Ước tính kích cỡ quần thể nam quan hệ tình dục với nam ở thành phố Hồ Chí Minh sử dụng phương pháp số nhân mạng xã hội trực tuyến

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nam quan hệ tình dục với nam (MSM) là một trong những nhóm chính có nguy cơ nhiễm HIV cao tại TPHCM. Tỷ lệ nhiễm mới được chuẩn đoán hằng năm trong nhóm MSM đã tăng từ 1,3% năm 2010 lên 47,63% năm 2019. Tuy nhiên, thông tin về quy mô quần thể MSM vẫn còn nhiều hạn chế. Mục tiêu: Ước tính quy mô quần thể MSM tại TP. HCM và đối chiếu kết quả ước tính bằng 03 nguồn số liệu khác nhau.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ước tính kích cỡ quần thể nam quan hệ tình dục với nam ở thành phố Hồ Chí Minh sử dụng phương pháp số nhân mạng xã hội trực tuyến

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 2 * 2021 Nghiên cứu Y học ƯỚC TÍNH KÍCH CỠ QUẦN THỂ NAM QUAN HỆ TÌNH DỤC VỚI NAM Ở THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP SỐ NHÂN MẠNG XÃ HỘI TRỰC TUYẾN Đỗ Nguyễn Nhựt Trần1, Thái Thanh Trúc2 TÓM TẮT Đặt vấn đề: Nam quan hệ tình dục với nam (MSM) là một trong những nhóm chính có nguy cơ nhiễm HIV cao tại TPHCM. Tỷ lệ nhiễm mới được chuẩn đoán hằng năm trong nhóm MSM đã tăng từ 1,3% năm 2010 lên 47,63% năm 2019. Tuy nhiên, thông tin về quy mô quần thể MSM vẫn còn nhiều hạn chế. Mục tiêu: Ước tính quy mô quần thể MSM tại TP. HCM và đối chiếu kết quả ước tính bằng 03 nguồn số liệu khác nhau. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu sử dụng phương pháp số nhân ứng dụng xã hội trực tuyến để ước tính quy mô dân số MSM tại TP. HCM. Chúng tôi sử dụng số lượng người dùng trên một ứng dụng xã hội phổ biến với MSM ở TP. HCM làm nguồn dữ liệu thứ nhất. Phỏng vấn các MSM bằng bảng hỏi được chọn mẫu theo dây chuyền có kiểm soát là nguồn dữ liệu thứ hai. Kết quả: có 26% (95% khoảng tin cậy 14% - 38%) MSM tại TP. HCM sử dụng ứng dụng Blued trong thời gian 2 tuần từ 17/7/2020 – 31/7/2020. Kích cỡ quần thể MSM tại TP. HCM là 74.261 với khoảng tin cậy 95% dao động từ 50.810 – 137.914 Kết luận: Nghiên cứu này cho thấy tính khả thi trong cách tiếp cận mới ước tính kích cỡ quần thể MSM trong bối cảnh sự phát triển về kết nối và ứng dụng trên điện thoại thông minh. Nghiên cứu này cung cấp thông tin có giá trị về quy mô quần thể MSM tại TP. HCM giúp cho việc lập kế hoạch can thiệp và phân bổ nguồn lực hiệu quả. Từ khóa: ước tính, quần thể nguy cơ, nam quan hệ tình dục với nam ABSTRACT POPULATION SIZE ESTIMATION OF MEN WHO HAVE SEX WITH MEN IN HO CHI MINH CITY USING SOCIAL APP MULTIPLIER METHOD Do Nguyen Nhut Tran, Thai Thanh Truc * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Vol. 25 - No. 2 - 2021: 133 - 140 Background: Men who have sex with men (MSM) are among the HIV high risk population in HCMC. The HIV incidence rate in MSM has increased from 1.3% in 2010 to 47.6% in 2019. However, information on the size of MSM population remains unclear. Objective: This study aimed to estimate the size of the MSM population in HCMC and compare based on three different data sources. Methods: This study used the social app multiplier method to estimate the size of MSM populations in HCMC. The count of users on a popular social app among MSM in HCMC was used as the first data source. A seft-report questionnaire for MSM through respondent-driven sampling was used as the second data source. Results: 26% (95% CI 14 - 38) of MSM in HCMC surveyed used the Blued social app in the last two weeks from 17/7/2020 – 31/7/2020. MSM population size at HCMC was estimated to be 74.261 (95% CI Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP. Hồ Chí Minh 1 Khoa Y tế Công Cộng – Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh 2 Tác giả liên lạc: BS. Đỗ Nguyễn Nhựt Trần ĐT: 0907091657 Email: nhuttran20032002@gmail.com 134 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 2 * 2021 50.810 – 137.914). Conclusions: This study revealed the feasibility in a novel approach to estimate MSM population size in light of the development of social network and mobile application. This study provides valuable information on MSM population sizes in HCMC which is very helpful in program planning and resource allocation. Keywords: population size estimation, MSM, Size of MSM ĐẶT VẤN ĐỀ quản lý chương trình xác định quy mô dịch HIV. Nam quan hệ tình dục với nam (MSM - Men Từ kết quả đó có thể, đánh giá được hiện trạng Who have sex with Men) là một trong những và độ bao phủ của các chương trình can thiệp nhóm chính có nguy cơ nhiễm HIV cao tại Việt đang thực hiện cũng như xây dựng kế hoạch cho Nam nói chung và thành phố Hồ Chí Minh (TP. những can thiệp dự phòng phù hợp và phân bổ HCM) nói riêng. Qua giám sát trọng điểm (HSS) nguồn lực hiệu quả. Với sự phát triển của công tại TP. HCM, hình thái dịch HIV trong những nghệ thông tin(6), các ứng dụng mạng xã hội hẹn năm vừa qua đã có sự thay đổi. Tỷ lệ hiện nhiễm họ trực tuyến dành cho MSM tại Việt Nam rất HIV trên nhóm người nghiện chích ma túy phát triển và thay đổi nhanh theo hướng tăng (NCMT) giảm từ 39,3% năm 2011 xuống còn khả năng kết nối người dùng. Cách thức giao 6,4% năm 2018(1) và mức trung bình 6,3% trên tiếp và kết nối thông qua sử dụng các mạng xã nhóm phụ nữ bán dân (PNBD). Tuy nhiên, tỷ lệ hội trong nhóm MSM ngày càng tăng tại TP. hiện nhiễm HIV lại cho thấy xu hướng gia tăng HCM. Các nghiên cứu ước tính kích cỡ quần thể trên nhóm MSM. Thực tế cho thấy MSM là quần MSM gần đây trên thế giới và tại Việt Nam cho thể nguy cơ lớn nhất hiện nay mà TP. HCM cần thấy phương pháp số nhân mạng xã hội trực có những biện pháp kiểm soát hiệu quả để đạt tuyến là phương pháp ước tính chính xác và có đến mục tiêu 95-95-95 và hướng đến kết thúc chi phí thấp(7,8,9). dịch AIDS năm 2030(2). ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU Tại TP. HCM, theo điều tra của Viện Vệ Sinh Đối tượng nghiên cứu Dịch Tễ Trung Ương về hành vi và sinh học Được tiến hành tại TP. HCM trong khoảng (IBBS) phát hiện tỉ lệ hiện nhiễm HIV cao trong thời gian từ tháng 6 đến tháng 9 năm 2020. quần thể MSM, tăng từ 5,8% trong năm 2006(3) Nghiên cứu này sử dụng phương pháp số nhân lên 12,2% năm 2017(4). HSS tại TP. HCM trong 3 ứng dụng mạng xã hội trực tuyến để ước tính năm 2016, 2017 và 2018 cho thấy tỉ lệ hiện nhiễm quy mô dân số của nhóm MSM tại TP. HCM. HIV trên nhóm MSM rất cao (13%, 17% và Hai nguồn số liệu độc lập được thu thập để tính 13,8%)(1). Số liệu trích xuất từ phần mềm bệnh án toán ước tính kích cỡ quần thể, nguồn đầu tiên là điện tử quản lý bệnh nhân điều trị HIV cho thấy số lượng MSM sử dụng ứng dụng Blued và tỷ lệ MSM gia tăng từ 0,32% năm 2005 lên nguồn số liệu thứ hai khảo sát trực tuyến MSM 47,63% năm 2019(1) trong tổng số bệnh nhân mới bằng bộ câu hỏi theo phương pháp chọn mẫu được chẩn đoán nhiễm HIV hằng năm tại TP. dây chuyền có kiểm soát (RDS). Kết quả ước tính HCM. Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát quần thể cũng được đối chiếu thêm với 02 Bệnh tật TP. HCM năm 2019, trong 310 người nguồn số liệu có sẵn thu thập từ chương trình được xác định mới nhiễm HIV trong 6 tháng qua xét nghiệm HIV và điều trị PreP của thành phố có đến 258 người là MSM chiếm tỷ lệ 83,2%. Đặc trong thời gian từ 1/8/2019 – 31/7/2020. biệt, MSM có độ tuổi dưới 30 chiếm đến 85,5% Phương pháp nghiên cứu trong số 258 người được phát hiện mới nhiễm(5). Thiết kế nghiên cứu Biết được kích cỡ quần thể MSM tại TP. HCM giúp các nhà hoạch định chính sách và Nghiên cứu cắt ngang. Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 135
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 2 * 2021 Nghiên cứu Y học Xác nh ng d ng m ng xã h i s Mở ứng dụng giả lập NoxPlayer, đăng nhập theo tọa độ điểm đã xác định trước. d ng ph bi n Đăng nhập vào ứng dụng “Blued” và tiến Thực hiện phỏng vấn sâu (bảng hỏi bán cấu hành quét toàn bộ tài khoản trong bán kính đã trúc) 10 MSM có kinh nghiệm tiếp cận đến từ các được xác định. Các tài khoản người sử dụng tổ chức dựa vào cộng đồng (CBOs), trung tâm y được ghi lại bằng cách chụp màn hình máy tính tế quận/huyện và cộng đồng MSM tại TP. HCM hoặc điện thoại. để xác định ứng dụng mạng xã hội sử dụng phố biến nhất. Sau khi có được 02 ứng dụng xếp vị Mở toàn bộ các ảnh chụp trên ứng dụng đã trí thứ nhất (Blued) và ứng dụng xếp vị trí thứ lưu và nhập thông tin “Tên người dùng (Nick)” hai (Jack’D). Nhóm nghiên cứu tiến hành đếm trên ảnh vào phần mềm Excel.Thông tin nhận trên thực địa tại một điểm ngẫu nhiên ở Trung dạng như hình ảnh đại diện người dùng đăng tâm thành phố số người dùng 02 ứng này cùng tải trên ứng dụng được sử dụng để loại người thời điểm. Tại điểm được chọn (Thông số địa dùng trùng lắp trong trường hợp cần thiết. Các điểm thực địa: Kinh độ 106.695496; Vĩ độ tên người dùng trùng nhau được lọc trùng loại 10.785646), cả 02 ứng dụng được mở, đăng nhập bỏ để cho ra kết quả cuối cùng là “số MSM truy cùng lúc và đếm toàn bộ người dùng ứng dụng cập ứng dụng di động Blued tại TP. Hồ Chí trong bán kính 2.000 m. Ứng dụng có số người Minh trong thời gian khảo sát”. đông hơn được chọn để đếm người dùng trong Thực hiện khảo sát RDS (Respondent Driven bước tiếp theo. Sampling) Đếm số người dùng ứng dụng mạng xã hội Ngay khi hoàn thành việc thống kê số lượng Ứng dụng Blued được chọn là ứng dụng người dùng ứng dụng di động “Blued”, một phổ biến nhất được sử dụng trong cộng đồng khảo sát được tiến hành từ 1/8/2020 đến MSM tại TP. Hồ Chí Minh. Nhóm nghiên cứu 15/9/2020 trong nhóm MSM tại TP. Hồ Chí Minh tiến hành chia địa bàn TP. Hồ Chí Minh thành để thu thập thông tin về việc sử dụng ứng dụng các vòng tròn khác nhau dựa trên bản đồ từ “Blued” và quy mô mạng xã hội của họ. Những trang điện tử www.mapdevelopers.com .Thông thành viên trong cộng đồng MSM sống tại TP. tin cần xác định bao gồm: tọa độ điểm (kinh độ, Hồ Chí Minh được chọn để trả lời bộ câu hỏi vĩ độ) và bán kính vòng tròn. Các điểm vòng soạn sẵn và các thành viên khác được tuyển tròn và độ dài của bán kính khác nhau được xác chọn vào nghiên cứu bằng phương pháp chọn định phụ thuộc vào 2 yếu tố: mẫu dây chuyền có kiểm soát (RDS). Tổng cộng 26 hạt giống đã được tuyển chọn trong suốt quá - Khu vực có khả năng tập trung nhiều hay ít trình khảo sát từ các CBOs, trung tâm Y tế, cộng MSM (ví dụ: tại Cần Giờ bán kính được xác định đồng MSM tại TP. Hồ Chí Minh. Mỗi hạt giống là lớn nhất vì đa phần diện tích là rừng, số MSM được hướng dẫn tuyển dụng 03 MSM khác từ được báo cáo qua chương trình tiếp cận cộng vòng kết nối xã hội của họ, những người này lần đồng, xét nghiệm thấp). lượt được tuyển chọn (nếu đủ điều kiện) và - Đảm bảo bao phủ tối đa diện tích địa bàn được hướng dẫn giới thiệu thêm 03 MSM khác. của TP. Hồ Chí Minh. Mỗi người đồng ý giới thiệu thêm người vào Nhóm nghiên cứu thực hiện đếm người nghiên cứu được nhóm nghiên cứu gửi một dùng ứng dụng “Blued” trong khoảng thời gian đường dẫn bộ câu hỏi riêng (link google form), từ 17/07/2020 – 31/07/2020. Thời gian tiến hành điều này giúp xác định ai là người giới thiệu ai đếm mỗi ngày từ 10 giờ sáng – 21 giờ tối. Thứ tự vào nghiên cứu. Tuyển chọn người tham gia đếm từ điểm số 1 đến điểm số 22 (Bảng 1). được tiến hành cho đến khi đạt được kích thước Cách thức đếm mẫu và đạt trạng thái cân bằng (sự ổn định mẫu 136 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 2 * 2021 thông qua tính toán các chỉ số từ phần mềm và việc sử dụng các ứng dụng xã hội. Biểu đồ RDS-Analyst). hội tụ đã được thực hiện cho mỗi biến chính Bộ câu hỏi được nhóm nghiên cứu chuẩn bị tương tự. trước bằng tiện ích khảo sát trực tuyến “Google Ước tính kích cỡ quần thể MSM Form”. Khi đồng ý tham gia nghiên cứu, các Tỷ lệ MSM sử dụng ứng dụng “Blued” với MSM được gửi đường dẫn trực tuyến. MSM khoảng tin cậy 95% được dùng để tính toán kích đồng ý giới thiệu người tham gia khảo sát được cỡ quần thể MSM theo công thức(9): nhóm nghiên cứu gửi một đường dẫn khảo sát riêng. Mỗi đường dẫn khảo sát được đặt tên N= riêng bằng đặc điểm cá nhân hoặc số điện thoại giúp nhóm nghiên cứu dễ dàng tổng hợp và Trong đó: thống kê số liệu trong giai đoạn phân tích. N: kích cỡ quần thể MSM. Có 145 MSM thỏa tiêu chí nghiên cứu được n1: là số lượng người dùng ứng dụng đưa vào phân tích tính toán kích cỡ quần thể bao “Blued” được đếm. gồm: có giới tính sinh học là nam, từ 18 tuổi trở p: tỷ lệ MSM sử dụng “Blued” tính toán lên, Có quan hệ tình dục bằng đường miệng trong khảo sát RDS bằng RDS-Analyst. hoặc hậu môn với một nam giới khác trong vòng KẾT QUẢ 12 tháng qua, đã sống ở TP. HCM ít nhất 03 Xác định ứng dụng xã hội phổ biến và đếm tháng. Các số liệu này đưa vào phần mềm RDS- người dùng ứng dụng Analyst để phân tích các chỉ số kỹ thuật của nghiên cứu cho ra tỷ lệ MSM có sử dụng ứng Thông qua phỏng vấn sâu và đếm tại thực dụng “Blued” hiệu chỉnh theo mô hình RDS. địa ứng dụng “Blued” được chọn là ứng dụng phổ biến nhất. “Blued” có số người dùng được Trong khảo sát RDS, nhóm nghiên cứu cũng xác định cao hơn 7,9 lần so với ứng dụng xếp thu thập thông tin về tình trạng tham gia điều trị thứ hai tại thực địa. dự phòng trước phơi nhiễm (PreP) và tham gia xét nghiệm HIV miễn phí tại các cơ sở y tế trong Địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh được chia 12 tháng qua (từ 1/8/2019 – 31/7/2020). Các số thành 22 điểm vòng tròn. Các vòng tròn với kinh liệu này được nhóm nghiên cứu tổng hợp và độ, vĩ độ và bán kính được xác định (Bảng 1). đưa vào phân tích bằng RDS-Analyst tính toán Bảng 1: Tọa độ 22 điểm tại TP. HCM tỷ lệ sử dụng PreP và tỷ lệ xét nghiệm HIV. Phần TT Vĩ độ Kinh độ Bán kính (m) Số MSM 1 10.508.024 106.884.745 16615.82 312 mềm tính toán các thông số liên quan bao gồm: 2 10.645.377 106.738.836 6919.86 444 biểu đồ đường bão hòa (Convergence plot), biểu 3 10.699.362 106.619.354 7595.55 2400 đồ hình cổ chai (Bottle Neck Plot), chỉ số đồng 4 10.732.913 106.715.913 3855.23 1476 nhất, chỉ số nhạy cảm giúp đảm bảo cỡ mẫu thu 5 10.759.786 106.672.955 1904.42 1524 thập trong khảo sát có tính đại diện(7,8). RDS yêu 6 10.783.432 106.766.302 4511.71 780 cầu chuỗi tuyển dụng đủ dài để công cụ ước 7 10.817.828 106.833.592 4173.75 276 8 10.875.177 106.825.331 2521.40 300 lượng mẫu của các biến chính ổn định, do đó đạt 9 10.854.609 106.776.923 3459.64 852 đến trạng thái cân bằng. Trạng thái cân bằng chỉ 10 10.833.942 106.729.393 2669.67 768 ra rằng việc chọn lọc hạt giống có mục đích 11 10.792.117 106.697.163 3195.55 3012 không làm sai lệch mẫu cuối cùng. Trong nghiên 12 10.786.998 106.645.088 2741.56 1644 cứu này, các biến chính được chỉ định để đánh 13 10.812.123 106.616.249 1679.13 492 giá mức độ cân bằng là sở thích tình dục, mối 14 10.783.457 106.601.486 2074.22 576 quan hệ của người giới thiệu với người trả lời, 15 1.077.199 106.574.792 1904.37 252 16 10.754.345 106.522.027 4704.71 228 tham gia điều trị PreP, tham gia xét nghiệm HIV Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 137
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập p 25 * Số 2 * 2021 Nghiên cứu c Y học TT Vĩ độ Kinh độ Bán kính (m) Số MSM vòng tròn trên bản đồ đượcc đánh sốs thứ tự điểm 17 10.833257 106.562.371 5123.09 636 và màu sắc tương ứng số người ngư sử dụng ứng 18 10.865.713 10.665.738 6144.22 2064 dụng được đếm m theo bán kính vòng tròn. Theo 19 10.961.373 106.557.386 9089.34 528 20 10.970.302 106.428.478 5513.68 180 đó khu vực có màu đỏ, ghi nhậ ận trên 2000 MSM 21 11.070.057 106.474.987 7259.39 192 tập trung tại Khu vực quận n 1, Quận Qu Tân Bình, 22 10.875.515 106.730.918 2083.91 372 Gò Vấp, Quận 3. Các khu vựcc tuy diện di tích rộng Tổng 19.308 hơn nhưng số người dùng ứng ng dụng d rất ít có Kết quả có 19.308 người dùng ứng ứ dụng di màu xanh lá cây, ghi nhận n ít hơn 300 MSM tập t động “Blued” phân bố trên toàn bộ địa bàn TP. trung tại khu vực Củ Chi, Bình Chánh phần ph giáp HCM trong thời gian khảo sát (Hình 1). Các điểm với Long An, Khu vực Quận n 9. Hình 1: Phân bố ngườii dùng ứng dụng theo điểm tọa độ trên bản đồ TPHCM Biến số N % Xác định tỷ lệ người dùng ứng dụng ng “Blued” Thích Quan hệ tình dục với cả nam và nữ n 16 11% thông qua khảo sát RDS Chỉ thích Quan hệ tình dục với Nữ ữ 0 0% Bảng 2: Đặc điểm của MSM tham gia trảả lời bộ câu Độ rộng trong mạng lưới quen biết củaa các MSM tham gia hỏi khảo sát RDS (N=145) khảo sát RDS Biến số N % Số gặp trung bình của 1 ngườii trong 3 tháng 19 qua Nhóm tuổi Tổng số gặpp trung bình trong 3 tháng qua 2728 ≤ 30 120 83% Tổng số người quen biết sống tại TPHCM 2343 >30 25 17% Tổng số người từ 18 tuổi trong số nhữngng người ngư Mức độ quen biết với người giới thiệu u 2628 mà họ gặpp trung bình trong 3 tháng qua Một người lạ 0 0% Tổng số người dưới 18 tuổii mà các MSM tham Đó là 1 người quen 98 68% 75 gia khảo sát biết Đó là bạn thân của tôi 33 23% Tổng số MSM tham gia trả ả lời khảo sát RDS Đó là người yêu bạn tình 14 9% Khuynh hướng tính dục của bạn hợp lệ từ 1/8/2020 – 15/9/2020 là 145 MSM. Tuổi Tu Chỉ thích quan hệ tình dục với Nam 129 89% của các MSM tham gia trả lờii dao động đ từ 18 đến 138 Chuyên Đề Y Tế T Công Cộng
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 2 * 2021 54 với độ tuổi trung bình là 26 tuổi. Những ổn định trước khi kết thúc tuyển dụng vào khảo MSM tham gia khảo sát đến từ 20 quận/huyện sát RDS (Hình 2). Biểu đồ cổ chai cho thấy rằng của TP. HCM (Bảng 2). Về mạng lưới quen biết các hạt giống không có sự khác biệt quan trọng, trung bình một MSM tại TP. HCM có thông tin mặc dù các ước tính bắt đầu từ một loạt các giá liên lạc và gặp gỡ được 19 người MSM khác, trị, nhưng tất cả đều hội tụ vào khoảng 20% - trong đó có 2,7% MSM dưới 18 tuổi. 100% MSM 25%, không cho thấy bằng chứng nào về việc tham gia mẫu khảo sát RDS có quan hệ quen biết phân chia (Hình 3). Cho thấy cỡ mẫu được tuyển với MSM giới thiệu. Biểu đồ bảo hòa tính toán từ dụng trong khảo sát RDS có tính đại diện cho RDS Analyst cho thấy hầu hết các biến số chính quần thể nghiên cứu. Hình 2: Biểu đồ đường bảo hòa từ khảo sát RDS về biến số sử dụng Blued trong 14 ngày, xét nghiệm HIV trong 12 tháng qua, sử dụng PreP trong 12 tháng qua, Đường đứt nét hiển thị ước tính dựa trên mẫu hoàn chỉnh Hình 3: Biểu đồ cổ chai biến số sử dụng Blued trong 14 ngày, xét nghiệm HIV trong 12 tháng qua, Khuynh hướng tình dục, sử dụng PreP trong 12 tháng qua Bảng 3: Tỷ lệ người dùng trả lời “có” sử dụng ứng (Nick) chính xác dùng trên ứng dụng dụng Blued trong thời gian từ 17/7/2020 – Có 38,6% MSM tham gia khảo sát RDS đã trả 31/07/2020 cung cấp tên truy cập (Nick) trên ứng lời có truy cập và sử dụng ứng dụng Blued trong dụng trong khảo sát RDS (N=145) thời gian nhóm nghiên cứu tiến hành đếm người Truy cập ứng dụng Blued trong 2 tuần qua N dùng trên ứng dụng từ 17/7/2020 – 31/7/2020 Tỷ lệ (từ 17/7/2020 – 31/7/2020) (145) (Bảng 3). Số người dùng có truy cập ứng dụng Blued 56 38,6% trong thời gian đếm Số người dùng cung cấp được tên truy cập 45 31% Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 139
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 2 * 2021 Nghiên cứu Y học Ước tính kích cỡ quần thể MSM quần thể MSM tại TP. HCM là 74.261 (95% khoảng tin cậy 50.810 – 137.914). Tỷ lệ điều chỉnh tính toán trên phần mềm thống kê RDS-Analyst MSM tham gia khảo sát Dân số trung bình của Thành phố Hồ Chí RDS trả lời “có” sử dụng ứng dụng “Blued” Minh năm 2019 là 8.993.082(10), trong đó dân số trong vòng 14 ngày qua từ 17/7/2020 – 31/7/2020 nam là 4.381.242 người (chiếm 48,7% dân số), là 26% (95% khoảng tin cậy 14% - 38%) (Bảng 4). dân số trưởng thành trong độ tuổi từ 15 – 49 tuổi là 70%. Dân số là nam giới trưởng thành tại TP. Sử dụng công thức số nhân để tính toán cỡ HCM vào khoảng 3.066.869. Kích cỡ quần thể mẫu dựa vào tỷ lệ điều chỉnh về tỷ lệ sử dụng MSM tại TP. HCM theo số liệu nghiên cứu là ứng dụng Blued trong khảo sát RDS quy mô 74.261 người chiếm tỷ lệ 2,4% (95% CI 1,6% – 4,4%) dân số nam giới trưởng thành. Bảng 4: Kích cỡ quần thể MSM tại TPHCM năm 2020 bằng số nhân sử dụng tỷ lệ dùng ứng dụng đi động Blued tính toán trên phần mềm RDS-Analyst MSM Tham gia MSM Đếm trên Tỷ lệ người tham gia RDS Quần thể MSM ước khảo sát RDS ứng dụng Blued sử dụng Blued (CI 95%) tính (CI 95%) MSM hoàn thành bảng hỏi và đáp ứng 74.261 145 19.308 0,260 [0.140 – 0.380] tiêu chí chọn vào trong khảo sát RDS [50.810 – 137.914] BÀN LUẬN cần đảm bảo các yêu cầu quan trọng như 2 nguồn số liệu phải độc lập với nhau, tiêu chuẩn Nghiên cứu này cho thấy tính khả thi trong về quần thể đích ở hai nguồn phải giống nhau cách tiếp cận mới ước tính kích cỡ quần thể cũng như số liệu phải cùng khoảng thời gian và MSM trong bối cảnh sự phát triển về kết nối và phạm vi địa lý. ứng dụng trên điện thoại thông minh. Dân số Với khả năng tiếp cận cao với internet và MSM chiếm tỷ lệ 2,4% (95% khoảng tin cậy thiết bị di động trong cộng đồng MSM, điều này 1,6-4,4%) dân số nam giới trưởng thành tại TP. giúp cho bất kỳ thành viên nào là MSM đều có Hồ Chí Minh, phù hợp với tiêu chuẩn hiện thể được tuyển dụng vào trong khảo sát RDS. hành là 1-3% dân số nam giới trưởng thành tại Điều này cho thấy rằng nguồn dữ liệu thu thập các thành phố lớn(11). Tỷ lệ này cao hơn 1,7 lần được đại diện cho toàn bộ dân số mà nghiên cứu so với tỷ lệ 1,35% MSM trong dân số nam giới hướng đến. Tuy nhiên, một hạn chế của việc trưởng thành được báo cáo trong nghiên cứu đếm người dùng trên ứng dụng Blued là không ước tính thực hiện tại TP. Hồ Chí Minh năm phải tất cả những người sử dụng ứng dụng đều 2015(7) và cao hơn 1,32 lần so với tỷ lệ 1,81% có thể được đếm trong thời gian 14 ngày của MSM trong dân số nam giới trưởng thành trên khảo sát. địa bàn Thành phố Hà Nội được báo cáo trong Trong tất cả 2 nguồn số liệu được sử dụng nghiên cứu ước tính thực hiện tại 12 trong nghiên cứu này, chúng tôi tự tin rằng việc tỉnh/thành phố Việt Nam năm 2018(8). xác định là người quan hệ tình dục với nam là Nguồn số liệu được thu thập trên ứng dụng tương đồng. Ứng dụng Blued là một ứng dụng hẹn hò trực tuyến chuyên biệt cho cộng đồng chuyên biệt sử dụng cho các MSM trong việc kết MSM, là một nguồn số liệu quan trọng trong nối và tìm kiếm bạn tình(14). Số liệu về MSM thu tính toán ước tính kích cỡ quần thể đã được sử thập trong khảo sát RDS, luôn đảm bảo các tiêu dụng trong nhiều nghiên cứu khác nhau trên thế chí về hành vi và khuynh hướng tính dục đặc giới như tại thành phố Vancouver – Canada(12), trưng của Quần thể MSM. thành phố Tbilisi – Georgia(9), Trung quốc(13). Để Một yếu tố giúp gia tăng sự tương đồng có thể ước tính chính xác số lượng của quần thể trong ước tính kích cỡ quần thể sử dụng nguồn MSM theo phương pháp này, các nguồn số liệu 140 Chuyên Đề Y Tế Công Cộng
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 2 * 2021 số liệu từ đếm người dùng trên ứng dụng Blued, vòng II- 2009. URL: https://www.fhi360.org/sites/default/files/media/documents/Re nghiên cứu đã khai thác “tên hiển thị” (Nick) mà port%20IBBS%20Round%20II-VN.pdf. người tham gia khảo sát sử dụng trên ứng dụng. 4. Cục phòng chống HIV/AIDS (2019), Can thiệp phòng chống HIV/AIDS cho nhóm Nam quan hệ tình dục với Nam, Cục Sau đó, kiểm tra Nick người dùng này trên ứng phòng chống HIV/AIDS. URL: dụng Blued, kết quả có 31% (45/145) người dùng http://vaac.gov.vn/Cms_Data/Contents/Vaac/Folders/Document đã thực sự có tài khoản đang sử dụng trên ứng Law/Vanban/~contents/2GB2Y835ZJG2JEKF/Can-thiep-MSM- FINAL.pdf. dụng. Đây là cơ sở định danh giúp kết nối giữa 5. Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP. HCM (2020). Báo cáo Kết quả 02 nguồn số liệu đọc lập từ đếm trên ứng dụng thực hiện thí điểm phương pháp xác định mới nhiễm HIV năm và khảo sát RDS. 2019 tại TP. HCM. Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP. HCM, pp.2-4. Tính di động của các MSM trên địa bàn TP. 6. VNetwork (2020). Thống kê internet Việt Nam năm 2020. URL: HCM và các khu vực lân cận có thể ảnh hưởng https://vnetwork.vn/news/thong-ke-internet-viet-nam-2020 7. Safarnejad A, Nguyen TN, Vo HS (2015). Population Size đến kết quả ước tính kích cỡ quần thể cuối cùng. Estimation of Men Who Have Sex with Men in Ho Chi Minh Trong khảo sát RDS, nhóm nghiên cứu đã có nỗ City and Nghe An Using Social App Multiplier Method. J Urban lực và kiểm soát đặc điểm này thông qua biến số Health, 94(3):339-349. 8. Vo HS, Safarnejad A, Nguyen TN, et al (2018). Estimation of the “sống tại TP. HCM trên 3 tháng”, tất cả các Population Size of Men Who Have Sex With Men in Vietnam: trường hợp tham gia khảo sát không đạt được Social App Multiplier Method. JMIR Public Health Surveill, 5(2):e12451. tiêu chí này điều được loại ra khỏi mẫu dùng 9. Sulaberidze L, Mirzazadeh A, Chikovani I, et al (2014). tính tỷ lệ trong RDS-Analyst. Population Size Estimation of Men Who Have Sex with Men in Tbilisi, Georgia; Multiple Methods and Triangulation of KẾT LUẬN Findings. PLOS ONE, 11(2):e0147413. Nghiên cứu chứng minh rằng phương pháp 10. Tổng cục thống kê (2019). Tổng điều tra dân số. URL: http://tongdieutradanso.vn/tphcm-cong-bo-ket-qua-so-bo-tong- ước tính quần thể theo phương pháp số nhân dieu-tra-dan-so-va-nha-o-nam-2019.htm. bằng ứng dụng mạng xã hội trực tuyến là khả 11. Cục phòng chống HIV/AIDS (2013). Nguồn số liệu và các giả định chính trong vòng Ước tính và Dự báo 2010 – 2011. In: thi đối với nhóm MSM tại TP. Hồ Chí Minh. Nguyễn Thanh Long. HIV/AIDS tại Việt Nam Ước tính và Dự Nghiên cứu cung cấp số liệu ước tính về Báo, tr.6-10. Nhà xuất bản Y học, Hà Nội. kích cỡ quần thể MSM tại TP. Hồ Chí Minh. 12. Rich AJ, Lachowsky NJ, Sereda P, et al (2018). Estimating the Size of the MSM Population in Metro Vancouver, Canada, Đây là thông tin quan trọng giúp các nhà quản Using Multiple Methods and Diverse Data Sources. J Urban lý chương trình tính toán độ bao phủ, cải thiện Health, 95(2):188-195. 13. Hu M, Xu C, Wang J (2020). Spatiotemporal Analysis of Men khả năng tiếp cận của các chương trình đang Who Have Sex With Men in Mainland China: Social App triển khai. Capture-Recapture Method. JMIR, 8(1):e14800. 14. GSN (2016). Finally – social app Blued’s beta version has TÀI LIỆU THAM KHẢO reached the UK. URL: 1. Trung tâm phòng chống HIV/AIDS TP. HCM (2018). Báo cáo https://www.gaystarnews.com/article/blued-worlds-biggest- kết quả giám sát trong điểm HIV/STIs năm 2018. Trung tâm gay-social-network/#gs.N8=QMUQ. phòng chống HIV/AIDS TPHCM, pp.3-4 2. Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP. HCM (2020). Báo cáo hoạt Ngày nhận bài báo: 16/11/2020 động phòng chống HIV/AIDS giai đoạn 2016 – 2020 tại TP. HCM. Trung tâm kiểm soát bệnh tật TP. HCM, pp.7-8. Ngày nhận phản biện nhận xét bài báo: 01/02/2021 3. Viện vệ sinh dịch tễ Trung Ương (2011). Kết quả Giám sát kết Ngày bài báo được đăng: 10/03/2021 hợp hành vi và các chỉ số sinh học HIV/STI (IBBS) tại Việt Nam Chuyên Đề Y Tế Công Cộng 141