Tú Xương giai thoại

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:276

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tú Xương (Trần Tế Xương, 1870 – 1907) sống trọn cuộc đời trong giai đoạn lịch sử vô cùng bi thảm: triều đình nhà Nguyễn vốn lạc hậu và bảo thủ đang trên đà suy sụp, rốt cuộc đã để đất nước ta rơi vào tay thực dân Pháp. Sự xâm nhập của chủ nghĩa tư bản Phương Tây vào Việt Nam (theo sau gót chân của bọn thực dân xâm lược) đã đồng thời gây ra những ảnh hưởng tích cực và tiêu cực trên một đất nước phong kiến đang rơi vào tình trạng ngưng trệ.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tú Xương giai thoại

Y A XUAT BAN WANE\ (6 ©AWB S Oxnumn E
INTERNATIONAL CENTER AR 2 4 2005 TU XUONG GIAI THOAI
DO HUY VINH TU XUONG Giai thoai NHA XUAT BAN VAN HOA - DAN TOC
VIETNAMES 895.9221 T68535zd 2001 pd, Huy Vinh. Ta Xuong giai thoai {HA N6i] : NXB Van hdéa dan téc, 2001. 3 1223 06899 1083
CUNG BAN DOC Noi tiép nhiing cong trinh chuyén khao vé than thé. su nghiép cua nha tho sinh truong 0 vung qué non Céi séng Vy, nam 1986, TU XUONG - TAC PHAM - GIAI THOAI cia tap thé tac gia Nguyén Van Huyén - Mat Anh Tuan - D6 Huy Vinh duoc ban doc gan xa nong nhiét don nhan. Nhan ky niém 125 nam ngay sinh nha tho (1570 - 1995), Hoi Van hoc Nghé thuat Nam Ha gut tot ban doc an pham nay.
GIAI THOAI TU XUONG /én dau ding riéng thanh mot dau sach da bé sung day du hon, bot thé. cét cach hao hoa, tai nang xuaét ching cua 6ng Tu Vi Xuyén cang phat 16 ruc ro. Tam long va céng stic nhiéu nam cua nguoi suu tam - bién soan giat thoat vé mot danh nhan van hoc that dang tran trong. HOI VAN HOC NGHE THUAT NAM HA
LOI NGUOI BIEN SOAN Tu Xuong 1a nha tho than thiét cua Thanh Nam (Nam Ha), nha tho Ion cua dan toc. Hang tram bai tho, van cua Ong 1a mot tai san vo cing qui bau cia qué huong va cla dat nuoc. Doc tho 6ng.nhu duoc song lai mot thoi tran tro, trong tranh cua dat nudc. Tuy ong chi noi nhiéu vé nhiing su kién, dia danh, nhan vat cua qué huong ong, mot Thanh Nam nho bé noi Ong sinh ra, truong thanh va mat di (1870 - 1907), d6 cing la mot budi giao thoi gitta chu nghia phong kién nha Nguyén
that thé suy tan voi chu nghia thuc dan Phap da va dang hanh tién thang thé trén toan cuc, mot su cau hop 16 lang Phap - Nam dang dién ra trudc mat ong hang ngay. Bao nhiéu su kién xay ra: con song Vi than thuong bi lap, canh quan khap khiéng nua pho nua lang, truong thi ma gido, hoc hanh do dang, bon co hoi lam giau hdc t6c, mua quan ban tuéc trang tron, tai nang khong duoc thi tho gitp doi, bon tiéu nhan dac chi, di diém lén ngoi ménh phu, su cé long, dén chua day dac dan phe, con khinh b6, vo chit chong... R6i ndi riéng cia nha tho vita 1A mot"khan gia" vira la mot "dién vién nan nhan" trén san khau. ching kién canh nudc mat ma danh khoanh tay, nha suy ma khong phuong giai cttu, thuong vo, thuong con ma khong thé do dan, qui mén ban bé ma khong giup do duoc nhau, than thé mudn nén danh nén nghi¢p ma lan dan, budng tri, hoc hanh gidi giang. van chuong 16i lac ma khong cam u6n bit... Ca stic song va tai nang cla Ong nhu nung nhu nau tir tudi thanh nién dén khi trut hoi tho cudi cling van khong
9 thé tu6t guom ra khoi vo, tung pha trén chinh truong cttu nude gitp doi ma chi du bung lén thanh nhting van tho, bai phi, 1a nhiing tiéng cudi, nhitng chudi cudi. Nhiting tiéng cuoi dam lé tham tram, ntic no hay nhitng giot 1é lung linh, nong bong bat ra tiéng cudi, ham chua day tinh bi hai. Tu Xuong va tho van Ong, nhiéu thoi va hién nay, da tro thanh chat liéu cho thi ca, cho kich xuat, cho sach truyén v.v... rat hap dan, co y nghia giao duc I6n, giai tri cao. GIAI THOAI TU XUONG 1a mot mang mau, dudng nét va tam hon bo sung cho mot bic chan dung tuong doi hoan chinh Tu Xuong. GIAI THOAI TU XUONG cing nhu tho van Tt Xuong ciing mang day kich tinh bi hai, co khi trong mot bia tho van bat trén tir chat ligu mot gial thoai hay nguoc lai trong mot giai thoal lai chtta dung nhiing chat liéu ttr mot bai tho. Van tho va giai thoai vé mot danh nhan cting vi nhu hai chan phai trai cla con ngudi, mot bong hoa
10 co canh c6 dai khong thé thiéu duoc. Va lai, danh nhan nao ma chang mang theo giai thoai hap dan. GIAI THOAI TU XUONG da duoc suu tam ti trudc cach mang thangTam 1945, da dang rai rac trén mt s6 td bao, tap chi, tap san, cu6n sdch. Tuy vay, so luong con qua it, chua du dé n6i vé Ti Xuong. Nhung nam gan day, nganh van hoa, van hoc qué huong c6 chu truong suu tém gidi thiéu dé b6 sung cho mat con khiém khuyét ay. Von yéu tho van Ti Xuong tir budi thiéu thoi, t6i lai duoc cac anh em trong nganh van hoa, van nghé khuyén khich hé tro, ciing 1a dip vé nghi huu, c6 thoi gian tiép xtc, di sau, suu tam, khao cttu trong than nhan cua nha tho nhu céc cu Tran Van Duat, Tran Ngoc Chau, Tran Ngoc Lam... cdc c6 140 yéu van tho Tu Xuong 6 Vi Xuyén ci nhu cu Vi Tam Tap, Dao Van Dinh, Dang Héng Hi, Vai Cong Kinh v.v... va mot sO nha van nha tho, da phat hién duoc them mot sO bai tho chua timg dang, mot sé di ban can doi chiéu, mot so van dé vé tiéu str, hanh trang d6ng thoi
11 suu tam duoc mét so luong dang ké vé giai thoai cua nha tho. Hon hai chuc nam qua, t0i vita suu tam, khao citu, vita giti dang tai dan trén cac tap san van hoa, van nghé & dia phuong va co lan dang trén nguyét san T6 quéc cilia Dang xa hoi Viét Nam. Dén nam 1986 toi cong tac voi hai nha nghien cttu van hoc Mai Anh Tuan va Nguyén Van Huyén trong viéc tuyén lua, bién tap, da cho ra mat mot tap ldy ten Ia TU XUONG - TAC PHAM - GIAI THOAI do Hoi van nghé Ha Nam Ninh xuat ban bao g6m bon phan chinh: gidi thiéu, tho van, khao di va giai thoai. Phan giai thoai toi da gidi thi¢u 17 truyén. SO luong xuat ban la 20.000 ban. Sau do, nam 1987 tai ban tai thanh pho H6 Chi Minh voi so luong tuong tu. Qua thoi gian dai trén hai muoi nam kiém du nghiém, tit dang rai rac dén in thanh tap da duoc luan déc gia hoan nghénh, tin cay.
Nay, dé dap tng nhu cau doc gia, duoc Hoi van nghé Nam Ha khuyén khich hé tro, toi da hoan thanh mot tap GIAI THOAI TU XUONG 6 bé sung gdm 25 truyén, cing nham dé ky niém 125 nam ngay sinh cua nha tho (1870 - 1995). Toi xin chan thanh cam ta H6i van nghé Nam Ha, cac vi da cung cap tai liéu, c4c nha nghién ctu, bien tap cac tap san Van hod, Van nghé, Té quéc, cac dong tac gia trong cdc tap trudc. Chac rang céng viéc suu tam tho van va GIAI THOAI TU XUONG dén day chua phai 1A da cham dut. Van tho, GIAI THOAI TU KUONG cé thé con rai rac trong cdc tang 16p nhan dan Thanh Nam. cac vung lan can, nhitng than nhan duong thoi cua nha tho 6 gan xa. Mac di nay cae vi c6 lao biét va yeu tho Tu Xuong khong con nhiéu, nhung nhiing chuyén hay van thuong duge.truyén tung qua nhiéu thé hé.
13 Tap " GIAI THOAI TU XUONG " nay chac han con nhiéu thiéu sot vé suu tam, vé khao chon van phong, mong duoc cc déc gia luong thit va chi bao. Mua xuan At Hoi - 1995 pO HUY VINH
14 GIAI THOAI THUA THAY CON VIET CHU "DAI" DAY A! Som hom ay, cau bé Uyén (tén Ti Xuong héi con bé) cap sach dén trudng. Hoc tro da dén dong, nhung thay d6 van chua dén. | Von tinh hay nghich, trong lic choi dita voi ban, cha biét nghi ngoi thé nao, cau lay que vach lu6n xuong dat chit "thai" ( ). Chir nay chinh 1a tén
15 thay Tran Chan Thai. Thay d6 hai khoa tt tai, qué 6 xa Thanh Thi, huyén Binh Luc, cho nén con duoc goi la cu Kép Thanh Thi. Mot lat sau, thay d6 Thai vao lop. Dang dap 6ng hom nay mét moi, nhung van git phong thai nghiém nghi. Thay chit viét trén dat, thay hoi: - Anh nao viét tén thay trén dat kia? Bay gid Uyén mdi nho " Tha7" la tén thay, so qua khong dam nhan. Nhung réi cu Kép cting biét, gol Uyén hoi: - Sao anh viét tén thay xuong dat? Uyén giat ban ngudi, ding day. Thay vita quay di, Uyén voi quéo chan xoa dau cham roi moi tra 101: - Thua thay, con khong dam thé a! Cu Kép tro: - Thé chit gi day? - Con viét chit "dar (__) a! Cu Kép nhin xu6ng, qua chi con chit "dai" that. Thita biét tay nay lau cd, ngdm nghi r6i thay hoi:
16 - Chit" dar’ do nhiing chit gi chap thanh? - Thua chit "das" cé chit "nha? ( _ ) va chit "nhan" (+) a! Cu Kép cam lay roi, bao: - Anh chap tay, nam sap xu6dng, thay hoi: Biét thay phat vi toi vo lé, Uyén ngoan ngoan, run ray lam theo. Cu Kép lai hoi: - Anh nam dang chan ra thanh chit gi? - Thua thay, thanh cht "nhan" a! - Thé con thiéu nét gi moi thanh cht "dai"? - Thua, thiéu mot nét ngang. - Bay gid, thay thém mot nét cho du? Noi roi cu Kép rat voi, vit luon mot cai ngang lung cho chu hoc tro sang da nhung hay nghich nay nhé doi. Cing tir day cho dén khi Tu Xuong truong thanh, lay vo, di thi va thanh nha tho n6i tiéng, khong bao g10 quén duoc nhat roi mu6n "nhan" — ( nguoi) thanh "dai" ( : 16n) cua thay. Tar liéu do cu Tran Van Duéat cung céap.
17 CON THIEU CHU "LE" Tu Xuong dén choi nha Tu Thanh, nguoi ban than cua Ong. Chu nha di vang, Td Xuong thay trén ban c6 mot quyén vo md san, trong d6 cé nhing bai viét da cham va chua cham. Co lé day 1a quyén vo cia em Tu Thanh dang tap lam bai. Tu Xuong doc mot luot hét tat ca cdc bai roi di ra, co y cho Tu Thanh vé. | Tu Thanh vé, van khong biét cé Tu Xuong dén, lai ngéi trudc ban, gid quyén vo ra, lui hui cham, khuyén khuyén, s6 so.
18 Tu Xuong tro vao, thay Ti Thanh dang cham chi lién ron rén dén ditng sau lung, khoanh tay gia nhu kiéu hoc tro, nham mat, lac lu cai dau, é a doc hét cac bai trong vo. Tu Thanh biét tong 1a Ti Xuong dang doc bai dé khoe tai thong minh, nhé lau cia minh, nén van tang lo khong quay lai. Doi Ta Xuong doc xong, Ta Thanh moi noi: - Con thiéu. Tu Xuong ngac nhién hoi: - Thiéu gi? - Thiéu chit "Lé"! Tu Xuong biét Ti Thanh chinh minh vé dic khiém ton, lién cudi xoa. Va hai ngudi lai cang than mat.