UBUNTU 7 TOÀN TẬP - Phần 1

Chia sẻ: Gray Swan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

182
lượt xem 49
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tổng quan về khoá học Mục đích của khoá học Ubuntu là một hệ điều hành Linux do cộng đồng phát triển,được cung cấp miễn phí, và hoạt động tốt trên các máy tính xách tay, máy để bàn thậm chí cả các máy chủ. Khoá học này nhằm hướng dẫn người mới dùng Ubuntu cách dùng các ứng dụng chính, bao gồm các ứng dụng văn phòng, kết nối và duyệt Internet, các công cụ xử lý đồ hoạ, cũng như nghe nhạc và xem phim, cụ thể là trên Ubuntu phiên bản 7.10. Sau khi hoàn tất khoá học, bạn...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: UBUNTU 7 TOÀN TẬP - Phần 1

1 / 407 H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop Giao di n ti ng Anh
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 2 / 407 Written by and attributed to Canonical Ltd. and the Ubuntu Training community. 2007. This license is bound by the Creative Commons: CC by NC SA Under this license, you are free: to Share - to copy, distribute and transmit the work to Remix - to adapt the work Under the following conditions: Attribution. You must attribute the work in the manner specified by the author or licensor (but not in any way that suggests that they endorse you or your use of the work). Non-commercial. You may not use this work for commercial purposes. Share Alike. If you alter, transform, or build upon this work, you may distribute the resulting work only under the same or similar license to this one. For any reuse or distribution, you must make clear to others the license terms of this work. The best way to do this is with a link to this web page. Any of the above conditions can be waived if you get permission from the copyright holder. Nothing in this license impairs or restricts the author’s moral rights. For more information on this Copyright, please refer to: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/legalcode Tài li u này đư c công ty TNHH Canonical Ltd. và c ng đ ng Ubuntu Training biên so n năm 2007. B n d ch ti ng Vi t do Nguy n Đình Trung đóng góp. Tài li u này tuân theo nh ng quy đ nh c a gi y phép Creative Commons: CC by NC SA Theo nh ng đi u kho n trong gi y phép, b n đư c t do làm nh ng vi c sau: Chia s - sao chép, phân ph i và chuy n giao tài li u l i S a l i - biên so n l i cho phù h p Dư i nh ng đi u kho n sau: Ghi công (by): Ngư i nh n đư c gi y phép có th sao chép, phân ph i, trưng bày và trình di n tác ph m và t o ra các tác ph m phái sinh d a theo tác ph m g c v i đi u ki n là h ph i ghi công tác gi ho c ngư i trao gi y phép theo cách h yêu c u. Phi thương m i (NC): Ngư i nh n gi y phép có th sao chép, phân ph i, trưng bày, và trình di n tác ph m và t o ra các tác ph m phái sinh d a trên tác ph m g c ch v i m c đích phi thương m i. Chia s tương t (SA): Ngư i nh n gi y phép có th phân ph i tác ph m phái sinh nhưng b t bu c ph i dùng l i gi y phép y h t như gi y phép đã c p cho tác ph m g c. Khi s d ng ho c phân ph i l i tài li u này, b n ph i đ m b o n i dung ghi trong gi y phép. Cách hay nh t đ đ m b o đi u này là chèn liên k t t i trang web sau. T t c nh ng đi u ki n ghi trên ch đư c phép s a đ i n u b n xin phép ngư i gi gi y phép. Trong gi y phép không có nh ng đi u kho n h n ch quy n h n c a tác gi . Đ bi t chi ti t v thông tin b n quy n mà tài li u này s d ng, xin xem trang web: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/legalcode
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 3 / 407 M cl c 1 T ng quan v khoá h c 4 1.1 Đ i tư ng c a khoá h c và các yêu c u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.2 Yêu c u dành cho h c viên . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1.3 K ho ch làm vi c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 2 Gi i thi u v Ubuntu 8 2.1 Nói v Mã ngu n m ........................................................ 8 2.2 Ph n m m t do, Mã ngu n m và Linux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2.2.1 Ph n m m t do . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2.2.2 Mã ngu n m và Linux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 2.3 Nói v Ubuntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2.3.1 Cam k t c a Ubuntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 2.3.2 Các phiên b n Ubuntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 2.3.3 Các d án khác b t ngu n t Ubuntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 2.3.4 S phát tri n c a Ubuntu và c ng đ ng Ubuntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 2.4 Ubuntu và Microsoft Windows: Nh ng khác bi t cơ b n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 2.4.1 Cài đ t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 2.4.2 Các ng d ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 2.5 T ng k t bài gi ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 2.6 Câu h i ôn t p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 3 Tìm hi u môi trư ng làm vi c trên Ubuntu 23 3.1 Các thành ph n trên môi trư ng làm vi c GNOME . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 3.2 Thay đ i ngôn ng m c đ nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 3.3 T o tài kho n ngư i dùng và Chuy n nhanh ngư i dùng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 3.4 Thêm b t các ng d ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 3.5 Hi u ng giao di n đ ho - Compiz Fusion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 3.6 Công c tìm ki m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 3.7 T ng k t bài h c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 3.8 Câu h i ôn t p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 3.9 Th c hành trên máy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 4 / 407 4 S d ng Internet 49 4.1 Truy c p vào Internet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49 4.1.1 Network Manager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 4.1.2 S d ng k t n i thông qua cáp m ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 4.1.3 Dùng card m ng không dây . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 4.1.4 K t n i Dial-up . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 4.2 Duy t Web . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 4.3 Xem tin t c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 4.3.1 Trình đ c tin Liferea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 4.3.2 Thunderbird . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 4.4 G i và nh n thư đi n t ....................................................... 67 4.4.1 Dùng trình duy t thư Evolution . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 4.4.2 Dùng m t trình qu n lý thư đi n t khác . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 4.5 G i tin nh n nhanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 4.6 G i đi n tho i b ng đi n tho i m m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 4.6.1 Dùng Ekiga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 4.6.2 Cài đ t WengoPhone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 4.6.3 Skype . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 4.7 T ng k t bài gi ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 4.8 Câu h i ôn t p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 4.9 Th c hành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 5 S d ng OpenOffice.org 100 5.1 Gi i thi u b công c văn phòng OpenOffice.org . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 5.1.1 OpenOffice.org Writer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 5.1.2 OpenOffice.org Calc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 5.1.3 OpenOffice.org Impress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 5.1.4 OpenOffice.org Base . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 5.1.5 OpenOffice.org Draw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 5.1.6 OpenOffice.org Math . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 5.2 S d ng OpenOffice.org Writer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 5.2.1 Các tính năng chính c a OpenOffice.org Writer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 5.2.2 Th c hi n các thao tác cơ b n trong x lý văn b n v i Writer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 5.3 S d ng OpenOffice.org Calc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 5.3.1 Các tính năng chính c a OpenOffice.org Calc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 5.3.2 Th c hi n các tác v b ng tính cơ b n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 5.4 S d ng OpenOffice.org Impress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 5.4.1 Các tính năng chính c a OpenOffice.org Impress . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 5.4.2 T o các trình di n đa phương ti n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 5.5 S d ng OpenOffice.org Draw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 5.5.1 Các tính năng chính c a OpenOffice.org Draw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 5 / 407 5.5.2 Các thao tác v cơ b n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 5.6 S d ng OpenOffice.org Math . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 5.6.1 Các tính năng chính c a OpenOffice.org Math . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 5.6.2 T o và s a công th c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 5.7 Các ng d ng khác . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 5.7.1 K toán v i GnuCash . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 5.7.2 Scribus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 5.7.3 Evince . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 5.8 T ng k t bài gi ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 5.9 Câu h i ôn t p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 5.10 Th c hành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 6 Trò chơi trên Ubuntu 187 6.1 Cài trò chơi trên Ubuntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 6.1.1 Cài đ t trò chơi t kho ph n m m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 6.2 Chơi các trò chơi trên Ubuntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 6.2.1 Chơi Frozen-Bubble . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191 6.2.2 Chơi PlanetPenguin Racer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 6.3 Chơi các trò chơi khác . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 6.3.1 Cài đ t Wine . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 6.3.2 Chơi m t trò chơi c a Microsoft Windows trên Ubuntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 6.4 T ng k t bài gi ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 6.5 Câu h i ôn t p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 6.6 Lab Exercise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 7 Tuỳ bi n môi trư ng làm vi c và các ng d ng 201 7.1 Gi i thi u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 7.2 Tuỳ bi n môi trư ng làm vi c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 7.2.1 Thay nh n n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202 7.2.2 Tuỳ ch nh s c thái giao di n (Nút & bi u tư ng...) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 7.2.3 Tùy ch nh b o v màn hình . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 7.2.4 Tuỳ ch nh đ phân gi i màn hình . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 7.3 Hi u ng 3D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 7.4 X lý các t p tin v i Nautilus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 7.4.1 Các tính năng c a Nautilus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 7.4.2 Trình qu n lý t p tin Nautilus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 7.5 Các trình qu n lý gói . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 7.5.1 Phân lo i các trình qu n lý gói . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 7.6 Dùng Add/Remove Applications . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226 7.7 S d ng Synaptic Package Manager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233 7.8 Cài đ t m t gói ph n m m đơn l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242 7.8.1 Cài và g b các gói Debian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 6 / 407 7.9 Các kho ph n m m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 7.9.1 Các h ng m c ph n m m trong kho Ubuntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 7.10 Thêm thi t l p ngôn ng m i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 7.11 T ng k t bài gi ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 7.12 Câu h i ôn t p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 7.13 Th c hành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 8 Các thao tác trên nh 253 8.1 Gi i thi u các ng d ng đ ho . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 8.2 Xem nh b ng gThumb . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 8.2.1 Xem nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 8.2.2 Xoá m t đ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 8.3 GIMP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 8.4 Qu n lý nh b ng F-Spot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 8.4.1 Nh p nh trong F-Spot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 8.4.2 Xem nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 8.4.3 T ch c nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 8.5 V v i Inkscape . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 8.5.1 Cài Inkscape . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 8.5.2 T o các nh vector b ng Inkscape . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278 8.6 S d ng máy quét . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 8.6.1 Ki m tra tính tương thích c a máy quét . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 8.6.2 Quét nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 8.7 T ng k t bài gi ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 8.8 Câu h i ôn t p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 8.9 Th c hành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 9 Phát nh c và phim 283 9.1 H n ch pháp lý . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 9.2 Nghe nh c trên Ubuntu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 9.2.1 Phát nh c b ng Rhythmbox . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 9.3 Nghe và trích xu t các đĩa CD âm thanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 9.3.1 Nghe CD âm thanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 9.3.2 Trích xu t CD âm thanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296 9.4 Ghi đĩa CD âm thanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 9.5 Phát các đ nh d ng có s h u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 9.6 Dùng máy iPod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 9.6.1 Nghe nh c trên iPod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 9.7 T o và s a các t p tin âm thanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 9.7.1 T o các t p tin âm thanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 9.7.2 Biên t p âm thanh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318 9.8 Phát đĩa DVD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 7 / 407 9.8.1 Phát DVD trong Totem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326 9.8.2 Sao lưu các đĩa DVD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331 9.9 Nghe nh c và xem phim tr c tuy n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 9.9.1 Xem video trong trình duy t web . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 9.10 Biên t p video . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343 9.10.1 Biên t p video b ng Pitivi video editor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343 9.11 T ng k t bài gi ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 351 9.12 Câu h i ôn t p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 9.13 Th c hành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 10 H tr s d ng Ubuntu 355 10.1 Gi i thi u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355 10.2 Tài li u h th ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356 10.3 Các tài li u tr c tuy n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357 10.4 C ng đ ng h tr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 10.4.1 Hòm thư chung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 10.4.2 Di n đàn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366 10.4.3 Các kênh IRC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369 10.4.4 LoCo Teams . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 10.4.5 Wiki c a Ubuntu Team . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373 10.5 Launchpad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373 10.5.1 Gi i đáp k thu t trên Launchpad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 10.5.2 Tính năng theo dõi l i c a Launchpad: Malone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379 10.5.3 Shipit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382 10.6 Fridge . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383 10.7 Các d ch v thương m i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384 10.7.1 D ch v H tr Chuyên nghi p t Canonical . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384 10.7.2 Canonical Marketplace . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 10.8 T ng k t bài gi ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 10.9 Câu h i ôn t p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389 11 Phân vùng và kh i đ ng 390 11.1 Phân vùng là gì? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390 11.2 T o m t phân vùng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393 11.2.1 Đ cài đ t GParted b ng Synaptic Package Manager . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393 11.2.2 Phân vùng c ng v i Gparted . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398 11.3 Các tuỳ ch n khi kh i đ ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 11.3.1 T đ ng ch y m t l nh h th ng trong quá trình kh i đ ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403 11.3.2 Thay đ i h đi u hành m c đ nh khi kh i đ ng máy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405 11.3.3 C u hình các d ch v kh i đ ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406 11.4 T ng k t bài gi ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 406 11.5 Câu h i ôn t p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407 11.6 Th c hành . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 8 / 407 Chương 1 T ng quan v khoá h c M c đích c a khoá h c Ubuntu là m t h đi u hành Linux do c ng đ ng phát tri n,đư c cung c p mi n phí, và ho t đ ng t t trên các máy tính xách tay, máy đ bàn th m chí c các máy ch . Khoá h c này nh m hư ng d n ngư i m i dùng Ubuntu cách dùng các ng d ng chính, bao g m các ng d ng văn phòng, k t n i và duy t Internet, các công c x lý đ ho , cũng như nghe nh c và xem phim, c th là trên Ubuntu phiên b n 7.10. Sau khi hoàn t t khoá h c, b n có th : • Hi u rõ các khái ni m v mã ngu n m , và liên h gi a mã ngu n m v i Ubuntu • S khác bi t cũng như nh ng ưu đi m khi dùng Ubuntu làm H đi u hành trên máy b n • Tuỳ bi n giao di n c a môi trư ng làm vi c trên Ubuntu • Duy t và tìm ki m các t p tin trong h th ng • K t n i và s d ng Internet • M t s thao tác x lý văn b n và b ng tính cơ b n trên OpenOffice.org • Cài đ t và chơi các trò chơi • Thêm, xoá và c p nh t các gói ph n m m thông qua các trình qu n lý gói • Xem, v , x lý và quét nh v i Ubuntu • Xem, hi u ch nh và t ch c các t p tin video và nh c s • Các ngu n thông tin tr giúp v Ubuntu, thương m i cũng như phi thương m i • Phân vùng c ng và cài nhi u h đi u hành song song 1.1 Đ i tư ng c a khoá h c và các yêu c u Khoá h c giúp ngư i dùng thông thư ng cũng như ngư i dùng chuyên sâu th c hành cách dùng Ubuntu. H c viên không c n có ki n th c t trư c v Ubuntu, tuy nhiên h c viên cũng c n bi t các thao tác máy tính cơ b n. Ubuntu 7.10 ph i đư c cài đ t lên c ng trư c khi b t đ u khoá h c. Khoá h c Ubuntu 7.10 đư c chia làm nhi u ph n, và thông thư ng kéo dài trong vòng 2 ngày. Trong m t s trư ng h p đ c bi t, ta có th dành toàn b 1 bu i h c đ đ c p đ n m t s n i dung c n thi t, liên quan đ n m c tiêu c a khoá h c. Các tài li u tham kh o và bài t p có th đư c l y t gói ubuntu-desktop-course-resources. Gói m i nh t có th đư c l y t canonical-training PPA (Personal Package Archive) trên Launchpad: https://launchpad.net/~canonical-training/+archive. 1.2 Yêu c u dành cho h c viên • H c viên ph i đ n đúng gi và l i cho t i khi gi i tán l p. Báo cho gi ng viên n u đ n mu n. • Tích c c tham gia th o lu n trong l p. Ngay c v i m t s ch đ đã r t quen thu c v i m t s ngư i, vi c chia s kinh nghi m là r t có ích cho nh ng ngư i khác.
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 9 / 407 • Đ đi n tho i di đ ng ch đ rung. • Đ hoàn thi n d n khoá h c, h c viên hãy g i các ý ki n c a mình v khoá h c. T t c h c viên ph i đi n đ y đ form đánh giá vào cu i bu i h c. • Xin cung c p các ph n h i t i: training@canonical.com. 1.3 K ho ch làm vi c B ng sau li t kê các n i dung c n đ c p, cũng như th i gian cho phép. Đ xem chi ti t hơn v phân ph i th i gian cho l p h c, gi ng viên c n xem ph n bài gi ng. N i dung Th i lư ng (phút) NGÀY 1 20 Gi i thi u v khoá h c 60 Gi i thi u v Ubuntu Th nào là Mã ngu n m Ph n m m t do, Mã ngu n m và Linux Nói v Ubuntu Các phân lo i ph n m m và các kho ph n m m So sánh gi a Ubuntu và Microsoft Windows T ng k t bài gi ng Th c hành 75 Tìm hi u môi trư ng làm vi c trên Ubuntu Các thành ph n c a môi trư ng làm vi c GNOME Thay đ i ngôn ng m c đ nh T o Tài kho n ngư i dùng m i và Đ i nhanh ngư i dùng Thêm/Xoá các ng d ng Hi u ng đ ho - Compiz Fusion B tìm ki m T ng k t bài gi ng Th c hành S d ng Internet 100 K t n i và s d ng Internet Duy t Web Đ c tin G i và nh n E-mail Tin nh n nhanh G i đi n tho i b ng Softphone Truy c p vào B đ c tin Ôn t p Th c hành
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 10 / 407 S d ng b công c văn phòng OpenOffice 180 Gi i thi u OpenOffice.org S d ng OpenOffice.org Writer S d ng OpenOffice.org Calc S d ng OpenOffice.org Impress S d ng OpenOffice.org Draw S d ng OpenOffice.org Math Các ng d ng b tr T ng k t bài gi ng Ôn t p Th c hành Trò chơi trong Ubuntu 40 Cài đ t các trò chơi trong Ubuntu Chơi các trò chơi c a Ubuntu Chơi các trò chơi ph thông khác T ng k t bài gi ng Th c hành N i dung Th i lư ng (phút) không tính th c hành NGÀY 2 80 Tuỳ bi n môi trư ng làm vi c và các ng d ng Gi i thi u Tuỳ bi n môi trư ng làm vi c Hi u ng 3D Làm vi c v i các t p tin trong h th ng b ng Nautilus Các trình qu n lý gói Dùng Thêm/b t ng d ng Dùng Trình qu n lý gói Synaptic Cài đ t riêng m t gói ph n m m Các kho ph n m m Cài thêm các thi t l p ngôn ng T ng k t bài gi ng Ôn t p Th c hành Làm vi c hi u qu v i Hình nh 60 Gi i thi u các ng d ng đ ho Xem nh v i gThumb X lý nh v i GIMP Qu n lý nh v i F-Spot V v i Inkscape Dùng máy quét T ng k t bài gi ng Ôn t p Th c hành
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 11 / 407 Phát nh c và phim 60 H n ch v pháp lý Phát các t p tin âm thanh Phát và trích xu t CD âm thanh Ghi CD âm thanh Phát các đ nh d ng âm thanh có s h u Dùng iPod T o và ch nh s a các t p tin âm thanh S d ng DVD Xem phim ho c nghe nh c tr c tuy n X lý Video T ng k t bài gi ng Ôn t p Th c hành Ubuntu: Tr giúp 60 Gi i thi u Các ngu n thông tin tr giúp mi n phí Tài li u h th ng Tài li u tr c tuy n C ng đ ng h tr Launchpad Fridge Các d ch v h tr thương m i T ng k t bài gi ng Ôn t p 60 Phân vùng c ng và các tuỳ ch n kh i đ ng Phân vùng c ng là gì? T o m t phân vùng Tuỳ ch n khi kh i đ ng T ng k t bài gi ng Ôn t p Th c hành T ng k t khoá h c
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 12 / 407 Chương 2 Gi i thi u v Ubuntu Tr ng tâm Trong bài này, b n s h c: • Các khái ni m cơ b n v mã ngu n m • M i liên h gi a Ph n m m T do, Mã ngu n m và Linux • Ubuntu g n li n v i mã ngu n m như th nào • Ubuntu đư c phát tri n như th nào • Các phiên b n c a Ubuntu • S khác bi t cơ b n gi a Ubuntu và Microsoft Windows 2.1 Nói v Mã ngu n m Ubuntu là m t h đi u hành mã ngu n m d a trên Linux. Thu t ng ’mã ngu n m ’ đư c dùng đ ch m t ph n m m đư c phát hành kèm theo mã ngu n t o ra nó, đ cho ngư i dùng có th s d ng, s a đ i, hoàn thi n nó mà không ph i lo l ng v các gi i h n pháp lý. Ph n m m ngu n m cho phép ngư i dùng phân ph i l i, tái t o, s a đ i n i dung đ phù h p v i yêu c u công vi c đ ng th i c i ti n ph n m m. Linux và các ph n m m ngu n m đã tr i qua r t nhi u giai đo n phát tri n đ có đư c t m c như ngày nay. Tư tư ng trong vi c phân ph i mã ngu n kèm theo chương trình là nh m khuy n khích s h p tác làm vi c và nh ng đóng góp tình nguy n trong vi c s a l i, c i ti n ph n m m, phát tri n thêm các ch c năng m i và chia s thông tin gi a m i ngư i. Nh có s h p tác làm vi c c a r t nhi u l p trình viên, cũng như s đóng góp c a nh ng ngư i tình nguy n, ph n m m đ n v i ngư i dùng ngày càng hoàn thi n v m t ch t lư ng và tr nên t t hơn các ph n m m s h u tương ng. Ngư i dùng đư c khuy n khích đ tuỳ bi n chương trình theo nhu c u c a b n thân, và đây th c s là m t tư tư ng t t đ p. Các d án mã ngu n m đã huy đ ng đư c tài năng c a r t nhi u ngư i, v i r t nhi u các k năng khác nhau, ngoài k năng l p trình. R t nhi u d án ph n m m ngu n m đã đư c xây d ng nh các ho sĩ, nh c sĩ, nhà thi t k giao di n ngư i dùng và nh ng ngư i biên so n tài li u, nh đó t o ra m t s n ph m hoàn ch nh. 2.2 Ph n m m t do, Mã ngu n m và Linux Ngư i ta hay nh m l n gi a mã ngu n m , ph n m m t do và Linux. C 3 khái ni m này đ u liên quan m t thi t đ n nhau, nhưng chúng hoàn toàn là 3 khái ni m khác nhau. Ta d dàng phân bi t đư c chúng n u bi t qua v quá trình ra đ i c a 3 khái ni m này. 2.2.1 Ph n m m t do Trong nh ng năm 1960, các ph n m m thư ng đư c phân ph i t do b i các công ty như IBM ho c đư c chia s gi a ngư i dùng v i nhau. Ph n m m đư c coi là công c đi kèm ph n c ng mà các công ty này s n xu t ra. Ph n m m đư c cung c p kèm theo mã ngu n đ có th s a
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 13 / 407 đ i và c i ti n; đây chính là h t gi ng đ u tiên cho ph n m m ngu n m . Tuy nhiên, theo th i gian, các thi t b ph n c ng tr nên r hơn và l i nhu n c a các công ty gi m xu ng trong nh ng năm 1970 khi n các nhà s n xu t b t đ u coi ph n m m là s n ph m kinh doanh. Vào tháng 9 năm 1983, Richard Matthew Stallman, l p trình viên c a phòng thí nghi m MIT Artificial Intelligence đã sáng l p ra d án GNU đ t o ra m t h đi u hành mi n phí gi ng như UNIX. Stallman quan tâm t i s phát tri n nhanh chóng c a các ph n m m s h u và vi c ngư i dùng không có kh năng xem và s a l i các chương trình n m trên máy h . Nh ng nhà phát tri n ph n m m cũng b hàn ch , và đi u này trái ngư c v i s t do v mã ngu n có trư c đó. B ng vi c sáng l p d án GNU, Stallman đã phát đ ng phong trào Ph n m m T do và t i tháng 10 năm 1985, ông l p ra T ch c Ph n m m T do. Stallman đã đ t n n móng cho đ nh nghĩa và nh ng tính ch t c a mã ngu n m , cũng như khái ni m v ’copyleft’. Ông là tác gi chính c a m t s gi y phép copyleft, bao g m GNU General Public License (GPL), gi y phép ph n m m t do đư c dùng r ng rãi nh t hi n nay. B n có bi t? Đ xem thêm thông tin v Richard Stallman và d án GNU, hãy truy c p t i đ a ch sau: http://en.wikipedia.org/wiki/- Richard_stallman Trong năm 1991, m t s công c GNU, bao g m trình biên d ch GNU (GCC), đã đư c t o ra. Tuy nhiên, m t nhân mi n phí v n chưa ra đ i, nên vi c xây d ng m t h đi u hành t do s d ng các công c này v n chưa th c hi n đư c. 2.2.2 Mã ngu n m và Linux S khác bi t gi a ph n m m t do và mã ngu n m là, ph n m m t do ch m t hi n tư ng xã h i, trong khi mã ngu n m ch m t phương pháp phát tri n ph n m m. Linux th c ra ch là m t nhân h đi u hành – chương trình luôn đư c th c thi t khi máy tính đư c m t i khi t t máy – hay chính là xương s ng c a ki n trúc ngu n m . Tháng 8 năm 1991, Linus Benedict Torvalds, m t sinh viên năm th 2 trư ng ĐH Helsinki, Ph n Lan, ti p xúc v i Minix. Hình 2.1: Linus Benedict Torvalds
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 14 / 407 B n có bi t? Minix là m t h đi u hành gi ng UNIX, nhưng có mã ngu n m , đư c giáo sư Andrew S. Tanenbaum vi t ra v i m c đích d y sinh viên c a mình v các ti n trình bên trong m t h đi u hành. Thi t k ban đ u c a Linux gi ng như Minix, và Linus Torvalds có th ch y nó trên máy tính c a mình. Gi a tháng 9 năm đó, Torvalds phát hành nhân Linux đ u tiên, mang s hi u 0.01. Trong năm 1994, nhân Linux phiên b n 1.0 đã đư c phát hành theo gi y phép GNU GPL. Ph n nhân mi n phí và các công c GNU đã t o ra m t môi trư ng thích h p cho nh ng l p trình viên nhi t huy t. Gi ng như UNIX, Linux ban đ u ch cung c p m t giao di n dòng l nh cho ngư i dùng; ch t sau khi h th ng X Window System ra đ i, Linux có thêm giao di n đ ho ngư i dùng (Graphical User Interface – GUI). B n có bi t? Linux không thu c s h u c a cá nhân hay công ty nào, ngay c Linus Torvalds, ngư i b t đ u Linux. Tuy nhiên, Torvalds v n liên quan r t nhi u đ n quá trình phát tri n ph n nhân và ông cũng s h u thương hi u Linux. Mã ngu n m c a Linux: • M i ngư i đ u có th l y v và xem đư c nó. • Tuỳ theo nhu c u cá nhân và n n ph n c ng, m i ngư i đ u có th c i ti n ho c tuỳ bi n ph n nhân Linux cho phù h p. • M i ngư i đ u có th phân ph i l i nó trong d ng g c, ho c d ng đã s a đ i Ban đ u, Linux đư c coi là (và đư c dùng như) m t công c l p trình mã ngu n m r t ph c t p, lõi c ng. Hàng ngàn nhà phát tri n ph n m m đã đóng góp vào thành công c a nó, và Linux đã phát tri n thành r t nhi u phiên b n thương m i cũng như phi thương m i, giúp ngư i dùng s d ng các ng d ng ph bi n hàng ngày. Năm 1998, Jon "maddog" Hall, Larry Augustin, Eric S. Raymond, Bruce Perens đã sáng l p t ch c Phát tri n Ngu n m . H đã đ nh hư ng các ph n m m ngu n m ra ngoài n n t ng k thu t ban đ u. Hình 2.2: Nh ng ngư i sáng l p ra t ch c Phát tri n Ngu n m Ph n m m ngu n m và dot.com bùng n trong nh ng năm cu i th p niên 1990, khi n cho Linux đư c truy n bá rông rãi, và xu t hi n r t nhi u các công ty làm vi c cùng mã ngu n m như Corel (Corel Linux), Sun Microsystems (OpenOffice.org) và IBM (OpenAFS). Trong nh ng năm đ u th k 21, khi dot.com lên t i đ nh đi m, mã ngu n m đã đ ng v trí ch c ch n đ thay th các ph n m m s h u đ t ti n có ch c năng tương t . S c m nh c a mã ngu n m đư c tăng cư ng khi các ph n m m d dùng và thân thi n ra đ i. Và như v y, cái ban đ u ch là ý tư ng đã tr thành m t phong trào cách m ng gi i phóng ngư i dùng kh i nh ng lu t l và gi y phép nghiêm ng t trong công nghi p. V i giá thành r hơn đáng k và các tính năng s d ng ngày càng đư c c i ti n, Linux tr thành gi i pháp ph n m m cho các doanh nghi p cũng như cá nhân.
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 15 / 407 2.3 Nói v Ubuntu Ubuntu là m t h đi u hành d a trên Linux, do c ng đ ng phát tri n, và r t phù h p cho máy tính xách tay, máy tính đ bàn, th m chí là các máy ch . Ubuntu bao g m t t c các ng d ng mà b n c n – bao g m m t trình duy t web, b trình chi u, x lý tài li u văn b n và b ng tính, chương trình g i tin nh n nhanh và nhi u nhi u ph n m m n a. B n có bi t? Ubuntu là m t t g c Châu Phi, có nghĩa là ’Con ngư i hư ng đ n con ngư i’, ho c là ’Tôi là tôi vì t t c chúng ta đ u th ’. L ch s c a Ubuntu b t đ u t tháng 4 năm 2004 khi Mark Shuttleworth l p ra m t nhóm phát tri n phát tri n mã ngu n m đ t o ra m t h đi u hành Linux m i. Hình 2.3: Mark Shuttleworth Ubuntu phát hành đ nh kỳ, d a trên n n t ng Debian và môi trư ng làm vi c GNOME, và tư tư ng t do, nhóm này đã b t đ u công vi c t trang web http://no-name-yet.com. Sau hơn 3 năm, Ubuntu đã đư c h tr b i m t c ng đ ng phát tri n có t i hơn 12,000 thành viên, và s ngư i dùng ư c tính lên t i hơn 8 tri u (tính t i tháng 6 năm 2007). 2.3.1 Cam k t c a Ubuntu • Ubuntu cũng như các b n c p nh t b o m t và các phiên b n dành cho doanh nghi p s luôn luôn mi n phí.
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 16 / 407 • Ubuntu luôn đư c cung c p d ch v h tr thương m i t công ty Canonical và hàng trăm công ty khác trên kh p th gi i. • Ubuntu có t t c các b n d ch cũng như ngu n tr giúp mà c ng đ ng ph n m m t do cung c p. • Ubuntu CD ch ch a các ph n m m t do; Ubuntu khuy n khích b n dùng các ph n m m t do và mã ngu n m , c i ti n chúng và cung c p chúng cho ngư i khác. 2.3.2 Các phiên b n Ubuntu Trong tháng 10 năm 2004, Ubuntu phát hành phiên b n đ u tiên. M t phiên b n m i c a Ubuntu đư c phát hành đ nh kỳ 6 tháng 1 l n và vi c nâng c p lên phiên b n m i hoàn toàn mi n phí. Ngư i dùng đư c khuy n khích nâng c p lên phiên b n m i đ có th s d ng các tính năng m i nh t mà ng d ng cung c p. Các phiên b n Ubuntu đư c đ t tên theo d ng Y.MM (tên), trong đó Y tương ng v i năm phát hành, và MM tương ng v i tháng phát hành. Tên trong ngo c là tên hi u đư c đ t cho phiên b n trư c khi phát hành chính th c. M i phiên b n Ubuntu thông thư ng đư c h tr trong vòng 18 tháng; Các phiên b n H tr dài h n - Long Term Support (LTS) đư c h tr trong vòng 3 năm đ i v i máy tính đ bàn và 5 năm đ i v i máy ch . Hình 2.4: Các phiên b n c a Ubuntu Tóm t t các phiên b n đã phát hành: • Ubuntu 4.10 (Warty Warthog) Ubuntu 4.10 đư c phát hành vào tháng 10 năm 2004.
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 17 / 407 B n có bi t? Sounder là tên c a c ng đ ng ch y th Ubuntu phiên b n 4.10. Hòm thư chung Sounder ti p t c ho t đ ng đ n ngày nay, như m t di n đàn trao đ i cho c ng đ ng. Phiên b n này đư c h tr t i tháng 4 năm 2006. • Ubuntu 5.04 (Hoary Hedgehog) Ubuntu 5.04 là phiên b n phát hành th 2, vào tháng 4 năm 2005. Phiên b n này đư c h tr t i tháng 10 năm 2006. • Ubuntu 5.10 (Breezy Badger) Ubuntu 5.10 là phiên b n phát hành th 3, vào tháng 10 năm 2005. Đư c h tr t i tháng 4 năm 2007. • Ubuntu 6.06 LTS (Dapper Drake) Ubuntu 6.06 LTS là b n phát hành th 4 c a Ubuntu và là b n H tr dài h n đ u tiên; nó đư c phát hành vào tháng 6 năm 2006. Phiên b n H tr dài h n đư c đ m b o h tr trong 3 năm đ i v i máy tính đ bàn và 5 năm đ i v i máy ch . T t c các phiên b n khác ch đư c h tr 18 tháng cho c máy bàn và máy ch . Vi c h tr dài h n như v y cho phép tri n khai h th ng Ubuntu quy mô l n. Đ i v i máy tính đ bàn, phiên b n này đư c h tr t i tháng 6 năm 2009, và v i máy ch là tháng 6 năm 2011. • Ubuntu 6.10 (Edgy Eft) Ubuntu 6.10 là b n phát hành th 5, vào tháng 10 năm 2006. Phiên b n này có quá trình kh i đ ng đư c t i ưu hoá. Nó đư c h tr t i tháng 4 năm 2007. • Ubuntu 7.04 (Feisty Fawn) Ubuntu 7.04 phát hành trong tháng 4 năm 2007. Phiên b n này có đư c nh ng c i ti n r t l n trong tác v m ng. Nó đư c h tr t i tháng 10 năm 2008. • Ubuntu 7.10 (Gutsy Gibbon) L n phát hành th 7 c a Ubuntu, tháng 10 năm 2007. Tính năng n i tr i c a phiên b n này là các hi u ng đ ho m c đ nh, ch c năng chuy n ngư i dùng nhanh đ i v i các máy có nhi u ngư i s d ng, ch c năng t đ ng nh n máy in, tính năng tìm ki m nhanh t p tin. Nó đư c h tr t i tháng 4 năm 2009. • Ubuntu 8.04 LTS (Hardy Heron) Phiên b n th 8 c a Ubuntu s ra đ i vào tháng 4 năm 2008 và đây là phiên b n H tr dài h n th 2 c a Ubuntu. Máy tính đ bàn s đư c h tr t i tháng 4 năm 2011; Máy ch s đư c h tr t i tháng 4 năm 2013. 2.3.3 Các d án khác b t ngu n t Ubuntu Ubuntu đư c chia thành nhi u phiên b n khác nhau, như Ubuntu, Edubuntu, Kubuntu và Xubuntu. Edubuntu là b n phân ph i d a trên Ubuntu, nhưng chú tr ng t i các ng d ng ph c v công tác giáo d c. Kubuntu là b n phân ph i khác s d ng môi trư ng làm vi c KDE thay vì GNOME. Xubuntu s d ng môi trư ng làm vi c XFCE, v n nh g n hơn GNOME hay KDE, và r t phù h p v i các máy tính c u hình th p hay yêu c u t c đ cao. 2.3.4 S phát tri n c a Ubuntu và c ng đ ng Ubuntu Ubuntu là m t d án liên k t gi a các thành viên trong c ng đ ng ngư i dùng Ubuntu trên kh p th gi i, v i s tài tr c a công ty Canonical. T khi ra đ i vào năm 2004, nh có s đóng góp c a hàng nghìn ngư i tham gia vào c ng đ ng, Ubuntu ngày càng phát tri n l n m nh hơn. Các đo n mã đư c hoàn thi n d n, cùng v i giao di n đ ho cũng như ngôn ng ngày càng đư c h tr t t hơn. Quá trình phát tri n c a Ubuntu hoàn toàn m đ i v i m i ngư i, dù là chuyên gia máy tính hay ngư i m i dùng. Ubuntu luôn khuy n khích m i ngư i tham gia vào vi c c i ti n nó. Làm sao đ tham gia vào vi c phát tri n Ubuntu? C ng đ ng Ubuntu bao g m r t nhi u cá nhân và nhóm làm vi c trên nh ng lĩnh v c khác nhau. N u b n là nhà l p trình, b n có th tham gia vào vi c phát tri n h lõi, vi t các ng d ng m i, đóng gói các ph n m m m i ho c s a l i cho chúng. N u b n làm trong lĩnh v c ngh thu t, hãy đóng góp b ng cách thi t k s c thái giao di n đ ho ho c âm thanh m i cho Ubuntu. B n cũng có th tham gia tư v n tr c tuy n, vi t tài li u, biên so n các tư li u gi ng d y, tham gia vào di n đàn và hòm thư chung c a Ubuntu. Có r t nhi u cách đ b n tham gia vào c ng đ ng này! Lãnh v c phát tri n ph n m m Ph n này bao g m các nhà phát tri n ph n m m ch u trách nhi m t o và đóng gói ph n m m, s a l i cũng như duy trì h lõi c a Ubuntu. H ch u trách nhi m đ m b o r ng Ubuntu có m t h th ng ph n m m đ y đ và ho t đ ng suôn s , n đ nh. Cách hay nh t đ b t đ u tham gia vào lĩnh v c này là b n th đóng gói ph n m m, tham gia vào MOTU – xem thêm https://wiki.ubuntu.com/MOTU/GettingStarted đ bi t thông tin chi ti t.
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 18 / 407 Đóng góp ý tư ng N u b n có nh ng ý tư ng m i l cho Ubuntu, dù r ng b n không c n tri n khai ý tư ng đó, hãy đóng góp nó cho chúng tôi. Xin g i nó t ihttps://wiki.ubuntu.com/IdeaPool. Dân k thu t N u b n có m t s ki n th c k thu t nh t đ nh, b n có th đóng góp cho c ng đ ng b ng nh ng cách sau: • Ch y th các phiên b n Ubuntu đ tìm và s a l i trư c khi phát hành chính th c. • Báo l i và giúp đ nhóm phát tri n tìm nguyên nhân gây ra l i đó. • Hi u ch nh và phân lo i các l i đã g p đ s p x p chúng trư c khi chúng đư c s a. • Tham gia vào hòm thư chung ho c hòm thư h tr c a Ubuntu. • Tham gia vào di n đàn Ubuntu và tr l i các câu h i c a ngư i dùng m i. • Tham gia vào kênh IRC h tr c a Ubuntu. Ngư i dùng thông thư ng M c dù không ph i là dân k thu t, b n v n có th giúp đ cho c ng đ ng b ng các cách sau: • Thi t k giao di n • D ch ph n m m và tài li u • Biên so n tài li u • Chia s Ubuntu v i m i ngư i V vi c biên so n giáo trình này M t nhi m v c a Canonical (Canonical b o tr cho Ubuntu) là cho phép tri n khai r ng rãi Ubuntu trên th t nhi u máy tính trên kh p th gi i. Vi c hu n luy n ngư i dùng đư c coi là tr ng tâm c a nhi m v này, và giáo trình này đã ra đ i v i m c đích công nh n các chuyên gia v Ubuntu, giúp các đ i tác tri n khai Ubuntu và nh ng ngư i dùng thông thư ng có th s d ng Ubuntu hi u qu nh t có th . Thông tin chi ti t v các khoá h c Ubuntu và ch ng ch , xin xem thêm t i http://www.ubuntu.com/training. Gi ng như s phát tri n c a chính ph n m m, giáo trình này cũng đư c nh ng thành viên tích c c trong c ng đ ng c i ti n và phát tri n. Chính c ng đ ng ngư i dùng đã đ t ra n i dung và c u trúc c a tài li u gi ng d y, b ng cách xác đ nh đư c nh ng yêu c u t phía ngư i dùng; h cũng h tr Canonical và nh ng ngư i biên so n bên ngoài trong vi c phát tri n n i dung và s a l i. Thông tin chi ti t v c ng đ ng Gi ng d y Ubuntu, xin xem http://wiki.ubuntu.com/Training. Toàn b quá trình phát tri n n i dung gi ng d y cũng tuân theo tinh th n Ubuntu và các thông l mã ngu n m đ ra. 2.4 Ubuntu và Microsoft Windows: Nh ng khác bi t cơ b n Mã ngu n m khác bi t so v i mô hình ph n m m s h u m t s đi m sau: • Khuy n khích s thay đ i c i ti n ph n m m. • D a trên cơ s mô hình kinh doanh ’d ch v đi kèm’ thay vì kinh doanh thông qua phí b n quy n và gi y phép s d ng. • S d ng đư c s c m nh t ng h p t s h p tác đa phương và đóng góp c ng đ ng, thay vì các công trình do m t nhóm nh nh ng nhà phát tri n t o ra. Ubuntu và Microsoft Windows có r t nhi u đi m khác bi t. Các y u t như giá thành, phiên b n, tính b o m t, đ m m d o và linh ho t s đư c gi i thi u dư i đây. Ta s đ c p chi ti t đ n các m c li t kê b ng trên: Giá thành đi kèm: Microsoft Windows là m t h đi u hành s h u và giá thành c a nó tăng lên khi b n mu n thêm ch c năng cũng như ng d ng m i. Giá thành đi kèm tăng lên m i khi b n ph i mua các ng d ng c a nhà cung c p khác, ngoài Microsoft đ cài đ t lên máy. Còn v i Ubuntu, các ph n m m ng d ng và phiên b n m i phát hành đ u hoàn toàn mi n phí. Phát hành phiên b n m i: Luôn ch có 1 b n Ubuntu m i phát hành và do đó, tính năng cung c p cho m i ngư i dùng đ u như nhau. So sánh v i Windows, phiên b n Home và Professional hoàn toàn khác bi t. Ví d , Microsoft Windows Professional có nhi u tính năng b o m t hơn là phiên b n Home.
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 19 / 407 Attribute Ubuntu Microsoft Windows • Thu phí đ i v i m i cá nhân và (có • Không m t phí b n quy n Giá thành s n ph m th ) đ i v i t ch c • Kh năng b o m t c a phiên b n • Cùng m t s tính năng và phiên b n Professional cao hơn phiên b n đ i v i c ngư i dùng thông thư ng Home l n chuyên gia Phiên b n phát hành • K ho ch phát hành phiên b n m i • Phát hành phiên b n m i đ nh kỳ 6 không đư c công b tháng • D dàng th c hi n các tính năng • Khoá quy n qu n tr qu n tr M cđ b om t • Ít b t n công b i các ph n m m gây • Thư ng xuyên b t n công b i ph n h i và virus m m gây h i và virus • D dàng thi t k và ch nh s a theo ý • H đi u hành đã đư c chu n hoá, r t mình ít tuỳ ch n đ ch nh s a theo ý mình M c đ tuỳ bi n • Có th ch y nhi u môi trư ng làm • Khi mu n cài đ t thêm ng d ng, vi c song song ngư i dùng ph i tr thêm ti n • R t d dàng đ nâng c p ho c h c p h th ng • D li u ngư i dùng đư c đ t t i nhi u v trí khác nhau • D li u c a m i ngư i dùng đư c Lưu tr d li u lưu t i thư m c chính c a h • R t khó sao lưu ho c sao chép sang máy khác • D dàng sao chép ho c sao lưu c d li u và c u hình t i m t máy khác B ng 2.1: Đ c tính
H c Ubuntu 7.10 phiên b n Desktop 20 / 407 Ubuntu đư c phát hành phiên b n m i m i 6 tháng do v y ngư i dùng luôn có đư c nh ng ph n m m ng d ng m i nh t. Vi c nâng c p t phiên b n này sang phiên b n k ti p cũng hoàn toàn mi n phí và đư c h tr đ y đ . Microsoft không thư ng xuyên phát hành phiên b n Windows m i và vi c đó cũng không đư c công khai r ng rãi như Ubuntu. V n đ b o m t: Ubuntu r t ít b dính malware và viruses. Các tác v qu n tr ch đư c th c hi n b i ngư i dùng root, nhưng theo m c đ nh ngư i dùng này đư c khoá l i. Trong khi đó, Microsoft Windows cung c p môi trư ng làm vi c trong đó m i ngư i đ u có th th c hi n đư c các tác v qu n tr m t cách tr c ti p. Hình 2.5: Ubuntu Security Kh năng tuỳ bi n: Trong khoá h c này, b n s th y r ng Ubuntu hoàn toàn thu c v b n và b n có th tuỳ bi n nó theo ý mình. B n có th cài đ t nhi u môi trư ng làm vi c khác nhau, như Kubuntu (KDE) ch y song song v i Ubuntu (GNOME) và l a ch n môi trư ng làm vi c mình mu n dùng m i khi b t máy. Hơn 17000 luôn có s n trên m ng đ b n t i v và cài đ t. K t qu là, n u không v a ý v i h th ng hi n t i, b n luôn có quy n lưaj ch n m t h th ng khác thích h p hơn. Microsoft Windows là m t h đi u hành chu n v i m t s ít tuỳ ch n đ b n ch nh l i theo ý mình. M c dù có nhi u ng d ng vi t cho Windows, nhưng h u h t chúng đ u là các s n ph m s h u và yêu c u b n tr ti n đ có th s d ng. Hình 2.6: Tuỳ bi n môi trư ng làm vi c Lưu tr d li u: D li u c a ngư i dùng thư ng đư c s p x p t i r t nhi u v trí trên Microsoft Windows, vi c này làm cho thao tác di chuy n d li u sang máy khác tr nên b t ti n. V i Ubuntu, các thông tin cá nhân c a b n đư c lưu l i trong thư m c chính c a b n. B n ch vi c chép l i toàn b thư m c này và ghi lên máy khác đ di chuy n ho c sao lưu d li u cá nhân. 2.4.1 Cài đ t