intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Triết lý giáo dục của Hồ Chí Minh và sự vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

10
lượt xem
3
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Triết lý giáo dục của Hồ Chí Minh và sự vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay phân tích nội dung triết lý giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thực trạng và sự vận dụng sáng tạo của Đảng ta trong sự nghiệp giáo dục, trên cơ sở đó tác giả đề xuất một số giải pháp cơ bản.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Triết lý giáo dục của Hồ Chí Minh và sự vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay

  1. LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC Triết lý giáo dục của Hồ Chí Minh và sự vận dụng của Đảng Cộng sản Việt Nam hiện nay Ho Chi Minh’s educational philosophy and the application of the Communist Party of Vietnam today Đặng Thị Dung*, Đỗ Thị Thùy *Email: dungdungdhsd@gmail.com Trường Đại học Sao Đỏ Ngày nhận bài: 15/01/2022 Ngày nhận bài sửa sau phản biện: 08/11/2022 Ngày chấp nhận đăng: 03/01/2023 Tóm tắt Triết lý giáo dục của Hồ Chí Minh là những tư tưởng của Người về giáo dục, trong đó nổi bật là tư tưởng về vai trò của giáo dục, mục tiêu, nội dung và phương pháp giáo dục. Triết lý giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh rất sâu sắc, chỉ đạo nhân dân ta xây dựng nền giáo dục mới, mang tính chất dân chủ nhân dân tiến tới xã hội chủ nghĩa. Học tập, vận dụng đúng đắn, sáng tạo triết lý giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh là yêu cầu có tính nguyên tắc, là kim chỉ nam để Đảng ta đưa ra những chủ trương, đường lối đúng đắn đối với sự nghiệp giáo dục - đào tạo trong giai đoạn hiện nay. Trong bài báo này tác giả phân tích nội dung triết lý giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh, thực trạng và sự vận dụng sáng tạo của Đảng ta trong sự nghiệp giáo dục, trên cơ sở đó tác giả đề xuất một số giải pháp cơ bản. Từ khóa: Hồ Chí Minh; triết lý; triết lý giáo dục; đổi mới giáo dục. Abstract President Ho Chi Minh’s educational philosophy is his thoughts on education, in which the prominent thoughts are on the position and role of education, objectives, contents and methods of education. President Ho Chi Minh’s educational philosophy is very profound, directing our people to build a new education with the character of people’s democracy towards socialism. Learning, properly applying, and creatively the educational philosophy of President Ho Chi Minh is a principled requirement and a guideline for our Party to come up with the right guidelines and directions for the cause. education - training in the current period. In this article, the author analyzes the content of President Ho Chi Minh’s educational philosophy, the reality and creative application of our Party in the cause of education, on that basis the author proposes some solutions basic. Keywords: Ho Chi Minh; philosophy; educational philosophy; educational innovation. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 2. NỘI DUNG CƠ BẢN CỦA TRIẾT LÝ GIÁO DỤC HỒ CHÍ MINH Triết lý giáo dục là cơ sở lý luận, là công cụ nhận thức, định hướng chỉ đạo thực hiện phát triển giáo dục của Triết lý giáo dục nêu lên những tư tưởng tổng quát để đất nước. Để có một nền giáo dục phát triển đòi hỏi xác định chủ trương, đường lối xây dựng và phát triển mỗi quốc gia, dân tộc cần phải có một nền tảng triết lý giáo dục. giáo dục vững chắc. Chủ tịch Hồ Chí Minh là người có Triết lý giáo dục Hồ Chí Minh là những tư tưởng của triết lý giáo dục sâu sắc. Triết lý giáo dục của Người Người về giáo dục. Trong đó, nổi bật là tư tưởng về vai đã trở thành cơ sở để Đảng ta xây dựng quan điểm, trò của giáo dục, nội dung, mục tiêu và phương pháp đường lối, chủ trương, chính sách về giáo dục. Vì vậy, giáo dục. việc nghiên cứu triết lý giáo dục Hồ Chí Minh và vận 2.1. Vai trò của giáo dục dụng trong công tác giáo dục đào tạo một cách hệ thống, sâu sắc, sáng tạo, có hiệu quả là vấn đề thiết Thứ nhất, giáo dục có vai trò đặc biệt đối với việc hình thực, mang tính cấp bách hiện nay. thành nhân cách của con người. Nói về vai trò của giáo dục trong việc hình thành nhân cách con người, Hồ Chí Minh đã diễn tả một cách dễ hiểu qua bài thơ Nửa đêm: “Ngủ thì ai cũng như lương thiện/Tỉnh dậy phân ra kẻ dữ, hiền/Hiền, dữ phải Người phản biện: 1. PGS. TS. Nguyễn Ngọc Hà đâu là tính sẵn/Phần nhiều do giáo dục mà nên” [11]. 2. TS. Nguyễn Thị Nhan Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, Số 4 (79) 2022 113
  2. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Như vậy, bản tính, nhân cách của mỗi người không không gò ép vào khuôn khổ của người lớn; Trung học: phải do trời sinh, hay do cha mẹ tạo ra, mà quan trọng Đảm bảo tri thức phổ thông chắc chắn, thiết thực, thích là do sự giáo dục của gia đình, nhà trường, xã hội, sự hợp với thực tiễn; Đại học: Phải kết hợp lý luận khoa nỗ lực cố gắng của bản thân mỗi cá nhân. Bản tính của học với thực hành, ra sức học tập lý luận và khoa học con người tốt hay xấu, phần nhiều là do giáo dục. Hồ tiên tiến, kết hợp thực tiễn. Chí Minh khẳng định: “Óc những người tuổi trẻ trong Mục tiêu của giáo dục còn được thể hiện ở từng con sạch như một tấm lụa trắng. Nhuộm xanh thì nó sẽ người cụ thể, để trở thành con người xã hội chủ nghĩa xanh. Nhuộm đỏ thì nó sẽ đỏ. Vì vậy sự học tập ở với những phẩm chất cơ bản sau: Một là, có tư tưởng trong trường có ảnh hưởng rất lớn cho tương lai của xã hội chỉ nghĩa: Có ý thức làm chủ, có tinh thần tập thanh niên” [10]. thể, có tư tưởng mình vì mọi người, mọi người vì mình, Thứ hai, vai trò của giáo dục đối với sự phát triển có tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, đất nước. quyết chí vươn lên, có tinh thần tiến nhanh, tiến mạnh, tiến vững chắc lên chủ nghĩa xã hội. Hai là, có đạo đức Hồ Chí Minh khẳng định: “Một dân tộc dốt là một dân và lối sống xã hội chủ nghĩa: Trung với nước, hiếu với tộc yếu”[10]. Do đó, kế thừa truyền thống hiếu học của dân,yêu thương con người, cần, kiệm, liêm, chính, chí dân tộc cũng như kế thừa tư tưởng tiến bộ của các công vô tư, có tinh thần quốc tế trong sáng, lối sống bậc tiền nhân, Hồ Chí Minh đã sớm xác định: “Vì lợi lành mạnh. Ba là, có tác phong xã hội chủ nghĩa: làm ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì việc có kế hoạch, biện pháp, có quyết tâm, tổ chức, phải trồng người” [12]. Sự nghiệp “trồng người” có vai kỷ luật, năng suất, chất lượng, hiệu quả cao, lao động trò quyết định, sống còn, hưng thịnh đối với sự phát hăng say, không sợ khó, sợ khổ, làm việc vì lợi ích của triển của mỗi quốc gia, dân tộc. Do đó, phải ưu tiên xã hội, tập thể và của bản thân. Bốn là, có năng lực làm đặc biệt cho giáo dục, phải coi giáo dục là quốc sách chủ: làm chủ bản thân, gia đình và công việc mình đảm hàng đầu trong chiến lược phát triển đất nước. Hồ Chí nhiệm, đủ sức khỏe và tư cách tham gia làm chủ nhà Minh đã đặt niềm tin và kỳ vọng lớn lao vào thế hệ trẻ, nước và xã hội, thực hiện tốt quyền công dân; không những người được học tập, giáo dục theo một triết lý ngừng nâng cao trình độ chính trị, văn hóa, khoa học giáo dục của xã hội mới. Người khẳng định: “Non sông công nghệ, chuyên môn nghiệp vụ để làm chủ. Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các Chủ tịch Hồ Chí Minh là người sáng lập nền giáo dục cường quốc năm châu hay không, chính nhờ một phần kiểu mới, do đó Người mong muốn nhà trường mới lớn ở công học tập của các em” [11]. thực hiện hoạt động dạy và học theo mục tiêu “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ. Học để phụng sự Như vậy, giáo dục có vai trò đặc biệt quan trọng đối với đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”, việc hình thành nhân cách của mỗi người, cũng như “Học để sửa chữa tư tưởng”, “Học để tu dưỡng đạo sự phát triển của đất nước. Có thể nói, dưới ánh sáng đức cách mạng”, “Học để tin tưởng” và “Học để hành”. tư tưởng giáo dục Hồ Chí Minh, dân tộc ta đã từ một Đồng thời từng người tích cực học tập để xứng đáng nước 95% mù chữ đã trở thành một dân tộc có văn là con người mới xã hội chủ nghĩa. hóa, khoa học, đủ khả năng để giành độc lập, tự do cho đất nước. Vị trí, vai trò của giáo dục được khẳng Về nội dung giáo dục: Để đạt được mục tiêu giáo dục, định. Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trương nội dung giáo dục toàn diện, khi giáo dục phải chú trọng đủ các mặt: Đạo 2.2. Mục tiêu và nội dung của giáo dục đức cách mạng, giác ngộ xã hội chủ nghĩa, văn hóa, Về mục tiêu của giáo dục: Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn kỹ thuật, lao động, sản xuất, phải bồi dưỡng cho thế hướng tới con người, tất cả vì con người và do con hệ trẻ tình cảm tốt đẹp, trước hết là tình thương yêu người. Vì vậy, con người được phát triển toàn diện người ruột thịt, yêu bạn bè, đồng chí, yêu cô giáo, thầy chính là mục tiêu của triết lý giáo dục Hồ Chí Minh. giáo, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào, hình thành ý thức tổ Nhân tố con người, với những tinh hoa như hiểu biết, chức kỷ luật, ý thức tập thể, lối sống thật thà, khiêm năng lực, đạo đức là yếu tố then chốt, có tính quyết tốn, trung thực, giản dị, biết xử sự theo tinh thần “mỗi định đối với thành công của cách mạng, tiến bộ của xã người vì mọi người, mọi người vì mỗi người” và thói hội, tiền đồ của dân tộc và hạnh phúc của nhân dân. quen thực hành đạo đức mới. Muốn vậy, phải xác định mục tiêu giáo dục cụ thể của Như vậy, theo Hồ Chí Minh, nội dung của giáo dục từng bậc học, từng lĩnh vực, cụ thể: Đối với bậc mầm hướng tới mục tiêu đào tạo những con người xã hội non: Dạy trẻ như trồng cây non. Trồng cây non được chủ nghĩa với hai mặt gắn bó chặt chẽ với nhau. Một tốt thì sau này cây lên tốt. Dạy trẻ nhỏ tốt thì sau này sẽ là, kế thừa những giá trị tốt đẹp của con người truyền thành người tốt; Tiểu học: Giáo dục cho các cháu yêu thống (Việt Nam và phương Đông). Hai là, hình thành Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học, những phẩm chất mới: Có tư tưởng xã hội chủ nghĩa, biết tôn trọng của công. Cách dạy nhẹ nhàng và vui vẻ, có đạo đức, có trí tuệ, bản lĩnh để làm chủ (bản thân, 114 Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, Số 4 (79) 2022
  3. LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC gia đình, xã hội, thiên nhiên…), có tác phong xã hội Hồ Chí Minh viết: “Học hỏi là một việc phải tiếp tục chủ nghĩa, có lòng nhân ái, vị tha, độ lượng… mỗi suốt đời… không ai có thể tự cho mình đã biết đủ rồi, bước xây dựng được con người như vậy là một nấc biết hết rồi” [12]. Học hỏi và tự học để tiếp cận với sự thang xây dựng chủ nghĩa xã hội. đổi mới, sự tiến bộ của nhân dân để hoàn thành công việc giáo dục con người. Vì vậy, mỗi người làm công 2.3. Phương pháp giáo dục tác giáo dục cần phải biết học hỏi kinh nghiệm từ đồng Hồ Chí Minh rất coi trọng phương pháp giáo dục, bởi nó nghiệp, những kiến thức mới của nhân loại, tự trau dồi chính là con đường, cách thức để nội dung và mục tiêu trình độ và kỹ năng của bản thân để theo kịp với sự giáo dục có được kết quả tốt nhất trên thực tế. Chính phát triển của đất nước. vì thế, Người đã phát biểu 23 lần về phương pháp giáo Về phía người học: dục vào những năm 1942, 1947 (3 lần), 1948, 1949, 1950 (4 lần), 1955, 1956 (3 lần), 1957, 1959 (3 lần), Thứ nhất, phải có thái độ học tập đúng đắn. 1961, 1963, 1964 (2 lần), 1968 [13]. Phương pháp Hồ Chí Minh khẳng định: “Muốn học tập có kết quả tốt giáo dục Hồ Chí Minh được thể hiện ở những quan thì phải có thái độ đúng và phương pháp đúng” [11]. điểm sau: Do đó, người học phải có thái độ học tập đúng đắn. Về phía người dạy: Phải tự mình trả lời các câu hỏi “học để làm gì?”, “học để phục vụ ai?”. Học để làm việc, làm người, làm cán Thứ nhất, luôn quán triệt quan điểm học phải đi đôi với bộ. Học để phụng sự đoàn thể, giai cấp và nhân dân, hành, lý luận phải gắn với thực tế trong giảng dạy. Tổ quốc và nhân loại… Mỗi người học cần trả lời dứt Hồ Chí Minh khẳng định: “Học để hành, học với hành khoát thì mới có phương hướng và phương pháp học phải đi đôi. Học mà không hành thì vô ích. Hành mà tập đúng đắn. không học thì hành không trôi chảy” [12]. Do vậy, Thứ hai, học tập phải khiêm tốn, thật thà, tự nguyện, tự Người luôn nhắc nhở người dạy phải không ngừng đổi giác, không học vẹt. mới phương pháp giảng dạy, tìm kiếm, sáng tạo những cách dạy hay, hiệu quả, gắn lý thuyết với thực hành, Theo Hồ Chí Minh, khi học tập người học cần cầu thị, phải nghiên cứu công việc thực tế, kinh nghiệm thực cầu tiến bộ, nêu cao tinh thần khiêm tốn, thật thà, đào tế, không phải học thuộc từng câu từng chữ mà cần sâu suy nghĩ khi nghiên cứu. Người khẳng định: “Cái phải biết phân tích, vận dụng cho phù hợp với điều gì biết thì nói biết, không biết thì nói không biết. Kiêu kiện thực tiễn cụ thể của từng đối tượng người học. ngạo, tự phụ, tự mãn là kẻ thù số một của học tập” [13]. Thứ hai, dạy học phải chú ý đến đặc điểm, đối tượng, Bên cạnh đó, người học phải tự nguyện, tự giác, tích phải biết dạy cho ai. cực, có ý thức hoàn thành kế hoạch học tập, nêu cao tinh thần chịu khó đồng thời tránh lối học vẹt. Hồ Chí Minh khẳng định: “Muốn cho việc dạy học không xa rời quần chúng, điều kiện cơ bản đối với Thứ ba, phải độc lập suy nghĩ, tự do tư tưởng và nêu người thầy giáo là phải sát đối tượng, phải đóng giầy cao tinh thần tự học. theo chân chứ không thể khoét chân cho vừa giầy” Đọc tài liệu thì phải đào sâu suy nghĩ, không tin một [12]. Do đó, phải nghiên cứu kỹ đối tượng, tìm hiểu cách mù quáng từng câu một trong sách. Đối với bất tâm tư, nguyện vọng, đặc điểm lứa tuổi,… để tìm ra cứ vấn đề gì phải đặt câu hỏi “vì sao”, phải suy nghĩ phương pháp giảng dạy hợp lý cho từng đối tượng. kỹ, phải bảo vệ chân lý, phải có nguyên tắc, không Thứ ba, phải thiết thực, cơ bản, rõ ràng, dễ hiểu, không được “ba phải”, phải tự học, liên tục học tập trau dồi sáo rỗng. kiến thức từ những người xung quanh, từ quần chúng. Người luôn nhấn mạnh tới việc rèn luyện tư duy độc Trong huấn thị về công tác huấn luyện học tập (năm lập, tự chủ, sáng tạo của người học và tránh lối học 1950), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu cách dạy học: máy móc đã trở thành lối mòn trong phương pháp giáo “Cốt thiết thực, chu đáo hơn tham nhiều. Việc cốt yếu dục của Nho học trước đây và phê phán những người là phải làm cho người học hiểu thấu vấn đề” [13]. Vì “không biết học ở đâu”, “coi khinh quần chúng”… vậy, cách dạy phải bắt đầu từ gốc, dần dần đến ngọn, từ ít đến nhiều, từ hẹp đến rộng, không nên tham nhiều Triết lý giáo dục Hồ Chí Minh có giá trị lý luận và giá trị trong cùng một lúc. Người viết: “Trong một trường học, thực tiễn quan trọng. các thầy nên thi nhau tìm cách dạy sao cho dễ hiểu, dễ Về mặt lý luận, triết lý giáo dục Hồ Chí Minh với nội nhớ, nhanh chóng và thiết thực” và khi dạy thì “dùng dung sâu sắc và mới mẻ, có ý nghĩa rất quan trọng đối những lời lẽ giản đơn, những thí dụ thiết thực mà với sự nghiệp giáo dục, đào tạo con người Việt Nam. giải thích”. Hồ Chí Minh không chỉ làm sáng rõ về vị trí, vai trò; Thứ tư, học hỏi và tự học là một việc phải tiếp tục mục tiêu, nội dung của giáo dục, mà còn định hướng suốt đời. về phương pháp giáo dục. Tầm nhìn và sự tiến bộ vượt thời đại trong triết lý giáo dục Hồ Chí Minh là phương Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, Số 4 (79) 2022 115
  4. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC hướng để Đảng ta không ngừng nghiên cứu, vận dụng quan điểm chỉ đạo, bốn mục tiêu cần đạt và bốn giải sáng tạo vào việc hoạch định chủ trương, chính sách pháp trong giáo dục: “Giữ vững mục tiêu xã hội chủ về giáo dục ở Việt Nam trong công cuộc đổi mới đất nghĩa trong nội dung, phương pháp giáo dục - đào tạo, nước giai đoạn hiện nay. thực sự coi giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu”. Đại hội IX của Đảng (năm 2001) tiếp tục nhấn mạnh Về mặt thực tiễn, vai trò, vị trí; mục tiêu, nội dung và đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục để phù phương pháp giáo dục thể hiện qua sự phát triển của hợp với thực tiễn đất nước, nhằm thực hiện “chuẩn đất nước, con người, đã trở thành tiêu chí ngày càng hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa” [4], thực hiện giáo dục quan trọng trong việc xếp hạng các nước thế giới. cho mọi người, cả nước trở thành xã hội học tập, tiếp Năm 1990, Chương trình phát triển của Liên hợp quốc tục thực hiện phương châm học đi đôi với hành, giáo (UNDP) đã đưa ra chỉ dẫn nhằm đánh giá tiến bộ kinh dục kết hợp với lao động sản xuất, nhà trường gắn tế và xã hội của một nước, không chỉ ở tổng sản phẩm liền với xã hội. Tại Nghị quyết Hội nghị Trung ương quốc dân như trước đây, mà là dựa trên cơ sở của ba Đảng lần thứ 9 (khóa IX, năm 2004) nhấn mạnh về tiêu chí cơ bản: Thu nhập, trình độ giáo dục và tuổi “đẩy mạnh đổi mới mục tiêu, nội dung, chương trình, thọ. Năm 1996, UNESCO đã đề xuất bốn trụ cột của phương pháp giáo dục các cấp bậc học và trình độ đào giáo dục, được xem như là chân lý, triết lý giáo dục tạo theo hướng hiện đại phối hợp với thực tiễn Việt cho toàn thế giới trong thế kỷ XXI, đó là “học để có kiến Nam”. Đại hội X của Đảng (năm 2006) tiếp tục khẳng thức, học để làm việc, học để biết chung sống với nhau định sự cần thiết phải đổi mới từ mục tiêu, chương và học để làm người”. Dưới ánh sáng của tư tưởng trình đến phương pháp, đồng thời nhấn mạnh “khắc Hồ Chí Minh, Đảng ta đã khẳng định và nhân dân ta phục cách đổi mới chắp vá, thiếu tầm nhìn tổng thể, kiên quyết thực hiện, công tác giáo dục được coi trọng. thiếu kế hoạch đồng bộ” [5]. Do đó, cần thiết phải xây Quán triệt triết lý giáo dục Hồ Chí Minh, Đảng ta đã dựng nền giáo dục của dân, do dân, vì dân, tạo điều đưa ra các quan điểm, chủ trương về giáo dục, xác kiện để toàn xã hội học tập và học tập suốt đời. định rõ vị trí, mục tiêu của giáo dục, tích cực đổi mới nội dung, phương pháp giảng dạy phù hợp với thực Đến Nghị quyết Hội nghị lần thứ tám (khóa XI, năm tiễn… Đây là nhân tố có tính quyết định cho thắng lợi 2013) đã đưa ra các mục tiêu giáo dục cụ thể đối với của cách mạng nói chung, thành công của sự nghiệp các cấp học: Bậc mầm non, giúp trẻ phát triển thể chất, giáo dục nói riêng. tình cảm, hiểu biết, thẩm mỹ, hình thành các yếu tố đầu tiên của nhân cách; đối với giáo dục phổ thông, 3. SỰ VẬN DỤNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm HIỆN NAY chất, năng lực công dân, phát triển và bồi dưỡng năng Kế thừa triết lý giáo dục Hồ Chí Minh, Đảng Cộng sản khiếu, cú trọng giáo dục lý tưởng, truyền thống, đạo Việt Nam luôn nhận thức đúng đắn và sâu sắc về vai đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ năng trò của giáo dục, coi giáo dục - đào tạo là quốc sách thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn, phát triển hàng đầu, đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào khả năng sáng tạo, tự học, khuyến khích học suốt đời; tạo, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đáp ứng đối với giáo dục đại học, tập trung đào tạo nguồn nhân yêu cầu của xã hội là nhiệm vụ trọng tâm để phát huy lực trình độ cao, bồi dưỡng nhân tài, phát triển phẩm nguồn sức mạnh nội sinh của dân tộc. Tại Đại hội VI chất và năng lực tự học, tự làm giàu tri thức đáp ứng của Đảng (năm 1986) đã khẳng định mục tiêu của giáo yêu cầu xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc dục trong giai đoạn mới, Đảng đã chỉ rõ: “Giáo dục tế… Đại hội XII của Đảng (năm 2016) đã đặc biệt quan nhằm mục tiêu hình thành và phát triển toàn diện nhân tâm đến giáo dục và đào tạo, coi đây là một trong ba cách xã hội chủ nghĩa của thế hệ trẻ, đào tạo đội ngũ đột phá chiến lực mà Đảng đề ra trong nhiệm kỳ 2016 lao động có kỹ thuật, đồng bộ về ngành nghề, phù hợp - 2020, đó là: “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, với yêu cầu phân công lao động của xã hội” [1]. Đại hội đào tạo, phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân VII của Đảng (năm 1991) cũng đã khẳng định mục tiêu lực chất lượng cao”[7]. Đây là vấn đề có ý nghĩa sống của giáo dục đối với con người, trong đó khẳng định còn đối với sự tồn tại và phát triển của quốc gia, là yêu “nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng cầu tất yếu và bức thiết của công cuộc công nghiệp nhân tài, hình thành đội ngũ lao động có tri thức và tay hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Đại nghề, có năng lực thực hành, tự chủ, năng động và hội XIII của Đảng (năm 2021) kế thừa, nhất quán trong sáng tạo, có đạo đức cách mạng, tinh thần yêu nước, quan điểm của Đảng ta về giáo dục để nước ta phát yêu chủ nghĩa xã hội”. Đến Đại hội VIII của Đảng (năm triển nhanh, bền vững, thực hiện khát vọng phát triển 1996), lần đầu tiên khẳng định “giáo dục phải coi trọng trong thời gian tới. Để đạt được mục tiêu phát triển cả ba mặt: mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng và nguồn nhân lực, giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu phát huy hiệu quả”[3], quan điểm đó cũng đã được Nghị nhân lực chất lượng cao của cuộc Cách mạng công quyết Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ hai (khóa VIII, nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế, Đại hội khẳng năm 1996) đã phát triển và bổ sung khi đưa ra bảy định: “Chú trọng giáo dục phẩm chất, năng lực sáng 116 Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, Số 4 (79) 2022
  5. LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC tạo và các giá trị cốt lõi, nhất là giáo dục tinh thần yêu Nội vị trí 1201, Trường Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí nước, tự hào, tự tôn dân tộc, khơi dậy khát vọng phát Minh vị trí 1201. Xếp hạng đại học thế giới theo THE triển, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [8]. Do đó, phải đào được tính theo 5 “trụ cột”: Trụ cột giảng dạy (30%), tạo con người theo hướng có đạo đức, kỷ luật, có kỹ trụ cột nghiên cứu (30%), trụ cột trích dẫn khoa học năng sống, kỹ năng làm việc, ngoại ngữ, công nghệ (30%), trụ cột nguồn thu từ doanh nghiệp (2,5%), trụ thông tin, công nghệ số, tư duy sáng tạo, gắn giáo dục cột tầm nhìn quốc tế (7,5%). Đây là kết quả đáng tự tri thức, đạo đức, thẩm mỹ, kỹ năng sống với giáo dục hào của giáo dục Việt Nam. thể chất, nâng cao tầm vóc con người Việt Nam. Về mục tiêu giáo dục: Như vậy, qua các kỳ Đại hội nhận thức triết lý giáo dục Cùng với thành tựu của công cuộc đổi mới đất nước, (vị trí, vai trò; nội dung và phương pháp giáo dục) ngày trong thời gian qua, thực hiện chủ trương, đường lối càng được Đảng ta quan tâm, giáo dục - đào tạo luôn đổi mới giáo dục, ngành giáo dục và đào tạo đã đổi được đặt ở vị trí quan trọng và đạt được kết quả đáng mới toàn diện từ cấp học mầm non đến bậc đại học tự hào. Thể hiện: ngày càng đáp ứng được nhu cầu của thực tiên đặt Về vai trò của giáo dục: ra. Đối với giáo dục mầm non, trẻ phát triển thể chất và hình thành các yếu tố đầu tiên của nhân cách, năm Khẳng định vai trò của giáo dục nên những năm qua 2015, Việt Nam hoàn thành đạt chuẩn phổ cập giáo Đảng và Nhà nước luôn dành sự quan tâm lớn cho sự dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi. Năm 2000 Việt Nam nghiệp giáo dục và đào tạo, đảm bảo tỷ lệ chi cho giáo đã hoàn thành phổ cập tiểu học, xây dựng nhiều mô dục từ 20% trở lên trong tổng số ngân sách Nhà nước. hình trường học tiên tiến, hiện đại, phù hợp với mục Đầu tư cho giáo dục năm sau luôn cao hơn năm trước. tiêu giáo dục. Năm 2010 Việt Nam hoàn thành phổ Trong 5 năm của giai đoạn 2016-2020, ngân sách nhà cập trung học cơ sở. Đối với bậc cao đẳng, đại học, nước chi thường xuyên cho giáo dục đã tăng lên trên hiện nay các trường đều đào tạo đa dạng, đa ngành 32,2%. Trong năm 2016 chi cho giáo dục và dạy nghề nghề, đa lĩnh vực, tập trung đổi mới mục tiêu, nội dung là 196.6 nghìn tỷ đồng, đến năm 2020 tăng lên (258,7 chương trình giáo dục. Nhiều trường mở rộng liên kết nghìn tỷ đồng). Chi tiêu công cho giáo dục/GDP của đào tạo với nước ngoài nhằm tiếp cận nhanh với công nước ta đang ở mức cao so với nhiều nước trên thế nghệ đào tạo của các nước phát triển, đa dạng hóa giới (4%) trong khi đó Singapore 3,2%, Thái Lan 3,8% phương thức đào tạo đáp ứng nhu cầu ngày càng cao [14]. Chính vì vậy, lần đầu tiên Việt Nam có 05 cơ sở của xã hội. Việt Nam cũng đã xây dựng được nhiều giáo dục Đại học lọt top 500 thế giới theo Bảng xếp mô hình trường lớp với số lượng học sinh đến trường hạng đại học thế giới Times Higher Education (THE) các cấp ngày một tăng. Hệ thống mạng lưới các cơ sở năm 2022. giáo dục các cấp học, bậc học được phân bố rộng trên Bảng 1. Bảng xếp hạng Đại học thế giới Times Higher phạm vi cả nước. Education (THE) năm 2022 Về nội dung giáo dục: Nội dung giáo dục đã chuyển căn bản đảm bảo chuẩn hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế từ tập trung trang bị kiến thức, kỹ năng sang phát triển phẩm chất và năng lực người học, đảm bảo hài hòa giữa “dạy chữ”, “dạy người” và định hướng nghề nghiệp. Thực hiện giáo dục toàn diện cho người học cả đức, trí, thể, mỹ và các kỹ năng cơ bản đáp ứng chuẩn đầu ra về kiến thức, kỹ năng cần thiết cụ thể chi tiết đến từng cấp, từng lớp. Tăng tính thực tiễn vào chương trình học phù hợp với từng địa phương, trong đó đảm bảo yêu cầu những nội nung cốt lõi và yêu cầu bắt buộc (phần cứng) và 20% để các địa phương bổ sung nội dung phù hợp với điều kiện của mình. Ngoài các môn học Tiếng Việt, Toán, Văn, Lý, Hóa, Sinh còn có thêm các [Nguồn 15] môn học như: Giáo dục công dân, ngoại ngữ, tin học, kỹ năng sống, đạo đức, giáo dục kinh tế và pháp luật… Qua bảng số liệu ta thấy, 5 cơ sở giáo dục đại học của hình thành năng lực cốt lõi cho người học. Việt Nam lọt Bảng xếp hạng THE năm 2022 là: Trường Đại học Duy Tân vị trí 401-500, Trường Đại học Tôn Như vậy, nội dung giáo dục không phải nặng về truyền Đức Thắng vị trí 401-500, Trường Đại học Quốc gia thụ kiến thức mà kiến thức vừa là “chất liệu”, “đầu Hà Nội vị trí 1001-1200, Trường Đại học Bách khoa Hà vào”, vừa là “kết quả”, “đầu ra” của quá trình giáo dục. Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, Số 4 (79) 2022 117
  6. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Nội dung giáo dục được xây dựng theo mô hình phát 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VẬN DỤNG HIỆU QUẢ TRIẾT triển năng lực (kiến thức, khám phá, vận dụng; kiến LÝ GIÁO DỤC CỦA HỒ CHÍ MINH TRONG GIAI ĐOẠN thức, thao tác tư duy, sử dụng công cụ; kiến thức, kỹ HIỆN NAY năng, tố chất, đánh giá…). Thông qua những kiến thức cơ bản, thiết thực, hiện đại giúp học sinh hình thành Để vận dụng hiệu quả triết lý giáo dục của Chủ tịch và phát triển những phẩm chất và năng lực mà nhà Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay cần kết hợp đồng trường và xã hội kỳ vọng. bộ các giải pháp sau: Về phương pháp giáo dục: Thứ nhất, tăng cường học tập và làm theo triết lý giáo Hiện nay, Nhà nước ta rất chú trọng đầu tư cơ sở vật dục Hồ Chí Minh, coi đây là nền tảng tư tưởng, kim chỉ chất phục vụ quá trình đào tạo nên nhiều phương pháp nam cho công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo giáo dục đã được áp dụng như: Phương pháp làm việc dục và đào tạo. Gắn kết, vận dụng sáng tạo triết lý nhóm, phương pháp dự án, nêu vấn đề, phương pháp giáo dục Hồ Chí Minh trong ban hành chủ trương của động não, phương pháp trải nghiệm… nhằm phát huy Đảng, chính sách của Nhà nước về giáo dục phù hợp tính chủ động, tích cực của người học và tạo điều kiện với thực tiễn Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa và cho người học được học tập qua các nguồn học liệu hội nhập quốc tế. đa dạng, nhất là qua internet từ đó phát triển năng lực tự học và chuẩn bị tâm thế cho học suốt đời. Bên cạnh Thứ hai, nội dung giáo dục cần đổi mới theo hướng việc đổi mới phương pháp giáo dục, hiện nay nước ta tinh giảm, thiết thực, phù hợp với lứa tuổi, trình độ cũng rất tích cực đổi mới phương pháp thi, kiểm tra, và ngành nghề. Hướng đào tạo gắn với nhu cầu xã đánh giá chất lượng giáo dục theo định hướng phát hội, thực hiện gắn kết chặt chẽ giữa Nhà nước - nhà triển phẩm chất và năng lực học sinh như: Quan sát, trường - nhà tuyển dụng trong xây dựng chương trình, vấn đáp, kiểm tra tự luận, trình bày báo cáo, viết tiểu dự báo nhu cầu, quy hoạch, đào tạo, sử dụng người luận, đánh giá năng lực thực hành… phối hợp sử dụng lao động. Chủ động, tích cực hội nhập quốc tế về giáo kết quả đánh giá trong quá trình học với đánh giá cuối dục, tranh thủ các nguồn lực về con người, kỹ thuật, kỳ, cuối năm học, đánh giá của người dạy với tự đánh vốn… từ các nước tiên tiến, các tổ chức quốc tế và giá của học sinh, đánh giá của doanh nghiệp… cá nhân ở nước ngoài để hiện đại hóa nền giáo dục. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, quá trình đổi Tránh hiện tượng đào tạo xong thiếu việc làm và thất mới giáo dục - đào tạo ở Việt Nam hiện nay vẫn còn nghiệp, được thể hiện trong số liệu: có những hạn chế: Chi ngân sách cho toàn ngành giáo dục năm 2021 chỉ đạt 17,3% chưa đạt tỷ lệ theo quy định, việc mua sắm đầu tư cơ sở vật chất phục vụ giáo dục còn chậm. Đặc biệt trong tình hình dịch bệnh Covid-19 người học phải học trực tuyến, những nơi có điều kiện kinh tế khó khăn, miền núi, vùng dân tộc thiểu số cơ sở vật chất và trang thiết bị, đường truyền internet còn hạn chế gây ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học. Chất lượng đội ngũ giáo viên không đồng đều, còn khoảng cách lớn giữa các vùng có điều kiện kinh tế khó khăn và các vùng thuận lợi, một bộ phận Biểu đồ 1. Số người và tỷ lệ thiếu việc làm trong giáo viên chưa theo kịp được yêu cầu đổi mới và đổi độ tuổi lao động, các quý năm 2020 và 2021 mới phương pháp giảng dạy tích cực để phù hợp thực tiễn. Nội dung, chương trình đào tạo còn nặng về cung [Nguồn 15] cấp kiến thức, nhẹ về rèn luyện kỹ năng thực hành; nội Qua số liệu cho thấy, tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao dung cải cách giáo trình, sách giáo khoa vẫn còn nhiều động quý IV năm 2021 là hơn 3,56% tăng 0,93 điểm bất cập gây bức xúc trong nhân dân.Tác phong công phần trăm so với cùng kỳ năm trước. nghiệp, trình độ chuyên môn, kỹ năng lao động, năng Thứ ba, đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục - đào tạo lực sáng tạo của người học chưa đáp ứng được yêu theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa dân cầu thực tế của công nghiệp hiện đại. chủ và hội nhập quốc tế. Bắt đầu từ đổi mới quan điểm, Từ thực tế trên, cũng như kế thừa triết lý giáo dục tư tưởng chỉ đạo đến mục tiêu, nội dung, phương Hồ Chí Minh, Đảng ta luôn đề cao vai trò của giáo dục pháp, cơ chế chính sách, điều kiện để đảm bảo thực và đào tạo nhằm hình thành những con người đáp ứng hiện; đổi mới từ sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa Nhà nước đến các hoạt động của các cơ sở giáo dục hiện nay. Đồng thời Đảng đã đưa ra các giải giáp phù - đào tạo, việc tham gia của gia đình, cộng đồng, xã hợp với từng giai đoạn đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. hội và bản thân người học. Điều này không phải đến 118 Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, Số 4 (79) 2022
  7. LIÊN NGÀNH TRIẾT HỌC - XÃ HỘI HỌC - CHÍNH TRỊ HỌC Đại hội XIII của Đảng mới xác định mà vấn đề ở chỗ: vai trò; mục tiêu, nội dung và phương pháp giáo dục Trong những năm qua, quan điểm, tư tưởng chỉ đạo, trên cơ sở, nguyên tắc về lý luận giáo dục của chủ mục tiêu giáo dục toàn diện chưa được hiểu và thực nghĩa Mác - Lênin, tinh hoa văn hóa giáo dục của dân hiện đúng; nay chúng ta cần nhận thức đúng hơn và tộc và nhân loại, truyền thống giáo dục dân tộc và thực hiện hiệu quả hơn. thực tiễn giáo dục cách mạng ngày nay mà bản thân Thứ tư, giáo dục cần giữ gìn và phát huy các giá trị Người cũng là một nhà giáo dục đã thực hiện nhiều truyền thống tốt đẹp của con người Việt Nam. Nội nhất và trước nhất triết lý giáo dục của mình bằng các dung giáo dục cần coi trọng đạo lý làm người, ý thức hoạt động, phong cách, đạo đức của người thầy giáo trách nhiệm công dân, khơi dậy khát vọng đoàn kết xây yêu nước, cách mạng Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Ái dựng đất nước, yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, đạo Quốc - Hồ Chí Minh. đức, lối sống văn hóa, lịch sử và bản sắc dân tộc. Đồng thời chủ động, tích cực, quyết tâm đấu tranh phê phán, Hiện nay, đất nước ta đang trong thời kỳ đẩy mạnh đẩy lùi cái xấu, cái ác, cái thấp hèn, lạc hậu. Có ý thức công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Với đường lối đúng chống lại các quan điểm, hành vi sai trái, tiêu cực làm đắn, Đảng ta luôn xác định giáo dục và đào tạo là quốc tha hóa con người, xuống cấp về đạo đức xã hội của sách hàng đầu, tích cực đổi mới nội dung, phương con người Việt Nam. pháp giáo dục nhằm đạt được mục tiêu xây dựng con Thứ năm, tích cực đổi đổi mới phương pháp giảng người xã hội chủ nghĩa, coi đây là tiền đề quan trọng dạy cho phù hợp với đối tượng. Điều này đòi hỏi mỗi trong sự nghiệp xây dựng đất nước trong giai đoạn giáo viên phải thường xuyên trau dồi kiến thức chuyên mới. Con người Việt Nam hiện nay được phát triển môn, trình độ ngoại ngữ, tin học, tự học và tích lũy kinh toàn diện đã phần nào khẳng định thành công của giáo nghiệm thực tế để vận dụng sáng tạo vào quá trình dục và đào tạo của nước ta. Triết lý giáo dục Hồ Chí giảng dạy. Để “nói thiết thực, nói đúng lúc, nói đúng Minh còn nguyên giá trị trong giai đoạn hiện nay. chỗ”, đưa ra ví dụ đơn giản, gần gũi khi diễn đạt nội dung. Hiện nay, trên thế giới, các nhà khoa học giáo TÀI LIỆU THAM KHẢO dục đã tìm kiếm và xây dựng trên 200 phần mềm dạy học hiện đại, đây là một kho phần mềm tiện ích giúp giáo viên tìn hiểu, vận dụng và linh hoạt sử dụng trong [1]. Đảng Cộng sản Việt Nam (1987), Văn kiện Đại giảng dạy để tạo ra hiệu quả giáo dục tốt nhất. hội đại biểu Toàn quốc lần thứ VI, NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. Thứ sáu, phải giữ gìn đạo đức người thầy. Hồ Chí Minh [2]. Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại luôn đánh giá cao những cống hiến, hy sinh lớn lao hội đại biểu Toàn quốc lần thứ VII, NXB Chính trị mà thầm lặng của những người làm nghề giáo, những Quốc gia Sự thật, Hà Nội. người “vô danh anh hùng”. Người khẳng định: Người thầy giáo tốt - thầy giáo xứng đáng là thầy giáo - là [3]. Đảng Cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại người vẻ vang nhất. Dù tên tuổi không đăng trên báo, hội đại biểu Toàn quốc lần thứ VIII, NXB Chính trị không được thưởng huân chương, xong những người Quốc gia Sự thật, Hà Nội. thầy giáo tốt là những anh hùng vô danh”. Do đó, mỗi [4]. Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại thầy, cô giáo cần giữ vững phẩm chất đạo đức cách hội đại biểu Toàn quốc lần thứ IX, NXB Chính trị mạng: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; yêu nghề, Quốc gia Sự thật, Hà Nội. yên tâm công tác; thật thà đoàn kết, nâng cao tinh thần [5]. Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại trách nhiệm; yêu thương học sinh như con em ruột của hội đại biểu Toàn quốc lần thứ X, NXB Chính trị mình… Bên cạnh đó Nhà nước cũng cần cải thiện các Quốc gia Sự thật, Hà Nội. chính sách cho đội ngũ giáo viên để giáo viên yên tâm công tác và tâm huyết với ngành. [6]. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu Toàn quốc lần thứ XI, NXB Chính trị Thứ bảy, cùng với đổi mới chương trình, nội dung giáo Quốc gia Sự thật, Hà Nội. dục - đào tạo cần đổi mới và sát sao hơn công tác biên soạn sách giáo khoa, giáo trình, tài liệu dạy học theo [7]. Đảng Cộng sản Việt Nam (2016), Văn kiện Đại hướng đa dạng hóa, cập nhật thường xuyên tri thức hội đại biểu Toàn quốc lần thứ XII, NXB Chính trị mới, đáp ứng yêu cầu của từng bậc học, các chương Quốc gia Sự thật, Hà Nội. trình giáo dục, đào tạo và nhu cầu học tập suốt đời của [8]. Đảng Cộng sản Việt Nam (2021), Văn kiện Đại từng đối tượng. hội đại biểu Toàn quốc lần thứ XIII, NXB Chính trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. 4. KẾT LUẬN [9]. Nguyễn Tùng Lâm (2014), Triết lý phát triển giáo Có thể nói, triết lý giáo dục Hồ Chí Minh với nội dung dục Hồ Chí Minh,Tạp chí Khoa học, Trường Đại rất sâu sắc và mới mẻ có ý nghĩa lý luận và thực tiễn học Sư phạm, TP. Hồ Chí Minh, số 59. sâu sắc. Hồ Chí Minh không chỉ làm sáng rõ về vị trí, Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, Số 4 (79) 2022 119
  8. NGHIÊN CỨU KHOA HỌC [10]. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 6, NXB Chính [13]. Hồ Chí Minh về giáo dục (2007), NXB Từ điển trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. Bách khoa, Hà Nội. [11]. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, NXB Chính [14]. Tổng cục Thống kê (2020), Điều tra lao động - trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. việc làm, NXB Thống kê, Hà Nội. [12]. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, NXB Chính [15]. https://vtv.vn/giao-duc.htm trị Quốc gia Sự thật, Hà Nội. THÔNG TIN TÁC GIẢ Đặng Thị Dung - Năm 2013: Tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Lịch sử Đảng, Đại học Quốc gia Hà Nội. - Tóm tắt công việc hiện tại: Giảng viên khoa Giáo dục Chính trị và Thể chất, Trường Đại học Sao Đỏ. - Lĩnh vực quan tâm: Lịch sử Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh. - Điện thoại: 0357158987; Email: dungdungdhsd@gmail.com. Đỗ Thị Thùy - Năm 2014: Tốt nghiệp Thạc sĩ chuyên ngành Triết học, Đại học Quốc gia Hà Nội. - Tóm tắt công việc hiện tại: Giảng viên khoa Giáo dục Chính trị và Thể chất, Trường Đại học Sao Đỏ. - Lĩnh vực quan tâm: Khoa học xã hội - nhân văn. - Điện thoại: 0936503703; Email: thuydhsd@gmail.com. 120 Tạp chí Nghiên cứu khoa học, Trường Đại học Sao Đỏ, Số 4 (79) 2022
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2