TỔNG HỢP ĐỀ THI MẪU VÀ ĐÁP ÁN MÔN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC (CAO HỌC KINH TẾ)

Chia sẻ: Nguyen Giang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

2.752
lượt xem 666
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cung cấp đáp án một số đề thi mẫu Môn Nghiên cứu khoa học thuộc Cao học Kinh tế

Chủ đề:

NGHIEN CUU KHOA HOC

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: TỔNG HỢP ĐỀ THI MẪU VÀ ĐÁP ÁN MÔN NGHIÊN CỨU KHOA HỌC (CAO HỌC KINH TẾ)

M ts thi môn phương pháp nghiên c u khoa h c (có giá tr tham kh o) THI S 1 1. H n ch c a phương pháp thu th p thông tin b ng b ng h i ? cho ví d (1 ) 2. Phân bi t i tư ng nghiên c u và khách th nghiên c u? cho ví d (1 ) 3. Hãy so sánh phân tích nh lư ng và nghiên c u nh lư ng? (2 ) 4. V n d ng phương pháp xây d ng khái ni m và nh nghĩa thi t l p m t câu h i tr c nghi m v lý thuy t phương pháp nghiên c u khoa h c. (2 ) 5. Bi n nghiên c u là gì? Căn c xác nh bi n c l p và bi n ph thu c trong phân tích nh lư ng? (2 ) 6. M t cu c i u tra ng u nhiên (10000 ngư i) v vi c làm và thu nh p t i m t thành ph v các ch tiêu: thu nh p/tháng (VN ); trình ào t o (chưa c ào t o; sơ c p; trung c p; cao ng; i h c; th c s ; ti n s ); tu i; gi i tính. Anh/ch hãy cho bi t có th có nh ng phân tích d li u nào t t p h p d li u này. (2 ) 1. H n ch c a phương pháp thu th p thông tin b ng b ng h i ? cho ví d (1 ) Yêu c u B ng h i ã ư c quy chu n chung cho m i i tư ng. Ch n m u i di n h t s c nghiêm ng t. C ng tác viên òi h i ph i ư c t p hu n chu áo. B ng h i ph i th hi n ư c n i dung nghiên c u, m b o tính lô-gích h p lý. Ưu như c i m +Ti t ki m ư c kinh phí (cùng m t lúc thu ư c ý ki n c a nhi u ngư i). +Thông tin thu ư c có tin c y tương i cao. +Phù h p cho nh ng nghiên c u nh lư ng. -Ph i u tư nhi u th i gian công s c so n th o m t b ng h i quy chu n. -Thu h i l i b ng h i thư ng g p khó khăn, do ó nh hư ng tr c ti p t i tính i di n c a thông tin. -Nhi u câu h i không nh n ư c s tr l i c a khách th h n ch tính y c a thông tin. ------------------------------------- B NG CÂU H I Ưu i m: + Là phương pháp h u hi u nh t thu th p thông tin phân tích công vi c. + Cung c p thông tin nhanh hơn và d th c hi n hơn so v i hình th c ph ng v n. + H i ư c nhi u ngư i. + H i ư c nhi u câu h i. - Như c i m: + Thông tin thu ư c có th không chính xác ho c tính chính xác th p. + Có th không thu l i ư c nhi u phi u. + Có th s câu h i ư c tr l i không nhi u. 2.B N CÂU H I - Bi n pháp nâng cao ch t lư ng b n câu h i: + C u trúc c a các câu h i: c n xoay quanh tr ng -1-
tâm các v n ph i nghiên c và b n câu h i nên ng n g n. + Cách th c t câu h i: câu h i c n ơn gi n, d hi u, d tr l i và có th tr l i ng n g n (n u có th nên t câu h i óng - m ). + Nơi th c hi n: nên nhân viên th c hi n b n câu h i ngay t i nơi làm vi c. 1/ H n ch c a phương pháp thu th p thông tin b ng b ng h i ? cho ví d (1 ) ây là phương pháp mà ngư i nghiên c u thi t k s n m t phi u câu h i v i nh ng câu h i ư c s p x p theo m t th t logic. H n ch c a phương pháp thu th p này: - Ngư i tr l i không trung th c, ngư i nghiên c u ph i chu n b có th bi t ư c ngư i tr l i không trung th c - T n kém (so n, in phi u, x lý…) vì th c n thi t ph i ph i h p v i các phương pháp khác -Ph i u tư nhi u th i gian công s c so n th o m t b ng h i quy chu n. -Thu h i l i b ng h i thư ng g p khó khăn, do ó nh hư ng tr c ti p t i tính i di n c a thông tin. -Nhi u câu h i không nh n ư c s tr l i c a khách th h n ch tính y c a thông tin. + Thông tin thu ư c có th không chính xác ho c tính chính xác th p. + Có th không thu l i ư c nhi u phi u. + Có th s câu h i ư c tr l i không nhi u. 2/ Phân bi t i tư ng nghiên c u, khách th nghiên c u? cho ví d (1 ) Khách th nghiên c u, i tư ng nghiên c u là nh ng khái ni m công c luôn ư c s d ng trong quá trình th c hi n m t tài i tư ng nghiên c u là b n ch t s v t ho c hi n tư ng c n ư c xem xét và làm rõ trong nhi m v nghiên c u. VD: i tư ng nghiên c u c a tri t h c là các quy lu t ph quát c a s v t -2-
Khách th nghiên c u là h th ng s v t t n t i khách quan trong các m i liên h mà ngư i nghiên c u c n khám phá, là v t mang i tư ng nghiên c u. Khách th nghiên c u chính là nơi ch a ng nh ng câu h i mà ngư i nghiên c u c n tìm câu tr l i. VD: Khách th nghiên c u c a tài “S d ng th i gian nhàn r i c a sinh viên” là các trư ng i h c. 3/ Hãy so sánh phân tích nh lư ng và nghiên c u nh lư ng? (2 ) Phân tích nh lư ng là vi c x lý toán h c i v i các thông tin nh lư ng xác nh di n bi n c a t p h p s li u thu th p ư c hay còn g i là xác nh quy lu t th ng kê c a t p h p s li u nh m ph c v cho vi c nghiên c u nh lư ng. Nghiên c u nh lư ng là nh ng nghiên c u s d ng nh ng công c o lư ng, tính toán i tìm l i gi i cho câu h i bao nhiêu?, m c nào? … 4/ V n d ng phương pháp xây d ng khái ni m và nh nghĩa thi t l p m t câu h i tr c nghi m v lý thuy t phương pháp nghiên c u khoa h c. (2 ) 1. Anh/ Ch ã t ng tham gia nghiên c u khoa h c Có Không N u câu tr l i là “không”, xin tr l i câu s 2. N u câu tr l i là “có”, xin tr l i câu s 3 2. Anh ch ã có hư ng l a ch n tài lu n văn Có Không N u câu tr l i là có, xin tr l i câu s 3 3. Xin cho bi t tài c a Anh/ Ch thu c lo i hình nào: Nghiên c u cơ b n thu n túy Ngiên c u cơ b n nh hư ng Nghiên c u ng d ng Tri n khai Mô t Gi i thích D báo Sáng t o 4. Anh ch cho bi t m t nh nghĩa v khoa h c: ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… 5/ Bi n nghiên c u là gì? Căn c xác nh bi n c l p và bi n ph thu c trong phân tích nh lư ng? (2 ) (Câu này em không có tài li u anh L c b sung giúp em nhé) i tư ng nghiên c u: là söï vaät, quaù trình hay hieän töôïng caàn laøm roõ B N CH T, quy luaät vaän ñoäng Khách th nghiên c u: laø heä thoáng söï vaät, quaù trình, hieän töôïng toàn taïi khaùch quan, vaät mang ñoái töôïng nghieân cöùu • Bi n c l p (còn g i là nghi m th c): là các y u t , i u ki n khi b thay i trên i tư ng nghiên c u s nh hư ng n k t qu thí nghi m. Như v y, i tư ng nghiên c u ch a m t ho c nhi u y u t , i u ki n thay i. Nói cách khác k t qu s li u c a bi n ph thu c thu th p ư c thay i theo bi n c l p. Thí d : -3-
Bi n c l p có th là li u lư ng phân bón, lo i phân bón, lư ng nư c tư i, th i gian chi u sáng khác nhau,… (hay còn g i là các nghi m th c khác nhau). Trong bi n c l p, thư ng có m t m c i ch ng hay nghi m th c i ch ng (ch a các y u t , i u ki n m c thông thư ng) ho c nghi m th c ã ư c xác nh mà ngư i nghiên c u không c n tiên oán nh hư ng c a chúng. Các nghi m th c còn l i s ư c so sánh v i nghi m th c i ch ng ho c so sánh gi a các c p nghi m th c v i nhau . • Bi n ph thu c (còn g i là ch tiêu thu th p): là nh ng ch tiêu o c và b nh hư ng trong su t quá trình thí nghi m, hay có th nói k t qu o c ph thu c vào s thay i c a bi n c l p. Thí d : khi nghiên c u s sinh trư ng c a cây mía, các bi n ph thu c ây có th bao g m: chi u cao cây, s lá, tr ng lư ng cây,… và k t qu o c c a bi n ph thu c các nghi m th c khác nhau có th khác nhau. Thí d : tài: “ nh hư ng c a li u lư ng phân N trên năng su t lúa Hè Thu” có các bi n như sau: + Bi n c l p: li u lư ng phân N bón cho lúa khác nhau. Các nghi m th c trong thí nghi m có th là 0, 20, 40, 60 và 80 kgN/ha. Trong ó nghi m th c “ i ch ng” không bón phân N. 2 + Bi n ph thu c: có th là s bông/m , h t ch t/bông, tr ng lư ng h t và năng su t h t (t/ha). 6/ M t cu c i u tra ng u nhiên (10000 ngư i) v vi c làm và thu nh p t i m t thành ph v các ch tiêu: thu nh p/tháng (VN ); trình ào t o (chưa c ào t o; sơ c p; trung c p; cao ng; i h c; th c s ; ti n s ); tu i; gi i tính. Anh/ch hãy cho bi t có th có nh ng phân tích d li u nào t t p h p d li u này. (2 ) Tr l i : Có th có nh ng cách x lý d li u sau : 1. Trình nh hư ng t i viêc làm và thu nh p như th nào 2. Gi i tính nh hư ng t i vi c làm và thu nh p như th nào 3. Tu i nh hư ng t i vi c làm và thu nh p như th nào 4. Trình và gi i tính hư ng t i vi c làm và thu nh p như th nào THI S 2 1. Nghiên c u khoa h c là gì? Phân lo i nghiên c u khoa h c. (1,5 ) 2. i tư ng nghiên c u, khách th nghiên c u là gì ?cho ví d . (2 ) 3. Thông tin sơ c p là gì? (0,5) Nêu các phương pháp thu th p thông tin thông tin sơ c p. (1,5 ) 4. Gi ng và khác nhau gi a mô t nh lư ng, phân tích nh lư ng, nghiên c u nh lư ng (3 ). Cho ví d (1,5 ). -4-
2. i tư ng nghiên c u, khách th nghiên c u là gì ?cho ví d . (2 ) * Ñoái töôïng nghieân cöùu: laø söï vaät, quaù trình hay hieän töôïng caàn laøm roõ B N CH T, quy luaät vaän ñoäng. VD: Ñoái tư ng nghiên c u c a tri t h c là các quy lu t ph quát c a s v t. * Khaùch theå nghieân cöùu: laø heä thoáng söï vaät, quaù trình, hieän töôïng toàn taïi khaùch quan, vaät mang ñoái töôïng nghieân cöùu. Vd: Khaùch theå nghieân cöùu c a tài “S d ng th i gian nhàn r i c a sinh viên” là các trư ng i h c. Khaùch theå nghieân cöùu c a tài “Xác nh bi n pháp h n ch r i ro c a các ngân hàng thương m i qu c doanh” là các ngân hàng thương m i qu c doanh. THI S 3 1. V n nghiên c u là gì? Cho ví d (2 ) 2. Nêu trình t logic c a m t nghiên c u khoa h c (1,5 ) 3. Khái ni m là gì? Cho m t ví d thu c lĩnh v c khoa h c kinh t , qu n tr kinh doanh và ch rõ các n i hàm;(2 ) Th c hi n m r ng khái ni m và t tên cho khái ni m m i. (1 ) 4. Nêu các phương pháp phân tích a bi n, ch rõ các yêu c u v lo i bi n ( nh tính ho c nh lư ng) trong t ng phương pháp. (3,5 ) 1. V n nghiên c u là gì? Cho ví d (2 ) V n khoa h c cũng ư c g i là v n nghi n c u ho c câu h i nghiên c u là câu h i ư c t ra khi ngư i nghiên c u ng trư c mâu thu n gi a tính h n ch c a tri th c khoa h c hi n có v i yêu c u phát tri n tri th c ó trình cao hơn. V n nghiên c u c n ư c trình bày dư i d ng m t câu nghi v n. Fred Kerlinger khuyên: “Hãy trình bày v n nghiên c u m t cách rõ ràng, khúc chi t n ng m t câu nghi v n”. VD: nh ng câu h i trong ph n sau u là ví d c a v n nghiên c u. Ph n này khá hay, m i các anh ch cùng tham kh o: t câu h i B n ch t c a quan sát thư ng t ra nh ng câu h i, t ó t ra “v n ” nghiên c u cho nhà khoa h c và ngư i nghiên c u. Câu h i t ra ph i ơn gi n, c th , rõ ràng (xác nh gi i h n, ph m vi nghiên c u) và làm sao có th th c hi n thí nghi m ki m ch ng, tr l i. Thí d , câu h i: “Có bao nhiêu h c sinh n trư ng hôm nay?”. Câu tr l i ư c th c hi n ơn gi n b ng cách m s lư ng h c sinh hi n di n trư ng. Nhưng m t câu h i khác t ra: “T i sao b n n trư ng hôm nay?”. Rõ ràng cho th y r ng, tr l i câu h i này th c s hơi khó th c hi n, thí nghi m khá ph c t p vì ph i ti n hành i u tra h c sinh. Cách t câu h i thư ng b t u như sau: Làm th nào, bao nhiêu, x y ra âu, nơi nào, khi nào, ai, t i sao, cái gì, …? t câu h i hay t “v n ” nghiên c u là cơ s giúp nhà khoa h c ch n ch nghiên c u (topic) thích h p. Sau khi ch n ch nghiên c u, m t công -5-
vi c r t quan tr ng trong phương pháp nghiên c u là thu th p tài li u tham kh o (tùy theo lo i nghiên c u mà có phương pháp thu th p thông tin khác nhau). Phân lo i “v n ” nghiên c u khoa h c Sau khi t câu h i và “v n ” nghiên c u khoa h c ã ư c xác nh, công vi c ti p theo c n bi t là “v n ” ó thu c lo i câu h i nào. Nhìn chung, “v n ” ư c th hi n trong 3 lo i câu h i như sau: a/ Câu h i thu c lo i th c nghi m. b/ Câu h i thu c lo i quan ni m hay nh n th c. c/ Câu h i thu c lo i ánh giá. a/ Câu h i thu c lo i th c nghi m Câu h i thu c lo i th c nghi m là nh ng câu h i có liên quan t i các s ki n ã x y ra ho c các quá trình có m i quan h nhân-qu v th gi i c a chúng ta. tr l i câu h i lo i n y, chúng ta c n ph i ti n hành quan sát ho c làm thí nghi m; Ho c h i các chuyên gia, hay nh ngư i làm chuyên môn giúp . Câu h i thu c lo i n y có trong các lãnh v c như sinh h c, v t lý, hóa h c, kinh t , l ch s ,… Thí d : Cây lúa c n bao nhiêu phân N phát tri n t t? M t s câu h i có th không có câu tr l i n u như không ti n hành th c nghi m. Thí d , loài ngư i có ti n hóa t các ng v t khác hay không? Câu h i này có th ư c tr l i t các NCKH nhưng ph i h t s c c n th n, và chúng ta không có cơ s và hi u bi t tr l i câu h i n y. T t c các k t lu n ph i d a trên tin c y c a s li u thu th p trong quan sát và thí nghi m. Nh ng suy nghĩ ơn gi n, nh n th c không th tr l i câu h i thu c lo i th c nghi m n y mà ch tr l i cho các câu h i thu c v lo i quan ni m. b/ Câu h i thu c lo i quan ni m hay nh n th c Lo i câu h i này có th ư c tr l i b ng nh ng nh n th c m t cách logic, ho c ch là nh ng suy nghĩ ơn gi n cũng tr l i mà không c n ti n hành th c nghi m hay quan sát. Thí d “T i sao cây tr ng c n ánh sáng?”. Suy nghĩ ơn gi n ây ư c hi u là có s phân tích nh n th c và lý l hay lý do, nghĩa là s d ng các nguyên t c, qui lu t, pháp lý trong xã h i và nh ng cơ s khoa h c có trư c. C n chú ý s d ng các qui lu t, lu t l trong xã h i ã ư c áp d ng m t cách n nh và phù h p v i “v n ” nghiên c u. c/ Câu h i thu c lo i ánh giá Câu h i thu c l ai ánh giá là câu h i th hi n giá tr và tiêu chu n. Câu h i này có liên quan t i vi c ánh giá các giá tr v o c ho c giá tr th m m . tr l i các câu h i lo i n y, c n hi u bi t nét c trưng gi a giá tr th c ch t và giá tr s d ng. Giá tr th c ch t là giá tr hi n h u riêng c a s v t mà không l thu c vào cách s d ng. Giá tr s d ng là s v t ch có giá tr khi nó áp ng ư c nhu c u s d ng và nó b ánh giá không còn giá tr khi nó không còn áp ng ư c nhu c u s d ng n a. Thí d : “Th nào là h t g o có ch t lư ng cao?”. Cách phát hi n “v n ” nghiên c u khoa h c Các “v n ” nghiên c u khoa h c thư ng ư c hình thành trong các tình hu ng sau: * Quá trình nghiên c u, c và thu th p tài li u nghiên c u giúp cho nhà khoa h c phát hi n ho c nh n ra các “v n ” và t ra nhi u câu h i c n nghiên c u (phát tri n “v n ” r ng hơn nghiên c u). ôi khi ngư i nghiên c u th y m t i u gì ó chưa rõ trong nh ng nghiên c u trư c và mu n ch ng minh l i. ây là tình hu ng quan tr ng nh t xác nh “v n ” nghiên c u. -6-
* Trong các h i ngh chuyên , báo cáo khoa h c, k thu t, … ôi khi có nh ng b t ng, tranh c i và tranh lu n khoa h c ã giúp cho các nhà khoa h c nh n th y ư c nh ng m t y u, m t h n ch c a “v n ” tranh c i và t ó ngư i nghiên c u nh n nh, phân tích l i và ch n l c rút ra “v n ” c n nghiên c u. * Trong m i quan h gi a con ngư i v i con ngư i, con ngư i v i t nhiên, qua ho t ng th c t lao ng s n xu t, yêu c u k thu t, m i quan h trong xã h i, cư x , … làm cho con ngư i không ng ng tìm tòi, sáng t o ra nh ng s n ph m t t hơn nh m ph c v cho nhu c u i s ng con ngư i trong xã h i. Nh ng ho t ng th c t này ã t ra cho ngư i nghiên c u các câu h i hay ngư i nghiên c u phát hi n ra các “v n ” c n nghiên c u. * “V n ” nghiên c u cũng ư c hình thành qua nh ng thông tin b c xúc, l i nói phàn nàn nghe ư c qua các cu c nói chuy n t nh ng ngư i xung quanh mà chưa gi i thích, gi i quy t ư c “v n ” nào ó. * Các “v n ” hay các câu h i nghiên c u ch t xu t hi n trong suy nghĩ c a các nhà khoa h c, các nhà nghiên c u qua tình c quan sát các hi n tư ng c a t nhiên, các ho t ng x y ra trong xã h i hàng ngày. * Tính tò mò c a nhà khoa h c v i u gì ó cũng t ra các câu h i hay “v n ” nghiên c u. 2. Nêu trình t logic c a m t nghiên c u khoa h c (1,5 ) Trình töï logic cuûa NCKH – Phaùt hieän vaán ñeà (caâu hoûi NC) – Ñaët giaû thuyeát (caâu traû lôøi sô boä) – Phöông phaùp thu thaäp thoâng tin (xaùc ñònh luaän chöùng) – Luaän cöù lyù thuyeát (cô sôû lyù luaän) – Luaän cöù thöïc tieãn (quan saùt, thöïc nghieäm, phoûng vaán…) – Phaân tích, baøn luaän keát quaû xöû lyù thoâng tin – Toång hôïp keát quaû, keát luaän vaø khuyeán nghò 3. Khái ni m là gì? Cho m t ví d thu c lĩnh v c khoa h c kinh t , qu n tr kinh doanh và ch rõ các n i hàm;(2 ) Th c hi n m r ng khái ni m và t tên cho khái ni m m i. (1 ) Khaùi nieäm? Laø hình thöùc tö duy cuûa con ngöôøi, phaûn aùnh nhöõng thuoäc tính chung nhaát, chuû yeáu, baûn chaát cuûa söï vaät, hieän töôïng. Noäi haøm cuûa khaùi nieäm: toaøn theå nhöõng thuoäc tính chung nhaát, baûn chaát ñöôïc phaûn aùnh trong khaùi nieäm. M r ng ngo i diên: Laø thu heïp noäi haøm –môû roäng ngoaïi dieân baèng vieäc boû bôùt caùc thuoäc tính trong noäi haøm • VÍ duï: cty coå phaàn • (i)V n i u l ư c chia thành nhi u ph n b ng nhau g i là c ph n; -7-
• (ii)C ông ch ch u trách nhi m v n và các nghĩa v tài s n khác c a công ty trong ph m vi s v n ã góp; • (iii)C ông có quy n t do chuy n như ng c ph n c a mình cho ngư i khác, tr trư ng h p c ông s h u c ph n ưu ãi bi u quy t; • (iv)C ông có th là t ch c, cá nhân; s lư ng c ông t i thi u là ba và không h n ch s lư ng t i a. • ư c quy n phát hành c phi u ra công chúng Bài tham kh o M T S KHÁI NI M C A LÝ THUY T KINH T H C PHÁT TRI N ANG Ư C V N D NG NƯ C TA HI N NAY TS. TR N ANH PHƯƠNG Trong hơn 20 năm i m i c a Vi t Nam v a qua ã và ang có khá nhi u các khái ni m c a lý thuy t kinh t h c phát tri n ư c v n d ng vào th c ti n nư c ta. Tuy nhiên, trên th c t cũng như trong nh n th c c a chúng ta chưa h n ã có s th ng nh t v n i hàm khoa h c và cơ s th c ti n c a các khái ni m ó. Bài vi t này s góp ph n trao i thêm v i b n c nh ng thông tin cơ b n v m t s khái ni m ó và th c ti n v n d ng vào nư c ta. ã có r t nhi u khái ni m c a lý thuy t kinh t h c phát tri n mà cơ s xu t phát c a nó là t các khái ni m r t cơ b n c a lý thuy t kinh t h c hi n i ã có trên th gi i t hơn n a th k qua (ch y u là t các nư c phương Tây ã có n n công nghi p TBCN phát tri n) ư c du nh p và v n d ng vào công cu c i m i, phát tri n kinh t th trư ng theo nh hư ng XHCN nư c ta hơn 20 năm v a qua. Dư i ây, ch c p n m t s khái ni m cơ b n nh t ã ư c chính th c hoá trong các văn ki n c a ng, Nhà nư c ta và nhi u công trình khoa h c, các sách, báo thông tin, ph n ánh. ó là các khái ni m: tăng trư ng kinh t , phát tri n kinh t , và phát tri n b n v ng 1. Tăng trư ng kinh t Theo lý thuy t tăng trư ng và phát tri n kinh t c a kinh t h c phát tri n, tăng trư ng kinh t là m t ph m trù kinh t di n t ng thái bi n i v m t lư ng c a n n kinh t c a m t qu c gia. o lư ng k t q a s n xu t xã h i hàng năm, dùng làm thư c o so sánh qu c t v m t lư ng c a trình phát tri n kinh t gi a các nư c, các nư c có n n kinh t th trư ng v n thư ng s d ng 2 lo i ch tiêu kinh t t ng h p: T ng s n ph m qu c dân ( Gross National Product, vi t t t là GNP), t ng s n ph m qu c n i (Gross Domestic Product, vi t t t là GDP). Hai ch tiêu này khi s d ng có tác d ng khác nhau: GNP ph n ánh quá trình gia tăng giá tr t ng s n lư ng hàng hoá và d ch v c a qu c gia i v i các nư c có n n kinh t m ã khá phát tri n, còn GDP ph n ánh quá trình gia tăng giá tr t ng s n lư ng hàng -8-
hoá và d ch v c a qu c gia i v i nh ng nư c có n n kinh t khép kín ho c ã m nhưng còn ch m phát tri n; và do ó cùng d n theo m c tăng tương ng c a các ch tiêu ó tính theo bình quân u ngư i dân. Các ch tiêu này ph n ánh m c tăng trư ng s n xu t hàng hoá và d ch v c a m i qu c gia sau m t giai o n nh t nh nào ó ư c bi u th b ng ch s % (thư ng là 1 năm). Theo ó, liên h v i vi c v n d ng vào Vi t Nam su t hơn 20 năm i m i v a qua, chúng ta v n s d ng ch s GDP và tương ng theo GDP/ngư i là phù h p v i trình phát tri n kinh t hi n t i c a nư c ta và thông l qu c t . 2. Phát tri n kinh t Cũng theo lý thuy t tăng trư ng và phát tri n kinh t c a kinh t h c phát tri n: Phát tri n kinh t là khái ni m có n i dung ph n ánh r ng hơn so v i khái ni m tăng trư ng kinh t . N u như tăng trư ng kinh t v cơ b n ch là s gia tăng thu n tuý v m t lư ng c a các ch tiêu kinh t t ng h p: GNP, GNP/ u ngư i hay GDP, GDP/ u ngư i… thì phát tri n kinh t ngoài vi c bao hàm quá trình gia tăng ó, còn có m t n i hàm ph n ánh r ng l n hơn, sâu s c hơn, ó là nh ng bi n i v m t ch t c a n n kinh t - xã h i, mà trư c h t là s chuy n d ch cơ c u kinh t theo hư ng CNH,H H và kèm theo ó là vi c không ng ng nâng cao m c s ng toàn dân, trình phát tri n văn minh xã h i th hi n hàng lo t tiêu chí như: thu nh p th c t , tu i th trung bình, t l ch t c a tr sơ sinh, trình dân trí, b o v môi trư ng, và kh năng áp d ng các thành t u khoa h c - k thu t vào phát tri n kinh t - xã h i… V i n i hàm r ng l n trên ây, v cơ b n khái ni m phát tri n kinh t ã áp ng ư c các nhu c u t ra cho s phát tri n toàn di n nhi u lĩnh v c kinh t , văn hoá, xã h i… Tuy nhiên như ã bi t, trong kho ng hơn hai th p niên v a qua, do xu h ng h i nh p, khu v c hoá, toàn c u hoá phát tri n ngày càng m nh m hơn nên ã n y sinh nhi u v n dù là ph m vi t ng qu c gia, lãnh th riêng bi t, song l i có nh hư ng chung n s phát tri n c a c khu v c và toàn th gi i, trong ó có nh ng v n c c kỳ ph c t p, nan gi i òi h i ph i có s chung s c c a c c ng ng nhân lo i, ví d như: môi trư ng s ng, thiên tai, d ch b nh, chi n tranh, kh ng b … T ó òi h i s phát tri n c a m i qu c gia, lãnh th và c th gi i ph i ư c nâng lên t m cao m i c v chi u r ng và chi u sâu c a s h p tác, phát tri n. Th c ti n ó ã thúc y s ra i m t khái ni m m i v phát tri n mang n i hàm ph n ánh t ng h p hơn, toàn di n hơn t t c các khái ni m v tăng trư ng kinh t , phát tri n kinh t …, ó là khái ni m phát tri n b n v ng mà sau ây ta s xem xét k hơn. 3. Phát tri n b n v ng Khái ni m “phát tri n b n v ng” xu t hi n trong phong trào b o v môi trư ng t nh ng năm u c a th p niên 70 c a th k 20. Năm 1987, trong Báo cáo “Tương lai chung c a chúng ta” c a H i ng Th gi i v Môi trư ng và Phát tri n (WCED) c a Liên h p qu c, “phát tri n b n v ng” ư c nh nghĩa “là s phát tri n áp ng ư c nh ng yêu c u c a -9-
hi n t i, nhưng không gây tr ng i cho vi c áp ng nhu c u c a các th h mai sau”. H i ngh Thư ng nh Trái t v Môi trư ng và phát tri n t ch c Rio de Janeiro (Braxin) năm 1992 và H i ngh Thư ng nh Th gi i v Phát tri n b n v ng t ch c Johannesburg (C ng hoà Nam Phi) năm 2002 ã xác nh “phát tri n b n v ng” là quá trình phát tri n có s k t h p ch t ch , h p lý và hài hoà gi a 3 m t c a s phát tri n, g m: phát tri n kinh t (n n t ng là tăng trư ng kinh t ), phát tri n xã h i (m c tiêu là th c hi n ti n b , công b ng xã h i; xoá ói gi m nghèo và gi i quy t vi c làm) và b o v môi trư ng (m c tiêu là x lý, kh c ph c ô nhi m, ph c h i và c i thi n ch t lư ng môi trư ng; phòng ch ng cháy và ch t phá r ng; khai thác h p lý và s d ng ti t ki m tài nguyên thiên nhiên). Tiêu chí ánh giá s phát tri n b n v ng là s tăng trư ng kinh t n nh; th c hi n t t ti n b và công b ng xã h i; khai thác h p lý, s d ng ti t ki m tài nguyên thiên nhiên, b o v và nâng cao ư c ch t lư ng môi trư ng s ng. Phát tri n b n v ng là nhu c u c p bách và xu th t t y u trong ti n trình phát tri n c a xã h i loài ngư i, vì v y ã ư c các qu c gia trên th gi i ng thu n xây d ng thành Chương trình ngh s cho t ng th i kỳ phát tri n c a l ch s . T i H i ngh Thư ng nh Trái t v Môi trư ng và phát tri n ư c t ch c năm 1992 Rio de Janeiro (Braxin), 179 nư c tham gia H i ngh ã thông qua Tuyên b Rio de Janeiro v môi trư ng và phát tri n bao g m 27 nguyên t c cơ b n và Chương trình ngh s 21 (Agenda 21) v các gi i pháp phát tri n b n v ng chung cho toàn th gi i trong th k 21. H i ngh khuy n ngh t ng nư c căn c vào i u ki n và c i m c th xây d ng Chương trình ngh s 21 c p qu c gia, c p ngành và a phương. Mư i năm sau, t i H i ngh Thư ng nh Th gi i v Phát tri n b n v ng t ch c năm 2002 Johannesburg (C ng hoà Nam Phi), 166 nư c tham gia H i ngh ã thông qua B n Tuyên b Johannesburg và B n K ho ch th c hi n v phát tri n b n v ng. H i ngh ã kh ng nh l i các nguyên t c ã ra trư c ây và ti p t c cam k t th c hi n y Chương trình ngh s 21 v phát tri n b n v ng. T sau H i ngh Thư ng nh Trái t v Môi trư ng và phát tri n ư c t ch c t i Rio de Janeiro (Braxin) năm 1992 n nay ã có 113 nư c trên th gi i xây d ng và th c hi n Chương trình ngh s 21 v phát tri n b n v ng c p qu c gia và 6.416 Chương trình ngh s 21 c p a phương, ng th i t i các nư c này u ã thành l p các cơ quan c l p tri n khai th c hi n chương trình này. Các nư c trong khu v c như Trung Qu c, Vi t Nam Thái Lan, Singapore, Malaysia… u ã xây d ng và th c hi n Chương trình ngh s 21 v phát tri n b n v ng. V phía Vi t Nam, ng và Nhà nư c ta t nhi u năm qua ã luôn nh n th c sâu s c v t m quan tr ng c a s phát tri n b n v ng không ch riêng v i Vi t Nam mà còn có liên i trách nhi m v i s phát tri n b n v ng chung c a toàn c u. Chính ph ta ã c nhi u oàn c p cao tham gia các H i ngh nói trên và cam k t th c hi n phát tri n b n v ng; ã ban hành và tích c c th c hi n “K ho ch qu c gia v Môi trư ng và Phát tri n b n v ng giai o n 1991-2000″ (Quy t nh s 187-CT ngày 12 tháng 6 năm 1991), t o ti n cho quá trình phát tri n b n v ng Vi t Nam. Quan i m phát tri n b n v ng ã ư c kh ng nh trong Ch th s 36-CT/TW ngày 25 tháng 6 năm 1998 c a B Chính tr v tăng cư ng công - 10 -
tác b o v môi trư ng trong th i kỳ CNH, H H t nư c, trong ó nh n m nh: “B o v môi trư ng là m t n i dung cơ b n không th tách r i trong ư ng l i, ch trương và k ho ch phát tri n kinh t - xã h i c a t t c các c p, các ngành, là cơ s quan tr ng b o m phát tri n b n v ng, th c hi n th ng l i s nghi p CNH, H H”. Quan i m phát tri n b n v ng ã ư c tái kh ng nh trong các văn ki n c a i h i i bi u toàn qu c l n th IX (2001) c a ng C ng s n Vi t Nam và trong Chi n lư c phát tri n kinh t - xã h i 2001- 2010 là: “Phát tri n nhanh, hi u qu và b n v ng, tăng trư ng kinh t i ôi v i th c hi n ti n b , công b ng xã h i và b o v môi trư ng” và “Phát tri n kinh t - xã h i g n ch t v i b o v và c i thi n môi trư ng, b o m s hài hoà gi a môi trư ng nhân t o v i môi trư ng thiên nhiên, gi gìn a d ng sinh h c”. G n ây, i h i X (2006) c a ng cũng ã rút ra 5 bài h c kinh nghi m l n t th c ti n phát tri n hơn 20 năm i m i v a qua và ó cũng là tư tư ng ch o v phát tri n kinh t - xã h i nư c ta giai o n 5 năm 2006- 2010 và k c nhi u năm ti p theo. Trong ó, bài h c u tiên ã ư c ng ta c bi t nh n m nh là “Bài h c v phát tri n nhanh và b n v ng”. Phát tri n b n v ng rõ ràng ã và ang tr thành ư ng l i, quan i m c a ng và nh hư ng chính sách phát tri n c a Nhà nư c. th c hi n m c tiêu phát tri n b n v ng, nh ng năm v a qua ã có nhi u ch th , ngh quy t khác c a ng, nhi u văn b n quy ph m pháp lu t c a Nhà nư c ã ư c ban hành và tri n khai th c hi n; nhi u chương trình, tài nghiên c u v lĩnh v c này ã ư c ti n hành và thu ư c nh ng k t qu bư c u. Nh ó, nhi u n i dung cơ b n v phát tri n b n v ng ã i vào cu c s ng và d n d n tr thành xu th t t y u trong s phát tri n c a t nư c. Như v y là theo t ng thang b c ti n trình phát tri n c a lý thuy t kinh t h c phát tri n hi n i mà các khái ni m cơ b n nh t c a lý thuy t này như ã c p nh ng nét khái quát nh t trên ây ã cho th y, cho n th i i m này thì phát tri n b n v ng ã và ang còn là khái ni m ư c s d ng ph bi n nh t trên toàn th gi i ương i và n i hàm ph n ánh c a nó là r t r ng l n, sâu s c. 4. Nêu các phương pháp phân tích a bi n, ch rõ các yêu c u v lo i bi n ( nh tính ho c nh lư ng) trong t ng phương pháp. (3,5 ) Nghieân cöùu ñònh tính (Qualitative Research ) • c trưng căn b n c a nghiên c u nh tính là: (1) s d ng m u i u tra nh , các trư ng h p i n hình; (2) d li u phi c u trúc; (3) phân tích d li u phi th ng kê; (4) k t lu n rút ra là nh ng hi u bi t v b n ch t, quy lu t c a i tư ng nghiên c u. • Hai nh hư ng quan tr ng nh t c a nghiên c u nh tính là nghiên c u lý thuy t n n t ng (grounded theory) và nghiên c u tình hu ng i n hình (case studies). Nghieân cöùu ñònh löôïng (Quantitative Research) • Các c trưng c a nghiên c u nh lư ng – M u i u tra l n – D li u nh lư ng – Phân tích d li u b ng phương pháp nh lư ng – K t lu n là nh ng b n ch t, quy lu t th ng kê • M ts nh hư ng nghiên c u nh lư ng - 11 -
– Ki m nh lý thuy t khoa h c d a vào phương sai (tương quan, h i quy, ki m nh thang o, phân tích nhân t , phân tích bi t s , phân tích c m – Mô hình toán v n t i, ph c v ám ông, qu nlý d tr THI S 4 1. Hãy nêu các phương pháp phát hi n v n nghiên c u. (1 ) 2. Trình bày các cách t tên tài. (1 ) 3. Nêu các phương pháp x lý thông tin nh tính. (1 ) 4. Nêu các phương pháp phân tích thông tin nh lư ng. (1 ) 5. tài nghiên c u khoa h c ư c ánh giá theo các khía c nh nào? (1 ) 6. Sau khoá h c “phương pháp lu n nghiên c u khoa h c” b n có phát hi n ư c v n khoa h c nào? t tên cho tài nghiên c u này và thi t l p m c c a ph n lu n c lý thuy t (5 ) THI S 5 1. i tư ng nghiên c u là gì? Cho ví d . (1 ) 2. Nêu n i dung lu n c lý thuy t c a m t tài nghiên c u khoa h c? (1 ) 3. Phương pháp nghiên c u khoa h c là gì? N i dung trình bày phương pháp nghiên c u khoa h c trong báo cáo k t qu nghiên c u? (1 ) 4. Nêu các phương pháp thu th p thông tin. (1 ) 5. Nêu nh ng phương pháp phân tích thông tin nh lư ng . (1 ) 6. Sau khoá h c “phương pháp lu n nghiên c u khoa h c” b n có phát hi n ư c v n khoa h c nào? t tên cho tài nghiên c u này và thi t l p m c c a ph n lu n c lý thuy t (5 ) THI S 6 1. Gi s khái ni m ngân hàng ã ư c chu n hoá: “ngân hàng là t ch c trung gian tài chính h p pháp, th c hi n các ch c năng thanh toán, huy ng và cho vay v n trong n n kinh t ”. B ng cách m r ng (ho c thu h p) n i hàm khái ni m, anh/ch hãy xây d ng khái ni m qu tín d ng nhân dân; công ty tài chính. (1,5 ) 2. M i quan h gi a i tư ng nghiên c u, khách th nghiên c u và i tư ng kh o sát c a tài nghiên c u? Cho ví d . (1,5 ) 3. c trưng logic c a m t nghiên c u nh lư ng? cho ví d (1,5 ) 4. Lu n c lý thuy t c a tài khoa h c là gì? N i dung khi trình bày lu n c lý thuy t c a m t tài nghiên c u. (1,5 ) 5. Hãy ch n cho mình m t tài nghiên c u và xác nh: tên tài; i tư ng nghiên c u; khách th nghiên c u; i tư ng kh o sát; d ki n ngu n và phương pháp thu th p thông tin; l p m c cho ph n lu n c lý thuy t. (4 ) THI S 7 1. B n ch t logic c a nghiên c u khoa h c là gì? Cho ví d . 2. Tính m i c a m t tài khoa h c ư c ánh giá các khía c nh nào? 3. Nêu nh ng cách t tên tài nghiên c u? cho ví d 4. Khách th nghiên c u là gì? Cho ví d . 5. Phân lo i phương pháp ch n m u? 6. M t ngư i nghiên c u ã ch n tài “ ánh giá nhu c u h c viên cao h c c a i h c A”. Anh/Ch hãy giúp: - 12 -
a. L p m c c a ph n lu n c lý thuy t b. Xác nh lo i thông tin, ngu n thông tin c n thu th p. c. Hư ng d n s d ng internet tìm ki m thông tin ( ti ng Anh và ti ng Vi t) 1.Baûn chaát logic cuûa NCKH laø gì? Cho ví duï Traû lôøi: • Caùc thao taùc logic trong nghieân cöùu KH Tö duy khaùi nieäm Tö duy: laø caùch thöùc maø con ngöôøi luaän giaûi veà theá giôùi khaùch quan thoâng qua khaùi nieäm, phaùn ñoaùn vaø suy luaän. Khaùi nieäm: laø hình thöùc tö duy cuûa con ngöôøi, phaûn aùnh nhöõng thuoäc tính chung nhaát, chuû yeáu, baûn chaát cuûa söï vaät, hieän töôïng. • Quaù trình hình thaønh khaùi nieäm: töø caûm giaùc, tri giaùc, nhôø khaùi quaùt hoaù maø hình thaønh KN. Khaùi nieäm goàm 2 boä phaän hôïp thaønh: • Noäi haøm cuûa khaùi nieäm: toaøn theå nhöõng thuoäc tính chung nhaát, baûn chaát ñöôïc phaûn aùnh trong khaùi nieäm. • Ngoaïi dieân cuûa khaùi nieäm: laø toaøn theå nhöõng söï vaät, hieän töôïng, quaù trình chöùa nhöõng thuoäc tính baûn chaát ñöôïc phaûn aùnh trong khaùi nieäm • VD: Khaùi nieäm” khoa hoïc” coù noäi haøm laø”heä thoáng tri thöùc veà baûn chaát söï vaät”, coøn ngoaïi dieân laø caùc loaïi khoa hoïc, nhö khoa hoïc töï nhieân, khoa hoïc xaõ hoäi, khoa hoïc kyõ thuaät... Khaùi nieäm ñöôïc bieåu ñaït bôûi ñònh nghóa. Ñònh nghóa 1 khaùi nieäm laø taùch ngoaïi dieân cuûa khaùi nieäm ñoù ra khoûi khaùi nieäm gaàn noù vaø chæ roõ noäi haøm Phaùn ñoaùn: • Laø hình thöùc cuûa tö duy, bieåu hieän quan heä giöõa caùc khaùi nieäm. • VD: noâng nghieäp laø coäi nguoàn cuûa vaên hoaù. • Phaùn ñoaùn laø 1 caâu, ngay caû khi chæ coù 1 töø. Caùc loaïi phaùn ñoaùn theo chaát Phaùn ñoaùn khaúng ñònh Phaùn ñoaùn phuû ñònh Phaùn ñoaùn xaùc suaát Phaùn ñoaùn hieän thöïc Phaùn ñoaùn taát nhieân Caùc loaïi phaùn ñoaùn theo löôïng: Phaùn ñoaùn chung; moïi s laø p Phaùn ñoaùn rieâng: moät soá s laø p Phaùn ñoaùn ñôn nhaát: chæ coù s laø p Caùc phaùn ñoaùn phöùc hôïp: Phaùn ñoaùn lieân keát: s vöøa laø p1 vöøa laø p2 Phaùn ñoaùn löïa choïn: s hoaëc laø p1 hoaëc p2 Phaùn ñoaùn coù ñieàu kieän: s laø p neáu... Phaùn ñoaùn töông ñöông: s ... khi vaø chæ khi ... p... Suy luaän - 13 -
Laø hình thöùc tö duy, töø moät hay nhieàu phaùn ñoaùn ñaõ coù (tieàn ñeà) maø ruùt ra moät phaùn ñoaùn môùi (keát luaän). Coù ba hình thöùc suy luaän: - Dieãn dòch: ñi töø nguyeân lyù chung tôí caù bieät VD: Moïi ngöôøi ñeàu cheát; Oâng A laø ngöôøi; Vaäy oâng A roài cuõng seõ cheát - Quy naïp: töø rieâng leû ñeå ñi ñeán keát luaän chung VD: Haøng loaït nghieân cöùu veà moâi tröôøng vuøng Chaâu AÙ- Thaùi Bình Döông cho thaáy: Ñaát ñai thoaùi hoùa; Röøng giaûm maïnh; OÂ nhieãm khoâng khí; OÂ nhieãm ñoâ thò taêng nhanh;...taát caû caùi rieâng ñoù daãn veà caùi chung: Thaûm hoïa moâi tröôøng ñang ñe doïa khu vöïc Chaâu AÙ- Thaùi Bình Döông - Loaïi tyû (loaïi suy, töông töï): töø moät soá thuoäc tính gioáng nhau cuûa 2 ñoái töôïng maø ruùt ra nhöõng thuoäc tính gioáng nhau khaùc cuûa 2 ñoái töôïng ñoù. VD: Ñoäc toá naøy gaây haïi cho chuoät; Ñoäc toá naøy hoaøn toaøn coù theå gaây haïi cho ngöôøi. • Caáu truùc logic cuûa moät chuyeân khaûo khoa hoïc Xeùt veà caáu truùc logic thì ñeàu coù 3 boä phaän hôïp thaønh: Luaän ñeà, luaän cöù, luaän chöùng Luaän ñeà: Ñieàu caàn chöùng minh hoaëc baùc boû, traû lôøi cauâ hoûi” Caàn chöùng minh ñieàu gì?” Luaän cöù: baèng chöùng duøng chöùng minh luaän ñeà, traû lôøi caâu hoûi:”chöùng minh baèng caùi gì?” Coù 2 loaïi luaän cöù:Luaän cöù lyù thuyeát, luaän cöù thöïc tieãn Luaän chöùng: caùch thöùc, quy taéc, phöông phaùp toå chöùc 1 pheùp chöùng minh, traû lôøi caâu hoûi:”chöùng minh baèng caùch naøo?” Coù 2 loaïi luaän chöùng luaän chöùng logic (suy luaän dieãn dòch, quy naïp, loaïi suy) luaän chöùng ngoaøi logic (phöông phaùp tieáp caän vaø phöông phaùp thu thaäp thoâng tin) Baûn chaát cuûa NCKH: tìm luaän cöù ñeå chöùng minh hoaëc baùc boû luaän ñeà. VD: Phaân tích chuyeân khaûo khoa hoïc theo caáu truùc logic “Treû sô sinh thöôøng hay maéc phaûi caên beänh dò öùng thöùc aên. Tuy nhieân ñieàu naøy khoâng hoaøn toaøn do loãi veà söï chaêm soùc cuûa ngöôøi meï, maø phuï thuoäc chuû yeáu vaøo theâ traïng cuûa cha meï. Neáu khoâng ngöôøi naøo trong 2 boâ meï bò dò öùng thì tæ leä dò öùng thöùc aên cuûa treû chæ ôû möùc20%. Neáu moät trong 2 ngöôøi maéc phaûi chöùng beänh ñoù, thì tyû leä dò öùng ôû treû laø 40%. Coøn neáu caû 2 boá meï ñeàu bò dò öùng thì tæ leä naøy ôû treû leân tôùi 60%” Luaän ñeà: Treû sô sinh thöôøng hay maéc phaûi caên beänh dò öùng thöùc aên. Tuy nhieân ñieàu naøy khoâng hoaøn toaøn do loãi veà söï chaêm soùc cuûa ngöôøi meï, maø phuï thuoäc chuû yeáu vaøo theâ traïng cuûa cha meï. Luaän cöù: Neáu khoâng ngöôøi naøo trong 2 boâ meï bò dò öùng thì tæ leä dò öùng thöùc aên cuûa treû chæ ôû möùc20%. Neáu moät trong 2 ngöôøi maéc phaûi chöùng beänh ñoù, thì tyû leä dò öùng ôû treû laø 40%. Coøn neáu caû 2 boá meï ñeàu bò dò öùng thì tæ leä naøy ôû treû leân tôùi 60% Luaän chöùng: Phöông phaùp suy luaän: quy naïp • Trình töï logic cuûa NCKH – Phaùt hieän vaán ñeà (caâu hoûi NC) – Ñaët giaû thuyeát (caâu traû lôøi sô boä) – Phöông phaùp thu thaäp thoâng tin (xaùc ñònh luaän chöùng) – Luaän cöù lyù thuyeát (cô sôû lyù luaän) – Luaän cöù thöïc tieãn (quan saùt, thöïc nghieäm, phoûng vaán…) – Phaân tích, baøn luaän keát quaû xöû lyù thoâng tin – Toång hôïp keát quaû, keát luaän vaø khuyeán nghò - 14 -
2.Tính môùi cuûa moät ñeà taøi NCKH ñöôïc ñaùnh giaù ôû khía caïnh naøo? Traû lôøi: Tính môùi cuûa ñeà taøi NCKH ñaùnh giaù döïa treân luaän ñeà, luaän ñeà laø ñieàu caàn chöùng minh trong chuyeân khaûo khoa hoïc NCKH phaûi taïo ra thoâng tin môùi, thoâng tin môùi ñöôïc xem xeùt ôû 2 maët: chaát löôïng vaø soá löôïng Chaât löôïng thoâng tin môùi phaûi ñaûm baûo caùc tieâu chí Tính môùi meõ, ñaàu tieân ñöôïc khaùm phaù, coâng boá Laø phaùt hieän môùi veà phöông phaùp giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà cuï theå Tính chính xaùc khaùch quan, tính ñuùng ñaén cuûa nhöõng luaän ñieåm khoa hoïc môùi phaùt hieän Tính trieån voïng thoâng tin, neâu leân ñöôïc nhöõng yù töôûng cho khoa hoïc, coù khaû naêng ñöa khoa hoïc tieán xa hôn, taïo ra xu theá nghieân cöùu môùi, nhöõng khaû naêng öùng duïng môùi 3.Neâu nhöõng caùch ñaët teân ñeà taøi nghieân cöùu? Cho ví duï Traû lôøi: Teân ñeà taøi trong noäi dung phaûi phaûn aùnh coâ ñoïng nhaát noäi dung nghieân cöùu cuûa ñeà taøi, noù chæ ñöôïc mang 1 yù nghóa heát söùc khuùc chieát, ñôn trò, khoâng ñöôïc pheùp hieåu nhieàu nghóa Hình thöùc: laø 1 ngöõ chöù khoâng phaûi 1 caâu, cuoái teân ñeà taøi khoâng coù daáu chaám caâu. Coù vaøi taøi lieäu quy ñònh teân ñeà taøi khoâng neân quaù 20 töø Teân ñeà taøi khoâng neân söû duïng caùc cuïm töø coù ñoä baát ñònh cao veà thoâng tin, ñaïi loaïi nhö: veà vaán ñeà...;thöû baøn veà...;vaøi suy nghó veà... Haïn cheá laïm duïng nhöõng cuïm töø muïc ñích ñeå ñaët teân ñeà taøi nhö cuïm töø: ñeå, nhaèm, goùp phaàn... VD: (...)nhaèm naâng cao chaát löôïng Moät soá maãu veà caùch caáu taïo teân ñeà taøi Caáu truùc ñoái töôïng nghieân cöùu: “Caáu truùc caâu tieáng Laøo” Caáu truùc giaû thuyeát khoa hoïc:”Phoâng löu tröõ Uûy Ban haønh chính Haø Noäi(1954-1975) – nguoàn söû lieäu chöõ vieát nghieân cöùu lòch söû thuû ñoâ” Caáu truùc muïc tieâu nghieân cöùu: “ Ñaëc ñieåm khu heä thuù Ba Vì” Caáu truùc muïc tieâu + phöông tieän : “Chuyeån hoùa pheá lieäu ligno – xenluloza nhôø naám sôïi baèng phöông phaùp leân men raén” Caáu truùc muïc tieâu + moâi tröôøng: “Ñaëc tröng sinh hoïc cô baûn veà söï phaùt trieãn cô theå vaø söï sinh ñeû cuûa phuï nöõ vuøng noâng thoân Ñoàng baèng Baéc boä” Caáu truùc muïc tieâu + phöông tieän+ moâi tröôøng:” Söû duïng kyõ thuaät kích hoaït nô tron ñeå khaûo saùt söï phaân boá cuûa caùc nguyeân toá ñaát hieám trong moät soá khoaùng vaät VN” 4.Khaùch theå nghieân cöùu laø gì? Cho VD Traû lôøi: Khaùch theå nghieân cöùu laø heä thoáng söï vaät toàn taïi khaùch quan trong caùc moái lieân heä maø ngöôøi nghieân cöùu caàn khaùm phaù, laø vaät mang ñoái töôïng nghieân cöùu. VD: Khaùch theå nghieân cöùu cuûa ñeà taøi “Xaùc ñònh bieän phaùp haïn cheá ruûi ro cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh” laø caùc ngaân haøng thöông maïi quoác doanh. 5.Phaân loaïi phöông phaùp choïn maãu? Traû lôøi; - 15 -
Vieäc choïn maãu phaûi baûo ñaûm vöøa mang tính ngaãu nhieân, vöøa mang tính ñaïi dieän, traùnh choïn maãu theo ñònh höôùng chuû quan cuûa ngöôøi nghieân cöùu. Coù 1 soá caùch choïn maãu sau: - Maãu ngaãu nhieân: laø quaù trình choïn maãu sao cho moãi ñôn vò laáy maãu trong caáu truùc coù moät cô hoäi hieän dieän trong maãu baèng nhau - Maãu heä thoáng: moät ñoái töôïng goàm nhieàu ñôn vò ñöôïc ñaùnh soá thöù töï.Choïn moät ñôn vò ngaãu nhieân coù soá thöù töï baát kyø. Laáy moät soá baát kyø laøm khoaûng caùch maãu,coäng vaøo soá thöù töï cuûa maãu ñaàu tieân - Maãu ngaãu nhieân phaân taàng: ñoái töôïng ñieàu tra ñöôïc chia thaønh nhieàu lôùp, moãi lôùp coù nhöõng ñaëc tröng ñoàng nhaát. Töø moãi lôùp, ngöôøi nghieân cöùu coù theå thöïc hieän theo kyõ thuaät laáy maãu ngaãu nhieân. - Maãu heä thoáng phaân taàng: laáy maãu ñöôïc thöïc hieän treân cô sôû phaân chia ñoái töôïng thaønh nhieàu lôùp, moãi lôùp coù nhöõng ñaëc tröng ñoàng nhaát. Ñoái vôùi moãi lôùp, ngöôøi nghieân cöùu thöïc hieän theo kyõ thuaät laáy maãu heä thoáng. - Laáy maãu töøng cuïm: ñoái töôïng ñieàu tra ñöôïc chia thaønh nhieàu cuïm , moãi cuïm khoâng chöùa ñöïng nhöõng ñôn vò ñoàng nhaát maø dò bieät. Vieäc laáy maãu ñöôïc thöïc hieän trong töøng cuïm theo caùch laáy maãu ngaãu nhieân hoaëc laáy maãu heä thoáng. 6.Moät ngöôøi nghieân cöùu choïn ñeà taøi” Ñaùnh giaù nhu caàu hoïc vieân cao hoïc cuûa ñaïi hoïc A”. Anh/ chò haõy giuùp: a.Laäp ñeà muïc cuûa phaàn luaän cöù lyù thuyeát Traû lôøi: I.Khaùi nieäm: - Cao hoïc - Hoïc vieân cao hoïc - Nhu caàu hoïc vieân - Ñaùnh giaù II.Nhu caàu hoïc vieân - Veà giaûng vieân - Veà chöông trình hoïc - Veà moân hoïc - Veà thôøi gian hoïc, lòch hoïc - Veà cô sôû vaät chaát b.Xaùc ñònh loaïi thoâng tin, nguoàn thoâng tin caàn thu thaäp Traû lôøi: Loaïi thoâng tin: Cô sôû lyù thuyeát: Caùc khaùi nieäm veà: hoïc vieân, cao hoïc, nhu caàu hoïc vieân, giaûng vieân cao hoïc, chöông trình hoïc, moân hoïc, thôøi gian hoïc, cô sôû vaät chaát daïy vaø hoïc... Taøi lieäu thoâng keâ, keát quaû nghieân cöùu cuûa ngöôøi ñi tröôùc veà nhu caàu hoïc vieân cao hoïc ôû tröôøng A, ñaùnh giaù nhu caàu hoïc vieân, chaát löôïng giaûng daïy cao hoïc cuûa tröôøng A Keát quaû quan saùt hoaëc thöïc nghieäm cuûa taùc giaû: Caùc nguoàn thoâng tin: Thoâng tin thöù caáp: töø baùo caùo khoa hoïc trong ngaønh, ngoaøi ngaønh, taøi lieäu löu tröõ, thoâng tin ñaïi chuùng... Thoâng tin sô caáp: töø khaûo saùt baèng baûng caâu hoûi, phoûng vaán caùc hoïc vieân cao hoïc tai tröôøng A - 16 -
c.Höôùng daãn söû duïng Internet ñeå tim kieâm thoâng tin Vaøo google tìm kieám thoâng tin töø caùc baøi baùo, baøi baùo caùo khoa hoïc, ñeà taøi NCKH cuûa nhieàu taùc giaû veà nhu caàu hoïc vieân cao hoïc, veà chaát löôïng daïy vaø hoïc, höôùng giaûi quyeát... , tìm caû nhöõng ñeà taøi coù noäi dung töông töï baèng tieáng Anh. THI S 8 1. Nghiên c u nh tính là gì? Cho ví d . 2. Tính m i c a m t tài khoa h c ư c ánh giá các khía c nh nào? 3. Nêu nh ng cách t tên tài nghiên c u? 4. Khách th nghiên c u là gì? Cho ví d . 5. Phân lo i phương pháp ch n m u? 6. M t ngư i nghiên c u ã ch n tài “ ánh giá nhu c u h c viên cao h c c a i h c A”. Anh/Ch hãy giúp: - L p m c c a ph n lu n c lý thuy t - Xác nh lo i thông tin, ngu n thông tin c n thu th p. - Hư ng d n s d ng internet tìm ki m thông tin ( ti ng Anh và ti ng Vi t) Câu 8 (Ph n 1): Nghiên c u nh tính là gì? Cho ví d . Nghiên c u nh tính là gì? Nghiên c u nh tính là nh ng nghiên c u nh m tìm hi u v b n ch t, quy lu t v n ng c a i tư ng nghiên c u cũng như nh ng y u t nh hư ng n i tư ng nghiên c u trong nh ng hoàn c nh c th . Ví d : tài v nghiên c u nh tính: “Marketing ngân hàng – Th c tr ng và gi i pháp” THI S 9 1. Thông tin sơ c p là gì? (0,5) Nêu các phương pháp thu th p thông tin thông tin sơ c p. (1,5 ) 2. Hãy so sánh phân tích nh lư ng và nghiên c u nh lư ng? (2 ) 3. V n d ng phương pháp xây d ng khái ni m và nh nghĩa thi t l p m t câu h i tr c nghi m v lý thuy t phương pháp nghiên c u khoa h c. (2 ) 4. Bi n nghiên c u là gì? Căn c xác nh bi n c l p và bi n ph thu c trong phân tích nh lư ng ? (2 ) 5. M t cu c i u tra ng u nhiên (5000 ngư i) v vi c làm và thu nh p thu ư c các ch tiêu: thu nh p/tháng (VN ); trình ào t o (chưa c ào t o; sơ c p; trung c p; cao ng; i h c; th c s ; ti n s ); tu i; gi i tính. Anh/ch hãy cho bi t có th nh ng x lý d li u nào t t p h p d li u này. (2 ) Câu 9 (Ph n 2): Hãy so sánh phân tích nh lư ng và nghiên c u nh lư ng? - 17 -
Phân tích nh lư ng là vi c x lý toán h c i v i các thông tin nh lư ng xác nh di n bi n c a t p h p s li u thu th p ư c hay còn g i là xác nh quy lu t th ng kê c a t p h p s li u nh m ph c v cho vi c nghiên c u nh lư ng. Nghiên c u nh lư ng là nh ng nghiên c u s d ng nh ng công c o lư ng, tính toán i tìm l i gi i cho câu h i bao nhiêu?, m c nào? … Câu 9 (Ph n 3): V n d ng phương pháp xây d ng khái ni m và nh nghĩa thi t l p m t câu h i tr c nghi m v lý thuy t phương pháp nghiên c u khoa h c Tr l i: Lý thuy t phương pháp nghiên c u khoa h c là gì? Ch n phương án úng. a. T p h p các cách th c nghiên c u b. T p h p các công c nghiên cúu c. V a có cách th c, công c nghiên c u t m c ích nghiên c u d. T p h p nh ng n i dung nghiên c u ho c m t s lĩnh v c khoa h c c n nghiên c u Câu 9 (ph n 5): M t cu c i u tra ng u nhiên (5000 ngư i) v vi c làm và thu nh p thu ư c các ch tiêu: thu nh p/tháng (VN ); trình ào t o (chưa c ào t o; sơ c p; trung c p; cao ng; i h c; th c s ; ti n s ); tu i; gi i tính. Anh/ch hãy cho bi t có th nh ng x lý d li u nào t t p h p d li u này. (2 ) (C.Thu n). Tr l i : Có th có nh ng cách x lý d li u sau : 5. Trình nh hư ng t i viêc làm và thu nh p như th nào 6. Gi i tính nh hư ng t i vi c làm và thu nh p như th nào 7. Tu i nh hư ng t i vi c làm và thu nh p như th nào 8. Trình và gi i tính hư ng t i vi c làm và thu nh p như th nào THI S 10 1. Hãy cho bi t c trưng c a m t nghiên c u nh lư ng? 2. Phân bi t i tư ng nghiên c u và khách th ? cho ví d . 3. Thông tin th c p là gì ? Nêu các phương pháp thu th p thông tin th c p. 4. Nh ng h n ch c a phương pháp thu th p thông tin b ng b ng h i ? cho ví d 5. Tranh lu n khoa h c là gì ? cho ví d 10 1. Hãy cho bi t đ c trưng c a m t nghiên c u đ nh lư ng? - M u đi u tra đ l n: Tùy theo t ng nghiên c u c th đ ch n s lư ng m u đ l n - D li u đ nh lư ng - Phân tích d li u b ng phương pháp đ nh lư ng: s d ng tương quan, h i quy, ki m đ nh thang đo, phân tích nhân t , phân tích bi t s , phân tích c m đ phân tích d li u. - 18 -
- K t lu n là nh ng b n ch t, quy lu t th ng kê 2. Phân bi t đ i tư ng nghiên c u và khách th ? cho ví d . i tư ng nghiên c u là đ i tư ng tr c ti p c a nh n th c, là cái ph i khám phá b n ch t và làm rõ quy lu t v n đ ng. Nó là toàn b s v t trong ph m vi quan tâm c a đ tài. Khác th nghiên c u là s v t, quá trình, hi n tư ng t n t i khách quan và là v t mang đ i tư ng nghiên c u. VD: V i đ tài “ Ho t đ ng Marketing trong các Ngân hàng Thương m i Vi t Nam, th c tr ng và gi i pháp” - i tư ng nghiên c u là Ho t đ ng Marketing c a các Ngân hàng TM VN - Khách th nghiên c u là các Ngân hàng Thương m i Vi t Nam 3. Thông tin th c p là gì ? Nêu các phương pháp thu th p thông tin th c p. Thông tin th c p là thông tin đã đư c x lý l i t thông tin g c ban đ u. Ngu n thông tin th c p: Báo, t p chí, t p san, Internet… 4. Nh ng h n ch c a phương pháp thu th p thông tin b ng b ng h i ? cho ví d ây là phương pháp mà ngư i nghiên c u thi t k s n m t phi u câu h i v i nh ng câu h i đư c s p x p theo m t th t logic. H n ch c a phương pháp thu th p này: - Ngư i tr l i không trung th c, ngư i nghiên c u ph i chu n b đ có th bi t đư c ngư i tr l i không trung th c - T n kém (so n, in phi u, x lý…) vì th c n thi t ph i ph i h p v i các phương pháp khác 5. Tranh lu n khoa h c là gì ? cho ví d Tranh lu n khoa h c là ho t ng tư duy nh m tìm ki m lu n c và lu n ch ng ch ng minh ho c bác b m t lu n c n tranh lu n Tranh lu n “cùn”: không th a nh n m t lu n khi không tìm ư c nh ng lu n c ho c lu n ch ng bác b ho c không bác b m t m nh khi ngư i tranh lu n ã có nh ng lu n c , lu n ch ng bác b Vi d : Có nên hay chưa s d ng “Option” vào th trư ng Vi t Nam? - 19 -