Ứng dụng bảng nhật ký bệnh Parkinson phiên bản tiếng Việt trong đánh giá các biến chứng vận động ở bệnh nhân Parkinson

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày bảng nhật ký bệnh Parkinson là một công cụ hiệu quả trong việc đánh giá các biến chứng vận động ở bệnh nhân Parkisnon và nên được ứng dụng rộng rãi trong thực hành lâm sàng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ứng dụng bảng nhật ký bệnh Parkinson phiên bản tiếng Việt trong đánh giá các biến chứng vận động ở bệnh nhân Parkinson

TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 543 - THÁNG 10 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2024 ỨNG DỤNG BẢNG NHẬT KÝ BỆNH PARKINSON PHIÊN BẢN TIẾNG VIỆT TRONG ĐÁNH GIÁ CÁC BIẾN CHỨNG VẬN ĐỘNG Ở BỆNH NHÂN PARKINSON Trần Thanh Hùng1 , Nguyễn Lê Anh Thư 1 TÓM TẮT 57 SUMMARY Mục tiêu: Chuyển ngữ sang tiếng Việt và APPLICATION OF THE VIETNAMESE ứng dụng bảng nhật ký bệnh Parkinson trong VERSION OF THE PARKINSON'S đánh giá các biến chứng vận động ở bệnh nhân DISEASE DIARY IN ASSESSING Parkinson. Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang MOTOR COMPLICATIONS IN mô tả, tiến cứu trên 24 bệnh nhân (BN) đã được PARKINSON'S PATIENTS chẩn đoán mắc bệnh Parkinson và theo dõi định Objective: Translate into Vietnamese and kì tại phòng khám chuyên khoa bệnh Parkinson implement the Parkinson’s Disease Diary to và các rối loạn vận động (RLVĐ) Bệnh viện assess motor complications in Parkinson’s Nguyễn Tri Phương, thành phố Hồ Chí Minh từ tháng 12/2023-07/2024. Kết quả: Sau khi ứng patients. Subjects and Methods: A descriptive dụng bảng nhật ký bệnh Parkinson chúng tôi ghi cross-sectional, prospective study was conducted nhận 91,7 % BN có dao động vận động (dao on 24 patients who were diagnosed with động BẬT-TẮT 5,6%, hiện tượng đáp ứng một Parkinson’s Disease and periodically monitored phần 16,7%, hiện tượng chậm/không đạt trạng at the Parkinson’s Disease and Movement thái BẬT 22,2%, hiện tượng TẮT đột ngột Disorders Clinic at Nguyen Tri Phuong Hospital, 11,1% và hiện tượng TẮT dần 77,8%), 25% BN Ho Chi Minh City from December 2023 to July có loạn động (16,7% loạn động giai đoạn TẮT, 2024. Results: After applying the Parkinson’s 33,3% loạn động hai pha và 50% loạn động đỉnh Disease Diary, we observed that 91,7% of liều). Kết luận: Bảng nhật ký bệnh Parkinson là patients experienced motor fluctuations (random một công cụ hiệu quả trong việc đánh giá các ON-OFF 5,6%, partial ON 16,7%, delayed biến chứng vận động ở BN Parkisnon và nên ON/no ON 22,2%, sudden OFF 11,1%, and được ứng dụng rộng rãi trong thực hành lâm wearing OFF 77,8%) and 25% of patients sàng. experienced dyskinesia (16,7% OFF-period Từ khóa: biến chứng vận động, dao động dyskinesia, 33,3% diphasic dyskinesia, and 50% vận động, loạn động, bảng nhật ký bệnh peak – dose dyskinesia). Conclusion: The Parkinson. Parkinson’s Disease Diary is a reliable tool for evaluating motor complications in Parkinson’s patients and should be widely used in clinical 1 Bộ môn Thần kinh, ĐHYD TP Hồ Chí Minh practice. Chịu trách nhiệm chính: Trần Thanh Hùng Keywords: motor complication, motor ĐT: 0838427942 fluctuation, dyskinesia, Parkinson’s Disease Email: tranthanhhungmd@ump.edu.vn Diary. Ngày nhận bài: 10/7/2024 Ngày gửi phản biện: 12/7/2024 Ngày duyệt bài: 22/7/2024 437
HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC CHUYÊN NGÀNH ĐỘT QUỴ VÀ CÁC BỆNH THẦN KINH LIÊN QUAN LẦN THỨ X I. ĐẶT VẤN ĐỀ Tiêu chuẩn loại ra: Hội chứng Parkinson Bệnh Parkinson là một rối loạn thoái hóa không điển hình hoặc thứ phát, BN đã được thần kinh phổ biến thứ hai sau bệnh điều trị bằng phương pháp kích thích não Alzheimer, ảnh hưởng khoảng 1-2 trên 1000 sâu. người.1 Điều trị lâu dài với levodopa làm 2.2. Phương pháp nghiên cứu tăng nguy cơ xuất hiện các biến chứng vận Thiết kế nghiên cứu: cắt ngang mô tả, động và chỉ thăm khám tại một thời điểm sẽ tiến cứu rất khó để phát hiện đầy đủ các biến chứng Phương pháp lấy mẫu: lấy mẫu thuận tiện này.2 Bảng nhật ký bệnh Parkinson II của trên 24 BN Hauser (gọi tắt bảng nhật ký bệnh Parkinson) 2.3. Quy trình thực hiện ra đời năm 2000 và được thay đổi cách đánh Việt hóa bảng nhật ký bệnh Parkinson giá vào năm 2006, đã trở thành phiên bản sử Quy trình chuyển ngữ sang tiếng Việt và dụng rộng rãi nhất.3,4 Bảng nhật ký bệnh chuẩn hóa bảng nhật ký bệnh Parkinson được Parkinson đóng vai trò quan trọng trong đánh thực hiện dựa theo ISPOR (International giá hiệu quả điều trị, đánh giá thời điểm cần Society for Pharmacoeconomics and thay đổi điều trị, thử nghiệm thuốc và đặc Outcomes Research). Quy trình gồm 10 biệt trong việc phát hiện biến chứng dao bước: (1) Chuẩn bị, (2) Dịch xuôi, (3) Hợp động vận động và loạn động.5 Ở Việt Nam nhất, (4) Dịch ngược, (5) Đánh giá bản dịch vẫn chưa có một nghiên cứu nào sử dụng ngược, (6) Hòa hợp, (7) Phỏng vấn nhận bảng nhật ký này để đánh giá biến chứng vận thức, (8) Đánh giá kết quả phỏng vấn nhận động ở BN Parkinson. Vì vậy, chúng tôi thực thức và hoàn thiện, (9) Đọc kiểm, (10) Bản hiện nghiên cứu này nhằm mục đích “Bước dịch chính thức.6 đầu ứng dụng bảng nhật ký bệnh Sau khi được sự cho phép của tác giả gốc Parkinson phiên bản tiếng Việt để đánh giá và đại diện đơn vị sở hữu là trường Đại học các biến chứng vận động ở bệnh nhân South Florida, chúng tôi tiến hành chuyển Parkinson”. ngữ bảng nhật ký này sang tiếng Việt bởi 2 chuyên gia song ngữ (một Thạc sĩ ngành II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Ngôn ngữ học và một bác sĩ đa khoa. Bản 2.1. Đối tượng nghiên cứu dịch xuôi hợp nhất là bản thử nghiệm để Bệnh nhân mắc bệnh Parkinson được phỏng vấn nhận thức. Bản dịch ngược cũng khám và theo dõi định kì tại phòng khám được thực hiện bởi 2 chuyên gia song ngữ chuyên khoa bệnh Parkinson và các RLVĐ (một Thạc sĩ ngành Ngôn ngữ học và một bệnh viện Nguyễn Tri Phương trong thời bác sĩ đa khoa). Sau khi 2 bản dịch ngược gian từ tháng 12/ 2023- 07/2024. được hoàn thành sẽ được so sánh và thảo Tiêu chuẩn chọn: BN ≥ 18 tuổi, được luận để đưa ra bản dịch ngược hợp nhất và chẩn đoán bệnh Parkinson bởi bác sĩ chuyên được gửi lại thông qua bởi tác giả gốc và đại khoa Thần kinh bằng chẩn đoán trong hồ sơ diện đơn vị sở hữu tại Hoa Kỳ. Sau khi có điện tử và/ hoặc sổ khám bệnh của BN đến bản dịch tiếng Việt, chúng tôi chọn ngẫu khám tại phòng khám chuyên khoa bệnh nhiên 5 bác sĩ chuyên ngành Nội thần kinh Parkinson và các RLVĐ bệnh viện Nguyễn để tiến hành phỏng vấn nhận thức về bảng Tri Phương, đồng ý tham gia nghiên cứu. nhật ký. Sau buổi phỏng vấn, bản dịch tiếng 438
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 543 - THÁNG 10 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2024 Việt được chỉnh sửa một lần nữa để đảm bảo dao động vận động (hiện tượng tắt dần, hiện tính dễ hiểu và thống nhất, cuối cùng đưa ra tượng tắt đột ngột, chậm/không đạt trạng thái “bảng nhật ký bệnh Parkinson tiếng Việt bật, dao động bật tắt, đáp ứng một phần). chính thức”. Trong nhóm có loạn động: Tiến hành Đánh giá các biến chứng vận động phân loại và tính tỉ lệ xuất hiện các loại loạn trong mẫu nghiên cứu thông qua việc ứng động (loạn động đỉnh liều, loạn động giai dụng bảng nhật ký bệnh Parkinson đoạn tắt, loạn động hai pha). Những người tham gia được cung cấp Sau khi kết luận về biến chứng vận động đầy đủ thông tin về nghiên cứu và chấp nhận ở mỗi BN, nghiên cứu viên sẽ thông báo cho tham gia. BN và thân nhân cũng như thảo luận với bác Nghiên cứu viên sẽ tiến hành thu thập sĩ điều trị về tình trạng hiện tại của họ. các thông tin liên quan và giải thích các định 2.4. Xử lý số liệu nghĩa trong bảng nhật ký bệnh Parkinson: Nhập liệu và mã hóa bằng Excel và phân ngủ, tắt, bật không kèm loạn động và bật tích số liệu bằng phần mềm Stata 14.2. kèm loạn động gây hoặc không gây khó chịu 2.5. Đạo đức trong nghiên cứu để bệnh nhân hiểu rõ hơn về mục đích của Nghiên cứu được chấp thuận của Hội việc thực hiện nghiên cứu. đồng đạo đức trong nghiên cứu y sinh học Sau khi tham khảo về cách sử dụng bảng Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, quyết định số nhật ký bệnh Parkinson cũng như những 2641/NTP-HĐĐĐ, ký ngày 30/11/2023. nhược điểm còn tồn tại trong các nghiên cứu của các tác giả Matthias Löhle và cộng sự,5 III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Jonathan Timpka và cộng sự,7 Carin Janz và 3.1. Đặc điểm của dân số nghiên cứu cộng sự,8 chúng tôi lựa chọn cách ứng dụng Trong nghiên cứu của chúng tôi BN bảng nhật ký bệnh Parkinson phiên bản tiếng parkinson có tuổi trung bình: 67,5 tuổi (nữ Việt như sau: nghiên cứu viên sẽ trực tiếp giới: 62,5%), tuổi khởi phát trung bình: 56 gọi điện video cho BN hoặc thân nhân mỗi tuổi. Đây là nhóm tuổi khởi phát thường gặp 30 phút trong 2 ngày liên tiếp (chỉ gọi điện từ ở các BN parkinson nói chung. Tuy nhiên, lúc BN thức dậy đến lúc chuẩn bị đi ngủ để chỉ có 17 BN khởi phát từ ≥50 tuổi. Như vậy quan sát cũng như đánh giá các trạng thái có đến 7 khởi phát trẻ (1
HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC CHUYÊN NGÀNH ĐỘT QUỴ VÀ CÁC BỆNH THẦN KINH LIÊN QUAN LẦN THỨ X Bảng nhật ký bệnh Parkinson phiên bản tiếng Việt chính thức Bảng 3.1. Tỉ lệ biến chứng vận động trước và sau khi ứng dụng bảng nhật ký bệnh Parkinson Trước ứng dụng bảng nhật ký Sau ứng dụng bảng nhật ký bệnh Parkinson (số BN, %) bệnh Parkinson (số BN, %) Không xuất hiện biến chứng 20,8% (5) 8,3% (2) vận động Biến chứng dao động vận động 75% (18) 91,7% (22) Biến chứng loạn động 8,3% (2) 25% (6) 440
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 543 - THÁNG 10 - SỐ ĐẶC BIỆT - 2024 Dựa theo chẩn đoán trên đơn thuốc của Trong điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội BN: Có 5/24 (20,8%) không có biến chứng của Việt Nam hiện tại và cho đến khi có vận động, 18/24 (75%) xuất hiện biến chứng phiên bản được chuẩn hóa tốt hơn hoặc có vận động và 2/14 (8,3%) có loạn động. công cụ theo dõi khác tiện lợi và hoàn chỉnh Trong số 19 BN có biến chứng vận động, có hơn so với phiên bản hiện tại, chúng tôi kiến 1BN vừa xuất hiện dao động vận động và nghị nên sử dụng bảng nhật ký bệnh loạn động. Parkinson phiên bản tiếng Việt này trong Tại thời điểm sau khi ứng dụng bảng nhật thực hành lâm sàng cũng như trong các ký: chỉ có 2/24 (8,3%) BN không có xuất nghiên cứu khoa học trên BN Parkinson tại hiện biến chứng vận động. Ngoài ra, có Việt Nam. 22/24 (91,7%) có xuất hiện biến chứng dao 4.2. Kết quả ứng dụng bảng nhật ký động vận động và 6/24 (25%) có xuất hiện bệnh Parkinson biến chứng loạn động và có 5 BN vừa xuất Nghiên cứu cho thấy ở thời điểm hiện tại hiện dao động vận động vừa loạn động. có 22/24 (91,7%) BN có xuất hiện biến Tỉ lệ các loại dao động vận động trong chứng dao động vận động và 6/24 (25%) dân số nghiên cứu: Trong 22 BN có dao xuất hiện loạn động (có 5/24 BN có xuất hiện động vận động. Loại dao động thường gặp đồng thời cả hai biến chứng trên). nhất là hiện tượng tắt dần 14/18 (77,8%) và Có khoảng 40-50% BN bị ảnh hưởng từ loại dao động BẬT-TẮT (5,6%). Ngoài ra, tỉ các biến chứng vận động sau khi sử dụng lệ BN có hiện tượng chậm/không đạt trạng levodopa từ 4-6 năm. Hơn thế, nếu thời gian thái BẬT, hiện tượng đáp ứng một phần và điều trị kéo dài hơn 10 năm thì tỉ lệ này tăng TẮT đột ngột lần lượt là 22,2%, 16,7% và lên đến 80-100% xuất hiện biến chứng. Thời 11,1%. gian mắc bệnh trung bình là 10 năm, và 22/ Tỉ lệ các loại loạn động trong dân số (91,7%) BN xuất hiện biến chứng vận động. nghiên cứu: Trong 6 BN có xuất hiện loạn Kết quả này cũng phù hợp với các nghiên động, loạn động đỉnh liều là phổ biến nhất cứu trước đây. với 50%, tỉ lệ BN có loạn động hai pha là Nghiên cứu đã phát hiện thêm 5 trường 33,3% và loạn động giai đoạn tắt chiếm tỉ lệ hợp có xuất hiện biến chứng vận động nhưng thấp nhất với 16,7%. lại được ghi nhận là chưa có biến chứng và ghi nhận 2 BN đang đáp ứng tốt với thuốc IV. BÀN LUẬN điều trị vì không xuất hiện biến chứng vận 4.1. Việt hóa bảng nhật ký bệnh động ở thời điểm hiện tại trong khi trước đó Parkinson họ thuộc nhóm có dao động vận động. Ở Việt Nam, chưa có nghiên cứu thực Có 22 (77,8%) BN xuất hiện biến chứng hiện Việt hóa bảng nhật ký bệnh Parkinson. dao động vận động, đã ghi nhận hiện tượng Vì vậy, chúng tôi tiến hành Việt hóa và đảm tắt dần. Mặt khác, khi phân loại các biến bảo giá trị nội dung của bảng nhật ký bệnh chứng loạn động trên 6 BN, có 50% BN xuất Parkinson dựa trên nguyên tắc thực hành tốt hiện loạn động đỉnh liều (loại loạn động phổ trong dịch và chuyển đổi văn hóa theo biến nhất). Điều này cũng phù hợp với thống ISPOR. kê trong các nghiên cứu trước đây. 441
HỘI NGHỊ KHOA HỌC TOÀN QUỐC CHUYÊN NGÀNH ĐỘT QUỴ VÀ CÁC BỆNH THẦN KINH LIÊN QUAN LẦN THỨ X V. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 4. Hauser RA, Russ H, Haeger DA, Bảng nhật ký bệnh Parkinson là một công Bruguiere-Fontenille M, Müller T, cụ hiệu quả, có chi phí thấp, tiện lợi và dễ Wenning GK. Patient evaluation of a home ứng dụng vào thực tế, có thể phát hiện thêm diary to assess duration and severity of các trường hợp bệnh nhân có xuất hiện biến dyskinesia in Parkinson disease Clin chứng vận động. Thông qua bảng nhật ký, Neuropharmacol. 2006;29(6):322-330. doi: các bác sĩ lâm sàng có thể dễ dàng theo dõi 10.1097/01.WVF.0000229546.812- 45.7F bệnh nhân và phát hiện kịp thời biến chứng 5. Löhle M, Bremer A, Gandor F, et al. vận động, thay đổi điều trị cho bệnh nhân Validation of the PD home diary for cũng như đánh giá đáp ứng với điều trị. Từ assessment of motor fluctuations in advanced đó giúp nâng cao chất lượng cuộc sống cho Parkinson’s disease. Npj Park Dis. 2022; bệnh nhân Parkinson tại Việt Nam. Bảng 8(1):1-7. doi:10.1038/s41531-022-00331-w nhật ký bệnh Parkinson phiên bản tiếng Việt 6. Guillemin F, Bombardier C, Beaton D. nên được ứng dụng rộng rãi trong thực hành Cross-cultural adaptation of health-related lâm sàng. quality of life measures: Literature review and proposed guidelines. J Clin Epidemiol. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1993;46(12):1417-1432. doi:10.1016/0895- 1. Tysnes OB, Storstein A. Epidemiology of 4356(93)90142-N Parkinson’s disease. J Neural Transm Vienna 7. Timpka J, Löhle M, Bremer A, et al. Austria 1996. 2017;124(8):901-905. doi:10. Objective Observer vs. Patient Motor State 1007/s00702-017-1686-y Assessments Using the PD Home Diary in 2. Freitas ME, Hess CW, Fox SH. Motor Advanced Parkinson’s Disease. Front Complications of Dopaminergic Medications Neurol. 2022;13. doi:10.3389/ fneur.2022. in Parkinson’s Disease. Semin Neurol. 2017; 935664 37(2):147-157. doi:10.1055/s-0037-1602423 8. Janz C, Timpka J, Löhle M, et al. 3. Hauser RA, Friedlander J, Zesiewicz TA, Agreement between Parkinson Disease et al. A home diary to assess functional Home Diary and Observer Assessments status in patients with Parkinson’s disease before and after Structured Patient Training. with motor fluctuations and dyskinesia. Clin Acta Neurol Scand. 2023;2023:e8667591. Neuropharmacol. 2000;23(2):75-81. doi:10. doi:10.1155/2023/8667591 1097/00002826-200003000-00003 442

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

ERROR:connection to 10.20.1.98:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
ERROR:connection to 10.20.1.98:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn