Vai trò của HLA-DR trên bạch cầu đơn nhân ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

HLA-DR trên bạch cầu đơn nhân (BCĐoN) có chức năng trình diện kháng nguyên cho tế bào T CD4+ , nhiều nghiên cứu cho thấy giảm biểu hiện HLA-DR trên BCĐoN ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết/sốc nhiễm khuẩn (NKH/SNK) có liên quan đến kết cục xấu. Bài viết trình bày việc khảo sát biểu hiện cũng như đánh giá vai trò tiên lượng của HLA-DR trên BCĐoN ở bệnh nhân NKH/SNK.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Vai trò của HLA-DR trên bạch cầu đơn nhân ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết và sốc nhiễm khuẩn

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 1 * 2021 Nghiên cứu Y học VAI TRÒ CỦA HLA-DR TRÊN BẠCH CẦU ĐƠN NHÂN Ở BỆNH NHÂN NHIỄM KHUẨN HUYẾTVÀ SỐC NHIỄM KHUẨN Thái Minh Cảnh1, Phạm Thị Ngọc Thảo1, Phạm Minh Huy2, Nguyễn Lý Minh Duy2, Nguyễn Thị Thanh Trang2, Nguyễn Bá Duy2, Huỳnh Thị Thu Hiền2 TÓM TẮT Đặt vấn đề: HLA-DR trên bạch cầu đơn nhân (BCĐoN) có chức năng trình diện kháng nguyên cho tế bào T CD4+, nhiều nghiên cứu cho thấy giảm biểu hiện HLA-DR trên BCĐoN ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết/sốc nhiễm khuẩn (NKH/SNK) có liên quan đến kết cục xấu. Mục tiêu: Khảo sát biểu hiện cũng như đánh giá vai trò tiên lượng của HLA-DR trên BCĐoN ở bệnh nhân NKH/SNK. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu quan sát hồi cứu trên các bệnh nhân nhập khoa ICU - bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 01/2019 - 02/2020, được chẩn đoán NKH/SNK (theo tiêu chuẩn SCCM 2016) và được thực hiện xét nghiệm HLA-DR trên BCĐoN bằng kỹ thuật Flow Cytometry tại thời điểm T0 và T48. Kết quả: 55 bệnh nhân NKH/SNK được đưa vào nghiên cứu gồm 24 trường hợp sống và 31 trường hợp tử vong. HLA-DR trên BCĐoN tại T0 và T48 có giá trị lần lượt là 2433 (1439 – 3838) phân tử/tế bào và 2347 (1449 – 4094) phân tử/tế bào. HLA-DR T48 ở nhóm tử vong là 1759,5 (1216,5 – 3320) phân tử/tế bào thấp hơn nhóm sống 3240 (1984 – 5248) phân tử/tế bào (p = 0,023). HLA-DR T48 có khả năng tiên lượng tử vong với AUC= 0,679, ngưỡng cắt 1964 phân tử/tế bào cho độ nhạy 77,4%, độ đặc hiệu 62,5%, giá trị tiên đoán dương 72,7% và giá trị tiên đoán âm 68,2%. Kết luận: Giảm biểu hiện HLA-DR trên BCĐoN liên quan với tiên lượng xấu, tăng tỷ lệ tử vong. HLA- DR T48 có khả năng tiên lượng tử vong với AUC = 0,679. Tại ngưỡng cắt 1964 phân tử/tế bào cho độ nhạy và độ đặc hiệu ở mức độ khá. Từ khóa: nhiễm khuẩn huyết, tình trạng ức chế miễn dịch, HLA-DR ABSTRACT THE VALUE OF HLA-DR EXPRESSION ON MONOCYTE IN SEPSIS AND SEPTIC SHOCK Thai Minh Canh, Pham Thi Ngoc Thao, Pham Minh Huy, Nguyen Ly Minh Duy, Nguyen Thi Thanh Trang, Nguyen Ba Duy, Huynh Thi Thu Hien * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Vol. 25 - No 1- 2021: Background: HLA-DR on monocyte has the function of presenting antigen for T CD4+ cells, many studies showed that a decrease in HLA-DR expression on monocyte in sepsis/septic shock was related to poor outcome. Objectives: To observe the expressionlevel of HLA-DR on monocyte and the correlation with prognosis in sepsis and septic shock. Method: A retrospective observational study was conducted on sepsis/septic shock patients (defined as criteria of SCCM 2016) admitted to ICU Department – Cho Ray hospital from January 2019 to February 2020 and were tested to measure the HLA-DR expression levelby Flow Cytometry technique on the 1st day and the 3rd day after admission. Bộ môn Hồi sức - Cấp cứu - Chống độc, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh 1 Khoa Hồi sức Cấp cứu, Bệnh viện Chợ Rẫy 2 Tác giả liên lạc: BS.Thái Minh Cảnh ĐT: 0386654373 Email:minhcanhump@gmail.com 84 Chuyên Đề Hồi Sức Cấp Cứu – Nhiễm
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 1 * 2021 Result: 55 patientswere enrolled, including 24 patients in the survival group and 31 patients in the death group. The value of HLA-DR expression on monocyte at T0 and T48 was 2433 (1439 – 3838) molecules/cell and 2347 (1449 – 4094) molecules/cell, respectively. The death group had a significantly lower HLA-DR expression than the survivor group (p = 0.023) at T48, which was 1759.5 (1216.5 –3320) molecules/cell and 3240 (1984 – 5248) molecules/cell, respectively. HLA-DR T48 had the ability to predict mortality in sepsis/septic shock with AUC = 0.679. The cut-off of 1964 molecules/cell showed the sensitivity 77.4%, the specificity 62.5%, the PPV 72.7% and the NPV 68.2%. Conclusion: The decrease in HLA-DR expression on monocyte is related to poor prognosis and mortality in sepsis/septic shock. HLA-DR T48 has the ability to predict mortality with AUC = 0.679, the cut-off of 1964 molecules/cell showsthe mean sensitivity and specificity. Key words: sepsis, immunosuppression, HLA-DR expression ĐẶT VẤN ĐỀ bệnh nhân NKH, BCĐoN giảm biểu hiện HLA- DR phản ánh tình trạng ức chế miễn dịch của cơ Nhiễm khuẩn huyết (NKH) và sốc nhiễm thể. Cho đến nay, nhiều công trình nghiên cứu khuẩn (SNK) là một trong những nguyên nhân về HLA-DR trên BCĐoN ở bệnh nhân NKH đã tử vong hàng đầu ở bệnh nhân nằm hồi sức(1). được công bố, tuy nhiên, các kết quả còn trái Chậm trễ chẩn đoán làm tổn thương đa cơ quan, ngược nhau(2). Dó đó, chúng tôi thực hiện đề tài dẫn đến kết cục xấu và tăng chi phí điều trị. Tuy này nhằm khảo sát biểu hiện cũng như đánh giá nhiên, việc chẩn đoán và tiên lượng bệnh còn vai trò tiên lượng của HLA-DR trên BCĐoN ở gặp nhiều thách thức. Do đó, cần có một chỉ dấu bệnh nhân NKH/SNK. sinh học với độ nhạy, độ đặc hiệu cao để góp phần chẩn đoán sớm cũng như giúp tiên lượng ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU bệnh chính xác. Đối tượng nghiên cứu Trước đây, NKH được xem là tình trạng đáp Chọn các bệnh nhân nhập ICU được chẩn ứng viêm quá mức, kéo dài của cơ thể. Tuy đoán NKH/SNK (theo tiêu chuẩn SCCM 2016) nhiên, sự hiểu biết rõ hơn về cơ chế bệnh sinh trong thời gian từ tháng 01/2019 - 02/2020 và hiện nay cho thấy NKH gồm 2 quá trình phức được thực hiện xét nghiệm HLA-DR trên tạp diễn ra song song, bao gồm giai đoạn đáp BCĐoN bằng kỹ thuật Flow Cytometry. ứng viêm hệ thống (SIRS) và đáp ứng kháng Tiêu chuẩn loại trừ viêm bù trừ (CARS). Giai đoạn CARS liên quan Dưới 18 tuổi, mang thai, bệnh lý ác tính, suy với tình trạng ức chế miễn dịch, đặc trưng bởi thận mạn giai đoạn cuối, xơ gan Child C, bệnh giảm chức năng tế bào đơn nhân, sản sinh các phổi tắc nghẽn mạn tính nhóm D, thời gian nằm yếu tố trung gian kháng viêm và sự điều hòa ICU dưới 48 giờ. xuống của đáp ứng viêm. Giảm chức năng tế Phương pháp nghiên cứu bào đơn nhân biểu hiện bằng giảm phóng thích các chất oxy hóa, giảm trình diện kháng nguyên Thiết kế nghiên cứu và giảm biểu hiện HLA-DR. Nghiên cứu quan sát hồi cứu. HLA-DR là một phần của kháng nguyên Các bước tiến hành phức hợp phù hợp mô chính lớp II, nằm trên Chúng tôi ghi nhận các thông tin tuổi, giới, nhiễm sắc thể số 6, có chức năng trình diện bệnh nền, ổ nhiễm, điểm APACHE II, điểm kháng nguyên đã được xử lí cho tế bào T CD4+ SOFA, kết quả vi sinh, các kết quả xét nghiệm để khởi động đáp ứng miễn dịch đặc hiệu giúp thường quy và giá trị HLA-DR tại thời điểm T0 đào thải các tác nhân gây bệnh. Ở người khỏe và T48. Kết cục chính là tử vong tại ICU. Ngoài mạnh, BCĐoN biểu hiện hơn 90% HLA-DR. Ở ra, còn ghi nhận các kết cục khác như thời gian Chuyên Đề Hồi Sức Cấp Cứu – Nhiễm 85
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 1 * 2021 Nghiên cứu Y học thở máy, thời gian nằm ICU và thời gian nằm viện. nhập ICU, dân số nghiên cứu có điểm APACHE Các biến số chính II trung vị là 22 (17–27) và điểm SOFA trung vị là 9 (7–12). Không có sự khác biệt về tuổi, giới tính, HLA-DR T0 (phân tử/tế bào) là biến liên tục, bệnh nền, điểm APACHE II và điểm SOFA tại giá trị HLA-DR trên BCĐoN trong 24 giờ đầu thời điểm T0 giữa nhóm sống và nhóm tử vong. nằm ICU; HLA-DR T48 (phân tử/tế bào) là biến Sau 48 giờ nằm ICU, dân số nghiên cứu có điểm liên tục, giá trị HLA-DR trên BCĐoN sau 48 giờ SOFA T48 trung vị là 7 (4–11), trong đó, nhóm tử nằm ICU; tử vong tại ICU là biến nhị phân, gồm vong có điểm SOFA T48 cao hơn so với nhóm 2 giá trị sống và tử vong; nếu bệnh nặng, thân sống với giá trị lần lượt là 11 (7,5–13,5) và 6 (3–8), nhân xin đưa về thì được xem là tử vong tại ICU. p
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 1 * 2021 Tương quan giữa HLA-DR trên BCĐoN với các HLA-DR T48 có khả năng tiên lượng tử vong thang điểm đánh giá độ nặng tốt hơn HLA-DR T0 và ΔHLA-DR với Tại thời điểm nhập ICU, giá trị HLA-DR AUC=0,679 (KTC 95%, 0,540–0,799). Tại ngưỡng không có mối tương quan với điểm APACHE II cắt 1964 phân tử/tế bào, HLA-DR T48 có khả và điểm SOFA T0 (Bảng 3, Hình 1). năng tiên lượng tử vong với độ nhạy 77,4%, độ Bảng 3: Tương quan giữa HLA-DR với điểm đặc hiệu 62,5%, giá trị tiên đoán dương 72,7% và APACHE II và SOFA tại thời điểm T0 giá trị tiên đoán âm 68,2% (Bảng 4, Hình 2). Hệ số tương quan r Giá trị p Bảng 4: Giá trị tiên lượng tử vong của HLA-DR HLA-DR T0 APACHE II -0,2 0,140 trên BCĐoN HLA-DR T0 SOFA T0 -0,24 0,081 Khoảng tin cậy AUC Kiểm định Spearman 95% HLA-DR T0 (phân tử/tế bào) 0,581 0,440 – 0,712 HLA-DR T48 (phân tử/tế bào) 0,679 0,540 – 0,799 r = -0,31, p = 0,021 ΔHLA-DR (phân tử/tế bào) 0,620 0,479 – 0,747 Các yếu tố ảnh hưởng đến tử vong Phân tích hồi quy logistic đơn biến cho thấy điểm APACHE II >25, điểm SOFA T48 >8 và giá trị HLA-DR T48 2) 2,95 0,95-9,12 0,061 tại thời điểm T48 APACHE II >25 3,71 1,06-13,0 0,040 Giá trị tiên lượng tử vong của HLA-DR trên BCĐoN SOFA T0 >8 2,28 0,74-7,03 0,153 SOFA T48 >8 15,6 4,12-59,0 2 (mmol/L) 1,59 0,95-2,67 0,081 Bảng 6: Phân tích hồi quy logistic đa biến các yếu tố ảnh hưởng tử vong tại T48 Biến số OR KTC 95% Giá trị p CCI >2 5,75 1,10 -29,80 0,037 SOFA T48 >8 20,09 3,45-117,09 0,001 HLA-DR T48 2 (mmol/L) 0,81 0,13-5,03 0,828 Hình 2: Đường cong ROC của HLA-DR T48, SOFA Phân tích hồi quy logistic đa biến cho thấy T48, PCT T48 và Lactate T48 trong tiên lượng tử vong bệnh nền (CCI >2), điểm SOFA T48 >8 và giá trị Chuyên Đề Hồi Sức Cấp Cứu – Nhiễm 87
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 1 * 2021 Nghiên cứu Y học HLA-DR T48 15000 trung bình của bệnh nhân NKH trên thế giới phân tử/tế bào, khi HLA-DR 2 thì nguy cơ tử vong giả chia mẫu nghiên cứu thành 2 nhóm, gồm tăng 6 lần (p=0,037). Dân số nghiên cứu của nhóm có biểu hiện HLA-DR trên BCĐoN >30% chúng tôi có điểm APACHE II trung vị 22 (17– và ≤30%, kết quả cho thấy không có sự khác biệt 37) và điểm SOFA T0 trung vị 9 (7–12), gần về điểm APACHE II giữa 2 nhóm (p=0,36)(7). tương đồng với các nghiên cứu trước đây về Ngược lại, nghiên cứu của Wang J (2018) cho NKH như nghiên cứu của tác giả Phạm Thị thấy HLA-DR có mối tương quan nghịch, mạnh Ngọc Thảo (2011)(4). Điểm SOFA T48 trong với điểm APACHE II (r=-0,91, p=0,032)(8). Chúng nghiên cứu của chúng tôi là 7 (4–11), trong đó, tôi ghi nhận HLA-DR T48 có mối tương quan nhóm tử vong có điểm SOFA T48 là 11 (7,5–13,5) nghịch với SOFA T48, tuy nhiên, mối tương cao hơn nhóm sống là 6 (3–8) với p 8 thì tăng nguy cơ tử vongkhoảng 20 lần Giá trị của HLA-DR đã được nghiên cứu khá (p=0,001). nhiều, hầu hết các tác giả đều thừa nhận có sự HLA-DR là một phần của kháng nguyên giảm biểu hiện HLA-DR trên BCĐoN ở bệnh phức hợp phù hợp mô chính lớp II, nằm trên nhân NKH, đặc biệt ở nhóm tử vong. Chúng tôi nhánh ngắn nhiễm sắc thể số 6 và có chức năng ghi nhận HLA-DR T48 ở nhóm tử vong thấp trình diện các chuỗi polypeptid đã được xử lý hơn nhóm sống (p=0,023). Mô hình hồi quy cho tế bào lympho T. Ở người khoẻ mạnh, logistic cho thấy HLA-DR T48 là một yếu tố tiên BCĐoN biểu hiện >90% HLA-DR. Trong NKH, đoán tử vong, khi HLA-DR T48
Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 1 * 2021 62,5%, giá trị tiên đoán dương 72,7% và giá trị bình thường hoặc tăng. Ngược lại, khi quá trình tiên đoán âm 68,2%. Nghiên cứu của Wang J kháng viêm ưu thế, có hiện tượng ức chế sản (2018) ghi nhận HLA-DR có khả năng tiên lượng xuất các hóa chất trung gian trợ viêm, cơ thể bắt tử vong với AUC=0,91, độ nhạy 83,5% và độ đặc đầu gia tăng sản sinh các hóa chất trung gian hiệu 82%(8). Nghiên cứu của Genel F (2010) trên kháng viêm(12). Nhiều giả thuyết cho rằng chính trẻ sơ sinh NKH muộn cho thấy có hiện tượng giai đoạn kháng viêm bù trừ này khiến các tế giảm biểu hiện HLA-DR ở nhóm tử vong so với bào đơn nhân giảm biểu hiện HLA-DR dẫn đến nhóm sống, với giá trị lần lượt là 16,6% và 45,2% hiện tượng bất hoạt và rối loạn chức năng. (p
Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 25 * Số 1 * 2021 Nghiên cứu Y học 9. Genel F (2010). Monocyte HLA-DR expression as predictor of 12. Haveman J (1999). The central role of monocytes in the poor outcome in neonates with late onset neonatal sepsis. pathogenesis of sepsis: consequences for immunomonitoring Journal of Infection, 60(3):224-228. and treatment. Netherlands Journal of Medicine, 55(3):132-141. 10. Oczenski W, Krenn H (2003). HLA-DR as a marker for increased risk for systemic inflammation and septic complications after Ngày nhận bài báo: 28/11/2020 cardiac surgery. Intensive Care Medicine, 29(8):1253-1257. 11. Ng PC (2006). Quantitative measurement of monocyte HLA-DR Ngày nhận phản biện nhận xét bài báo: 06/12/2020 expression in the identification of early-onset neonatal infection. Ngày bài báo được đăng: 01/03/2021 Neonatology, 89(2):75-81. 90 Chuyên Đề Hồi Sức Cấp Cứu – Nhiễm