Tranh chấp thương mại Mỹ - Trung Quốc

CHÍNH TRỊ - KINH TẾ chấp thương mại Mỹ - Trung Quốc<br /> HỌC<br /> Tranh<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Tranh chấp thương mại Mỹ - Trung Quốc<br /> Trần Minh Nguyệt *<br /> <br /> Tóm tắt: Quan hệ thương mại Mỹ - Trung Quốc đã phát triển nhanh chóng kể từ<br /> khi hai nước tái lập quan hệ ngoại giao tháng 1 năm 1979 và ký hiệp định thương mại<br /> song phương tháng 7 năm 1979. Điều này đem lại nhiều lợi ích nhưng cũng làm nảy<br /> sinh nhiều mâu thuẫn giữa hai nước do quan điểm khác biệt về hệ thống xã hội, hệ<br /> thống chính trị, ý thức hệ. Bài viết phân tích nguyên nhân các tranh chấp thương mại<br /> giữa Mỹ và Trung Quốc từ quan điểm của hai bên.<br /> Từ khóa: Quan hệ thương mại; hiệp định thương mại; tranh chấp thương mại;<br /> Trung Quốc; Mỹ.<br /> <br /> 1. Mở đầu Quan hệ thương mại phát triển, một mặt<br /> Kể từ khi Mỹ và Trung Quốc tái lập đem lại nhiều lợi ích cho hai nước, nhưng<br /> quan hệ ngoại giao tháng 1 năm 1979 và ký mặt khác cũng làm nảy sinh nhiều mâu<br /> hiệp định thương mại song phương tháng 7 thuẫn giữa hai nước, đặc biệt là sau khi<br /> năm 1979, kim ngạch thương mại hai chiều Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại<br /> giữa hai nước tăng trưởng khá nhanh. Năm Thế giới (WTO), cả hai nước thường xuyên<br /> 1979 khi Trung Quốc bắt đầu cải cách kinh khiếu nại lên cơ quan giải quyết tranh chấp<br /> tế, tổng kim ngạch thương mại Mỹ - Trung (DSB). Cả Washington và Bắc Kinh thường<br /> (*)<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Quốc đạt 2 tỷ USD, Trung Quốc đứng thứ xuyên sử dụng cơ chế giải quyết tranh chấp<br /> 23 trong các thị trường xuất khẩu của Mỹ (DSM) của WTO nhằm vào các vấn đề cử<br /> và đứng thứ 45 trong các thị trường nhập tri trong nước quan tâm. Trong khi tranh<br /> khẩu của Mỹ. Đến năm 2012, thương mại chấp thương mại của Mỹ với Trung Quốc<br /> hàng hóa song phương giữa hai nước đã đạt có xu hướng nhằm vào các chính sách công<br /> 528 tỷ USD, Trung Quốc trở thành đối tác nghiệp của Trung Quốc và thách thức sự<br /> thương mại lớn thứ hai của Mỹ (sau thống trị của các doanh nghiệp nhà nước<br /> Canada), là thị trường xuất khẩu lớn thứ ba (DNNN) Trung Quốc, tranh chấp của Trung<br /> của Mỹ (sau Canada và Mexico), và là thị Quốc với Mỹ liên quan đến chống bán phá<br /> trường nhập khẩu lớn nhất của Mỹ. Tăng giá và thuế đối kháng. Tính đến hết tháng 8<br /> trưởng kinh tế mạnh mẽ của Trung Quốc, năm 2012, Trung Quốc và Mỹ đã nộp tổng<br /> cùng với sự phát triển trong quan hệ thương cộng 21 đơn kiện (Mỹ 14 đơn kiện, Trung<br /> mại Mỹ - Trung Quốc đã tạo môi trường<br /> thuận lợi cho quan hệ giữa hai nước phát<br /> (*)<br /> Thạc sĩ, Viện Nghiên cứu Châu Mỹ, Viện Hàn<br /> lâm Khoa học xã hội Việt Nam. ĐT: 0987802564.<br /> triển trên mọi lĩnh vực. Email: Lunatran1086@gmail.com<br /> <br /> <br /> 23<br /> Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 7(92) - 2015<br /> <br /> <br /> Quốc 7 đơn kiện) tranh chấp lên cơ quan lệ thất nghiệp cao, tăng trưởng kinh tế chậm<br /> giải quyết tranh chấp của WTO. Trong đó, ở Mỹ. Chính phủ Mỹ trực tiếp cản trở việc<br /> 10 đơn kiện được nộp lên WTO từ năm xuất khẩu công nghệ cao của Mỹ sang<br /> 2007. Trong số 14 khiếu nại Trung Quốc, Trung Quốc làm trầm trọng thêm sự mất<br /> về cơ bản Mỹ chiếm ưu thế trong 11 khiếu cân bằng thương mại Trung Quốc - Mỹ.<br /> nại, 3 trường hợp còn lại đang chờ giải Tại Đối thoại chiến lược kinh tế Mỹ -<br /> quyết. Trong khi đó, Trung Quốc chỉ thắng Trung Quốc ở Bắc Kinh ngày 03 tháng 05<br /> 3 khiếu nại chống lại Mỹ và thua 4 vụ. năm 2012 Bộ trưởng Thương mại Trung<br /> Ngoài ra, hai bên cũng thường xuyên sử Quốc Trần Đức Minh cho rằng, sự mất cân<br /> dụng cơ chế giải quyết tranh chấp ngoài bằng thương mại hiện nay giữa Trung Quốc<br /> khuôn khổ WTO để bảo vệ các doanh và Mỹ chủ yếu do chính sách kiểm soát<br /> nghiệp trong nước như các biện pháp chống xuất khẩu của Mỹ đối với hơn 2.400 mặt<br /> bán phá giá, trợ cấp và các hỗ trợ khác. hàng xuất khẩu sang Trung Quốc. Sẽ rất<br /> Trong những năm qua, WTO đã có khó khăn để hai nước đạt được cân bằng<br /> nhiều cố gắng nhằm rút ngắn khoảng cách thương mại nếu Mỹ tiếp tục chính sách<br /> và giảm bớt mâu thuẫn giữa hai quốc gia. kiểm soát như vậy. Nếu Mỹ không loại bỏ<br /> Tuy vậy, những bất đồng trong thương mại kiểm soát xuất khẩu sang Trung Quốc sẽ<br /> giữa hai nước vẫn còn rất sâu sắc. Điều này gây tổn hại cho các công ty và việc làm của<br /> xuất phát từ quan điểm khác biệt về hệ người dân Mỹ, cũng như kế hoạch tăng tốc<br /> thống xã hội, hệ thống chính trị, ý thức hệ độ xuất khẩu của Mỹ.<br /> giữa hai quốc gia. Các chính sách kiểm soát xuất khẩu của<br /> 2. Tranh chấp thương mại giữa Mỹ và Mỹ là mâu thuẫn, một mặt Mỹ nhấn mạnh<br /> Trung Quốc: Quan điểm của Trung Quốc vào thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung<br /> Thứ nhất, chính sách kiểm soát xuất Quốc, mặt khác Chính phủ Mỹ không muốn<br /> khẩu của Mỹ sang Trung Quốc xóa bỏ kiểm soát xuất khẩu. Trung Quốc có<br /> Mỹ đã áp dụng chính sách kiểm soát lợi thế trong các ngành công nghiệp sử<br /> xuất khẩu phân biệt đối xử đối với Trung dụng lao động giá rẻ, trong khi Mỹ có lợi<br /> Quốc trong nhiều năm qua. Luật Quản lý thế trong các ngành công nghiệp cao,<br /> xuất khẩu của Mỹ cấm xuất khẩu công nghệ thương mại hai nước có thể bổ sung cho<br /> hạt nhân và công nghệ tên lửa và các sản nhau. Trung Quốc đã xuất khẩu lợi thế so<br /> phẩm công nghệ cao sang Trung Quốc. sánh của họ, trong khi Mỹ không mở cửa<br /> Phía Trung Quốc cho rằng luật này rõ ràng xuất khẩu công nghệ cao sang Trung Quốc,<br /> là để bảo vệ lợi ích an ninh quốc gia Mỹ, nếu Mỹ không thay đổi chính sách cấm vận<br /> khiến cho tổng kim ngạch xuất khẩu giữa công nghệ cao, thâm hụt thương mại sẽ rất<br /> hai nước không tương xứng, dẫn đến thâm khó giải quyết.<br /> hụt thương mại tăng lên, đó là nguyên nhân Các chính sách kiểm soát xuất khẩu của<br /> sâu xa của các tranh chấp thương mại. Việc Mỹ và lệnh trừng phạt kéo dài chống lại<br /> kiểm soát xuất khẩu của Mỹ cũng dẫn tới tỷ Trung Quốc đã hạn chế đáng kể xuất khẩu<br /> <br /> 24<br />  Tranh chấp thương mại Mỹ - Trung Quốc<br /> <br /> <br /> của Mỹ sang Trung Quốc cũng như đầu tư Trung Quốc.<br /> của Mỹ trong lĩnh vực công nghệ cao trên Chính phủ Trung Quốc hy vọng Chính<br /> lãnh thổ nước này. Các biện pháp này đã phủ Mỹ sẽ áp dụng các biện pháp hiệu quả<br /> tác động tiêu cực đến hợp tác kinh tế và để giảm hay thậm chí hủy bỏ các chính sách<br /> thương mại Trung Quốc - Mỹ. Năm 1980, kiểm soát xuất khẩu phân biệt đối xử hiện<br /> Trung Quốc tiến hành các cuộc đàm phán nay đối với Trung Quốc để mở ra một sự<br /> kỹ thuật và thương mại với công ty lành mạnh và cân bằng trong quan hệ<br /> Westinghouse và General Electric của Mỹ thương mại Trung Quốc - Mỹ. Đây là một<br /> trong việc mua sắm thiết bị cho nhà máy cách thực tế để giải quyết vấn đề cán cân<br /> điện hạt nhân Tần Sơn (300.000 Kw) và thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ(1).<br /> nhà máy điện hạt nhân Daya Bay (900.000 Thứ hai, sự khác biệt thống kê về tranh<br /> Kw). Hiện nay, ngành công nghiệp điện chấp thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc<br /> hạt nhân của Trung Quốc đang mở rộng, - Vấn đề đầu tiên và quan trọng nhất<br /> thúc đẩy nhập khẩu đáng kể công nghệ và trong sự mất cân bằng thương mại Trung<br /> thiết bị. Các doanh nghiệp năng lượng hạt Quốc - Mỹ là do số liệu thống kê khác biệt<br /> nhân của Mỹ đã mất đi cơ hội xuất khẩu giữa Trung Quốc và Mỹ. Kim ngạch xuất<br /> sang Trung Quốc vì chính sách kiểm soát khẩu của Trung Quốc tính theo giá giao lên<br /> của Chính phủ Mỹ trong công nghệ năng tàu (FOB), trong khi đó kim ngạch nhập<br /> lượng hạt nhân. khẩu của Mỹ dựa trên số liệu thống kê<br /> Chính sách kiểm soát xuất khẩu phân trong hồ sơ hải quan nhập khẩu bao gồm cả<br /> biệt đối xử của Chính phủ Mỹ đối với thuế hải quan, chi phí bảo hiểm và vận<br /> Trung Quốc, không chỉ khiến một số lượng chuyển hàng hóa. Vì vậy, giá trị nhập khẩu<br /> lớn các khách hàng Trung Quốc không thể của Mỹ từ Trung Quốc, theo tính toán của<br /> hợp tác với các nhà xuất khẩu Mỹ, mà còn Mỹ được định giá cao hơn tính toán của<br /> khiến các nhà xuất khẩu Mỹ tự để mất cơ Trung Quốc. Bên cạnh đó, kim ngạch nhập<br /> hội thương mại. khẩu của Trung Quốc tính theo giá thành,<br /> Trong khi Chính phủ Mỹ duy trì chính bảo hiểm và cước (CIF), trong khi kim<br /> sách kiểm soát xuất khẩu phân biệt đối xử ngạch xuất khẩu của Mỹ tính theo giá miễn<br /> đối với Trung Quốc, một số nước công trách nhiệm dọc mạn tàu nơi đi (FAS). Chi<br /> nghiệp khác đã hủy bỏ chính sách phân phí vận chuyển tính theo FAS thấp hơn<br /> biệt đối xử của họ và thậm chí còn hỗ trợ CIF, vì vậy xuất khẩu của Mỹ sang Trung<br /> tài chính cho các doanh nghiệp của họ khi Quốc theo tính toán của Mỹ thấp hơn so với<br /> xuất khẩu sang Trung Quốc. Điều này chắc tính toán của Trung Quốc.<br /> chắn đã làm tăng khả năng cạnh tranh sản Ngoài ra, toàn bộ ranh giới thống kê hệ<br /> phẩm của họ trên thị trường Trung Quốc. thống thương mại của Mỹ nằm trong biên<br /> Các nước thành viên Liên minh Châu Âu<br /> không những không thâm hụt thương mại, (1)<br /> http://chineseculture.about.com/library/china/<br /> mà còn đạt được thặng dư thương mại với whitepaper/blstrade4.htm.<br /> <br /> 25<br /> Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 7(92) - 2015<br /> <br /> <br /> giới, nhập cảnh vào khu thương mại tư do không có hàng hóa gửi kho ngoại quan.<br /> Mỹ và kho ngoại quan lưu trữ hàng hóa có Thống kê thương mại của Mỹ trên phạm vi<br /> trong số liệu thống kê. Tuy nhiên, Trung lớn hơn của Trung Quốc, vì vậy thâm hụt<br /> Quốc có hệ thống thương mại đặc biệt, lãnh thương mại trong thống kê của Mỹ cao hơn.<br /> thổ hải quan như một ranh giới thống kê,<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Báo cáo của Trung Quốc về xuất khẩu sang Mỹ Báo cáo của Mỹ về nhập khẩu từ Trung Quốc<br /> Báo cáo của Trung Quốc về nhập khẩu từ Mỹ Báo cáo của Mỹ về xuất khẩu sang Trung Quốc<br /> <br /> <br /> Hình 1: Sự khác biệt trong thống kê thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc<br /> <br /> Nguồn: USITC Data Web lĩnh vực dịch vụ đã bị đánh giá thấp, ngay<br /> - Hồng Kông là một cổng thương mại cả khi thặng dư thương mại Mỹ - Trung<br /> đặc biệt giữa Mỹ và Trung Quốc, nơi này Quốc không tồn tại. Cơ cấu kinh tế của Mỹ<br /> đóng vai trò rất quan trọng như một cầu nối, cũng sẽ có thâm hụt thương mại rất lớn. Sự<br /> hầu hết các mặt hàng xuất khẩu của Trung mất cân bằng thương mại Trung Quốc - Mỹ<br /> Quốc sang Mỹ qua Hồng Kông, sau đó tái là do cấu trúc kinh tế của Mỹ cản trở ngành<br /> xuất khẩu sang Mỹ. Đó là một lỗi thống kê dịch vụ và công nghệ thông tin...<br /> lớn, thâm hụt thương mại của Mỹ đã được Thứ ba, khủng hoảng tài chính, suy thoái<br /> phóng đại. kinh tế, thất nghiệp cao tại Mỹ<br /> - Lợi thế của Mỹ trong thương mại dịch Khi bong bóng bất động sản ở Mỹ bùng<br /> vụ không được tính trong tổng giá trị nổ, nền kinh tế Mỹ gặp rất nhiều khó khăn,<br /> thương mại song phương, do đó Mỹ đã cố ý khủng hoảng tài chính, suy thoái kinh tế.<br /> phóng đại hoặc đầu cơ làm mất cân bằng Theo Bộ Thương mại Mỹ, ước tính ngay cả<br /> thương mại giữa hai nước. Thương mại khi nới lỏng chính sách tiền tệ, tăng trưởng<br /> dịch vụ rất khó để thống kê, lỗi và thiếu sót kinh tế Mỹ vẫn không cao, bong bóng bất<br /> có thể là tương đối lớn. Trung Quốc cho động sản và khủng hoảng tài chính vẫn còn<br /> rằng thặng dư thương mại của Mỹ trong các là nguyên nhân chính của suy thoái kinh tế.<br /> <br /> 26<br />  Tranh chấp thương mại Mỹ - Trung Quốc<br /> <br /> Thậm chí đáng lo ngại hơn là sự suy giảm Nhóm này cho rằng, phần lớn công nghệ<br /> niềm tin kinh doanh trong các lĩnh vực dịch của họ được phát triển trên toàn cầu và do<br /> vụ của Mỹ, tỷ lệ thất nghiệp cao. Kinh đó, thị phần công nghệ được phát triển ở<br /> nghiệm lịch sử cho thấy rằng, sức mạnh của Trung Quốc sẽ rất khó được công nhận.<br /> bảo hộ thương mại và phát triển kinh tế gắn Một cuộc khảo sát của Phòng Thương<br /> kết chặt chẽ với nhau, xuất khẩu đóng vai mại Mỹ tại Trung Quốc cho thấy 40% số<br /> trò đặc biệt quan trọng, dẫn đến các tổ chức người được hỏi tin rằng chính sách đổi mới<br /> công nghiệp Mỹ gây áp lực lên Chính phủ nội địa của Trung Quốc sẽ làm tổn thương<br /> Mỹ, tạo ra các cuộc xung đột tranh chấp các doanh nghiệp của họ và 26% cho biết<br /> thương mại với Trung Quốc. các doanh nghiệp của họ đã bị tổn thương<br /> 2. Tranh chấp thương mại giữa Mỹ và bởi những chính sách như vậy. Vào tháng<br /> Trung Quốc: Quan điểm của Mỹ 11 năm 2011, WTO đã xem xét lại các<br /> Thứ nhất, kế hoạch thúc đẩy sáng tạo chính sách sở hữu trí tuệ của Trung Quốc,<br /> nội địa của Trung Quốc đại diện WTO nói rằng chính sách đổi mới<br /> Từ năm 2009, một số công ty Mỹ đã bắt nội địa của Trung Quốc đã tạo ra một xu<br /> đầu lo ngại về một số thông tư của Chính hướng đáng lo ngại, phân biệt đối xử nhằm<br /> phủ Trung Quốc về việc sẽ thiết lập một hệ ép buộc chuyển giao công nghệ.<br /> thống “cấp phép sản phẩm sáng tạo nội Trước mối quan tâm của Mỹ về chính<br /> địa”. Ví dụ, tháng 11 năm 2009, Chính phủ sách đổi mới nội địa của Trung Quốc, chính<br /> Trung Quốc đã phát hành một thông tư về phủ nước này cho rằng họ không phân biệt<br /> phát động các sản phẩm sáng tạo nội địa, đối xử với các công ty nước ngoài hoặc vi<br /> yêu cầu các công ty nộp hồ sơ về các sản phạm các quy tắc thương mại toàn cầu(3).<br /> phẩm của họ vào tháng 12 năm 2009 để Tuy nhiên, trong chuyến thăm Mỹ của Chủ<br /> được xem xét công nhận là “sản phẩm tịch Trung Quốc Hồ Cầm Đào tháng 1 năm<br /> sáng tạo nội địa”. Đại diện các doanh 2011, Chính phủ Trung Quốc tuyên bố<br /> nghiệp Mỹ bày tỏ lo ngại sâu sắc về thông không áp dụng chính sách đổi mới đối với<br /> tư này, cho rằng Chính phủ Trung Quốc đã hoạt động mua sắm chính phủ(4). Trong Đối<br /> bảo hộ, mở rộng ưu đãi mua sắm chính thoại chiến lược kinh tế Mỹ - Trung Quốc<br /> phủ cho các công ty nội địa Trung Quốc đã vào tháng 5 năm 2011, Trung Quốc đã cam<br /> phát triển và sở hữu tài sản trí tuệ, và do kết loại bỏ tất cả các sản phẩm đổi mới nội<br /> đó phần lớn loại trừ các công ty nước địa. Đến tháng 11 năm 2011, trong các cuộc<br /> ngoài. Phòng Thương mại Mỹ cho rằng đàm phán của Ủy ban thương mại hỗn hợp<br /> “những sáng kiến trong thông tư hầu như Mỹ - Trung Quốc (JCCT), Chính phủ Trung<br /> không thể cho bất kỳ công ty nước ngoài<br /> nào tham gia vào thị trường mua sắm (2)<br /> http://online.wsj.com/public/resources/documents/<br /> chính phủ của Trung Quốc, ngay cả những chinaprocurementletter1210.pdf.<br /> nước đã đầu tư đáng kể và lâu dài ở Trung (3)<br /> Wall Street Journal, China Defends Rule On<br /> 'Indigenous' Tech, December 15, 2009.<br /> Quốc, sử dụng nhân công Trung Quốc, và (4)<br /> The White House, U.S. - China Joint Statement,<br /> nộp thuế cho Chính phủ Trung Quốc (2). January 19, 2011.<br /> <br /> <br /> 27<br /> Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 7(92) - 2015<br /> <br /> Quốc thông báo rằng Hội đồng Nhà nước địa của Trung Quốc. Tuy nhiên, một số nhà<br /> đã ban hành chính sách yêu cầu chính phủ phân tích cho rằng sự kém hiệu quả trong<br /> các tỉnh, thành phố và khu tự trị loại bỏ tất việc thực thi quyền sở hữu trí tuệ của Trung<br /> cả danh mục sản phẩm hoặc các biện pháp Quốc một phần là do tham vọng của Chính<br /> áp dụng chính sách đổi mới đối với các hoạt phủ Trung Quốc muốn biến nước này trở<br /> động mua sắm chính phủ(5). Điều này xảy ra thành một quốc gia công nghệ cao, do đó<br /> sau khi nhóm doanh nghiệp nước ngoài lo họ khoan dung với các doanh nghiệp vi<br /> ngại rằng chính sách đổi mới nội địa phân phạm quyền sở hữu trí tuệ nếu điều đó giúp<br /> biệt đối xử có thể tiếp tục được thực hiện ở các công ty Trung Quốc có được những<br /> cấp địa phương, thậm chí sau cam kết của công nghệ tiên tiến.<br /> Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào. Mặc dù Trung Quốc đã thực hiện một số<br /> Thứ hai, quyền sở hữu trí tuệ cải tiến đáng chú ý liên quan đến chế độ<br /> Đại diện các doanh nghiệp và Chính phủ thực thi quyền sở hữu trí tuệ, tuy nhiên vấn<br /> Mỹ đã lên tiếng lo ngại về những thiệt hại đề vi phạm quyền sở hữu trí tuệ vẫn còn, sự<br /> về kinh tế ngày càng tăng mà các công ty gia tăng đáng báo động các vụ trộm cắp bí<br /> Mỹ đang phải gánh chịu do những hành vi mật thương mại (cả trong và bên ngoài<br /> xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ của Trung Trung Quốc) vì lợi ích của các tổ chức<br /> Quốc (và các nước khác). Một trong những nước này. Nguyên nhân các vụ trộm cắp<br /> vấn đề quan trọng nhất mà các công ty Mỹ thương mại một phần xuất phát từ hoạt<br /> phải đối mặt khi kinh doanh tại Trung Quốc động quản lý yếu kém của nhà nước(6).<br /> là đảm bảo quyền sở hữu trí tuệ. Các công Các cuộc tấn công vào các công ty Mỹ<br /> ty Mỹ đã lo ngại về áp lực mà họ thường đã dấy lên lo ngại về khả năng trộm cắp sở<br /> gặp phải từ các tổ chức Chính phủ Trung hữu trí tuệ của Mỹ với quy mô lớn và tác<br /> Quốc về việc chia sẻ công nghệ và sở hữu động kinh tế của nó đối với Mỹ.<br /> trí tuệ với một đối tác Trung Quốc. Mặc dù Năm 2013, Chính phủ Mỹ và Trung<br /> Trung Quốc đã cải thiện đáng kể quyền sở Quốc đã thành lập một nhóm làm việc cấp<br /> hữu trí tuệ trong vài năm qua, tuy nhiên các cao về an ninh mạng trong Đối thoại an<br /> doanh nghiệp Mỹ phàn nàn rằng tỷ lệ vi ninh chiến lược Mỹ - Trung Quốc. Theo Bộ<br /> phạm bản quyền ở Trung Quốc vẫn duy trì Ngoại giao Mỹ, tại cuộc họp chính phủ hai<br /> ở mức độ cao, gây thiệt hại kinh tế rất lớn nước đã quyết định các biện pháp thiết thực<br /> cho họ. nhằm tăng cường đối thoại để hướng dẫn<br /> Chính phủ Trung Quốc cho rằng họ đã hoạt động trong không gian mạng dựa trên<br /> cải thiện đáng kể chế độ bảo vệ sở hữu trí các tiêu chuẩn và nguyên tắc quốc tế.<br /> tuệ, tuy nhiên đất nước vẫn còn thiếu nguồn<br /> lực và một hệ thống pháp lý hiệu quả để đối (3)<br /> U.S. Department of Commerce, 22nd U.S. - China<br /> phó với các hành vi vi phạm sở hữu trí tuệ. Joint Commission on Commerce and Trade Fact<br /> Chính phủ nước này cũng cho rằng hành vi Sheet, November 21, 2011.<br /> (6)<br /> USTR, 2012 Special 301 Report, April 2012,<br /> xâm phạm sở hữu trí tuệ là một vấn đề available at http://www.ustr.gov/sites/default/files/<br /> nghiêm trọng đối với các doanh nghiệp nội 2012%20Special%20301%20Report_0.pdf.<br /> <br /> 28<br />  Tranh chấp thương mại Mỹ - Trung Quốc<br /> <br /> Thứ ba, chính sách tiền tệ của Trung Quốc đặc biệt gây tổn thương đến một số ngành<br /> Không giống như hầu hết các nền kinh tế sản xuất của Mỹ đang bị buộc phải cạnh<br /> tiên tiến, Trung Quốc không duy trì tỷ giá tranh với chi phí thấp với các sản phẩm giá<br /> hối đoái thả nổi trên thị trường. Từ năm rẻ của Trung Quốc và đã dẫn đến tình<br /> 1994 đến tháng 7 năm 2005, Trung Quốc cố trạng thất nghiệp đáng kể tại Mỹ, đặc biệt<br /> định đồng tiền của mình, 8,28 nhân dân tệ/1 là trong ngành sản xuất. Các nhà phê bình<br /> đô la Mỹ. Vào tháng 7 năm 2005, Trung kinh tế cho rằng chính sách tiền tệ của<br /> Quốc tăng định giá đồng nhân dân tệ so với Trung Quốc là một yếu tố quan trọng ảnh<br /> đô la Mỹ lên khoảng 2,1%. Để duy trì tỷ lệ hưởng đến quy mô và tăng trưởng thâm<br /> ngoại tệ mục tiêu với đồng đô la Mỹ và các hụt thương mại Mỹ - Trung Quốc. Một số<br /> đồng tiền khác, Chính phủ Trung Quốc đã đại biểu Quốc hội Mỹ cho rằng, với tỷ lệ<br /> duy trì hạn chế và kiểm soát các giao dịch thất nghiệp tại Mỹ cao như hiện tại, chính<br /> vốn và đã mua đô la Mỹ (và tài sản bằng đô sách tiền tệ của Trung Quốc không thể<br /> la Mỹ) với quy mô lớn. dung thứ được.<br /> Theo ngân hàng Trung Quốc, từ tháng 7 Các quan chức Trung Quốc đã nhấn<br /> năm 2005 đến tháng 7 năm 2009, tỷ giá mạnh rằng chính sách tiền tệ hiện nay của<br /> nhân dân tệ/đô la Mỹ tăng từ 8,27 đến 6,83, họ không có nghĩa là có lợi cho xuất khẩu<br /> tăng 21,1%. Tuy nhiên, khi những ảnh hơn nhập khẩu, chính sách này chỉ để thúc<br /> hưởng của cuộc khủng hoảng tài chính toàn đẩy sự ổn định kinh tế trong nước. Chính<br /> cầu trở nên rõ ràng, Chính phủ Trung Quốc phủ Trung Quốc bảy tỏ lo ngại rằng từ bỏ<br /> dừng sự định giá đồng nhân dân tệ và sau chính sách tiền tệ, đặc biệt là với tình trạng<br /> đó giữ tỷ giá đồng nhân dân tệ/ đô la tương hiện tại của nền kinh tế toàn cầu, có thể làm<br /> đối ổn định ở mức 6,83 từ tháng 7 năm suy yếu các ngành công nghiệp xuất khẩu<br /> 2009 đến tháng 6 năm 2010 để giúp hạn chế và gây sa thải công nhân Trung Quốc với<br /> tác động của sự sụt giảm mạnh trong nhu quy mô lớn. Chính phủ Trung Quốc xem ổn<br /> cầu toàn cầu đối với các sản phẩm của định kinh tế là quan trọng để duy trì ổn định<br /> Trung Quốc. chính trị.<br /> Nhiều nhà hoạch định chính sách Mỹ, Ngày 19 tháng 6 năm 2010, Ngân hàng<br /> đại diện của các doanh nghiệp nhập khẩu Trung ương Trung Quốc đã quyết định tiếp<br /> cho rằng, mặc dù cải cách nhỏ, Chính phủ tục cải cách đồng nhân dân tệ, chế độ tỷ giá<br /> Trung Quốc vẫn tiếp tục chủ động can hối đoái, và tăng cường linh hoạt tỷ giá<br /> thiệp vào thị trường tiền tệ để giữ giá trị đồng nhân dân tệ. Kể từ thời điểm đó, theo<br /> đồng nhân dân tệ thấp giả tạo so với đồng Bộ trưởng Tài chính Mỹ, Timothy Geithner,<br /> đô la Mỹ. Chính sách này cung cấp một trợ đồng nhân dân tệ đã tăng 13% về giá trị<br /> cấp gián tiếp cho các nhà xuất khẩu Trung thực so với đồng đô la Mỹ và 40% (theo giá<br /> Quốc (làm cho hàng hóa Trung Quốc rẻ thực tế) từ năm 2005.<br /> hơn ở Mỹ), trong khi thuế đánh vào hàng Nhiều dự án luật đã được đưa ra tại<br /> hóa nhập khẩu của Mỹ vào Trung Quốc Quốc hội Mỹ trong những năm qua để tìm<br /> làm cho hàng hóa đắt hơn. Chính sách này cách buộc Trung Quốc cải cách chính sách<br /> <br /> 29<br /> Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 7(92) - 2015<br /> <br /> tiền tệ của mình. Ví dụ, một dự luật tại dàng trở thành trung tâm của mối quan hệ<br /> Quốc hội khóa 108, áp đặt thuế bổ sung là Trung Quốc - Mỹ trong một thời gian dài.<br /> 27,5% đối với sản phẩm nhập khẩu của<br /> Trung Quốc trừ khi Trung Quốc định giá Tài liệu tham khảo<br /> cao đồng tiền của mình đến gần mức thị 1. Bosworth, Barry (2012), The Decline in Saving:<br /> trường. Tại Quốc hội khóa 111, các thành Threat to America’s Prosperity, Washington DC, the<br /> viên đã thông qua một phiên bản sửa đổi, áp Brookings Institution.<br /> dụng thuế đối kháng đánh vào sản phẩm 2. Lardy, Nicholas (2012), Sustaining China’s<br /> xuất khẩu nước ngoài được trợ cấp. Economic Growth After the Global Financial Crisis,<br /> 3. Kết luận Peterson Institute for International Economics.<br /> Quan hệ thương mại Mỹ - Trung Quốc 3. Lazear, Edward, and James Spletzer (2012),<br /> một mặt đem lại nhiều lợi ích cho hai nước, “The United States Labor Market: Status Quo or<br /> nhưng mặt khác cũng làm nảy sinh nhiều New Normal?” Paper presented at the 2012 Economic<br /> mâu thuẫn giữa hai nước, đặc biệt sau khi Policy Symposium, Jackson Hole Wyoming, sponsored<br /> Trung Quốc thực hiện chiến lược phát triển by the Kansas City Federal Reserve Bank.<br /> kinh tế sâu rộng, nước này ngày càng gia 4. Martin, Michael (2011), “What’s the Difference? -<br /> tăng ảnh hưởng trong khu vực và trên thế Comparing U.S. and Chinese Trade Data,” Congressional<br /> giới, mở ra cơ hội cho các nhà lãnh đạo Research Service (February).<br /> Trung Quốc trả đũa chống lại các nhóm 5. Morrison, Wayne (2013), “China - U.S. Trade<br /> doanh nghiệp Mỹ. Issues,” Congressional Research Service.<br /> Khi nền kinh tế Mỹ tiếp tục phát triển, 6. Thorbecke, Willem (2011), “Investigating the<br /> các ngành công nghiệp hỗ trợ sẽ mất lợi Effect of Exchange Rate Changes on China’s<br /> thế cạnh tranh và phải dựa vào nhập khẩu. Processed Exports”, Journal of the Japanese and<br /> Do đó, các nhà xuất khẩu Trung Quốc sẽ International Economies, 25, 2, 33-46.<br /> tiếp tục phải đối mặt với nhiều cuộc điều 7. Woo, Wing Thye, Ming Wu, Jeffrey Sachs,<br /> tra chống bán phá giá, thuế đối kháng, and Zhao Chen (editors) (2012), A New Economic<br /> hành động tự vệ và các biện pháp hành Growth Engine for China, Imperial College Press<br /> chính thường xuyên tại thị trường Mỹ and World SAhrens, N 2010, Innovation and the<br /> trong tương lai. Tuy nhiên, nếu Trung Visible Hand, July, Carnegie Endowment for<br /> Quốc giữ giá đồng nhân dân tệ gần International.<br /> 6,83/USD, và nếu một số ngành công 8. Anderlini, J (2009), “China calls for new<br /> nghiệp Mỹ tiếp tục các biện pháp bảo vệ reserve currency”, Financial Times, 23 March.<br /> mới, cuộc chiến thương mại sẽ để lại 9. Ferguson, N. 2009, “What “Chimerica” hath<br /> những hệ quả chính trị và pháp lý nghiêm wrought”, The American Interest, January–February.<br /> trọng. Trung Quốc rất có thể sẽ thách thức 10. International Monetary Fund (IMF) (2011),<br /> các biện pháp áp thuế đối kháng của Mỹ World Economic Outlook, January, International<br /> trong WTO. Ngoài ra, Trung Quốc cũng có Monetary Fund, Washington, DC.<br /> thể tham gia vào trả đũa cả về mặt tài 11. Kissinger, H (2011), “Avoiding a US - China<br /> chính và thương mại. Tranh chấp có thể dễ cold war”, Washington Post, 14 January.<br /> <br /> <br /> 30<br /> Tranh chấp thương mại Mỹ - Trung Quốc<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 31<br />