ýt. PhÇn lín c¸c t¸c gi¶ ®Òu tËp trung nghiªn cøu vÒ thêi kú MK nh−: - Nghiªn cøu cña NguyÔn ThÞ Ngäc Ph−îng vµ céng sù tiÕn hµnh n¨m 1998 b»ng pháng vÊn trªn 3485 phô n÷ ë thµnh phè Hå ChÝ Minh cho thÊy c¸c triÖu chøng c¬ x−¬ng khíp (67,3%), bèc ho¶ (44,1%), triÖu chøng tiÕt niÖu (32,2%), rèi lo¹n t×nh dôc (24,8%) [35]. Theo nghiªn cøu cña NguyÔn ThÞ Ngäc Ph−îng trªn 1530 phô n÷ (khi ®o mËt ®é x−¬ng b»ng m¸y DEXA) cho thÊy tû lÖ thiÕu x−¬ng vµ lo·ng x−¬ng ë phô n÷ thµnh phè cao h¬n so víi n«ng th«n. Phô n÷ trªn 50 tuæi cã nguy c¬ lo·ng x−¬ng cao gÊp 4,43 lÇn so víi phô n÷ < 50 tuæi. Canxi kh«ng lµm gi¶m sù mÊt x−¬ng khi so s¸nh gi÷a bÖnh nh©n cã uèng canxi víi bÖnh nh©n kh«ng uèng canxi nh−ng Estrogen l¹i cã t¸c dông lµm gi¶m c¸c triÖu chøng gai x−¬ng vµ cøng khíp. - Nghiªn cøu cña Ph¹m ThÞ Minh §øc vµ céng sù tiÕn hµnh tõ n¨m 2000 - 2003 cho thÊy hay gÆp nhÊt lµ ®au mái l−ng (80,7%), hay quªn (69,6%), mÊt ngñ ®ªm (57,5%), håi hép(52,9%), bèc háa (44,5%) - Nghiªn cøu cña Ho S.C. vµ céng sù, th× triÖu chøng c¬ x−¬ng khíp chiÕm tû lÖ cao nhÊt, sau ®ã míi ®Õn c¸c triÖu chøng ®au ®Çu vµ c¸c triÖu chøng t©m lý, cuèi cïng lµ c¸c triÖu chøng rèi lo¹n vËn m¹ch.. - Sè ®èi t−îng ®au c¬ x−¬ng khíp so víi c¸c n−íc kh¸c kÕt qu¶ còng t−¬ng tù, ë Singapore lµ 51,4%, Th¸i Lan 71%. Nh÷ng kÕt qu¶ trªn ®©y cho thÊy r»ng c¸c rèi lo¹n mµ chóng t«i vµ mét sè t¸c gi¶ kh¸c t×m thÊy ë thêi kú TMK còng l¹i ®−îc t×m thÊy ë thêi kú MK. Cã lÏ còng v× lý do nµy mµ mét sè t¸c gi¶ khi ph©n chia c¸c giai ®o¹n ho¹t ®éng sinh s¶n cña phô n÷ hä th−êng gép thêi kú TMK vµ kho¶ng 5 n¨m ®Çu cña thêi kú MK thµnh mét giai ®o¹n, ®ã lµ giai ®o¹n “quanh m·n kinh”. 4.2.1.4. C¸c biÓu hiÖn vÒ tiÕt niÖu- sinh dôc: * TriÖu chøng vÒ sinh dôc (53,3%) chiÕm tû lÖ cao h¬n so víi c¸c triÖu chøng vÒ tiÕt niÖu, (sãn ®¸i: 35%), (®¸i ®ªm: 7,5%), ( tiÓu tiÖn kh«ng tù chñ : 29,1% -35%), so víi nghiªn cøu cña NguyÔn Huy B×nh (11%) cao h¬n vµ t−¬ng tù so víi kÕt qu¶ nghiªn cøu NguyÔn ThÞ Ngäc Ph−îng (32,2%). Trong mét nghiªn cøu ë Hoa Kú cho thÊy tû lÖ tiÓu kh«ng tù chñ gÆp ë phô n÷ TMK lµ 14%-35%. NÕu so s¸nh gi÷a hai giíi th× ë Hoa Kú cã kho¶ng 13 triÖu ng−êi m¾c chøng nµy, riªng phô n÷ ®· chiÕm tíi 11 triÖu ng−êi. * Víi t×nh tr¹ng sinh ho¹t t×nh dôc KÕt qu¶ nghiªn cøu cña chóng t«i cho thÊy tû lÖ phô n÷ gi¶m ham muèn t×nh dôc lµ 53,3%, cao h¬n kÕt qu¶ cña Ph¹m Gia §øc lµ 41,1%, cã thÓ sè phô n÷ sèng ë thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· sö dông hormon thay thÕ hoÆc sè n¨m
17 TMK cña nhãm nghiªn cøu nµy kh¸c víi chóng t«i. Theo nghiªn cøu cña Ph¹m ThÞ Minh §øc vµ CS, triÖu chøng rèi lo¹n t×nh dôc ë phô n÷ MK lµ 89,2%, sè phô n÷ cã biÓu hiÖn kh« ©m ®¹o, ®au khi giao hîp vµ giao hîp kh« chiÕm tû lÖ (53,3%). §©y lµ lý do lµm cho ®a sè ®èi t−îng ®Òu gi¶m sinh ho¹t t×nh dôc so víi tr−íc ®©y vµ còng chÝnh lµ lý do lµm cho 64,4% sè phô n÷ m·n kinh kh«ng cßn sinh ho¹t t×nh dôc. Nghiªn cøu cña Ph¹m Gia §øc vµ NguyÔn ThÞ Ngäc Ph−îng trªn 3485 phô n÷ TMK vµ m·n kinh ë thµnh phè Hå ChÝ Minh cho thÊy 100% phô n÷ sau MK ®Òu cã c¸c rèi lo¹n niÖu sinh dôc lµm ¶nh h−ëng rÊt nhiÒu ®Õn chÊt l−îng cuéc sèng. 4.2.1.5. VÒ t×nh tr¹ng kinh nguyÖt. Tuæi TMK cña phô n÷ cã thêi gian ra huyÕt trung b×nh trong mét chu kú dµi trªn 7 ngµy th× cã dÊu hiÖu TMK muén h¬n nh÷ng phô n÷ ch¶y m¸u trung b×nh trong mét chu kú dµi d−íi 7 ngµy, ®iÒu ®ã cã thÓ cã mèi liªn quan víi nång ®é vµ t¸c dông cña estrogen lªn néi m¹c tö cung. Nh÷ng phô n÷ cã thêi gian ch¶y m¸u kÐo dµi th−êng cã néi m¹c tö cung dµy vµ cã thÓ l−îng estrogen t¨ng cao h¬n so víi phô n÷ mµ thêi gian ch¶y m¸u trung b×nh trong mét chu kú d−íi 7 ngµy. Tuæi cã kinh lÇn ®Çu víi hiÖn t−îng TMK chóng t«i kh«ng thÊy cã sù t−¬ng quan nh−ng hiÖn t−îng vµ tÝnh chÊt ®Òu hay kh«ng ®Òu cña chu kú kinh nguyÖt l¹i cã liªn quan râ rÖt víi triÖu chøng TMK nh− trong nghiªn cøu cña chóng t«i sè bÖnh nh©n cã chu kú kinh kh«ng ®Òu chiÕm tû lÖ cao (68,3%), vßng kinh dµi chiÕm tû lÖ nhiÒu nhÊt 64,1%, sè ngµy thÊy kinh trung b×nh tõ 1 - 2 ngµy còng chiÕm tû lÖ cao 76,7%, l−îng kinh Ýt còng chiÕm tû lÖ lµ cao nhÊt lµ 75%. Nghiªn cøu cho thÊy ng−êi cã chu kú kinh dµi ngµy, kh«ng ®Òu, l−îng kinh Ýt th× ®ã lµ nh÷ng dÊu hiÖu b¸o tr−íc ng−êi phô n÷ ®· chuyÓn sang thêi kú TMK. So s¸nh víi nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ kh¸c: - Ph¹m ThÞ Minh §øc khi nghiªn cøu trªn mÉu ®¹i diÖn cho 7 vïng sinh th¸i cña c¶ n−íc lµ trªn 10.000 phô n÷ ®· MK thÊy chØ cã 42,9% sè ®èi t−îng cã rèi lo¹n kinh nguyÖt tr−íc khi MK thùc sù. Trong sè trªn 10.000 ®èi t−îng, t¸c gi¶ chän ®−îc 2.980 ®èi t−îng cña c¸c vïng cã thêi gian MK tõ 1 - 5 n¨m ®Ó kh¸m vµ pháng vÊn s©u. KÕt qu¶ nghiªn cøu trªn nhãm ®èi t−îng nµy cho thÊy tû lÖ cã rèi lo¹n kinh nguyÖt lµ 55,8%, trong ®ã: + Kinh th−a ra 54,1% + Kinh mau lªn 21,3% + Ra m¸u nhiÒu h¬n 39,3% + Ra m¸u Ýt h¬n 19,3% + Ra m¸u nhiÒu ngµy h¬n tr−íc 14,0% + Ra m¸u Ýt ngµy h¬n tr−íc 7,0% - Lª ThÞ Thanh V©n khi nghiªn cøu 503 bÖnh nh©n rong kinh TMK cã 69,4% lµ chËm kinh, kÕt qu¶ nµy còng t−¬ng ®−¬ng víi kÕt qu¶ cña chóng t«i. - NguyÔn ThÞ Hiªn, TrÇn Minh HËu khi nghiªn cøu tuæi m·n kinh vµ mét sè ®Æc ®iÓm rèi lo¹n kinh nguyÖt tr−íc tuæi m·n kinh cho thÊy tû lÖ phô n÷ rèi lo¹n tr−íc khi m·n kinh lµ 42,3%. Thêi gian rèi lo¹n kinh nguyÖt trung