Tuần 13: Cảnh ngày hè - Giáo án Ngữ văn 10 - GV:V.X.Tòng

Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt

Học sinh đọc tiểu dẫn:

? Phần tiểu dẫn giới thiệu nội dung gì.

Học sinh nêu; GV chốt ý.

Học sinh đọc bài thơ.

=> Cảm nhận về bài thơ?

- Câu thơ đầu ta thấy tâm trạng trữ tình được thể hiện như thế nào?

"Rồi hóng mát thuở ngày trường"

Học sinh nhận xét vẻ sinh động của bức tranh.

- Đây là bức tranh với màu sắc rực rỡ:

GV

- "Đùn đùn" kết hợp với động từ "rợp" diễn tả sức sống căng đầy gây ấn tượng mãnh liệt cho người đọc. Cái nắng cùng với màu xanh làm cho cái nắng gay gắt không còn nữa. So sánh với câu thơ: ''Đầu tường lửa lựu lập loè đơm bông''

Thi nhân cảm nhận cảnh vật bằng các giác quan nào?

- Sau bức tranh thiên nhiên mang tâm trạng NguyễnTrãi mong ước điều gì?

Học sinh tìm hiểu điển tích trong SGK.

Liên hệ:

"Nhà Nam nhà Bắc đều no mặc

Lừng lẫy cùng ta khúc thái bình"

4- Củng cố:

Học sinh tổng kết nội dung và nghệ thuật trong bài thơ.

5- Dặn dò:

 - Học bài, nắm nội dung, tư tưởng, chủ đề.

- Chuản bị “Tóm tắt văn bản tự sự” theo SGK.

I- Tìm hiểu chung:

- Giới thiệu về ''Quốc âm thi tập'' gồm có 254 bài thơ viết bằng chữ Nôm.

+ Tập thơ chia làm 4 phần:

<1> Vô đề: Mạn thuật; Tự thân; Bảo kính cảnh giới;

<2> Môn thì lệnh;

<3> Môn hoa mộc;

<4> Môn cầm thú.

- Nội dung, tư tưởng: phản ánh tình cảm, vẻ đẹp nhân cách toàn diện của Nguyễn Trãi. Đó là tư tưởng nhân nghĩa sáng ngời, yêu nước, thương dân, giữ gin nhân cách, hoà cảm với thiên nhiên,…

II-Tìm hiểu bài thơ:

1. Cảm nhận chung:

- Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống của Nguyễn Trãi.

- Bài thơ bộc lộ khát vọng về cuộc sống thanh bình, hạnh phúc cho nhân dân.

2. Phân tích:

a. Sự giao cảm với thiên nhiên, tạo vật trong tâm hồn ức Trai:

- Thời gian rảnh rỗi, tâm hồn thư thái thanh thản, không khí mát mẻ, trong lành

=> Một ngày như vậy trong cuộc đời Nguyễn Trãi không nhiều,

- Bức tranh cuối hè hiện lên sinh động đầy sức sống, có đường nét, màu sắc, âm thanh, cảnh vật:

+ Màu lục của lá là đặc trưng của cỏ cây. Chúng mang trong mình sức sống mãnh liệt.

+ Màu đỏ của hoa thạch lựu;

+ Âm thanh của tiếng ve;

+ Âm thanh của làng chài;

=> Bức tranh có sự kết hợp hài hòa giữa âm thanh và cảnh vật cảnh vật thiên nhiên dân dã. Đây là nguồn cảm hứng dạt dào cho thi nhân.

- Hình ảnh của "hoè, lựu, sen" quen thuộc, gần gũi, đặc trưng cho cảnh sắc nơi thôn dã .

- Thời gian vào cuối mùa hè nhưng sự sống không hề dừng lại:

+ ''Đùn đùn'', ''giương'', ''phun''.

=> Thôi thúc sự sống bên trong đang ứa căng không thể kìm nén được.

-Thi nhân đón nhận cảnh vật bằng nhiều giác quan: thị giác, thính giác, khứu giác,…

=> Nguyễn Trãi hoà sắc âm theo quy luật cái đẹp trong hội hoạ và âm nhạc để  bức tranh ẩn chứa những tâm trạng thầm kín của ông.

b. Niềm khao khát ấm no, hạnh phúc cho nhân dân:

- Ước mơ tiếng đàn vua Thuấn để hoà khúc Nam phong ca ngợi cuộc sống thanh bình, ấm no. Bên cạnh tâm hồn nghệ sĩ, Nguyễn Trãi là một người suốt đời vì nước vì dân.

=> Điểm kết tự của bài thơ  không phải là thiên nhiên, cảnh vật mà là tâm hồn con người hết lòng vì dân vì nước.

III- Tổng kết:

1- Nội dung : bài thơ thể hiện tình yêu thiên nhiên trong tâm hồn ức Trai, bên cạnh đó toả sáng vẻ đẹp tâm hồn của con người cả cuộc đời vì dân, vì nước. Tiếng lòng của Nguyễn Trãi -Gương báu răn mình.

2- Nghệ thuật: thể thơ của Trung Quốc được  vận dụng sáng tạo. Kết hợp hài hoà màu sắc và âm thanh, hình ảnh gần gũi, bình dị.