Tổng hợp, cấu tạo và tính chất của một vài phức chất cis-diamin hỗn tạp của platin(II) chứa mopholin

T¹p chÝ Hãa häc, T. 41, sè 3, Tr. 72 - 75, 2003<br /> <br /> <br /> Tæng hîp, cÊu t¹o vµ tÝnh chÊt mét vµi phøc chÊt<br /> cis-diamin hçn t¹p cña platin(II) chøa mopholin<br /> §Õn Tßa so¹n 31-12-2002<br /> 1<br /> TrÇn ThÞ § , Ph¹m Hång H¶i1, Ph¹m Ngäc Th¹ch2, Tr ¬ng ThÞ CÈm Mai2<br /> 1<br /> Tr êng §¹i häc S ph¹m H$ Néi<br /> 2<br /> Tr êng §¹i häc Quy Nh¬n<br /> <br /> <br /> Summary<br /> Six mixed cisdiamine complexes of platinum(II) including cis-[Pt(Mor)(MeNH2)Cl2], cis-<br /> [Pt(Mor)(Me2NH)Cl2], cis-[Pt(Mor)(Et2NH)Cl2], cis-[Pt(Mor)PhCH2NH2)Cl2], cis[Pt(Mor)-<br /> (PhCH2CH2NH2)Cl2], cis-[Pr(Mor)(OC9H6N)Cl] have been prepared. The structure of the<br /> complexes have been examined by elemental analysis, molar conductivity, UV, IR and Raman<br /> spectra. The complexes were tested for citotoxity and found that cis-[Pt(Mor)(Me2NH)Cl2], cis-<br /> [Pt(Mor)PhCH2NH2)Cl2] and cis-[Pr(Mor)(OC9H6N)Cl2] exhibit anticancer activities at<br /> concerntration 1.8 ÷ 3.0 µg/ml.<br /> <br /> <br /> I - Më ®Çu metylamin (MeNH2) trong 3 ml dung dÞch HCl<br /> IN. Võa khuÊy võa thªm tõng giät dung dÞch<br /> Phøc cis-diamin hçn t¹p cña Pt(II) thuéc KOH 5 N trong vßng 1 giê. Läc thu kÕt tña, röa<br /> lo¹i chÊt cã tÝnh chèng ung th cao, ® îc chó ý b»ng n íc, r îu. KÕt tinh l¹i trong hçn hîp<br /> nghiªn cøu nhiÒu trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y [1]. r îu-n íc. HiÖu suÊt 57%. Pt: t×m 50,20%, tÝnh<br /> Trong c«ng tr×nh tr íc chóng t«i ®6 th«ng b¸o 50,78%.<br /> vÒ tæng hîp v; ho¹t tÝnh sinh häc cña 5 phøc<br /> cis-diclo (mopholin) (amin)platin(II). Trong sè • Cis-[Pt(Mor)(Me2NH)Cl2], ký hiÖu l; P2.<br /> ®ã, phøc cis-dicloro (mopholin) (piperi®in) Tæng hîp t ¬ng tù nh P1 tõ 1 mmol<br /> platin(II) thÓ hiÖn ho¹t tÝnh k×m h6m sù ph¸t K[Pt(Mor)Cl3 v; 1 mmol dimetylamin<br /> triÓn cña 2 dßng tÕ b;o ung th Hep-G2 v; RD (Me2NH). Tinh thÓ nhá, m;u v;ng nh¹t, hiÖu<br /> [2]. Trong b;i b¸o n;y chóng t«i tr×nh b;y kÕt suÊt 50%. Pt: t×m 49,00%, tÝnh 49,64%.<br /> qu¶ tæng hîp mét sè phøc cis-diamin hçn t¹p<br /> • Cis-Pt(Mor)(Et2NH)Cl2], ký hiÖu l; P3.<br /> cña platin(II) chøa mopholin v; amin thø hai<br /> lÇn l ît l; metylamin, dimetylamin, dietylamin, Tæng hîp t ¬ng tù nh P1 ®i tõ 1 mmol<br /> benzylamin, 2-phenyletylamin v; 8-oxiqui- K[Pt(Mor)Cl3 v; 1 mmol dietylamin (Et2NH).<br /> nolin. KÕt tinh h×nh l¨ng trô m;u v;ng nh¹t, hiÖu suÊt<br /> 50%. Pt: t×m 45,95%, tÝnh 45,77%.<br /> II - Thùc nghiÖm • Cis-[Pt(Mor)(PhCH2NH2)Cl2], ký hiÖu l; P4<br /> 1. Tæng hîp c¸c phøc Nhá tõ tõ dung dÞch 1 mmol benzylamin<br /> (PhCH2NH2) trong 9 ml n íc v;o dung dÞch<br /> • Cis-[Pt(Mor) (MeNH2)Cl2], ký hiÖu l; P1. b6o hßa chøa 0,427 g (1 mmol) K[Pt(Mor)Cl3,<br /> Cho dung dÞch b6o hßa 0,427 g (1 mmol) khuÊy liªn tôc trong vßng hai giê. Läc lÊy kÕt<br /> K[Pt(Mor)Cl3 ([3]) v;o dung dÞch chøa 1 mmol tña, röa b¨ng n íc l¹nh, r îu. KÕt tinh l¹i b»ng<br /> 72<br /> hçn hîp r îu n íc. HiÖu suÊt 70%. Tinh thÓ thiªn nhiªn thuéc Trung t©m KHTN v; CNQG.<br /> m;u c;ng nh¹t. Pt: t×m 41,67%, tÝnh 42,39%.<br /> III - KÕt qu¶ v th¶o luËn<br /> • Cis-[Pt(Mor)(PhCH2CH2NH2)Cl2], ký hiÖu<br /> l; P5. §Ó tæng hîp phøc cisdiamin hçn t¹p chøa<br /> Cho tõ tõ dung dÞch chøa 0,14 g (1 mmol) mopholin chóng t«i cho phøc monoamin<br /> 2-phenyletylamin (PhCH2CH2NH2) trong 5 ml K[Pt(Mor)Cl3 (®iÒu chÕ tõ K2[PtCl4]) theo<br /> EtOH - H2O (1 : 1) v;o dung dÞch b6o hßa ph ¬ng ph¸p ghi trong t;i liÖu [3] t¸c dông víi<br /> chøa 0,427 g (1 mmol) K[Pt(Mor)Cl3 trong amin thø hai (Am). Theo quy t¾c Payron sÏ t¹o<br /> EtOH - H2O (1 : 2). KhuÊy ë 30%C trong vßng ra phøc ®iamin cÊu h×nh cis:<br /> 3 giê. Läc lÊy kÕt tña, röa b»ng n íc, r îu. KÕt<br /> K[Pt(Mor)Cl3 + Am cis-[Pt(Mor)(Am)Cl2] +<br /> tinh l¹i tõ EtOH - H2O (3 : 1). HiÖu suÊt 71%.<br /> KCl<br /> Tinh thÓ h×nh kim m;u v;ng nh¹t. Pt: t×m<br /> 41,27%, tÝnh 41,14%. §èi víi c¸c amin cã kh¶ n¨ng ph¶n øng cao<br /> nh metylamin, dimetylamin chóng t«i chuyÓn<br /> • Cis-[Pr(Mor)(OC9H6N)Cl2], ký hiÖu l; P6. chóng th;nh d¹ng muèi clohy®rat råi dïng<br /> Tæng hîp tõ K[Pt(Mor)Cl3 v; 8- kiÒm gi¶i phãng amin ra tõ tõ ®Ó tr¸nh t¹o ra<br /> hydroxyquinolin (8-HOC9H6N) t ¬ng tù nh phøc tri- hoÆc tetramin:<br /> P4. HiÖu suÊt 67%. Tinh thÓ nhá m;u v;ng<br /> MeNH3+Cl- + KOH MeNH2 + H2O + KCl<br /> s¸ng. Pt: t×m 42,51%, tÝnh 42,25%.<br /> §èi víi c¸c amin khã tan trong n íc nh 2-<br /> 2. Nghiªn cøu cÊu tróc v tÝnh chÊt<br /> phenyletylamin v; 8-hidroxyquinolin chóng t«i<br /> Ph©n tÝch h;m l îng platin ® îc thùc hiÖn thùc hiÖn trong dung dÞch Et-OH-H2O<br /> theo ph ¬ng ph¸p träng l îng. C¸c phøc chÊt thu ® îc P1 ÷ P6 ®Òu rÊt Ýt<br /> §é dÉn ®iÖn ph©n tö µ ®o trªn m¸y tan trong n íc. §é dÉn ®iÖn ph©n tö dung dÞch<br /> Conductivity Meter HI 8819. 5.10-5 M cña chóng khi võa pha xong l; 14 ÷<br /> Phæ UV ®o trªn m¸y GBC instrument 2855 19 -1cm2mol-1, phï hîp víi c¸c phøc kh«ng<br /> trong dung m«i EtOH ë nång ®é 10-4 M - 10-5 M. ®iÖn li (b¶ng 1). Gi¸ trÞ ®é dÉn ®iÖn µ cña dung<br /> Phæ IR ®o ë d¹ng viªn nÐn víi KBr trªn dÞch c¸c phøc ®Òu t¨ng, cßn pH cña dung dÞch<br /> m¸y IMPAC 410 NICOLET. th× gi¶m theo thêi gian (b¶ng 1). Nguyªn nh©n<br /> Phæ Raman ®o trªn m¸y Micro Raman l; do c¸c phøc ®6 bÞ acvo hãa v; thñy ph©n l;m<br /> LABRAM, nguån bøc x¹ tõ laser Heli - Neon t¨ng sè l îng ion nãi chung v; H3O+ nãi riªng:<br /> = 6328 □. [Pt(Mor)(Am)Cl2] + H2O<br /> §éc tÝnh tÕ b;o ® îc thö ®èi 3 dßng tÕ b;o [Pt(Mor)(Am)Cl(H2O)]+ + Cl-<br /> ung th ng êi Hep - G2, RD v; F1 t¹i Phßng [Pt(Mor)(Am)Cl(H2O)]+ + H2O<br /> ho¹t tinh sinh häc, ViÖn Hãa häc c¸c hîp chÊt [Pt(Mor)(Am)Cl(OH)] + H3O+<br /> B¶ng 1: §é dÉn ®iÖn ph©n tö, pH cña dung dÞch v; hÊp thô tö ngo¹i cña c¸c phøc nghiªn cøu<br /> µ( -1<br /> .cm2.mol-1)/pH sau khi pha<br /> Phøc UV, max (nm) max<br /> Míi pha 2 giê 8 giê 24 giê<br /> P1 14/ ,17 39/6,81 46/6,62 94/6,57 202/3,61; 211/3,25<br /> P2 15/7,03 40/6,77 48/6,67 91/6,50 202/3,61<br /> P3 18/7,10 26/6,53 31/6,35 37/6,23 207/4,30<br /> P4 19/7,10 33/6,68 43/6,48 88/6,32 202/3,86; 262/2,86<br /> P5 18/7,17 30/6,74 36/6,00 43/6,40 206/4,20; 259/2,2<br /> P6 16/7,00 22/6,68 28/6,52 34/6,45 206/4,20; 238/4,1; 270/4,2<br /> <br /> 73<br />  *<br /> Trªn phæ hÊp thô tö ngo¹i cña c¸c phøc chuyÓn møc ë nh©n benzen [4]. §èi víi<br /> nghiªn cøu ®Òu cã mét v©n m¹nh ë 201 210 P6 do cã chøa nh©n quinolin nªn trªn phæ cã tíi<br /> nm ®Æc tr ng cho chuyÓn møc kÌm chuyÓn ®iÖn 3 v©n hÊp thô (b¶ng 1).<br /> tÝch tõ phèi tö clo tíi ion trung t©m Pt(II). §èi §Ó thÊy ® îc c¸c dao ®éng ®Æc tr ng cho<br /> víi c¸c phøc m; amin cã nh©n benzen (P4, P5) liªn kÕt Pt-phæi tö ngo;i phæ IR chóng t«i ®6<br /> th× cßn cã thªm v©n hÊp thô ë 260 nm c êng ghi phæ Raman cña c¸c phøc nghiªn cøu. KÕt<br /> ®é yÕu h¬n, v©n hÊp thô n;y l; thÓ hiÖn cña qu¶ ® îc tr×nh b;y ë b¶ng 2.<br /> <br /> B¶ng 2: C¸c v©n hÊp thô chÝnh trªn phæ dao ®éng cña c¸c phøc nghiªn cøu (cm-1)<br /> <br /> Phøc Phæ NH CH Nh©n th¬m Pt-N Pt-Cl2 PtCl2<br /> <br /> IR 3250, 3146 2957, 2856 520, 450 - -<br /> P1<br /> Raman 3207, 3152 2948, 2855 514, 448 319 191<br /> IR 3187 2996, 2935 537, 450 - -<br /> P2<br /> Raman 3186 2999, 2942 534, 451 319 194<br /> IR 3179 2995, 2867 545, 485 - -<br /> P3<br /> Raman 3187 2999, 2884 536, 504 324 186<br /> IR 3241, 3207 3030, 2989 1579, 1500 570, 480 - -<br /> P4<br /> Raman 3248, 3206 3053, 2980 1602, 1580 507, 485 329 188<br /> IR 3232, 3163 3050, 2960 1600, 1571 550, 485 - -<br /> P5<br /> Raman 3228, 3170 3057, 2975 1612, 1589 559, 491 328 189<br /> IR 3192 3060, 2957 1581, 1500 537, 480 - -<br /> P6<br /> Raman 3190 3074, 2958 1591, 1505 536, 505 328 -<br /> <br /> ë b¶ng 2 chØ liÖt kª c¸c v©n hÊp thô cña tr ng cho dao ®éng biÕn d¹ng kiÓu hai l ìi kÐo<br /> nh÷ng nhãm nguyªn tö tiªu biÓu cho c¸c phøc cña nhãm PtCl2 ( PtCl2). V©n n;y chÝnh l; dÊu<br /> nghiªn cøu. ë P2, P3 v; P6 chØ cã nhãm >NH hiÖu cña cÊu h×nh cis cña phøc cis-diclodiamin<br /> cña mopholin nªn chØ cã mét v©n phæ NH ë platin (II). ë phøc P6 kh«ng cã nhãm -PtCl2<br /> 3170 ÷ 3190 cm-1. ë c¸c phøc P1, P4 v; P5 cßn nªn trªn phæ Raman ë vïng 180 - 200 cm-1<br /> cã thªm nhãm -NH2 ë amin thø hai nªn xuÊt kh«ng thÊy xuÊt hiÖn v©n PtCl2 nh ë c¸c phøc<br /> hiÖn thªm mét v©n NH kh¸c ë tÇn sè cao h¬n P1 - P5.<br /> 3205 ÷ 3248 cm-1. Sù gi¶m tÇn sè NH khi t¹o KÕt qu¶ thö kh¶ n¨ng g©y ®éc tÕ b;o cña<br /> phøc (3150 ÷ 3250 cm-1) so víi c¸c amin tù do c¸c phøc nghiªn cøu ® îc tr×nh b;y ë b¶ng 3.<br /> (3300 ÷ 3400 cm-1) v; sù cã mÆt dao ®éng hãa B¶ng 3 cho thÊy phøc P6 cã ho¹t tÝnh kh¸ng<br /> trÞ Pt-N ë 450 ÷ 570 cm-1 chøng tá cã sù t¹o tÕ b;o ung th gan Hep-G2, v; ung th m;ng<br /> phøc qua nguyªn tö nit¬ cña mocpholin v; cña tim RD, phøc P2 v; P4 kh¸ng tÕ b;o ung th<br /> c¸c amin kh¸c. ë P4, P5 v; P6 cã c¸c v©n C-H ë m;ng tö cung (F1).<br /> trªn 3000 cm-1 v; c¸c v©n C=C, C=N ë 1500 -<br /> 1600 cm-1 ®Æc tr ng cho sù cã mÆt cña nh©n IV - KÕt luËn<br /> th¬m. Vïng d íi 400 cm-1 phæ IR kh«ng ®o<br /> ® îc nh ng phæ Raman l¹i cho v©n m¹nh ë 319 §6 tæng hîp ® îc 6 phøc cisdiamin hçn t¹p<br /> - 328 cm-1 ®Æc tr ng cho dao ®éng hãa trÞ nhãm cña Pt(II) l; cis-[Pt(Mor) (MeNH2)Cl2], cis-<br /> Pt-Cl [5] v; v©n trung b×nh ë gÇn 190 cm-1 ®Æc [Pt(Mor)(Me2NH)Cl2], cis-Pt(Mor)(Et2NH)Cl2],<br /> <br /> 74<br />  B¶ng 3: Gi¸ trÞ IC50 (µg/ml) ®èi víi tÕ b;o Hep G2, RD v; F1 cña c¸c phøc nghiªn cøu<br /> TÕ b;o ung th<br /> Phøc chÊt KÝ hiÖu<br /> Hep - G2 RD F1<br /> [Pt(Mor)(MeNH2)Cl2] P1 >5 (-) >5 (-) >5 (-)<br /> [Pt(Mor)(Me2NH)Cl2] P2 >5 (-) >5 (-) 3 (+)<br /> [Pt(Mor)(Et2NH)Cl2] P3 >4 (-) >4 (-) -<br /> [Ph(Mor)(CH2NH2)Cl2] P4 >4 (-) - 2,3 ( + )<br /> [Pt(Mor)(PhCH2CH2NH2)Cl2] P5 >4 (-) >4 (-) -<br /> [Pr(Mor)(OC9H6N)Cl] P6 1,8 ( + ) 2,4 ( + ) -<br /> <br /> cis-[Ph(Mor)(PhCH2NH2)Cl2], cis-[Pt(Mor)(Ph- 1 - 43 (English) Springers Verlag (1999).<br /> CH2CH2NH2)Cl2], cis-[Pr(Mor)(OC9H6N)Cl2]. 2. D ¬ng B¸ Vò, TrÇn ThÞ §;, §o;n ThÞ Kim<br /> CÊu t¹o c¸c phøc ®ã ®6 ® îc x¸c ®Þnh b»ng Dung, NguyÔn H÷u §Ünh. T¹p chÝ D îc<br /> ph©n tÝch h;m l îng platin, ®o ®é dÉn ®iÖn häc, sè 4, Tr. 21 - 24 (2002).<br /> ph©n tö, ph©n tÝch phæ UV, IR v; Raman cña 3. D ¬ng B¸ Vò, Lª H¶i §¨ng, NguyÔn Nam<br /> chóng. KÕt qu¶ thö ®éc tÝnh tÕ b;o cho thÊy Trung, TrÇn ThÞ §;. T¹p chÝ D îc häc, §¹i<br /> phøc cis-[Pt(Mor)(Me2NH)Cl2] v; phøc cis- häc S ph¹m H; Néi, sè 4, Tr. 109 - 113<br /> [Ph(Mor)(CH2NH2)Cl2] cã ho¹t tÝnh kh¸ng tÕ (2001).<br /> b;o ung th F1, phøc cis-[Pr(Mor)-<br /> (OC9H6N)Cl2] cã ho¹t tÝnh kh¸ng tÕ b;o ung 4. NguyÔn H÷u §Ünh, TrÇn ThÞ §;. øng dông<br /> th Hep-G2 v; RD ë nång ®é 1,8 ÷ 3,0 µg/ml. mét sè ph ¬ng ph¸p phæ nghiªn cøu cÊu<br /> tróc ph©n tö, NXB Gi¸o Dôc H; Néi<br /> T i liÖu tham kh¶o (1999).<br /> 5. Nakamoto K. Infrared spectra of inorganic<br /> 1. Gelasco Andrew, Lippard Stephen. J. Top. and coordination compounds, Wiley,<br /> Biol. Inorg., 1 (Metallopharmaceuticals I). NewYork (1970).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 75<br />