Trồng, hướng dẫn và khuyến cáo trồng cây ngũ sắc Lantana camara là hành vi phạm pháp

Chia sẻ: Kethamoi5 Kethamoi5 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trồng, hướng dẫn trồng hoặc khuyến cáo trồng cây ngũ sắc Lantana camara là phát triển sinh vật ngoại lai xâm hại và phát tán, nhân nuôi sinh vật ngoại lai xâm hại, tức là có hành vi vi phạm Luật đa dạng sinh học cũng như Luật bảo vệ và kiểm dịch thực vật.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Trồng, hướng dẫn và khuyến cáo trồng cây ngũ sắc Lantana camara là hành vi phạm pháp

Tổng hợp BVTV - Sè 1/2018 5) Triển khai và thực hiện tốt đề án IPM trên lý về phân bón. Cục BVTV đang xây dựng cây trồng, quản lý bọ cánh cứng hại dừa bằng chương trình, biên soạn bộ tài liệu tập huấn khảo biện pháp sinh học, dự án VnSat và chương trình nghiệm, lấy mẫu phân bón, để sớm triển khai tập “Cùng nông dân bảo vệ môi trường”. huấn cho Chi TT& BVTV cục các tỉnh. 6) Bộ NN&PTNT đã giao cho Cục BVTV quản TRỒNG, HƢỚNG DẪN VÀ KHUYẾN CÁO TRỒNG CÂY NGŨ SẮC Lantana camara LÀ HÀNH VI PHẠM PHÁP Phạm Văn Lầm Hội Côn trùng học Việt Nam Cây ngũ sắc có tên khoa học là Lantana nhiều thân cùng mọc khỏi mặt đất. Lá mọc đối, camara L. (Camara vulgaris Benth., Lantana có hình ô van hoặc hình mũi giáo rộng với chiều scabrida Ait., Lantana mexicana Turner, Lantana dài 2-12 cm và chiều rộng 2-6 cm. Mép lá có mixta Medik.,…). Cây ngũ sắc có vị trí phân loại răng cưa. Mặt lá từ màu xanh vàng đến màu như sau: giới thực vật Plantae, ngành xanh, xù xì, có lông tơ nhỏ. Lá bốc ra mùi hăng Spermatophyta, lớp Dicotyledonae, bộ Lamiales, khi nghiền nát. Hoa nhỏ sặc sỡ nhiều màu, có cuống, mọc dày thành cụm với 20-40 hoa, họ Verbenaceae, chi Lantana, loài Lantana đường kính cụm hoa khoảng 4 cm. Cụm hoa có camara L. Cây ngũ sắc còn có các tên Việt Nam thể màu vàng, da cam, trắng, tím nhạt, hồng khác như cây hoa ngũ sắc, bông ổi, thơm ổi, hoặc đỏ. Quả dạng quả hạch, hình tròn nhỏ, màu trâm ổi,… xanh sau thành màu tía và cuối cùng có màu xanh đen. Mỗi quả thường có 2 hạt. Theo APFISN (2017), một cây trưởng thành mỗi năm có thể sản sinh được 12.000 hạt và hạt cây ngũ sắc vẫn có thể sống sót khi cho qua lửa nóng nhất. Hạt tươi có sức nảy mầm thấp, nhưng sức nảy mầm gia tăng đáng kể khi hạt được đi qua đường tiêu hóa của chim hoặc động vật gặm nhấm, cáo. Nhiệt độ đất cao và cường độ chiếu sáng mạnh sẽ kích thích sự nảy mầm của hạt. Cây ngũ sắc có sức chịu đựng đối với sự biến động rộng của các điều kiện sinh thái, thích ứng với nhiều kiểu môi trường sống. Do đó, loài thực Cây ngũ sắc Lantana camara vật này bắt gặp ở nhiều môi trường sống khác nhau như đất hoang, đất rìa rừng, dải đất dọc bãi Cây ngũ sắc là cây bụi lâu năm, có mùi thơm, biển, những sinh cảnh bị phá vỡ như mép đường kích thước trung bình (chiều cao 2-5 m). Thân bộ, mép đường sắt, đất rừng sau cháy hay sau gần thẳng đứng, hoặc giống thân bò, đôi khi đốn hạ cây, đất nông nghiệp. Cây ngũ sắc có thể giống thân leo (leo lên cây thân gỗ thấp hoặc cây mọc ở bóng râm, nhưng sinh triển tốt nhất ở nơi thân bụi khác, leo được nhờ điểm bám là gai trên không có bóng râm. Nó không thể xâm lấn rừng thân, nhánh thân hoặc lá cây). Cây ngũ sắc có kín chưa bị tác động, nhưng có thể sinh trưởng bộ rễ khỏe, với một rễ cái và nhiều rễ phụ. Thân phát triển ở rìa rừng và lan nhanh khi những cây có 4 cạnh, đôi khi có gai. Thường thường có khoảng trống rìa rừng gia tăng. Nghiên cứu của 50
Tổng hợp BVTV - Sè 1/2018 Vivian-Smith và Panetta (2009) chi ra rằng ở điều nhất là môi trường bị tác động phá vỡ (trong điều kiện tự nhiên có mưa tại Úc hạt cây ngũ sắc có kiện biến đổi khí hậu các môi trường bị tác động sức sống tới 11 năm (dẫn theo CABI, 2017). càng mở rộng); cây ngũ sắc có thể sinh ra chồi Cây ngũ sắc có thể thụ phấn lai với một số mới từ rễ bên ở gần mặt đất sau khi bị thương loài thuộc chi Lantana. Thí dụ, ở Florida, cây ngũ cơ giới (sinh sản vô tính) dẫn đến tạo thành bụi sắc có thể thụ phấn lai với loài đặc hữu cây dày rậm rạp tồn tại lâu năm, sau khi bị cháy L.depressa (Langeland, Burks, 2000). Điều này tự nhiên những bụi cây này lại mọc tái sinh. dẫn đến mối đe dọa sự lai tạp đối với các loài Cây ngũ sắc rất khó bị trừ diệt và chi phí diệt đặc hữu thuộc chi Lantana. Với cơ chế tác động trừ cao. Ở các nước như Úc, Ấn Độ, Nam Phi cảm nhiễm qua lại (allelopathic), cây ngũ sắc làm trong hai thế kỷ qua đã tiến hành nhiều biện pháp suy giảm sức sống của thực vật bản địa, hạn chế quyết liệt để trừ diệt cây ngũ sắc, nhưng phần sức sinh sản của loài bản địa. Do đó, khi xâm lấn lớn không thành công và đồ thị biểu diễn mức độ tới một vùng nào đó, cây ngũ sắc làm suy giảm xâm lấn của cây ngũ sắc vẫn tiếp tục theo hướng tính đa dạng sinh học của khu hệ sinh vật bản đi lên. Cây ngũ sắc là đối tượng mục tiêu của địa, dẫn đến sự tuyệt chủng loài bản địa. Ở Úc, nhiều chương trình nghiên cứu biện pháp sinh cây ngũ sắc đã lấn át một số loài thực vật thân học trong hơn một trăm năm qua, nhưng sự gỗ bản địa với cơ chế tác động cảm nhiễm qua thành công ghi nhận được chỉ ở trong một vài lại. Một số nghiên cứu đã chỉ ra ở Úc khi bị cây trường hợp (CABI, 2017). ngũ sắc xâm lấn, cần phải bảo vệ 275 loài thực Cây ngũ sắc có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới vật và 24 loài động vật bản địa, trong đó có 19 châu Mỹ (Trung Mỹ). Loài thưc vật này đã nhập loài ở mức độ bị đe dọa tuyệt chủng (APFISN, nội vào hầu hết các quốc gia ở vùng nhiệt đới, cận 2017; Gentle, Duggin, 1997). nhiệt đới trên thế giới như cây mọc hàng rào. Hiện Ở nhiều nước, cây ngũ sắc xâm lấn đất nông nay đã ghi nhận có phân bố ở hơn 120 quốc gia nghiệp trở thành cỏ dại của nhiều loại cây trồng trên thế giới và trở thành loài thực vật ngoại lai như cây dứa, chè, dừa, cà phê, sầu riêng, bông xâm hại ở nhiều nước. Cây ngũ sắc hiện nay vải, cao su, mía, lúa, đồng cỏ chăn nuôi, đồng cỏ phân bố rất rộng ở Úc, Ấn Độ và Nam Phi, xâm chăn thả gia súc,… (CABI, 2017) và gây tổn thất lấn nhiều triệu ha đất (CABI, 2017). Trong điều lớn cho nông nghiệp. Khi xâm lấn đồng cỏ, cây kiện biến đổi khí hậu, cây ngũ sắc còn mở rộng ngũ sắc làm giảm năng suất cỏ. Ở Úc, đến đầu vùng xâm lấn ở nhiều nơi trên thế giới. thập niên 1990, cây ngũ sắc xâm lấn 4 triệu ha Theo Luật đa dạng sinh học (2008), loài sinh đồng cỏ. Những người chuyên nuôi trâu bò ở Úc hàng năm phải chi khoảng 17,1 triệu đô la Úc để vật ngoại lai xâm hại là loài ngoại lai lấn chiếm trừ diệt cây ngũ sắc và mất khoảng 104 triệu đô nơi sinh sống hoặc gây hại đối với các loài sinh la Úc do thiệt hại về chăn nuôi trâu bò (QLD vật bản địa, làm mất cân bằng sinh thái tại nơi NRW, 2007). Tại Kenya, cây ngũ sắc là cây gây chúng xuất hiện và phát triển. Cây ngũ sắc có độc cho động vật nuôi và là nơi trú ngụ của ruồi trong danh sách 100 loài sinh vật ngoại lai xâm tsetse (IPPC-Secretariat, 2005). Ngoài ra, sự hại gây hậu quả nghiêm trọng trên thế giới và là xâm lấn của cây ngũ sắc còn có thể dẫn đến rủi một trong 10 loài cỏ dại nguy hiểm nhất thế giới ro gia tăng sự cháy thảm thực vật do cây ngũ sắc (Lowe et al., 2000; IUCN Việt Nam, 2003; tích lũy nhanh sinh khối khô. Prasad, 2017; Sharma et al., 2005). Cây ngũ sắc có khả năng cao trong xâm lấn Theo Thông tư số 22/2011/TT-BTNMT ngày là nhờ có sức sinh hạt cao và khả năng sống sót 01-7-2011 và Thông tư liên tịch số cao của hạt trong điều kiện tự nhiên; phát tán 27/2013/TTLT-BTNMT-BNNPTNT ngày 26-9- bằng hạt đến nơi mới một cách rộng rãi nhờ các 2013, cây ngũ sắc Lantana camara là loài sinh loài chim ăn quả cây ngũ sắc; từ nước này qua vật ngoại lai xâm hại của Việt Nam. nước khác theo đường thương mại do loài thực Luật đa dạng sinh học được Quốc hội nước vật này có nhiều dạng hình khác nhau; khả năng Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XII, thích ứng cao đối với nhiều điều kiện môi trường, thông qua ngày 13 tháng 11 năm 2008, có hiệu 51
Tổng hợp BVTV - Sè 1/2018 lực từ ngày 01-7-2009. Tại Điều 7 của Luật này https://www.cabi.org/isc/datasheet/29771 (truy cập 9- về “Những hành vi bị nghiêm cấm” ở khoản 7 có 11-2017) hành vi bị nghiêm cấm là “Nhập khẩu, phát triển 3. Gentle C.B., J.A. Duggin, 1997. Allelopathy as loài ngoại lai xâm hại”. Luật bảo vệ và kiểm dịch a competitive strategy in persistent thickets of Lantana thực vật được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội camara L. in three Australian forest communities. Plant chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, thông qua ngày 25 Ecology, 132(1):85-95. tháng 11 năm 2013, có hiệu lực từ ngày 01-01- 4. IPPC-Secretariat, 2005. Identification of risks 2015. Tại Điều 13 của Luật này về “Hành vi bị and management of invasive alien species using the nghiêm cấm” ở khoản 4 có hành vi bị nghiêm IPPC framework. Proceedings of the workshop on cấm là “Phát tán sinh vật gây hại” và ở khoản 5 invasive alien species and the International Plant có hành vi bị nghiêm cấm là “…, nhân nuôi sinh Protection Convention, 22-26 September 2003. vật gây hại,…”. Như vậy, trồng, hướng dẫn trồng 5. IUCN Việt Nam, 2003. Sinh vật ngoại lai xâm hoặc khuyến cáo trồng cây ngũ sắc Lantana hại-Sự xâm lăng thầm lặng. HAKI, Hà Nội. camara là phát triển sinh vật ngoại lai xâm hại và 6. Langeland K.A. K.C. Burks (eds), 2000. phát tán, nhân nuôi sinh vật ngoại lai xâm hại, Identification and biology of non-native plants in Florida's tức là có hành vi vi phạm Luật đa dạng sinh học natural areas. Florida, USA: University of Florida. cũng như Luật bảo vệ và kiểm dịch thực vật. 7. Lê Thị Bích Liên, Trương Thành Đạt, Nguyễn Tuy nhiên, hiện nay tại tất cả 63 tỉnh thành Thị Thanh Thảo, Trịnh Đức Thịnh, Nguyễn Ngọc Bảo trong cả nước cây ngũ sắc vẫn được trồng phổ Châu, 2015. Tạp chí Bảo vệ thực vật, số 1, 48-52. biến như một cây cảnh được ưa chuộng. Một số 8. Lowe S., M. Browne, S. Boudjelas, M. De trang mạng, báo điện tử (Chợ Hoa Việt, trang Poorter, 2000. 100 of the world’s worst invasive alien mạng của Sở Khoa học và Công nghệ Vĩnh Phúc, species: a selection from the global invasive species báo Nông nghiệp Việt Nam,…) đã đăng tải các bài database. Pub. By ISSG of IUCN. hướng dẫn trồng và chăm sóc cây ngũ sắc, 9. Nguyễn Vĩnh Phúc, 2017. Tóm tắt luận án tiến phương pháp tạo cây ngũ sắc nhiều màu,… Một sĩ nông nghiệp, Cần Thơ, tháng 11-2017. số nhà khoa học tiến hành nghiên cứu trồng cây 10. Prasad A.E., 2017. Impact of Lantana camara, ngũ sắc như cây cung cấp thức ăn bổ sung để a major invasive plant, on wildlife habitat in Bandipur dẫn dụ côn trùng thiên địch trong IPM đối với một Tiger Reserve southern India. The Rufford of Small số cây trồng (Lê Thị Bích Liên và nnk., 2015; Grants Foundation. www.ruffordsmallgrants.org (truy Nguyễn Vĩnh Phúc, 2017). cập 6-11-2017). Như vậy, Luật đa dạng sinh học, Luật bảo vệ 11. QLD NRW, 2007. Economic impact of Lantana và kiểm dịch thực vật tuy đã được Quốc hội on the Australian grazing industry. Brisbane. nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông 12. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt qua và đã có hiệu lực, nhưng đang không được Nam, 2008. Luật đa dạng sinh học. tuân thủ. Cơ quan chức năng nào của Nhà nước 13. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt có trách nhiệm quản lý sinh vật ngoại lai xâm hại Nam, 2013. Luật bảo vệ và kiểm dịch thực vật cần lên tiếng ngay ! 14. Sharma G.P., A.S. Raghubanshi, J.S. Sing, 2005. Lantana invasion:an overview. Weed Biology TÀI LIỆU THAM KHẢO and Management, 5:157-165. 15. Thông tư quy định tiêu chí xác định loài ngoại 1. APFISM, 2017. Lantana camara. lai xâm hại và ban hành danh mục loài ngoại lai xâm http://www.fao.org/forestry/13375- hại. Số 22/2011/TT-BTNMT ngày 01-7-2011. 06ba52ce294a4e15f8264c42027052db0.pdf (truy cập 16. Thông tư liên tịch quy định tiêu chí xác định loài 9-11-2017). ngoại lai xâm hại và ban hành danh mục loài ngoại lai 2. CABI, 2017. Lantana camara (lantana) Invasive xâm hại. Số 27/2013/TTLT-BTNMT-BNNPTNT ngày Species Compendium 26-9-2013. 52