Vài nét về phương thức truyền giáo của đạo Tin Lành vào vùng dân tộc Mông ở Lào Cai

Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 10 - 2012<br /> <br /> 44<br /> <br /> VµI NÐT VÒ PH¦¥NG THøC TRUYÒN GI¸O CñA<br /> §¹O TIN LµNH VµO VïNG D¢N TéC M¤NG ë LµO CAI<br /> Lª §×nh Lîi(*)<br /> 1. Kh¸i qu¸t vÒ qu¸ tr×nh x©m nhËp vµ<br /> <br /> ph¸t triÓn cña ®¹o Tin Lµnh trong céng<br /> ®ång ng­êi M«ng ë Lµo Cai<br /> <br /> Lµo Cai lµ mét ®Þa ph­¬ng cã nhiÒu<br /> <br /> ®ång bµo d©n téc thiÓu sè sinh sèng,<br /> trong ®ã d©n téc M«ng chiÕm 22,21 %<br /> <br /> tæng d©n sè toµn tØnh. D©n téc M«ng ë<br /> tØnh Lµo Cai cã 4 ngµnh chÝnh lµ: M«ng<br /> <br /> Hoa (M«ng Lªnhx) lµ ngµnh cã d©n sè<br /> <br /> ®«ng nhÊt, chiÕm 70% sè ng­êi M«ng<br /> toµn tØnh, c­ tró ë c¶ 8 huyÖn, tËp trung<br /> nhÊt<br /> <br /> ë<br /> <br /> c¸c<br /> <br /> huyÖn<br /> <br /> B¾c<br /> <br /> Hµ,<br /> <br /> M­êng<br /> <br /> Kh­¬ng, Sa Pa, B¶o Th¾ng, B¶o Yªn;<br /> M«ng §en (M«ng §uz) c­ tró ë c¸c huyÖn<br /> <br /> ng­êi M«ng tham gia phong trµo “Th¸i<br /> b×nh Thiªn quèc”. §ît di c­ thø ba diÔn<br /> <br /> ra vµo cuèi thÕ kØ XIX ®Çu thÕ kØ XX. Dï<br /> di c­ sím hay muén, ng­êi M«ng ®Òu coi<br /> <br /> Lµo Cai lµ quª h­¬ng, n­íc ViÖt Nam lµ<br /> <br /> Tæ quèc cña m×nh. Trªn hai thÕ kØ g¾n bã<br /> <br /> víi m¶nh ®Êt Lµo Cai, ng­êi M«ng ®·<br /> <br /> gãp phÇn lµm phong phó thªm b¶n s¾c<br /> v¨n hãa d©n téc ViÖt Nam; lu«n kÒ vai<br /> <br /> s¸t c¸nh víi c¸c d©n téc anh em kh¸c<br /> <br /> trªn ®Þa bµn x©y dùng kinh tÕ, b¶o vÖ<br /> v÷ng ch¾c biªn giíi l·nh thæ thiªng<br /> liªng cña Tæ quèc.<br /> <br /> Còng nh­ nhiÒu n¬i kh¸c, céng ®ång<br /> <br /> B¸t X¸t, Sa Pa; M«ng Xanh (M«ng Nju«z)<br /> <br /> ng­êi M«ng ë Lµo Cai cã mét nÒn v¨n hãa<br /> <br /> Tr¾ng (M«ng §¬­z) c­ tró ë c¸c huyÖn<br /> <br /> khai s¬n ph¸ th¹ch dùng x©y nh÷ng b¶n<br /> <br /> sèng chñ yÕu ë huyÖn V¨n Bµn; M«ng<br /> B¾c Hµ, B¸t X¸t, Sa Pa, Si Ma Cai. Tuy<br /> <br /> ph©n biÖt thµnh bèn nhãm kh¸c nhau,<br /> nh­ng trõ ngµnh M«ng Xanh ë x· NËm<br /> <br /> XÐ (V¨n Bµn) cßn 3 ngµnh M«ng Hoa,<br /> M«ng Tr¾ng, M«ng §en c¬ b¶n gièng<br /> nhau vÒ v¨n hãa, phong tôc, tËp qu¸n vµ<br /> ng«n ng÷. Sù kh¸c nhau gi÷a c¸c nhãm<br /> M«ng nµy chñ yÕu dùa trªn trang phôc<br /> cña ng­êi phô n÷.<br /> <br /> VÒ lÞch sö, ng­êi M«ng tõ Trung Quèc<br /> <br /> di c­ ®Õn Lµo Cai lµm 3 ®ît chñ yÕu. §ît<br /> di c­ lÇn thø nhÊt diÔn ra tõ cuèi thÕ kØ<br /> XVIII ®Çu thÕ kØ XIX, do chÕ ®é ¸p bøc<br /> <br /> hµ kh¾c cña triÒu ®¹i phong kiÕn nhµ<br /> Thanh. LÇn di c­ thø hai diÔn ra trong<br /> kho¶ng thêi gian 1840 - 1869, sau sù kiÖn<br /> <br /> ®Æc s¾c c¶ vÒ vËt chÊt lÉn vÒ tinh thÇn. Hä<br /> <br /> lµng vïng cao, lµm nªn nh÷ng thöa ruéng<br /> <br /> bËc thang uèn quanh s­ên nói; kÜ thuËt<br /> rÌn ®óc kim khÝ vµ dÖt thæ cÈm ®éc ®¸o.<br /> <br /> Ng­êi M«ng cã ®êi sèng tÝn ng­ìng<br /> <br /> phong phó, víi quan niÖm v¹n vËt h÷u<br /> linh. Hä lµ d©n téc thñ cùu, khÐp kÝn,<br /> kh«ng dÔ thay ®æi c¸ch nghÜ, c¸ch lµm,<br /> <br /> nhÊt lµ phong tôc tËp qu¸n. VËy mµ do<br /> <br /> nhiÒu nguyªn nh©n, tõ n¨m 1989 ®Õn nay,<br /> mét bé phËn kh«ng nhá ®ång bµo ®· tõ bá<br /> tÝn ng­ìng truyÒn thèng ®Ó theo ®¹o Tin<br /> <br /> Lµnh. §©y cã thÓ coi lµ mét sù thay ®æi<br /> niÒm tin t«n gi¸o hay mét sù c¶i ®¹o theo<br /> <br /> Kit« gi¸o nh­ c¸ch nãi cña mét sè nhµ<br /> nghiªn cøu gÇn ®©y.<br /> <br /> *. Tr­êng ChÝnh trÞ tØnh Lµo Cai.<br /> <br /> Lª §×nh Lîi. Vµi nÐt vÒ ph­¬ng thøc…<br /> <br /> 45<br /> <br /> Qu¸ tr×nh x©m nhËp vµ ph¸t triÓn cña<br /> <br /> ®ã, ®¸ng l­u t©m lµ, néi dung ph¸t thanh<br /> <br /> M«ng ë Lµo Cai cã thÓ chia ra lµm 4 giai<br /> <br /> lèi chñ tr­¬ng cña §¶ng, chÝnh s¸ch<br /> <br /> ®¹o Tin Lµnh trong céng ®ång ng­êi<br /> <br /> ®o¹n chÝnh: giai ®o¹n tuyªn truyÒn vÒ<br /> “Vµng Chø” b»ng ph­¬ng tiÖn truyÒn<br /> <br /> thanh qua §µi FEBC (1989-1990); giai<br /> <br /> cña ®µi nµy ®«i khi cßn xuyªn t¹c ®­êng<br /> <br /> ph¸p luËt cña Nhµ n­íc ViÖt Nam nhÊt lµ<br /> vÒ chÝnh s¸ch t«n gi¸o.<br /> <br /> Mçi ngµy, §µi FEBC ph¸t thanh 2<br /> <br /> ®o¹n chuyÓn tõ “Vµng Chø” sang ®¹o Tin<br /> <br /> buæi: s¸ng tõ 6h00 ®Õn 6h30; chiÒu tõ<br /> <br /> tin cho ng­êi cã ®¹o vµ x©y dùng, ph¸t<br /> <br /> ph¸t thanh cã lêi chµo, lêi thØnh nguyÖn,<br /> <br /> Lµnh (1991-1992); giai ®o¹n cñng cè niÒm<br /> triÓn tæ chøc (1993-2005); vµ giai ®o¹n<br /> ph¸t triÓn t­¬ng ®èi æn ®Þnh (2006 - nay).<br /> <br /> ë mçi thêi ®iÓm, do ®iÒu kiÖn vµ hoµn<br /> <br /> c¶nh lÞch sö kh¸c nhau, ho¹t ®éng truyÒn<br /> <br /> ®¹o cña t«n gi¸o nµy còng kh¸c nhau,<br /> khi ©m thÇm ph¸t triÓn, lóc ‘bïng ph¸t’<br /> thµnh phong trµo.<br /> <br /> §Õn nay, sau h¬n 20 n¨m tån t¹i vµ<br /> <br /> ph¸t triÓn, ®¹o Tin Lµnh ®· cã h¬n 2 v¹n<br /> <br /> tÝn ®å, chñ yÕu lµ ng­êi M«ng, ë hÇu<br /> <br /> kh¾p c¸c huyÖn, thµnh phè trong tØnh<br /> <br /> 18h00 ®Õn 18h30. Néi dung ch­¬ng tr×nh<br /> nh¾n tin, tr¶ lêi yªu cÇu cña ng­êi M«ng<br /> vµ truyÒn gi¸o lÝ, xen vµo mét sè bµi<br /> <br /> Th¸nh ca. Ph¸t thanh viªn cña ®µi cã<br /> <br /> giäng nãi truyÒn c¶m. Nghe ph¸t thanh<br /> <br /> viªn cña ®µi nãi nh÷ng lêi thñ thØ, t©m<br /> t×nh, chia sÎ nçi cùc nhäc cña ®ång bµo,<br /> nhiÒu ng­êi M«ng c¶m ®éng ®Õn r¬i<br /> <br /> n­íc m¾t, v× thÊy nh÷ng ®iÒu ®ã cÇn<br /> <br /> thiÕt, gÇn gòi trong cuéc sèng th­êng<br /> ngµy cña hä.<br /> <br /> Do ch­¬ng tr×nh tiÕng M«ng cña ®µi<br /> <br /> Lµo Cai. §¹o Tin Lµnh thùc sù ®· cã chç<br /> <br /> kh¸ hÊp dÉn, céng thªm t©m lÝ hoang<br /> <br /> bé phËn ng­êi M«ng ë c¸c x· vïng cao,<br /> <br /> cã ®µi ®Ó biÕt th«ng tin khi nµo Vµng<br /> <br /> ®øng trong ®êi sèng tinh thÇn cña mét<br /> vïng s©u, vïng xa, vïng biªn giíi.<br /> <br /> 2. Ph­¬ng thøc truyÒn gi¸o cña ®¹o Tin<br /> <br /> Lµnh vµo vïng ng­êi M«ng ë Lµo Cai<br /> <br /> 2.1. C¸c ph­¬ng tiÖn truyÒn gi¸o<br /> Do Lµo Cai lµ mét tØnh miÒn nói, biªn<br /> <br /> giíi, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, ®Þa<br /> h×nh phøc t¹p, giao th«ng khã kh¨n nªn<br /> <br /> ®¹o Tin Lµnh ®· chó träng truyÒn ®¹o<br /> qua lµn sãng radio, trong ®ã ®Æc biÖt lµ<br /> vai trß cña §µi FEBC. §µi nµy ®· khai<br /> <br /> mang lo sî “Ngµy tËn thÕ” s¾p ®Õn, ph¶i<br /> <br /> Chø xuÊt hiÖn cøu gióp ®ång bµo, nªn<br /> nhiÒu gia ®×nh M«ng ®· b¸n tµi s¶n, lîn<br /> <br /> gµ ®Ó mua ®µi vÒ nghe. Sè hé cã ®µi<br /> <br /> radio ë c¸c b¶n ng­êi M«ng ngµy cµng<br /> <br /> nhiÒu. Nh÷ng gia ®×nh ch­a mua ®­îc<br /> <br /> ®µi th× sang nhµ hµng xãm cïng nghe<br /> vµo nh÷ng giê gi¶ng ®¹o. Nghe ®µi trë<br /> thµnh mét nhu cÇu kh«ng thÓ thiÕu cña<br /> mét bé phËn ®ång bµo M«ng ë Lµo Cai<br /> ngµy ®ã.<br /> <br /> Ph­¬ng thøc truyÒn ®¹o qua ®µi ph¸t<br /> <br /> th¸c s©u nh÷ng yÕu tè t©m lÝ còng nh­<br /> <br /> thanh tá ra phï hîp víi ®iÒu kiÖn sèng<br /> <br /> tuyªn truyÒn ®¹o Tin Lµnh. Môc ®Ých<br /> <br /> radio, c¸c nhµ truyÒn gi¸o cã thÓ cïng<br /> <br /> phong tôc tËp qu¸n cña ng­êi M«ng ®Ó<br /> chÝnh cña c¸c buæi ph¸t thanh lµ tuyªn<br /> <br /> truyÒn ®Ó ng­êi M«ng tin r»ng “Vµng<br /> Chø” - Giªsu cã phÐp mÇu nhiÖm sÏ lµm<br /> <br /> cho ng­êi M«ng hÕt khæ së, cùc nhäc, sÏ<br /> <br /> cã cuéc sèng míi sung s­íng. Bªn c¹nh<br /> <br /> cña ng­êi M«ng. Víi ph­¬ng tiÖn ®µi<br /> mét lóc t¸c ®éng ®Õn tÊt c¶ vïng ng­êi<br /> <br /> M«ng, kÓ c¶ c¸c vïng s©u, vïng xa. §iÒu<br /> nµy lÝ gi¶i hiÖn t­îng v× sao trong mét<br /> <br /> thêi gian ng¾n, kh«ng cã nhµ thê, kh«ng<br /> <br /> cã môc s­ mµ ®¹o Tin Lµnh vÉn ph¸t<br /> <br /> 45<br /> <br /> 46<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 10 - 2012<br /> <br /> triÓn nhanh chãng vµ lan réng trong<br /> <br /> - Víi môc tiªu ph¸t triÓn tÝn ®å, c¸c hÖ<br /> <br /> ®ång bµo M«ng ë Lµo Cai.<br /> <br /> ph¸i ®¹o Tin Lµnh trong n­íc ®· cö<br /> <br /> ph¸t thanh còng béc lé mét sè h¹n chÕ,<br /> <br /> truyÒn ®¹o. Víi ph­¬ng thøc nµy, viÖc<br /> <br /> Tuy nhiªn, viÖc truyÒn ®¹o qua ®µi<br /> <br /> ®ã lµ thiÕu th«ng tin cô thÓ cña tõng<br /> vïng nªn sù chØ ®¹o c¸c ho¹t ®éng t«n<br /> <br /> gi¸o gÆp khã kh¨n. §«i khi, ng­êi d©n<br /> <br /> kh«ng hiÓu ®óng gi¸o lÝ nªn thùc hµnh<br /> ®¹o sai vµ dÔ trë thµnh mª tÝn hoÆc tµ<br /> <br /> ®¹o. Ph­¬ng thøc nµy còng lµm cho ®ång<br /> <br /> nhiÒu gi¸o sÜ ®Õn vïng ng­êi M«ng<br /> <br /> truyÒn ®¹o trong ®ång bµo M«ng ®­îc<br /> s©u réng h¬n. NhiÒu ng­êi tr­íc ®©y<br /> <br /> theo ®¹o kiÓu phong trµo, nay ®­îc môc<br /> s­ gi¶ng ®¹o, nªn sù hiÓu gi¸o lÝ, gi¸o<br /> luËt tèt h¬n, tõ ®ã cã ®øc tin s©u s¾c h¬n.<br /> <br /> - Mét sè ng­êi truyÒn ®¹o rÊt l­u t©m<br /> <br /> bµo kh«ng hiÓu biÕt thÊu ®¸o vÒ ®¹o Tin<br /> <br /> ®Õn viÖc dïng lîi Ých vËt chÊt hoÆc tinh<br /> <br /> Bªn c¹nh ®µi ph¸t thanh, ®¹o Tin<br /> <br /> thøc nµy tá ra kh¸ ­u thÕ khi mµ ®ång<br /> <br /> Lµnh, niÒm tin vµo ®¹o kh«ng v÷ng ch¾c.<br /> <br /> Lµnh cßn ®­îc truyÒn b¸ vµo vïng ng­êi<br /> <br /> M«ng ë Lµo Cai b»ng mét sè ph­¬ng<br /> thøc kh¸c sau ®©y:<br /> <br /> - Nh÷ng ng­êi truyÒn ®¹o ghi ©m c¸c bµi<br /> <br /> gi¶ng gi¸o lÝ ®¹o Tin Lµnh, c¸c bµi Th¸nh ca<br /> b»ng tiÕng M«ng vµo b¨ng casette sau ®ã<br /> <br /> sao ra nhiÒu b¶n. Hä t×m c¸ch ®Õn nh÷ng<br /> b¶n vïng s©u, vïng xa ®Ó cho b¨ng ®µi.<br /> H×nh thøc nµy kh¸ h÷u hiÖu v× ®ång bµo<br /> <br /> M«ng cã thÓ nghe ®i nghe l¹i nhiÒu lÇn<br /> nh÷ng bµi gi¶ng ®¹o vµ Th¸nh ca.<br /> <br /> - C¸c nhµ truyÒn gi¸o ng­êi M«ng<br /> <br /> th­êng xuyªn ®­îc cö ®Õn c¸c Héi Th¸nh<br /> ®Ó lÊy tµi liÖu, kinh s¸ch vÒ truyÒn ®¹o.<br /> Ngoµi ra, mét sè kh¸ch du lÞch n­íc<br /> <br /> ngoµi còng ®Õn nh÷ng ®iÓm cã ®¹o ®Ó<br /> cho s¸ch, tµi liÖu ®¹o Tin Lµnh. C¸c tµi<br /> liÖu nµy ®Òu ®­îc in b»ng tiÕng M«ng Mü (hay cßn gäi lµ tiÕng M«ng quèc tÕ)<br /> <br /> víi néi dung t«n gi¸o ®­îc diÔn gi¶i ®¬n<br /> gi¶n, dÔ hiÓu phï hîp víi tr×nh ®é nhËn<br /> thøc cña ®ång bµo.<br /> <br /> - B»ng c¸c ho¹t ®éng nh­ nghiªn cøu<br /> <br /> v¨n hãa häc, d©n téc häc, du lÞch, th¨m<br /> th©n... mét sè c¸ nh©n thuéc c¸c tæ chøc<br /> <br /> phi chÝnh phñ n­íc ngoµi ®· vµo vïng<br /> ®ång bµo M«ng ë Lµo Cai ®Ó gÆp gì, l«i<br /> <br /> kÐo ng­êi theo ®¹o, ph¸t t¸n tµi liÖu<br /> truyÒn ®¹o.<br /> <br /> thÇn ®Ó thu hót ng­êi vµo ®¹o. Ph­¬ng<br /> <br /> bµo M«ng ë c¸c x· vïng s©u, vïng xa<br /> <br /> ®ang rÊt khã kh¨n vÒ ®êi sèng. Bªn c¹nh<br /> <br /> viÖc tuyªn truyÒn vÒ mét t­¬ng lai h¹nh<br /> phóc, no ®ñ, giµu cã nÕu theo ®¹o Tin<br /> <br /> Lµnh, c¸c nhµ truyÒn gi¸o cßn trùc tiÕp<br /> <br /> cung cÊp ph­¬ng tiÖn, kinh phÝ cho<br /> nh÷ng ng­êi M«ng ®ang gÆp khã kh¨n<br /> <br /> nh­ ®µi radio, b¨ng casette, ®Çu video,<br /> ®Üa VCD vµ thËm chÝ c¶ thuèc T©y vµ tiÒn<br /> mÆt. Sù trî gióp vÒ vËt chÊt nµy khiÕn ë<br /> <br /> mét sè n¬i, chØ trong mét thêi gian ng¾n,<br /> sè l­îng ng­êi M«ng theo ®¹o Tin Lµnh<br /> ®· t¨ng lªn mét c¸ch bét ph¸t. Ph­¬ng<br /> thøc truyÒn gi¸o nªu trªn lµm xuÊt hiÖn<br /> <br /> hiÖn t­îng mét bé phËn ng­êi M«ng<br /> <br /> ®ang theo hÖ ph¸i Tin Lµnh nµy nhanh<br /> <br /> chãng chuyÓn ®æi sang hÖ ph¸i Tin Lµnh<br /> kh¸c, g©y nhiÒu phøc t¹p cho c«ng t¸c<br /> qu¶n lÝ x· héi ë c¬ së.<br /> <br /> - §¹o Tin Lµnh l­u t©m ®Õn viÖc lùa<br /> <br /> chän nh÷ng ng­êi M«ng cã tr×nh ®é häc<br /> vÊn nhÊt ®Þnh ®Ó ®­a ®i ®µo t¹o, båi<br /> <br /> d­ìng Kinh Th¸nh. Tr­íc m¾t, mét sè<br /> ng­êi M«ng ë Lµo Cai ®­îc c¸c môc s­<br /> cña Héi Th¸nh Tin Lµnh ViÖt Nam (MiÒn<br /> <br /> B¾c) tiÕn hµnh båi linh, huÊn luyÖn c¸c<br /> <br /> kÜ n¨ng truyÒn gi¸o vµ g©y dùng tæ chøc,<br /> chi héi, héi nh¸nh; hç trî kinh phÝ vµ c¸c<br /> <br /> ph­¬ng tiÖn truyÒn ®¹o. Víi c¸ch thøc<br /> nµy, giíi Tin Lµnh hi väng sÏ ph¸t triÓn<br /> <br /> 46<br /> <br /> Lª §×nh Lîi. Vµi nÐt vÒ ph­¬ng thøc…<br /> bÒn v÷ng t«n gi¸o cña m×nh ë vïng ®ång<br /> bµo M«ng.<br /> <br /> - Mét ph­¬ng thøc truyÒn gi¸o n÷a<br /> <br /> còng rÊt hiÖu qu¶, ®ã lµ ph­¬ng ph¸p<br /> <br /> truyÒn miÖng, chñ yÕu trong phô n÷<br /> M«ng. Lîi dông nh÷ng ngµy lÔ héi, ®¸m<br /> <br /> 47<br /> tÝn cña c¸c vÞ thÇn b¶n ®Þa; chinh phôc<br /> <br /> nh÷ng ng­êi cã uy tÝn nh­ giµ lµng,<br /> tr­ëng b¶n, thµy cóng ®Ó t¸c ®éng vµo<br /> <br /> quÇn chóng; th¨m viÕng ®Þnh k× nh»m<br /> gi÷ tÝn ®å.<br /> <br /> Nh÷ng ng­êi truyÒn ®¹o ®· ®ång nhÊt<br /> <br /> c­íi, ®¸m ma hoÆc c¸c phiªn chî, phô n÷<br /> <br /> “Vµng Chø” víi vÞ vua huyÒn tho¹i cña<br /> <br /> nhau theo ®¹o Tin Lµnh. V× thÕ, sau mét<br /> <br /> lµm cho ®ång bµo nhanh chãng tin t­ëng<br /> <br /> M«ng gÆp gì nhau, chuyÖn trß vµ rñ<br /> buæi ®i chî, hoÆc ®i dù mét ®¸m c­íi vÒ,<br /> <br /> nhiÒu ng­êi M«ng ®· tõ bá tÝn ng­ìng,<br /> t«n gi¸o truyÒn thèng ®Ó theo ®¹o Tin<br /> <br /> Lµnh. §©y còng mét trong nh÷ng lÝ do<br /> gi¶i thÝch v× sao ë ng­êi M«ng, n÷ giíi<br /> theo ®¹o Tin Lµnh nhiÒu h¬n nam giíi.<br /> <br /> 2.2. Ph­¬ng ph¸p truyÒn gi¸o<br /> <br /> ViÖc truyÒn gi¸o lµ tr¸ch nhiÖm vµ<br /> <br /> nghÜa vô cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn cña ®¹o<br /> Tin Lµnh, bÊt kÓ lµ chøc s¾c hay tÝn ®å.<br /> Ph­¬ng ph¸p<br /> <br /> ®­îc ®¹o<br /> <br /> Tin Lµnh<br /> <br /> ng­êi M«ng; “Vµng Chø” víi Giªsu lµ mét...<br /> <br /> vµo mét §Êng Cøu ThÕ míi. §©y lµ mét<br /> <br /> ph­¬ng c¸ch x©m nhËp cña ®¹o Tin Lµnh<br /> vµo céng ®ång ng­êi M«ng ë Lµo Cai.<br /> <br /> TiÕp theo, c¸c nhµ truyÒn gi¸o tuyªn<br /> <br /> truyÒn vÒ phÐp l¹ cña Vµng Chø sÏ cøu vít<br /> nh÷ng ng­êi M«ng cùc khæ, ho¹n n¹n vµ<br /> <br /> sÏ trõng ph¹t nh÷ng ai kh«ng tin theo<br /> Vµng Chø. Hä vÏ ra mét t­¬ng lai t­¬i<br /> <br /> s¸ng, h¹nh phóc cña nh÷ng ng­êi M«ng<br /> sau khi ®­îc §Êng Cøu ThÕ gióp ®ì.<br /> <br /> Mét thñ thuËt t©m lÝ kh¸ phæ biÕn n÷a<br /> <br /> th­êng sö dông trong ®ång bµo M«ng ë<br /> <br /> trong viÖc truyÒn b¸ ®¹o Tin Lµnh vµo<br /> <br /> viÖc nµy tuy lµ c¸ nh©n víi c¸ nh©n<br /> <br /> truyÒn c¸c phÐp l¹ cña Chóa nh­ ch÷a<br /> <br /> Lµo Cai lµ “chøng ®¹o c¸ nh©n”. C«ng<br /> nh­ng rÊt hiÖu qu¶. ViÖc truyÒn ®¹o c¸<br /> <br /> nh©n th­êng b¾t ®Çu b»ng viÖc th¨m<br /> <br /> hái, tÆng quµ, gióp ®ì... ®Ó t¹o t×nh c¶m,<br /> <br /> sau ®ã míi tuyªn truyÒn ®¹o. Khi ng­êi<br /> <br /> ®­îc truyÒn gi¸o ®· cã niÒm tin th× hä<br /> ®­îc tÆng kinh s¸ch, mêi ®i nghe gi¶ng<br /> ®¹o, lµm phÐp B¸p tªm ®Ó trë thµnh tÝn<br /> <br /> ®å chÝnh thøc cña ®¹o Tin Lµnh. Sau ®ã,<br /> “t©n tÝn ®å” nµy l¹i tiÕp tôc “chøng ®¹o<br /> c¸ nh©n” cho ng­êi th©n, b¹n bÌ. ChiÕn<br /> <br /> thuËt truyÒn gi¸o theo kiÓu “vÕt dÇu<br /> <br /> loang” nµy ®· ®¹t hiÖu qu¶ kh¸ v÷ng<br /> ch¾c.<br /> <br /> §Ó phï hîp víi t©m lÝ vµ tr×nh ®é häc<br /> <br /> vÊn cña ng­êi M«ng, c¸c nhµ truyÒn gi¸o<br /> cña ®¹o Tin Lµnh ®· dïng c¸ch thøc:<br /> <br /> truyÒn ®¹o trùc tiÕp, néi dung ®¬n gi¶n,<br /> nh¾c ®i nh¾c l¹i nhiÒu lÇn; hái ®¸p ®Ó<br /> chèt kiÕn thøc; so s¸nh, ®èi lËp vµ h¹ uy<br /> <br /> vïng ng­êi M«ng ë Lµo Cai lµ tuyªn<br /> <br /> bÖnh nhê cÇu nguyÖn, tiªn tri nãi lêi<br /> <br /> Chóa... Trªn thùc tÕ, nhiÒu gia ®×nh M«ng<br /> <br /> do cã ng­êi bÞ èm ®au bÖnh tËt hiÓm<br /> nghÌo ®· tin theo ®¹o Tin Lµnh víi hi<br /> väng ®­îc Chóa cøu ch÷a khái bÖnh.<br /> <br /> Bªn c¹nh ®ã, c¸c nhµ truyÒn gi¸o cña<br /> <br /> ®¹o Tin Lµnh cßn tÝch cùc vËn ®éng ®ång<br /> <br /> bµo M«ng tõ bá nh÷ng hñ tôc trong mét sè<br /> phong tôc tËp qu¸n truyÒn thèng. Hä cho<br /> <br /> r»ng, c¸c hñ tôc trong ma chay, c­íi xin,<br /> cóng b¸i lµ g¸nh nÆng cña ®ång bµo; chia<br /> sÎ nh÷ng nçi cùc nhäc, khã kh¨n vÊt v¶<br /> <br /> trong cuéc sèng cña ng­êi phô n÷ M«ng;<br /> tuyªn truyÒn kh«ng uèng r­îu, kh«ng ¨n<br /> tiÕt canh, kh«ng ngo¹i t×nh, tÝch cùc s¶n<br /> <br /> xuÊt... Nh÷ng ®iÒu ®ã ®· ®¸nh tróng t©m lÝ<br /> <br /> ng­êi M«ng, nhÊt lµ phô n÷. Do vËy, nhiÒu<br /> ®ång bµo ®· tin t­ëng vµ theo ®¹o Tin<br /> Lµnh mét c¸ch tù nguyÖn.<br /> <br /> 47<br /> <br /> Nghiªn cøu T«n gi¸o. Sè 10 - 2012<br /> <br /> 48<br /> 3. Nguyªn nh©n ph¸t triÓn ®¹o Tin<br /> <br /> Lµnh trong céng ®ång ng­êi M«ng ë<br /> Lµo Cai<br /> <br /> 3.1. Do chñ tr­¬ng truyÒn gi¸o cña ®¹o<br /> <br /> Tin Lµnh<br /> <br /> BÊt cø t«n gi¸o nµo còng coi viÖc<br /> <br /> ph¸t triÓn tÝn ®å lµ mét nhiÖm vô sèng<br /> <br /> cßn. §èi víi ®¹o Tin Lµnh, nh­ ®· ®Ò cËp,<br /> ho¹t ®éng truyÒn gi¸o ®­îc coi lµ nghÜa<br /> <br /> vô vµ sø mÖnh vinh quang, thiªng liªng<br /> cña mäi tÝn ®å. Víi tÝnh duy lÝ, tÝnh ®éc<br /> <br /> thÇn, lu«n coi m×nh lµ ch©n chÝnh duy<br /> <br /> nhÊt, ®¹o Tin Lµnh tù x¸c ®Þnh tr¸ch<br /> nhiÖm ph¶i truyÒn ®¹o ®Ó “cøu vít c¸c<br /> <br /> linh hån téi lçi khái bµn tay cña quû<br /> Satan”, “më réng N­íc Chóa”.<br /> <br /> Vµo ViÖt Nam ®· muén, cã mÆt ë c¸c<br /> <br /> tØnh miÒn nói phÝa B¾c, trong ®ã cã tØnh<br /> Lµo Cai l¹i cµng muén h¬n, do vËy viÖc<br /> <br /> truyÒn ®¹o vµo vïng ®ång bµo d©n téc<br /> <br /> M«ng. Hä biÕt c¸ch “M«ng hãa” ®Ó ®ång<br /> <br /> hãa gi¸o lÝ Kit« gi¸o víi v¨n hãa, tÝn<br /> ng­ìng cña ®ång bµo, chó träng tËn dông<br /> <br /> c¸c mèi quan hÖ truyÒn thèng nh­ vai trß<br /> <br /> cña gia ®×nh, dßng hä, tr­ëng b¶n, thµy<br /> saman ®Ó ph¸t triÓn ®¹o.<br /> <br /> §Ó viÖc truyÒn gi¸o ®¹t hiÖu qu¶ cao,<br /> <br /> c¸c hÖ ph¸i ®¹o Tin Lµnh lu«n c¶i biªn tõ<br /> néi dung truyÒn gi¶ng gi¸o lÝ ®Õn viÖc<br /> <br /> sö dông ng«n ng÷, ch÷ viÕt cña d©n téc;<br /> g¾n viÖc häc ch÷ víi viÖc häc ®¹o. Nh÷ng<br /> <br /> ng­êi truyÒn ®¹o nãi: ch÷ M«ng lµ ch÷<br /> cña vua, häc ch÷ vua ®Ó theo ®¹o tèt h¬n.<br /> C¸c m«n ®å trong Kinh Th¸nh ®­îc gäi<br /> <br /> b»ng nh÷ng c¸i tªn rÊt gÇn gòi víi<br /> <br /> ng­êi M«ng: Th¸nh Paul ®­îc gäi lµ<br /> Sïng P¸o Lï. “Sïng P¸o Lï lµ ng­êi<br /> <br /> quan träng cña “Vµng Chø”, gióp ®ì<br /> ng­êi M«ng ta, ai coi th­êng sÏ bÞ Sïng<br /> P¸o Lï trõng trÞ”...<br /> <br /> MÆt kh¸c, ®¹o Tin Lµnh ®· biÕt c¸ch<br /> <br /> thiÓu sè nãi chung vµ ng­êi M«ng nãi<br /> <br /> khai th¸c lîi thÕ cña t«n gi¸o c¶i c¸ch, cã<br /> <br /> C¸c tæ chøc, hÖ ph¸i ®¹o Tin Lµnh<br /> <br /> gi¶n; ho¹t ®éng n¨ng ®éng, uyÓn chuyÓn,<br /> <br /> riªng lµ mét chñ tr­¬ng cña ®¹o Tin Lµnh.<br /> <br /> nhËn thøc râ mét ®iÒu lµ cÇn ph¸t triÓn<br /> <br /> ®¹o trong ®ång bµo d©n téc thiÓu sè nãi<br /> <br /> chung vµ vïng ng­êi M«ng nãi riªng,<br /> bëi trong v¨n hãa, tÝn ng­ìng cña d©n<br /> <br /> téc nµy cã nh÷ng ®iÓm t­¬ng ®ång víi<br /> <br /> gi¸o lÝ Kit« gi¸o, cÇn khai th¸c triÖt ®Ó.<br /> <br /> Lµo Cai lµ mét tØnh vïng cao, biªn giíi,<br /> cã nhiÒu ®iÓm du lÞch nªn ®©y lµ mét ®Þa<br /> bµn tiÒm n¨ng ®Ó më réng ®¹o Tin Lµnh.<br /> <br /> V× vËy, so víi c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c, ®¹o<br /> Tin Lµnh ®Õn Lµo Cai tuy muén h¬n<br /> nh­ng tèc ®é ph¸t triÓn l¹i nhanh h¬n.<br /> <br /> §Ó ph¸t triÓn tÝn ®å, c¸c nhµ truyÒn<br /> <br /> luËt lÖ, lÔ nghi, c¸ch thøc hµnh ®¹o ®¬n<br /> <br /> lu«n quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò ®êi<br /> <br /> sèng h»ng ngµy cña ®ång bµo ®Ó thu hót<br /> ng­êi vµo ®¹o. V× thÕ, chØ trong mét thêi<br /> <br /> gian ng¾n, ®¹o Tin Lµnh ®· x©m nhËp<br /> vµo hÇu hÕt c¸c huyÖn, thµnh phè trong<br /> tØnh Lµo Cai. §©y lµ mét sù thµnh c«ng<br /> <br /> cña c¸c Héi Th¸nh Tin Lµnh ë ViÖt Nam<br /> trong viÖc ph¸t triÓn tÝn ®å trong vïng<br /> ®ång bµo d©n téc thiÓu sè, nhÊt lµ d©n<br /> téc M«ng ë Lµo Cai.<br /> <br /> 3.2. §êi sèng cña ®ång bµo cßn khã<br /> kh¨n<br /> <br /> §êi sèng kinh tÕ cña ng­êi M«ng ë<br /> <br /> gi¸o ®· nghiªn cøu kÜ phong tôc tËp qu¸n,<br /> <br /> Lµo Cai tr­íc ®©y còng nh­ hiÖn nay vÒ<br /> <br /> thøc truyÒn ®¹o thÝch hîp. Hä s½n sµng<br /> <br /> nhiÒu vµo thiªn nhiªn. Cuéc sèng cña<br /> <br /> ®Æc ®iÓm t©m lÝ téc ng­êi ®Ó cã ph­¬ng<br /> <br /> chÊp nhËn khã kh¨n, gian khæ, sèng cïng<br /> ng­êi M«ng, nãi tiÕng M«ng, quan t©m<br /> ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò thiÕt thùc cña ng­êi<br /> <br /> c¬ b¶n vÉn lµ tù cÊp tù tóc, lÖ thuéc<br /> ®ång bµo rÊt khã kh¨n trong t×nh tr¹ng<br /> ®Êt ®ai b¹c mµu, rõng cµng ngµy cµng bÞ<br /> <br /> thu hÑp, l©m s¶n Ýt ®i, ®éng vËt rõng<br /> <br /> 48<br /> <br />