Tổng quan ảnh hưởng của thủy ngân đến sức khỏe người lao động trong khai thác vàng thủ công

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tổng quan các ảnh hưởng của thủy ngân đến sức khỏe người lao động trong ngành khai thác vàng thủ công. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Bài viết được tổng hợp thông tin từ các nghiên cứu trên thế giới từ năm 2001 đến năm 2018 về các ảnh hưởng của thủy ngân đến sức khỏe người lao động trong ngành khai thác vàng thủ công.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tổng quan ảnh hưởng của thủy ngân đến sức khỏe người lao động trong khai thác vàng thủ công

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 514 - THÁNG 5 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2022 TỔNG QUAN ẢNH HƯỞNG CỦA THỦY NGÂN ĐẾN SỨC KHỎE NGƯỜI LAO ĐỘNG TRONG KHAI THÁC VÀNG THỦ CÔNG Lại Thị Minh Hằng1, Nguyễn Đình Trung1, Lê Minh Hạnh1 TÓM TẮT 2 SUMMARY Mục tiêu: Tổng quan các ảnh hưởng của thủy A VIEW OF MERCURY EXPOSURE ngân đến sức khỏe người lao động trong ngành AND HEALTH EFFECTS AMONG khai thác vàng thủ công. Đối tượng và phương ARTISANAL AND SMALL-SCALE pháp nghiên cứu: Bài báo được tổng hợp thông GOLD MINERS tin từ các nghiên cứu trên thế giới từ năm 2001 Purposes: To review the effects of mercury đến năm 2018 về các ảnh hưởng của thủy ngân on the health of workers in the manual gold đến sức khỏe người lao động trong ngành khai mining industry. Subjects and methods: This thác vàng thủ công. Các trang điện tử (Pubmed paper was designed to overview the results of và Google Scholar) được sử dụng để tìm kiếm, studies on the health effects of mercury among có 9 nghiên cứu phù hợp với các tiêu chí lựa ASGM workers from 2001 to 2018. We searched chọn được đưa vào bài tổng quan. Kết quả: Các Pubmed and Google Scholar and finally found 9 ảnh hưởng của phơi nhiễm thủy ngân đến sức studies that fit our inclusion criteria for the khỏe của người lao động phổ biến được báo cáo review. Results: The most commonly là các triệu chứng về nhiễm độc thần kinh và rối complications of mercury intoxication among loạn chức năng của thận. Để theo dõi giám sát sự ASGM workers were reported as kidney phơi nhiễm thủy ngân ở người lao động có thể dysfunction, neurological disorders and thông qua việc đo lường hàm lượng thủy ngân symptoms. Measurement of total mercury trong mẫu máu và nước tiểu. Kết luận: Bài tổng contents in blood and urine can be used as a quan sẽ là nguồn thông tin có ích cho việc dự biological monitoring approach for mercury phòng nguy cơ phơi nhiễm thủy ngân cho người exposure among ASGM workers. Conclusion: lao động cũng như nguy cơ mắc bệnh nhiễm độc This review will be useful for preventing the risk thủy ngân nghề nghiệp ở Việt Nam. of occupational exposure to mercury as well as Từ khóa: thủy ngân, ảnh hưởng sức khỏe, occupational mercury poisoning among workers người lao động, thợ mỏ khai thác vàng, khai thác in Vietnam. vàng thủ công Key words: mercury, health effects, gold miners, workers, artisanal and small-scale gold mining (ASGM) I. ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường Thủy ngân (Hg) là một kim loại có sẵn Chịu trách nhiệm chính: Lại Thị Minh Hằng trong lớp vỏ trái đất. Nó được giải phóng ra Email: hangn2511@gmail.com môi trường từ hoạt động núi lửa, phong hóa Ngày nhận bài: 15/03/2022 đá và là kết quả hoạt động của con người. Ngày phản biện khoa học: 06/04/2022 Hoạt động của con người là nguyên nhân Ngày duyệt bài: 12/04/2022 9
HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC LẦN THỨ X - SỨC KHỎE NGHỀ NGHIỆP VÀ MÔI TRƯỜNG HỢP TÁC CÙNG PHÁT TRIỂN chính của việc phát thải thủy ngân ra môi hóa và miễn dịch, phổi và thận, và có thể gây trường, đặc biệt là kết quả của việc khai thác tử vong [5]. Trong khi đó, hơi thủy ngân thủy ngân, vàng và các kim loại khác. Trong trong không khí xung quanh các vị trí đốt đó, khai thác vàng thủ công được cho là hỗn hống “amalgam” ở các khu mỏ khai thác nguồn gây ô nhiễm không khí và nước do vàng thủ công cao ở mức đáng báo động và thủy ngân lớn nhất trên thế giới [1]. luôn vượt quá giới hạn cho phép của Tổ chức Khai thác vàng thủ công chiếm 20-30% Y tế thế giới (TCYTTG) là 1.0 µg/m3 [6]. Vì sản lượng vàng của cả thế giới và ước tính vây, chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với 10-15 triệu người khai thác trực tiếp và 85- mục tiêu tổng quan các ảnh hưởng của thủy 90 triệu người làm công việc liên quan (theo ngân đến sức khỏe người lao động trong thống kê của chương trình môi trường Liên ngành khai thác vàng thủ công. hợp quốc 2008) [2]. Mỗi năm, hoạt động khai thác vàng thủ công thải ra môi trường II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU khoảng 1.000 tấn thủy ngân, chiếm 37% 2.1. Đối tượng nghiên cứu lượng ô nhiễm thủy ngân do con người tạo ra Các nghiên cứu về các ảnh hưởng của trên Trái đất [3]. Thậm chí tình hình còn tồi phơi nhiễm thủy ngân đến sức khỏe của công tệ hơn trong thập kỷ vừa qua, lượng thủy nhân khai thác vàng thủ công được đăng trên ngân phát thải từ khai thác vàng thủ công các trang điện tử PubMed và Google tăng gấp đôi giữa 2 năm 2005 và 2010 [4]. Scholar. Tiêu chuẩn lựa chọn đối tượng: Các Theo báo cáo điều tra thủy ngân quốc gia, nghiên cứu có đầy đủ thông tin về các ảnh Việt Nam có khoảng 241 kg thủy ngân thải hưởng của phơi nhiễm thủy ngân đến sức ra môi trường mỗi năm do hoạt động khai thác vàng theo phương pháp thủ công [3]. khỏe của công nhân khai thác vàng thủ công, Trong ngành khai thác vàng thủ công, và có đo lường hàm lượng thủy ngân trong người ta thường sử dụng phương pháp hỗn máu và/hoặc nước tiểu. hống để sản xuất vàng vì phương pháp này rẻ 2.2. Thiết kế nghiên cứu: Tổng quan tài tiền, nhanh và đơn giản. Phương pháp này sử liệu nghiên cứu dụng thủy ngân để tách chiết vàng từ các 2.3. Phương pháp thu thập số liệu: quặng sa khoáng bằng cách tạo ra hợp chất Chúng tôi tìm kiếm các nghiên cứu liên giữa thủy ngân và vàng được gọi là hỗn hống quan trên các trang điện tử PubMed (amalgam), sau đó khi đốt hỗn hống này thủy (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/) và ngân bay hơi và tách được vàng ra khỏi hỗn Google Scholar (http://scholar.google.com/). hống. Hậu quả là một lượng lớn thủy ngân bị Từ khóa tìm kiếm bao gồm: mercury, health rò rỉ ra môi trường không khí, đất, và nước, effects, và workers hoặc gold miners, và gây ảnh hưởng không chỉ đến sức khỏe của Artisanal and Small-Scale gold mining những công nhân khai thác mỏ mà còn cả (ASGM). cộng đồng dân cư ở vùng hạ lưu hoặc vùng 2.4. Phương pháp phân tích số liệu: thuận hướng gió thổi từ các khu khai thác vàng. Tổng hợp và phân tích dữ liệu theo nội dung Hít phải hơi thủy ngân có thể gây ra ảnh của các nghiên cứu được lựa chọn. hưởng có hại cho thần kinh, hệ thống tiêu 10
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 514 - THÁNG 5 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2022 III. KẾT QUẢ 3.1. Các ảnh hưởng của thủy ngân đến sức khỏe người lao động trong khai thác vàng thủ công Bảng 1: Các ảnh hưởng sức khỏe quan sát được tại khu vực khai thác vàng thủ công Tài liệu Các ảnh hưởng sức khỏe do phơi nhiễm tham Đối tượng nghiên cứu thủy ngân khảo 58,4% thợ mỏ có hàm lượng Hg trong 1. Afrifa máu vượt ngưỡng tiếp xúc nghề nghiệp và cộng sự 137 thợ mỏ làm việc tại mỏ (≥5 µg/L) và ảnh hưởng đến hàm lượng 2018 vàng Bibiani, có tuổi nghề ít hormone tuyến giác. Tuổi nghề ≥5 năm, (Ghana) nhất 1 năm và tham gia vào việc đốt hỗn hống hay xử [7] lý lượng Hg thoát ra là yếu tố nguy cơ tăng phơi nhiễm với Hg. Các triệu chứng phổ biến của phơi nhiễm 110 thợ mỏ đang làm việc tại thủy ngân được báo cáo là ngứa mắt 2. Afrifa mỏ vàng Bibiani, có tuổi nghề ít (77.3%), mệt mỏi (76.4%) và đau đầu dai và cộng sự nhất 1 năm dẳng (74,5%). 55,5% thợ mỏ có hàm 2017 lượng Hg trong máu vượt ngưỡng tiếp xúc (Ghana) nghề nghiệp (≥5 µg/L) và 62,7% thợ mỏ [8] có lượng protein cao trong nước tiểu, protein niệu là một biểu hiện lâm sàng của nhiễm độc Hg 3. 57,7% thợ mỏ có dấu hiệu thiếu máu với Ekawanti lượng huyết sắc tố
HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC LẦN THỨ X - SỨC KHỎE NGHỀ NGHIỆP VÀ MÔI TRƯỜNG HỢP TÁC CÙNG PHÁT TRIỂN Tài liệu Các ảnh hưởng sức khỏe do phơi nhiễm tham Đối tượng nghiên cứu thủy ngân khảo niệu cao hơn có ý nghĩa thống kê ở đối tượng đốt hỗn hống so sánh với các đối tượng khác (p
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 514 - THÁNG 5 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2022 Tài liệu Các ảnh hưởng sức khỏe do phơi nhiễm tham Đối tượng nghiên cứu thủy ngân khảo (Tanzania) (G3): 34 công nhân Rwamagasa công nhân có biểu hiện lâm sàng của tổn [14] tham gia đào mỏ nhưng không thương hệ thống thần kinh trung ương và đốt hỗn hống; Nhóm 4 (G4): ngoại vi như chứng run, rối loạn phản xạ, 104 công nhân phơi nhiễm trực vận động, có vấn đề về trí nhớ…, là các tiếp với Hg bao gồm tham gia triệu chứng điển hình của nhiễm độc Hg đốt hỗn hống mạn tính. 102 công nhân có phơi nhiễm Công nhân báo cáo có triệu chứng mệt nghề nghiệp với quá trình tạo mỏi, run rẩy, có vấn đề về trí nhớ, bồn 9. Drasch hỗn hống và đốt hỗn hống; 63 chồn, giảm cân, miệng có vị kim loại và và cộng sự người dân sống ở núi Diwata có rối loạn giấc ngủ. Chẩn đoán nhiễm độc 2001 tiếp xúc môi trường; 100 người Hg ở công nhân chiếm tỷ lệ cao hơn (Philippin) dân sống gần hạ lưu của (71,6%), có ý nghĩa thông kê so với người [15] Monkaya; 42 người dân Davao dân vùng hạ lưu (38,6%), người dân ở núi (nhóm chứng) Diwata (27%) và với nhóm chứng (0%). Nhận xét: Từ 56 nghiên cứu liên quan, chúng tôi lựa chọn được 9 nghiên cứu trên thế giới từ năm 2001 đến năm 2018 mô tả các ảnh hưởng sức khỏe của người lao động tại khu vực khai thác vàng thủ công. Các nghiên cứu này đều là nghiên cứu mô tả cắt ngang, được tiến hành tại 7 nước của 3 châu lục (Châu Mỹ, Châu Phi và Châu Á). 3.2. Các thay đổi trong chỉ số sinh học ở người lao động trong khai thác vàng thủ công Hình 1: Giá trị trung bình (Mean) và khoảng dao động (Min-Max) của Hg trong máu ở công nhân ngành khai thác vàng thủ công 13
HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC LẦN THỨ X - SỨC KHỎE NGHỀ NGHIỆP VÀ MÔI TRƯỜNG HỢP TÁC CÙNG PHÁT TRIỂN (Đường thẳng màu vàng chỉ ngưỡng tiếp xúc nghề nghiệp (TXNN) với Hg trong máu 5 µg Hg/L) Nhận xét: Hàm lượng Hg trong máu được sử dụng để đánh giá tình hình phơi nhiễm Hg ở người lao động tại thời điểm hiện tại [16]. Kết quả của các nghiên cứu cho thấy công nhân khai thác vàng hiện có phơi nhiễm với Hg trong quá trình lao động, cụ thể là hầu hết các đối tượng nghiên cứu đều có hàm lượng Hg trong máu cao hơn ngưỡng phơi nhiễm nghề nghiệp ≥5 µg Hg/L ghi nhận bởi TCYTTG năm 1980 [17]. Hình 2: Giá trị trung bình (Mean) và khoảng dao động (Min-Max) của Hg niệu ở công nhân ngành khai thác vàng thủ công (Đường thẳng màu vàng chỉ ngưỡng ảnh hưởng đến hệ thần kinh (AHTK) với Hg niệu 100µg/g-creatinine; đường thẳng màu xanh chỉ ngưỡng ảnh hưởng đến thận (AHT) với Hg niệu 50µg/g-creatinine) Nhận xét: Hàm lượng Hg trong nước tiểu chủ yếu đo lường để đánh giá phơi nhiễm trong thời gian dài do hít hơi Hg nguyên tố trong quá trình lao động. Kết quả đo lường hàm lượng Hg niệu ở người lao động trong các nghiên cứu cho thấy hầu hết cao hơn ngưỡng ảnh hưởng đến hệ thần kinh với Hg niệu 100 µg/g-creatinine và ngưỡng ảnh hưởng đến thận với Hg niệu 50µg/g-creatinine, đặc biệt là ảnh hưởng chức năng của ống thận ghi nhận bởi TCYTTG năm 1991 [18]. 14
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 514 - THÁNG 5 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2022 IV. BÀN LUẬN lượng Hg trong máu cần thực hiện ngay sau 4.1. Các ảnh hưởng của thủy ngân đến khi làm việc có tiếp xúc với Hg do thời gian sức khỏe người lao động trong khai thác bán hủy của Hg trong máu chỉ có 3 ngày. vàng thủ công Đối với trường hợp phơi nhiễm nghề nghiệp Chúng tôi đã tổng hợp các ảnh hưởng của ở mức độ thấp và trong thời gian dài thì đo thủy ngân đến sức khỏe người lao động tại lường hàm lượng Hg trong nước tiểu sẽ cho khu vực khai thác vàng thủ công từ 9 nghiên thông tin đáng tin cậy hơn. Kết quả của các cứu trên thế giới năm 2001-2018, được tiến nghiên cứu cho thấy công nhân khai thác hành tại 7 nước của 3 châu lục (Châu Mỹ, vàng hầu hết có hàm lượng Hg trong máu Châu Phi và Châu Á) (Bảng 1). Kết quả cao hơn ngưỡng phơi nhiễm nghề nghiệp ≥5 nghiên cứu cho thấy hầu hết trên 50% người µg Hg/L (Hình 1). Hàm lượng Hg niệu ở lao động phơi nhiễm trực tiếp với thủy ngân người lao động trong các nghiên cứu hầu hết trong ngành khai thác vàng thủ công có dấu cao hơn ngưỡng ảnh hưởng đến hệ thần kinh hiệu nhiễm độc thủy ngân mạn tính. Ảnh với Hg niệu 100 µg/g-creatinine và ngưỡng hưởng của phơi nhiễm thủy ngân đến sức ảnh hưởng đến thận với Hg niệu 50µg/g- khỏe của người lao động được báo cáo phổ creatinine, đặc biệt là ảnh hưởng chức năng biến là các triệu chứng về nhiễm độc thần của ống thận (Hình 2). Hàm lượng Hg niệu kinh gồm có chứng run, rối loạn vận động, cao đặc biệt trong nhóm công nhân trực tiếp có vấn đề về trí nhớ và thị giác. Phơi nhiễm tham gia vào quá trình đốt hỗn hống thủy ngân gây các biểu hiện bất thường ở (amalgam). Điều này có thể thấy trong thận khi quan sát thấy protein trong nước nghiên cứu tại Burkina Faso [12], tác giả tiểu ở các nghiên cứu của Ghana 2017 và Tomicic đã báo cáo hàm lượng Hg niệu Indonesia 2015 [8-9] và rối loạn chức năng trung bình ở tất cả đối tượng nghiên cứu là thận ở 9/103 người sống ở khu vực mỏ vàng 80,7 µg/g-creatinine, trong khi đó ở người xử trong nghiên cứu ở Peru [10]. Đối tượng có lý quặng vàng cao hơn 3 lần (299,1 µg/g- tiền sử rối loạn chức năng thận được báo cáo creatinine) vì đây là nhóm người tiếp xúc có hàm lượng Hg niệu cao hơn các đối tượng thường xuyên với hơi Hg. khác có ý nghĩa thống kê với p
HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC LẦN THỨ X - SỨC KHỎE NGHỀ NGHIỆP VÀ MÔI TRƯỜNG HỢP TÁC CÙNG PHÁT TRIỂN 2. United Nations Environment Programme 10. Yard EE, Horton J, Schier JG, Caldwell K (UNEP). The global atmospheric mercury et al. Mercury exposure among artisanal gold assessment: sources, emissions, and transport. miners in Madre de Dios, Peru: a cross- UNEP Chemicals and Health Branch Geneva, sectional study. J Med Toxicol 2012; 8(4): Switzerland, 2008. 441–448. 3. Chương trình phát triển công nghiệp Liên 11. Harari R, Harari F, Gerhardsson L et al. hợp quốc (UNIDO). Đánh giá ban đầu công Exposure and toxic effects of elemental ước Minamata tại Việt Nam. Điều tra thủy mercury in gold-mining activities in Ecuador. ngân quốc gia. Cục hóa chất, Bộ công thương Toxicol Lett 2012; 213:75–82. 2016. 12. Tomicic C, Vernez D, Belem T et al. Human 4. UNEP. Global Mercury Assessment 2013— mercury exposure associated with small-scale Sources, Emissions, Releases and gold mining in Burkina Faso. Int Arch Occup Environmental Transport. UNEP Chemicals Environ Health 2011; 84(5): 539–546. and Health Branch Geneva, Switzerland 2013. 13. Bose-O’Reilly S, Drasch G, Beinhoff C 5. WHO. Exposure to Mercury: a major public et al. Health assessment of artisanal gold health concern. WHO, Geneva, Switzerland miners in Indonesia. Sci Total Environ 2010; 2007. 408(4):713–725. 6. UNEP. Reducing Mercury Use in Artisanal 14. Bose-O’Reilly S, Drasch G, Beinhoff C and Small-Scale Gold Mining: A Practical et al. Health assessment of artisanal gold Guide. UNEP Chemicals and Health Branch miners in Tanzania. Sci Total Environ 2010; Geneva, Switzerland 2012. 408(4):796–805. 7. Afrifa J, Ogbordjor WD, Duku-Takyi R. 15. Drasch G, Böse-O’Reilly S, Beinhoff C et Variation in thyroid hormone levels is al. The Mt. Diwata study on the Philippines associated with elevated blood mercury levels 1999—assessment mercury intoxication of among artisanal small-scale miners in Ghana. the population by small scale gold mining. Sci PLOS ONE 2018;13(8):e0203335. Total Environ 2001; 267(1–3):151–168. 8. Afrifa J, Essien-Baidoo S, Ephraim R K.D 16. WHO. Guidance for identifying populations et al. Reduced egfr, elevated urine protein and at risk from mercury exposure. World Health low level of personal protective equipment Organization. Geneva, Switzerland 2008. compliance among artisanal small scale gold 17. World Health Organization (WHO). miners at Bibiani-Ghana: a crosssectional Recommended health-based limits in study. BMC Public Health 2017; 17:601. occupational exposure to heavy metals. 9. Ekawanti A, Krisnayanti BD. Effect of Technical Report Series 1980; 647: 102-107. Mercury Exposure on Renal Function and 18. WHO. Inorganic Mercury. WHO IPoCS. Hematological Parameters among Artisanal Geneva, Switzerland 1991. and Small-scale Gold Miners at Sekotong, 19. WHO. Elemental mercury and inorganic West Lombok, Indonesia. Journal of Health & mercury compounds: Human health aspects. Pollution 2015; 5(9): 25-32. WHO, Geneva, Switzerland 2003. 16