Ứng dụng tầm soát trước sinh không xâm lấn trong phát hiện sớm lệch bội nhiễm sắc thể qua DNA thai tự do trong máu mẹ

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019<br /> <br /> <br /> <br /> ỨNG DỤNG TẦM SOÁT TRƯỚC SINH KHÔNG XÂM LẤN TRONG<br /> PHÁT HIỆN SỚM LỆCH BỘI NHIỄM SẮC THỂ<br /> QUA DNA THAI TỰ DO TRONG MÁU MẸ<br /> Lê Thị Xuân Thảo**, Lương Bắc An*, Lê Thị Khánh Linh***, Trịnh Nhựt Thư Hương***,<br /> Phan Thanh Bình***, Quách Thị Hoàng Oanh***, Nguyễn Khắc Hân Hoan***, Lê Quang Thanh***,<br /> Đỗ Thị Thanh Thủy*<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật giải trình tự thế hệ mới trong phát hiện sớm một số lệch bội<br /> nhiễm sắc thể thai nhi thông qua DNA thai tự do có trong máu mẹ được xem là phương pháp tầm soát trước sinh<br /> không xâm lấn (NIPT) có độ an toàn cao cho thai nhi mà vẫn đạt hiệu quả tốt. Đây cũng là phương pháp đã được<br /> ứng dụng phổ biến ở các nước phát triển trong chương trình sàng lọc bất thường nhiễm sắc thể thai nhi ở thai<br /> phụ nguy cơ cao.<br /> Mục tiêu: Xác định độ nhạy, độ đặc hiệu của phương pháp NIPT trong phát hiện sớm lệch bội nhiễm sắc thể<br /> thai nhi ở những thai phụ nguy cơ cao.<br /> Phương pháp: Những thai phụ có kết quả tầm soát từ khoảng mờ da gáy (NT) và double test nguy cơ cao<br /> với lệch bội nhiễm sắc thể thai nhi (T13, T18, T21), chưa thực hiện phân tích nhiễm sắc thể đồ (karyotype), và<br /> đồng ý tham gia nghiên cứu, sẽ được thu thập mẫu huyết thanh nhằm tách chiết cfDNA và tiến hành phân tích<br /> bằng phương pháp giải trình tự thế hệ mới. Chỉ số Z-score được tính toán để phát hiện các trường hợp bất<br /> thường. Kết quả NIPT sẽ được so sánh với kết quả karyotype phân tích nhiễm sắc thể đồ nhằm xác định độ nhạy,<br /> độ đặc hiệu của NIPT.<br /> Kết quả: Có 124 thai phụ nguy cơ cao với lệch bội nhiễm sắc thể thai nhi đã được chọn vào nghiên cứu. Tuổi<br /> mẹ trung bình 32,6±6,3 tuổi, tuổi thai trung bình 12,6±1,8 tuần, và độ mờ da gáy trung bình 4,1±1,7mm. Tỉ lệ<br /> dương tính qua NIPT đối với trisomy 13 là 4:124, trisomy 18 là 13:124, và trisomy 21 là 17:124. Có 01 trường<br /> hợp âm tính giả T18 do thể khảm. Độ nhạy của NIPT trong phát hiện trisomy 13, 18, 21 là 97,1% (85,1% –<br /> 99,9%), độ đặc hiệu là 100% (95,9% – 100%).<br /> Kết luận: Tầm soát trước sinh không xâm lấn NIPT có độ nhạy, độ đặc hiệu rất cao, nên được ứng dụng<br /> trong sàng lọc sớm lệch bội nhiễm sắc thể, đặc biệt ở những thai phụ không muốn thực hiện thủ thuật xâm lấn<br /> phục vụ xét nghiệm chẩn đoán.<br /> Từ khóa: NIPT, cfDNA, cffDNA, giải trình tự thế hệ mới, lệch bội nhiễm sắc thể thai nhi<br /> ABSTRACT<br /> APPLICATION OF NON-INVASIVE PRENATAL TESTING USING NEXT GENERATION<br /> SEQUENCING TO DETECT ANEUPLOIDIES WITHIN CELL-FREE FETAL DNA<br /> Le Thi Xuan Thao, Luong Bac An, Le Thi Khanh Linh, Trinh Nhut Thu Huong, Phan Thanh Binh,<br /> Quach Thi Hoang Oanh, Nguyen Khac Han Hoan, Le Quang Thanh, Do Thi Thanh Thuy<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 3- 2019: 478-484<br /> <br /> <br /> *Trung tâm Y Sinh học Phân tử, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> **Bộ môn Hoá Sinh, Khoa Y, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> ***Bệnh viện Phụ Sản Từ Dũ TP. TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: ThS.BS Lê Thị Xuân Thảo ĐT: 0932105465 Email: xuanthao.le@gmail.com<br /> 478 Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Background: Studying the application of next-generation sequencing technique in the early screening of<br /> fetal aneuploidies from maternal blood was considered to be non-invasive prenatal testing (NIPT) which is safe<br /> and highly effective for maternal. NIPT also a common test in many developed countries for screening on<br /> aneuploidies in high-risk pregnancies.<br /> Objectives: Determination of sensitivity and specificity of NIPT in prenatal screening of aneuploidies in<br /> high-risk pregnancies.<br /> Methods: Pregnant women who have a nuchal translucency (NT) and double test results with high-risk<br /> screening for aneuploidies (T13, T18, T21), who have not performed a karyotype test, and agreed to participate in<br /> this research by written informed consent, will be evaluated. Maternal blood was collected and extracted cfDNA.<br /> And then, CfDNA were sequenced by using NGS technique. The z-score was calculated to detect chromosomal<br /> aneuploidies. These results will be compared with the results of the karyotype to confirm the sensitivity and<br /> specificity of the NIPT method.<br /> Results: There were 124 high-risk pregnancies with aneuploidies selected for the study. The mean age of the<br /> pregnancies was 32.6 ± 6.3 years old, mean gestational age was 12.6 ± 1.8 weeks, and the mean nuchal<br /> translucency was 4.1 ± 1.7mm. By NIPT, the proportion of trisomy 13 positive cases was 4:124. Trisomy 18 was<br /> 13:124. Trisomy 21 was 17:124. A case of trisomy 18 was false negative by mosaicism. The sensitivity of NIPT in<br /> detecting trisomy 13, 18, 21 was 97.1% (85.1%-99.9%), the specificity was 100% (95.9% - 100%).<br /> Conclusion: Non-invasive prenatal testing with high sensitivity and specificity should be used in the<br /> screening of aneuploidies on, especially the maternals did not agree with karyotyping tests.<br /> Keywords: NT, NIPT, next-generation sequencing, cell-free fetal DNA, aneuploidies<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ (karyotyping)(10), một kỹ thuật được xem là tiêu<br /> chuẩn vàng trong chẩn đoán tiền sản(3). Tuy<br /> Tầm soát trước sinh là chương trình phổ<br /> nhiên, karyotyping đòi hỏi kỹ thuật nhiều bước,<br /> biến, được phát triển trên toàn thế giới, khuyến<br /> thời gian trả kết quả dài… Vì vậy, với việc phát<br /> cáo thực hiện cho tất cả thai phụ trong thời kỳ<br /> hiện DNA tự do của thai nhi (cffDNA) trong<br /> mang thai, giúp dự đoán và xác định các điều<br /> máu ngoại vi của mẹ đã tạo một bước tiến quan<br /> kiện di truyền, hạn chế những rủi ro tiền sản khi<br /> trọng, gợi mở những phương pháp mới không<br /> thai nhi có rối loạn di truyền hoặc trẻ sinh ra<br /> đòi hỏi kỹ thuật xâm lấn, hướng đến hiệu quả và<br /> mang dị tật bẩm sinh. Hiện nay, hầu hết thai<br /> an toàn khi thực hiện tầm soát trước sinh(5,11,16).<br /> phụ đều được tầm soát trước sinh bằng nhóm kỹ<br /> Sự ra đời của kỹ thuật tầm soát trước sinh không<br /> thuật không xâm lấn như siêu âm (đo khoảng<br /> xâm lấn NIPT (Noninvasive prenatal testing), đã<br /> mờ da gáy NT) kết hợp xét nghiệm máu ở giai<br /> mang đến tính khả thi về mặt kỹ thuật và kinh tế<br /> đoạn thai từ 11 đến 13 tuần 6 ngày tuổi (xét<br /> khi thực hiện ở tất cả thai phụ trong tương lai.<br /> nghiệm Double test) và giai đoạn thai từ 15 đến<br /> Việc ứng dụng NIPT đã được phát triển rộng rãi<br /> 21 tuần (xét nghiệm Triple test). Các xét nghiệm<br /> ở các quốc gia phát triển trên thế giới, và trong<br /> này nhằm đánh giá nguy cơ mang hội chứng<br /> những năm gần đây tại Việt Nam, NIPT đã xuất<br /> Down (trisomy 21), Edward (trisomy 18) và<br /> hiện và thu hút sự chú ý của nhiều thai phụ.<br /> Patau (trisomy 13) có thể có ở thai nhi. Những<br /> Trên cơ sở đó, chúng tôi thực hiện nghiên cứu<br /> thai phụ thuộc nhóm nguy cơ cao hoặc đã có<br /> “ứng dụng tầm soát trước sinh không xâm lấn<br /> tiền sử sinh con dị tật sẽ được tư vấn thực hiện<br /> trong phát hiện sớm một số lệch bội nhiễm sắc<br /> xét nghiệm chẩn đoán có tính xâm lấn như sinh<br /> thế qua DNA thai tự do trong máu mẹ” nhằm<br /> thiết gai nhau hoặc chọc ối nhằm xác định chính<br /> cung cấp những bằng chứng khoa học và<br /> xác đặc tính di truyền và bất thường nhiễm sắc<br /> khuyến cáo chung khi sử dụng phương pháp<br /> thể của thai nhi qua phân tích nhiễm sắc thể đồ<br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch 479<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019<br /> <br /> NIPT trong phát hiện sớm một số lệch bội nhiễm máu được lưu giữ trong ống Streck BCT, lập tức<br /> sắc thể qua DNA thai tự do trong máu mẹ, nhằm đảo ống 180o khoảng 10 lần để máu trộn đều với<br /> giúp các bác sĩ sản khoa có thêm những lựa chọn các chất bảo quản bên trong ống. Nếu chưa xử lý<br /> khi tư vấn, thực hiện tầm soát trước sinh phù kịp thời, có thể lưu mẫu ở nhiệt độ phòng (18oC-<br /> hợp cho từng thai phụ. 25oC) trong vòng 14 ngày. Li tâm ống máu thu<br /> Mục tiêu nghiên cứu huyết tương. Trữ mẫu huyết tương trong tủ -<br /> Xác định độ nhạy, độ đặc hiệu của phương 80oC. Tiến hành tách chiết cfDNA từ các mẫu<br /> pháp NIPT trong phát hiện sớm lệch bội nhiễm huyết tương qua hệ thống máy tách chiết tự<br /> sắc thể thai nhi ở những thai phụ nguy cơ cao. động Prepito-D (Chemagen/PerkinElmer) với bộ<br /> kít Free circulating NA kit<br /> ĐỐI TƯỢNG-PHƯƠNG PHÁP (Chemagen/PerkinElmer). Chất lượng DNA sau<br /> Nghiên cứu chẩn đoán. tách chiết được kiểm tra bằng hệ thống máy<br /> Dân số mục tiêu quang phổ Qubit 3.0 (Thermo Fisher), sử dụng<br /> Các thai phụ đang mang thai có nguy cơ cao bộ kít Qubit dsDNA HS (High Sensitivity) Assay<br /> lệch bội nhiễm sắc thể đến khám tại Khoa Chăm kit (Thermo Fisher). Mẫu cfDNA được tạo thư<br /> sóc Trước sinh, Bệnh viện Từ Dũ trong thời gian viện giải trình tự bằng bộ kít Ion Plus Fragment<br /> từ tháng 09/2017 đến tháng 9/2018. Library (ThermoFisher), có gắn nhãn bằng bộ<br /> mã vạch Ion Xpress Barcode Adaptors 1-16<br /> Phương pháp chọn mẫu<br /> (Thermo Fisher). Thư viện sau khi chuẩn bị sẽ<br /> Chọn toàn bộ thai phụ khi thỏa các tiêu chí<br /> được kiểm tra chất lượng trên hệ thống điện di<br /> lựa chọn và không có tiêu chí loại ra.<br /> mao quản LabChip GX Touch 24 (PerkinElmer)<br /> Tiêu chí chọn vào sử dụng bộ kít DNA High Sensitivity Reagent<br /> Đơn thai từ 11 đến 13 tuần 6 ngày tuổi. (PerkinElmer). Thư viện đạt chất lượng sẽ trải<br /> Có một trong hai tiêu chí sau: Khoảng mờ da qua bước làm giàu và nạp vào chip giải trình tự<br /> gáy NT ≥ 3,5mm hoặc NT ≥ 3 mm và kết quả thông qua hệ thống chuẩn bị chip Ion Chef<br /> Double test ở ba tháng đầu thai kỳ (PAPPA (ThermoFisher). Chip sau chuẩn bị sẽ được tiến<br /> (Pregnancy-Associated Plasma Protein A) và f hành giải trình tự trên hệ thống giải trình tự Ion<br /> βHCG (Free beta HCG)) có nguy cơ >1/150. S5XL(ThermoFisher). Dữ liệu giải trình tự được<br /> Đồng ý tham gia nghiên cứu. phân tích bằng phần mềm thương mại của công<br /> ty YOUNGENE (Đài Loan), các thuật toán tính<br /> Tiêu chí loại ra<br /> toán hàm lượng DNA thai tự do (thuật toán<br /> Khi đã được chọn vào nghiên cứu, nếu thai<br /> SeqFF) và tính hệ số z-scores được tích hợp trong<br /> phụ có một trong số các tiêu chí hoặc chống chỉ<br /> phần mềm phân tích. Phần mềm tính toán đúng<br /> định như sau thì sẽ bị loại, bao gồm:<br /> hệ số Z-score khi hàm lượng DNA thai phải đạt<br /> Thai phụ có bệnh lí thai kì. được >3,5% mới cho đủ độ tin cậy trong phát<br /> Các trường hợp chống chỉ định khi thực hiện hiện thể lệch bội. Hệ số Z-score phản ánh khả<br /> NIPT: thai phụ hoặc chồng có bất thường cấu năng bất thường NST trong mẫu phân tích. Hệ<br /> trúc hoặc số lượng NST; đa thai; không phải là số Z-scores được tính cho mỗi NST trong đó có<br /> mẹ sinh học của thai (xin trứng, mang thai hộ); cả NST 13, 18 và 21. Về thuật toán, người ta xem<br /> ghép tủy xương. xét hệ số biến thiên (coefficient of variation - CV)<br /> Cách tiến hành phần trăm các đoạn trình tự duy nhất (unique<br /> Tư vấn, thu thập thông tin lâm sàng (tuổi reads percentage - UR%) trên mỗi NST từ dữ<br /> mẹ, tuổi thai, NT, kết quả Doule test) và lấy 10ml liệu, hệ số này sẽ mô tả hiệu quả các thay đổi<br /> mẫu máu thai phụ tham gia nghiên cứu. Mẫu tương đối UR% của các NST, cụ thể: Z-scores ≥<br /> <br /> <br /> <br /> 480 Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 3,5 là thể lệch bội NST, 3,5 ≥ Z-scores ≥ 2,8 là *tần số và tỉ lệ phần trăm %<br /> nghi ngờ có lệch bội và -6 ≤ Z-scores ≤ 2,8 là bình Nghiên cứu chọn được 124 thai phụ có nguy<br /> thường. Toàn bộ quy trình được thực hiện tại cơ cao mang thai lệch bội thỏa tiêu chí chọn<br /> Trung tâm Y sinh học phân tử - Đại học Y Dược mẫu, và không có thai phụ nào gặp tai biến sản<br /> TP. Hồ Chí Minh và bệnh viện Từ Dũ TP. Hồ khoa khi tham gia nghiên cứu. Tuổi trung bình<br /> Chí Minh. của thai phụ là 32,6±6,3 tuổi. Trong đó, thai phụ<br /> Thực hiện sinh thiết gai nhau hoặc chọc hút nhỏ tuổi nhất là 19 tuổi, và lớn tuổi nhất là 41<br /> hút dịch ối và làm xét nghiệm NST đồ cho thai tuổi. Tuổi thai trung bình 12,6±1,8 tuần. Khoảng<br /> phụ có nguy cơ cao mang thai bị bất thường số mờ da gáy (NT) trung bình là 4,1±1,7 mm, trong<br /> lượng nhiễm sắc thể đã chọn vào nghiên cứu. đó, NT nhỏ nhất là 1,1mm, lớn nhất là 8,5mm<br /> Xét nghiệm này cho biết số lượng và cấu trúc (Bảng 1).<br /> NST. Cho đến nay, kỹ thuật karyotype vẫn được Bảng 2: So sánh kết quả NIPT và karyotype ở thai<br /> xem là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán trước phụ mang thai lệch bội NST 13 (n=4)<br /> sinh nhằm phát hiện các bất thường NST. Quy Trường Tuổi mẹ NT Z-score NIPT Karyotype<br /> hợp mm<br /> trình thực hiện cấy và làm NST đồ được thực<br /> 1 35 6 4,3 T13 T13<br /> hiện theo quy trình thường quy của bệnh viện<br /> 2 36 6,3 4,8 T13 T13,XY<br /> Từ Dũ – Thành phố Hồ Chí Minh. 3 33 4,6 7,3 T13 T13,XX<br /> Tổng hợp, phân tích và so sánh kết quả của 4 35 2,2 8,0 T13 T13,XX<br /> hai phương pháp NIPT và NST đồ trong việc Phân tích giá trị z-scores của NST 13, NIPT<br /> phát hiện thai nhi bị một số rối loạn bất thường phát hiện 04 trường hợp lệch bội T13 (z-score <br /> nhiễm sắc thể. 3,5). Khi so sánh với kết quả NST đồ thì 04<br /> Xử lý số liệu trường hợp này đều có lệch bội NST 13 và<br /> Dữ liệu được lưu trữ bằng phần mềm Excel những trường hợp còn lại (NIPT âm tính với giá<br /> 2010 và xử lý phân tích bằng phần mềm Stata trị z-score < 3,5) đều cho kết quả NST đồ bình<br /> 13.0. Các biến số định lượng (tuổi mẹ, tuổi thai, thường. Tất cả các trường hợp trisomy 13 được<br /> NT) được mô tả bằng trung bình và độ lệch phát hiện đều có tuổi mẹ ≥ 35 tuổi. Thai nhi có<br /> chuẩn. Độ nhạy, độ đặc hiệu được mô tả bằng khoảng mờ da gáy thấp nhất là 2,2 mm và cao<br /> bảng 2x2 và khoảng tin cậy 95%. nhất là 6,3 mm. Hầu hết các trường hợp lệch bội<br /> Y đức NST 13 có NT  3,5mm, và ghi nhận 01 trường<br /> hợp có NT = 2,2mm (Bảng 2).<br /> Nghiên cứu đã được thông qua Hội đồng Y<br /> đức của Đại học Y dược TP. Hồ Chí Minh. Kết quả từ Bảng 3 cho thấy khi phân tích giá<br /> trị z-scores của NST 18, NIPT ghi nhận 13 trường<br /> KẾT QUẢ hợp lệch bội NST 18 (T18) (z-score  3,5). Trong<br /> Bảng 1: Các đặc điểm chung của đối tượng nghiên các trường hợp bình thường (z-score < 3,5), NST<br /> cứu (n=124) đồ ghi nhận 01 trường hợp có bất thường trên<br /> Trung Độ lệch Giá trị Giá trị NST 18 (dạng thể khảm một phần trên NST 18).<br /> bình chuẩn nhỏ nhất lớn nhất<br /> Như vậy, khi so sánh kết quả NIPT với NST đồ<br /> Tuổi mẹ 32,6 6,3 19 41<br /> 1/150), mặc dù tuổi mẹ không<br /> 2 39 2,3 10,5 T21 T21,XX thuộc tiêu chí chọn vào nhưng kết quả cho thấy<br /> 3 37 3,5 4,8 T21 T21,XY tuổi mẹ trung bình là khá cao với 33±6 tuổi, đa<br /> 4 39 4,3 5,9 T21 T21<br /> số thuộc nhóm từ 35 tuổi trở lên. Đặc biệt, ở<br /> 5 30 4,7 13,3 T21 T21,XY<br /> 6 42 4,1 7,2 T21 T21,XY<br /> những thai phụ mang thai lệch bội NST, chúng<br /> 7 36 3,7 5,5 T21 T21,XX tôi ghi nhận phần lớn đều > 35 tuổi. Điều này<br /> 8 28 5,2 9,1 T21 T21,XX hoàn toàn phù hợp với y văn và các báo cáo<br /> 9 42 6,6 7,8 T21 T21,XX trong, ngoài nước khi tuổi mẹ càng cao, đặc biệt<br /> 10 34 3,7 13,9 T21 T21,XX là từ 35 tuổi trở lên, hay NT ≥ 3,5mm là các yếu<br /> 11 37 3,1 4,3 T21 T21,XY<br /> tố nguy cơ cao của trisomy và các rối loạn nhiễm<br /> 12 38 4,8 14,7 T21 T21,XX<br /> 13 27 3,9 5,4 T21 T21,XY<br /> sắc thể khác(4,13).<br /> 14 38 4,3 13,6 T21 T21,XX Trong số 124 thai phụ được khảo sát thì có 89<br /> 15 47 4,8 3,9 T21 T21,XY trường hợp NIPT cho kết quả bình thường,<br /> 16 40 6,2 10,3 T21 T21,XY tương đồng kết quả NST đồ. Một (01) trường<br /> 17 27 4,1 8,6 T21 T21,XY hợp NIPT không phát hiện trisomy 18 do thể<br /> Trong phân tích giá trị z-scores của NST 21, khảm (T18-partial). Mặc dù hàm lượng DNA<br /> NIPT ghi nhận có 17 trường hợp lệch bội T21 (z- thai đạt 9,4% (lớn hơn ngưỡng yêu cầu của thuật<br /> score  3,5). Khi so sánh với kết quả NST đồ thì toán là 3,5%) nhưng do sự bất thường chỉ xảy ra<br /> tất cả trường hợp z-score  3,5 (NST 21) đều có tại một vùng nhỏ của NST 18 vị trí 18p11.31-<br /> kết quả NST đồ lệch bội NST 21 và các mẫu có z- 18p11.32 và kích thước vùng này chỉ chiếm<br /> score < 3,5 đều mang kết quả NST đồ bình (6,15%) trong tổng số chiều dài NST 18 (khoảng<br /> thường. Đa số trường hợp trisomy 21 được phát 4,8 Mbases trong tổng số 78 Mbases của NST 18).<br /> hiện thì tuổi mẹ ≥ 35 tuổi và có 05 trường hợp Chính vì vậy, thuật toán phân tích không đủ cơ<br /> người mẹ < 35 tuổi. Khoảng mờ da gáy NT thấp sở dữ liệu để gọi được đúng thể lệch bội. Không<br /> <br /> <br /> <br /> 482 Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> có kết quả dương tính giả nào được ghi nhận. Huntington, xơ nang (Cystic fibrosis - CF) và<br /> Khi so sánh NIPT với NST đồ, kết quả cho thấy bệnh loạn dưỡng trương lực cơ(7,8)…<br /> NIPT có độ đặc hiệu và độ nhạy rất cao. Mặc dù NIPT là một giải pháp hữu hiệu so<br /> Các nghiên cứu gần đây khi sử dụng giải với các xét nghiệm tầm soát hiện nay như double<br /> trình tự gen thế hệ mới trong NIPT đã chứng test, tripble test, thế nhưng NIPT vẫn còn một số<br /> minh rằng hầu hết các trường hợp trisomy 21, điểm cần lưu ý như thu thập mẫu phải bảo quản<br /> 18, 13 có thể được phát hiện từ việc phân tích tốt, hàm lượng DNA thai phải  3,5% (tác động<br /> cfDNA huyết tương của mẹ với tỉ lệ dương tính của yếu tố như cân nặng hay chỉ số khối cơ thể<br /> giả thấp, âm tính giả rất thấp(1,2,6,12). Nghiên cứu (BMI) cao của thai phụ, tuổi thai nhỏ, kiểu lệch<br /> của Bianchi và cộng sự (2012) cho kết quả NIPT bội NST thai nhi)(15). Nhằm giảm thiểu sự ảnh<br /> với độ nhạy và độ đặc hiệu 100% ở phân tích hưởng của các yếu tố này, NIPT thường được<br /> trisomy 21, độ nhạy 97,2% ở trisomy 18 và 78,6% khuyến cáo thực hiện khi thai phụ ở tuần thai<br /> ở trisomy 13(2). Tương tự, nghiên cứu của thứ 10 trở lên(14); những thai phụ có BMI cao và<br /> Ashoor và cộng sự (2012) cũng có kết quả NIPT nồng độ cffDNA thai nhi thu nhận thấp sẽ được<br /> khi phân tích trisomy 21 đạt độ nhạy và độ đặc lưu ý hơn khi thực hiện xét nghiệm. Thể khảm<br /> hiệu 100%, nhưng với trisomy 18 chỉ đạt độ nhạy trong lệch bội NST, thường gặp ở trisomy 13, 18<br /> 98%(1). là yếu tố mà cho đến nay vẫn đang được nghiên<br /> Tầm soát trước sinh không xâm lấn bằng cứu cải thiện khi thực hiện NIPT. Trong nghiên<br /> phương pháp giải trình tự gen thế hệ mới đã cứu của chúng tôi, kết quả cho thấy có 01 trường<br /> được nghiên cứu phát triển mạnh mẽ với đặc hợp âm tính giả trisomy 18 do thể khảm: thai<br /> tính an toàn, độ nhạy, độ đặc hiệu cao, đặc biệt phụ 28 tuổi, tiền sử 2 lần sảy thai tự nhiên, NT<br /> trong tầm soát trisomy 21, và đã được một số đo vào thời điểm 11 tuần 4 ngày là 4,6mm.<br /> quốc gia như Anh, Mỹ khuyến cáo thực hiện ở Nghiên cứu của chúng tôi thực hiện trên dân<br /> những thai phụ nguy cơ cao, nhằm hạn chế số nguy cơ cao, do vậy, tần suất phát hiện các bất<br /> những rủi ro do kỹ thuật xâm lấn(17). Tại Việt thường trisomy chiếm tỉ lệ cao với 28,2% (35/124<br /> Nam, một số bệnh viện hay phòng khám đã ứng trường hợp). Tần suất này không có ý nghĩa để<br /> dụng NIPT cho các thai phụ nguy cơ cao, nhưng áp dụng cho dân số chung mà chỉ nhằm mục<br /> không phổ biến rộng rãi và thường phải gửi đích đánh giá tính ứng dụng về độ nhạy, độ đặc<br /> mẫu phân tích sang nước ngoài hoặc hạn chế ở hiệu của NIPT lần đầu thực hiện chính quy trên<br /> một số trung tâm trong nước. Việc đòi hỏi các dân số Việt Nam. Điểm mạnh của nghiên cứu là<br /> thiết bị công nghệ cao, phần mềm phân tích kết đã minh chứng cho việc ứng dụng NIPT cho thai<br /> quả và chi phí cao khi thực hiện NIPT là một trở phụ Việt Nam cũng cho kết quả tương tự như<br /> ngại cho việc ứng dụng rộng rãi NIPT. Do vậy, nghiên cứu tại các nước khác. Khi so sánh với<br /> khi phương pháp NIPT được nghiên cứu phát kết quả phân tích nhiễm sắc thể đồ được thực<br /> triển và chứng minh đạt độ tin cậy khi thực hiện hiện độc lập thì NIPT đã có kết quả gần như<br /> tại Việt Nam sẽ thu hút nhiều thai phụ tham gia. tương đồng trong phát hiện thể lệch bội. Tuy<br /> Khi đó, NIPT không chỉ giảm thiểu chi phí và vậy, hạn chế của nghiên cứu này là cỡ mẫu nhỏ<br /> những thai phụ có nguy cơ cao có cơ hội được và đối tượng là thai phụ nguy cơ cao nên kết quả<br /> lựa chọn một xét nghiệm tầm soát trước sinh an nghiên cứu có thể cao hơn so với nghiên cứu mở<br /> toàn, hiệu quả cao. Ngoài ra, NIPT còn có thể rộng thực hiện trên dân số chung.<br /> ứng dụng phát hiện trong một số các rối loạn KẾT LUẬN<br /> hay bất thường liên quan nhiễm sắc thể, đột biến<br /> NIPT là một xét nghiệm tiền sản không xâm<br /> gen khác như hội chứng Turner XO, thalassemia,<br /> lấn mới, đáng tin cậy với độ nhạy, độ đặc hiệu<br /> lần lượt đạt 97,1% và 100% trong tầm soát<br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch 483<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019<br /> <br /> trisomy 13, 18, 21. Đối với những thai phụ nguy 10. Morris JK, Waters JJ, de Souza E (2012).” The population impact<br /> of screening for Down syndrome: audit of 19 326 invasive<br /> cơ cao và từ chối thực hiện kỹ thuật xâm lấn diagnostic tests in England and Wales in 2008”. Prenat Diagn,<br /> trong tầm soát trước sinh thì NIPT là một lựa 32:pp.596–601.<br /> 11. Morris JK, Waters JJ, de Souza E (2012).” The population impact<br /> chọn phù hợp.<br /> of screening for Down syndrome: audit of 19 326 invasive<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO diagnostic tests in England and Wales in 2008”. Prenat Diagn,<br /> 32:pp.596–601.<br /> 1. Ashoor G, Syngelaki A, Wagner M, Birdir C, Nicolaides KH.<br /> 12. Poot M (2015). “To NIPT or Not to NIPT”. Mol Syndromol;<br /> (2012). “Chromosome-selective sequencing of maternal plasma<br /> 6(4):pp.153–155.<br /> cell-free DNA for first-trimester detection of trisomy 21 and<br /> 13. Schaelike M, Kossakiewicz M, Kossakiewicz A, Schild RL<br /> trisomy 18”. Am J Obstet Gynecol; 206:pp.321-5.<br /> (2009). “Examination of a first-trimester Down syndrome<br /> 2. Bianchi DW, Platt LD, Goldberg JD et al. (2012). “Genome-wide<br /> screening concept on a mix of 11,107 high- and low-risk patients<br /> fetal aneuploidy detection by maternal plasma DNA<br /> at a private center for prenatal medicine in Germany”. Eur J<br /> sequencing”. Obstet Gynecol; 119:pp.890-901.<br /> Obstet Gynecol Reprod Biol; 144(2):pp.140-5.<br /> 3. Caine A, Maltby AE, Parkin CA, Waters JJ, Crolla JA (2005).<br /> 14. Srinivasan A, Bianchi D, Liao W, Sehnert A, Rava R (2013).<br /> “Prenatal detection of Down's syndrome by rapid aneuploidy<br /> “Maternal plasma DNA sequencing: effects of multiple<br /> testing for chromosomes 13, 18, and 21 by FISH or PCR without<br /> gestation on aneuploidy detection and the relative cell-free fetal<br /> a full karyotype: a cytogenetic risk assessment”. Lancet,<br /> DNA (cffDNA) per fetus”. Am J Obstet Gynecol; 2081:S31.<br /> 366:pp.123–128.<br /> 15. Suzumori N, Ebara T, Yamada T et al (2016). Fetal cell-free DNA<br /> 4. Guraya SS (2013). “The Associations of Nuchal Translucency<br /> fraction in maternal plasma is affected by fetal trisomy. J Hum<br /> and Fetal Abnormalities; Significance and Implications”. J Clin<br /> Genet; 61(7):pp.647.<br /> Diagn Res, 7(5):pp.936–941.<br /> 16. Thomas MR, Tutschek B, Frost A et al (1995). “The time of<br /> 5. Herzenberg LA, Bianchi DW, Schröder J, Cann HM, Iverson<br /> appearance and disappearance of fetal DNA from the maternal<br /> GM (1979). “Fetal cells in the blood of pregnant women:<br /> circulation”. Prenat Diagn, 15:pp.641–646<br /> detection and enrichment by fluorescence-activated cell<br /> 17. Vanstone M, Cernat A, Nisker J and Schwartz L (2018).<br /> sorting”. Proc Natl Acad Sci USA, 76:pp.1453–1455.<br /> “Women’s perspectives on the ethical implications of non-<br /> 6. Hochstenbach R, Page-Christiaens GCML, van Oppen ACC et<br /> invasive prenatal testing: a qualitative analysis to inform health<br /> al (2015). “Unexplained false negative results in noninvasive<br /> policy decisions”. BMC Med Ethics, 19: 27.<br /> prenatal testing: two cases involving trisomies 13 and 18”. Case<br /> 18. Willems PJ, Dierickx H, Vandenakker ES, et al. (2014), “The first<br /> Rep Genet; pp.92654.<br /> 3,000 Non-Invasive Prenatal Tests (NIPT) with the Harmony<br /> 7. Hudecova I, Chiu RW (2017). “Non-invasive prenatal diagnosis<br /> test in Belgium and the Netherlands”. Facts Views Vis Obgyn,<br /> of thalassemias using maternal plasma cell free DNA”. Best<br /> 6(1):pp.7–12.<br /> Pract Res Clin Obstet Gynaecol, 39:pp.63-73.<br /> 8. Lo YM (2000). Fetal DNA in maternal plasma: biology and<br /> diagnosis applications. Clin Chem; 46(12):pp.1903–1906. Ngày nhận bài báo: 31/01/2019<br /> 9. Manotaya S, Xu H, Uerpairojkit B et al (2016). “Clinical Ngày phản biện nhận xét bài báo: 25/02/2019<br /> experience from Thailand: noninvasive prenatal testing as<br /> Ngày bài báo được đăng: 20/04/2019<br /> screening tests for trisomies 21, 18 and 13 in 4736 pregnancies”.<br /> Prenat Diagn, 36(3):pp.224-31.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 484 Hội Nghị Khoa Học Công Nghệ Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch<br />