Vận dụng marketing địa phương trong thu hút FDI: Kinh nghiệm của một số địa phương điển hình và bài học tham khảo cho tỉnh Bình Định

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của bài viết "Vận dụng marketing địa phương trong thu hút FDI: Kinh nghiệm của một số địa phương điển hình và bài học tham khảo cho tỉnh Bình Định" là tập trung khía cạnh marketing diễn giải khi vận dụng thu hút FDI, giới thiệu kinh nghiệm từ một số địa phương điển hình và đưa ra một số bài học tham khảo vận dụng marketing địa phương trong thu hút FDI.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Vận dụng marketing địa phương trong thu hút FDI: Kinh nghiệm của một số địa phương điển hình và bài học tham khảo cho tỉnh Bình Định

VẬN DỤNG MARKETING ĐỊA PHƯƠNG TRONG THU HÚT FDI: KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ ĐỊA PHƯƠNG ĐIỂN HÌNH VÀ BÀI HỌC THAM KHẢO CHO TỈNH BÌNH ĐỊNH ThS. Ngô Thị Thanh Thúy1, ThS. Trần Lê Diệu Linh2 (1),(2) Trường Đại học Quy Nhơn Tóm tắt: Trong xu hướng toàn cầu hóa, đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đóng một vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế của một quốc gia nói chung, của một địa phương nói riêng. Điều này tạo sự cạnh tranh giữa các địa phương, quốc gia trong việc thu hút ngồn vốn FDI để phát triển kinh tế xã hội. Không ngoài mục tiêu đó, Bình Định cũng đang nổ lực thu hút nguồn vốn này. Tuy nhiên, cho đến cuối năm 2016, Bình Định chỉ mới thu hút được 66 dự án với tổng vốn đăng ký 541,7 triệu USD (thấp nhất trong 5 tỉnh, thành thuộc vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung). Trong khi đó, rất nhiều địa phương khác trong nước rất thành công trong việc thu hút FDI. Việc nghiên cứu kinh nghiệm từ các địa phương sẽ góp phần giúp cho Bình Định có những bài học qúy báu cho việc thu hút FDI. Mục tiêu của bài viết này, nhóm tác giả tập trung khía cạnh marketing diễn giải khi vận dụng thu hút FDI, giới thiệu kinh nghiệm từ một số địa phương điển hình và đưa ra một số bài học tham khảo vận dụng marketing địa phương trong thu hút FDI. Từ khóa: Marketing địa phương, thu hút FDI. 1. Marketing địa phương dưới góc độ thu hút FDI 1.1. Môt số khái niệm 1.1.1. Marketing địa phương Marketing địa phương hay còn gọi là tiếp thị địa phương, tuy nhiên, thuật ngữ bằng tiếng Việt không thể hiện đầy đủ nội dung nên việc sử dụng từ gốc “marketing” tương đối phổ biến. Theo Philip Kotler (2004), “Marketing địa phương được định nghĩa là việc thiết kế hình tượng của một địa phương để thỏa mãn nhu cầu của những thị trường mục tiêu. Điều này thành công khi người dân, các doanh nghiệp, chính quyền địa phương sẵn lòng hợp tác với nhà đầu tư”. Bản chất của marketing địa phương là các hoạt động của chủ thể địa phương tác động lên đối tượng khách hàng mục tiêu. Đó chính là những chương trình, công cụ marketing mà mỗi địa phương sử dụng nhằm chủ động tạo ra những sản phẩm lãnh thổ có giá trị để thu hút sự chú ý của khách hàng. 1.1.2. Thu hút FDI Theo Nguyễn Ngọc Anh (2014), thu hút FDI được diễn đạt trên 2 phương diện cụ thể như sau: Trên phương diện “hành động” của nước chủ nhà, thu hút FDI đựợc hiểu là tập hợp các hành động, chính sách của chính quyền nước chủ nhà nhằm gia tăng sự hấp dẫn của một địa điểm đầu tư, kích thích nhà đầu tư nước ngoài đưa ra quyết định bỏ vốn đầu tư, từ đó làm gia tăng dòng chảy FDI vào một địa phương, quốc gia đựợc biểu hiện thông qua số lựợng, giá trị giao dịch của hợp đồng FDI đăng ký, thực hiện trong một thời kỳ nhất định. Trên phương diện “ hành vi ”của nhà đầu tư, thu hút FDI được hiểu là sự hấp dẫn của một địa điểm đầu tư, kích thích nhà đầu tư nước ngoài hình thành ý định và thực hiện hành vi ra quyết định lựa chọn địa điểm đầu tư, từ đó làm gia tăng dòng chảy FDI vào một địa phương, quốc gia được biểu hiện thông qua số lượng, giá trị giao dịch của hợp đồng FDI đăng ký, thực hiện trong một thời kỳ nhất định. 1.1.3. Marketing địa phương dưới góc độ thu hút FDI Theo Nguyễn Đức Hải (2013), Marketing địa phương trong thu hút FDI là những chính sách, giải pháp, hoạt động của chính quyền, tổ chức, người dân nhằm hiểu biết và thỏa mãn nhu , 263
cầu, mong muốn của nhà đầu tư nước ngoài, qua đó, thu hút nhiều dự án đầu tư vào một địa phương. Như vậy, trên quan điểm marketing trong thu hút FDI, nhà đầu tư đến với địa phương là những ích lợi thực tế mà học nhận được từ môi trường đầu tư của địa phương. Do đó, chính quyền địa phương cần am hiểu và giải quyết các yếu cầu thoả đáng đối với các doanh nghiệp FDI và sử dụng chính sách phù hợp để thu hút nguồn vốn này. 1.2. Nội dung của hoạt động marketing địa phương trong thu hút FDI 1.2.1. Nhận dạng địa phương từ góc nhìn tương quan về vị thế kinh tế Thứ nhất, cần tìm hiểu được đặc tính hiện trạng kinh tế địa phương về vị trí địa lý kinh tế và lịch sử hình thành nền kinh tế địa phương bởi vì việc phân bố các hoạt động kinh tế chịu ảnh hưởng của rất nhiều yếu tố: môi trường, xã hội, chính trị, lịch sử, v.v... Địa chất của mỗi vùng còn có thể ảnh hưởng tới tính sẵn có của nguồn lực, địa hình, chi phí vận tải, và chất lượng đất từ đó tác động tới các hoạt động kinh tế. Khí hậu có thể ảnh hưởng tới tính sẵn có của nguồn lực (như lâm sản) và quy hoạch vùng nông nghiệp. Các thể chế xã hội và chính trị đặc thù của một khu vực cũng có ảnh hưởng không nhỏ tới những quyết định kinh tế. Thứ hai, xác định vị thế của địa phương đối với vùng xung quanh, bao gồm các đặc điểm về: vị trí địa lý và các điều kiện tự nhiên; quy mô và tiềm năng phát triển; nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao; cơ sở hạ tầng vật chất và cơ sở hạ tầng xã hội; tài nguyên văn hóa - tinh thần; y tế và giáo dục và lợi thế về vị thế chính trị - xã hội. Thứ tư, xác định đối tượng liên kết vùng nhằm thay đổi vị thế có lợi cho địa phương. Tập trung thu hút được các dự án phát triển phù hợp với chiến lược mà địa phương đề ra. Những dự án như vậy thường tạo ra những mối liên kết phụ trợ có giá trị lan tỏa rất lớn. Thứ năm, địa phương đã đề ra một hướng phát triển toàn diện cho tương lai. Việc này tạo ra một lực đẩy vô cùng quan trọng cho địa phương khi mà ngày càng có nhiều quốc gia hay địa phương đạt được những kết quả ấn tượng từ các chiến lược phát triển hiệu quả. Khi cơ quan nhà nước đề ra một hướng phát triển hợp lý, phù hợp với khả năng nền kinh tế địa phương thì không khí đổi mới sẽ tạo đà phát triển cho đất nước. 1.2.2. Xây dựng nội dung sản phẩm cho công tác marketing địa phương Sản phẩm cho công tác marketing địa phương không phải là chính sách đầu tư hay lợi ích của chính sách mà là môi trường đầu tư (diễn đàn Sáng kiến chung Việt - Nhật , 2003). Do đó, để tạo lập ra môi trường đầu tư hấp dẫn, cần có một kế hoạch tổng hợp đồng bộ giới thiệu về một địa phương với những đặc điểm nổi bật, các ưu thế hiện có và viễn cảnh phát triển lâu dài của địa phương đó nhằm thu hút các nhà đầu tư đến và tìm hiểu cơ hội đầu tư. 1.2.3. Xác định thị trường mục tiêu Bảng 1. Yếu tố hấp dẫn cứng và mềm Yếu tố cứng Yếu tố mềm  Ổn định kinh tế  Chất lượng lao động  Năng suất  Quan hệ giữa con người  Chi phí  Phong cách quản trị  Dịch vụ và mạng lưới hỗ trợ địa  Sự năng động và nhiệt tình phương  Tính chuyên nghiệp khi tiếp xúc với thị  Cơ sở hạ tầng thông tin liên lạc trường  Địa điểm chiến lược  Tinh thần sáng tạo trong kinh doanh  Chính sách đầu tư Nguồn: Philip Koler (2004) Thị trường mục tiêu bắt đầu đặt ra những nhu cầu ngày càng lớn cho các nhà marketing địa phương khi mà các doanh nghiệp ngày càng trở nên chuyên nghiệp trong việc tìm kiếm và lựa chọn địa phương thích hợp. Để thỏa mãn nhu cầu của những doanh nghiệp đang tìm kiếm địa điểm đầu tư, các địa phương cần dùng nhiều công cụ như: tổ chức hội thảo , 264
về đầu tư, thực hiện tiếp thị lưu động cho những thị trường mục tiêu ưu tiên hàng đầu, thiết lập các cơ quan hỗ trợ đầu tư hướng nội với dịch vụ miễn phí. Những đơn vị của địa phương đóng ở nước ngoài như phòng thương mại nước ngoài cũng cần tổ chức các dịch vụ tư vấn địa điểm chuyên biệt. Dịch vụ bao gồm phát triển vị trí chiến lược, đánh giá thị trường lao động, so sánh điều kiện và chi phí hoạt động, so sánh thuế kinh doanh, nghiên cứu bất động sản, đánh giá các hình thức khuyến khích, đàm phán và ngay cả quản lý dự án tái lập địa điểm kinh doanh. Về nguyên tắc, doanh nghiệp đánh giá các địa phương là những địa điểm tiềm năng sau khi xem xét các yếu tố xác định môi trường kinh doanh chung của một địa phương. Những chỉ báo này là “yếu tố thu hút”, và chúng có thể được chia ra thành loại “cứng” và “mềm” (xem bảng 1). Sau khi đã xác định được thị trường mục tiêu là lĩnh vực kinh doanh, công nghiệp,… từ các nhà đầu tư nước ngoài, thì các nhà đầu tư nước ngoài cần được phân loại. Việc phân loại có thể dựa trên các tiêu thức như quốc tịch của nhà đầu tư, ngành kinh doanh, dạng công ty (đa quốc gia hay không phải đa quốc gia), chiến lược theo đuổi (khai thác thị trường nội địa hay khai thác thị trường quốc tế). Chính quyền địa phương không thể lúc nào cũng làm hài lòng tất cả các nhà đầu tư. Lợi ích của môi trường đầu tư cần tập trung vào các nhà đầu tư mục tiêu cũng cần phải xác định một cách chi tiết hơn nữa. 1.2.4. Các công cụ của marketing địa phương Địa phương là một vùng có đặc tính địa lý vị trí cố định, không di chuyển được nên chỉ tiếp thị bằng cách: Quảng bá hình ảnh bằng các phương tiện thông tin, truyền thông, các sự kiện, các sản phẩm hàng hóa của địa phương đó. Các hoạt động này của địa phương địa phương cần xây dựng phù hợp, trợ giúp thông điệp về định vị và quảng bá hình ảnh của địa phương. 2. Kinh nghiệm vận dụng Marketing địa phương của một số địa phương điển hình trong thu hút FDI 2.1. Kinh nghiệm của Thành phố Hồ Chí Minh Để có được kết quả đứng đầu cả nước về số lượng vốn FDI thu hút được, một trong những thành công mà Thành phố Hồ Chí Minh đạt được chính là kinh nghiệm về cải thiện môi trường đầu tư và đổi mới cách thức xúc tiến đầu tư trong thu hút nguồn vốn FDI. Cụ thể: - Đối với cải thiện môi trường đầu tư: Chính quyền địa phương xem cải cách thủ tục hành chính là mục tiêu quan trọng hàng đầu. Thành lập các Ban Quản lý theo lĩnh vực hoạt động đã phát huy vai trò tham mưu cho UBND Thành phố để xây dựng các chính sách thẩm định dự án đầu tư, thu hút đầu tư linh hoạt, từ đó nâng cao chất lượng cung cấp thông tin, hướng dẫn và giải quyết theo cơ chế “một cửa”, rút ngắn thời gian cấp giấy phép, giấy chứng nhận đầu tư cho các nhà đầu tư. Nhờ vị trí đắc địa, cộng thêm những lợi thế và đầu tư hạ tầng tốt về hệ thống cảng biển, cảng hàng không... Tập trung huy động nguồn vốn đầu tư cơ sở hạ tầng. Mạnh dạn triển khai các hình thức đầu tư theo hợp đồng BOT, BT, BTO ở nhiều dự án quan trọng. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương cũng quan tâm đầu tư, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, nhất là nhân lực trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao. Đây chính là một trong những lợi thế cạnh tranh của Thành phố trong thu hút FDI. - Đổi mới cách thức và nâng cao chất lượng xúc tiến đầu tư trong thu hút FDI theo hình thức lựa chọn và mời gọi nhà đầu tư theo định hướng. Cụ thể là địa phương chủ động phối hợp với các tổ chức, cơ quan ngoại giao, tham tán thương mại Việt Nam ở nước ngoài để phân loại, nghiên cứu kỹ các đối tác nước ngoài có nhu cầu hoặc quan tâm đến việc dịch chuyển đầu tư vào Việt Nam. Sau đó, không chỉ dừng ở việc tiếp cận, giới thiệu mà phải liên tục tiếp cận, tìm hiểu nhu cầu của nhà đầu tư, nhất là những đối tác đầu tư lớn, và vận động đầu tư thông qua những mối quan hệ cá nhân, tổ chức có uy tín. Bên cạnh đó, địa phương còn tăng cường xúc tiến tại chỗ để các dự án gần hết hạn đầu tư tiếp tục mở rộng hoạt động, đặc biệt là hai nhà đầu tư lớn Hàn Quốc và Nhật Bản. , 265
2.2. Kinh nghiệm của tỉnh Bình Dương Chìa khóa cho việc thành công trong thu hút FDI ở Bình Dương là chính sách sản phẩm địa phương, tạo ra môi trường kinh doanh năng động, và luôn nổ lực cải thiện môi trường đầu tư của địa phương. Với mục tiêu đó, năm 2016, tỉnh đã vươn lên đứng trong tóp đầu theo bảng xếp hạng Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) với số điểm 63,57, đứng thứ tư cả nước trong bảng xếp hạng. Tính đến tháng 12/2016, Bình Dương đã thu hút 3.050 dự án FDI với tổng số vốn 26.599,7 triệu USD, đứng thứ nhì cả nước về lượng vốn FDI thu hút được, sau Thành phố Hồ Chí Minh. Ban quản lý các khu công nghiệp (KCN) tỉnh Bình Dương xem giải pháp xúc tiến đầu tư là giải pháp quan trọng hàng đầu nhằm thu hút FDI hiệu quả. Với các KCN có thu hút đầu tư cao như Mỹ Phước, Việt Hương, Đồng An… công tác XTĐT thực hiện rất bài bản và tiến hành thường xuyên, vừa mời gọi, vừa giới thiệu đi đôi với hoàn chỉnh cơ sở hạ tầng cho sản xuất, sinh hoạt và dịch vụ liên quan. Hiện nay, Bình Dương đã có hệ thống cơ sở hạ tầng công nghiệp – đô thị hiện đại, mang tính kết nối cao, bảo đảm các tiêu chuẩn quốc tế. Bên cạnh đó, địa phương cũng rất quan tâm đến các doanh nghiệp đã đầu tư (khâu sau đầu tư) . Thông qua các doanh nghiệp này, là cầu nối tốt để Bình Dương có thể thu hút thêm được những những nhà đầu tư mới (Lê Thẩm, 2013). Lãnh đạo các cấp của tỉnh luôn quan tâm đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN. UBND tỉnh Bình Dương thường xuyên tổ chức các buổi đối thoại, gặp gỡ DN để lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và kiến nghị của doanh nghiệp để xem xét, giải quyết thấu đáo. Mối quan hệ này không chỉ mang tính hành chính, mà còn thể hiện sự quan tâm, tạo niềm tin cho doanh nghiệp an tâm đầu tư (Đức Hải, 2013) 2.3. Kinh nghiệm của tỉnh Đồng Nai Nằm vào trung tâm vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và là một trong ba góc nhọn của tam giác phát triển là Thành Phố Hồ Chí Minh – Bình Dương – Đồng Nai. Đồng Nai cũng là vùng trũng thu hút FDI sau Thành phố Hồ Chí Minh và Bình Dương. Kết quả có được là nhờ chính sách thu hút và hỗ trợ đầu tư tốt của địa phương. Cụ thể: - Với chính sách phát triển ngành công nghiệp phụ trợ và ngành công nghệ cao. Chính quyền tỉnh đã đưa ra nhiều ưu đãi. Về đất đai, một dự án đầu tư công nghệ cao, được miễn tiền thuế đất 11 năm sau khi dự án bắt đầu đi vào hoạt động. Về thuế, được hưởng thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong 15 năm sau khi được miễn thuế 4 năm và giảm 50% thuế cho 9 năm tiếp theo. Bên cạnh đó, việc chú trọng thu hút và phát triển công nghiệp hỗ trợ, địa phương tổ chức thành lập các phân khu công nghiệp hỗ trợ nhằm tạo nguồn nguyên liệu dồi dào ngay tại địa phương. Đây cũng chính là sức hút đối với các nhà đầu tư. - Địa phương coi trọng khâu xúc tiến đầu tư tại chỗ và đặc biệt xác định khách hàng tiềm năng, trong đó có Nhật Bản, Hàn Quốc, được chú trọng kêu gọi đầu tư vào các dự án công nghệ cao, công nghiệp phụ trợ, bảo tồn năng lượng, chế biến nông sản và sản xuất công nghiệp. Hằng năm, Ủy ban nhân dân tỉnh thường tổ chức các cuộc gặp gỡ, đối thoại với các nhà đầu tư FDI. Đây là một trong những nỗ lực của chính quyền tỉnh nhằm trao đổi thông tin, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, qua đó tạo hình ảnh môi trường đầu tư thân thiện, hấp dẫn. - Bên cạnh đó, hạ tầng mềm và dịch vụ hỗ trợ luôn được quan tâm bên cạnh các ưu đãi theo quy định của pháp luật. Đó chính là nâng cao chất lượng dịch vụ cũng như đáp ứng tối đa nhu cầu của khách hàng. Điều này lý giải tại sao một KCN Xuân Lộc tại miền núi của địa phương cũng đạt được hiệu quả thu hút đầu tư tốt đến vậy. 2.4. Kinh nghiệm của thành phố Đà Nẵng Đà Nẵng là địa phương dẫn đầu thu hút FDI ở vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung với những kinh nghiệm như sau: - Chương trình xúc tiến đầu tư mang sắc thái riêng thông qua xây dựng thương hiệu địa phương về phát triển dịch vụ du lịch; lựa chọn và mời đầu tư thông qua liên hệ trực tiếp tới , 266
các nhà đầu tư tiềm năng; chuyển đến các nhà đầu tư thông điệp định vị của Đà Nẵng, các chính sách cải thiện môi trường đầu tư, tập trung vào những điểm mạnh, những lợi thế và những điểm mang tính khác biệt của thành phố Đà Nẵng. Song song với điều này, các dự án đầu tư được xác định trước vị trí và các điều kiện cần thiết giúp nhà đầu tư dễ dàng khảo sát thực địa và đưa ra quyết định đầu tư. Kết hợp với xúc tiến đầu tư mới, dịch vụ hỗ trợ sau đầu tư và xúc tiến đầu tư tại chỗ cũng được Đà Nẵng quan tâm giúp cho nhà đầu tư triển khai dự án một cách thuận lợi. Bên cạnh hoạt động xúc tiến thương mại và quảng bá thông tin trong thu hút FDI trọng tâm vào các lĩnh dịch vụ du lịch cao cấp thì lĩnh vực đầu tư công nghệ cao, công nghiệp phụ trụ không gây ô nhiễm môi trường cũng được địa phương quan tâm. - Phát huy vai trò chính quyền địa phương trong việc nổ lực cải thiện môi trường kinh doanh của Đà Nẵng. Bằng chứng là chỉ số năng lực cạnh tranh cấp địa của Đà Nẵng luôn dẫn đầu cả nước trong nhiều năm liền. Bên cạnh đó, chính quyền địa phương đã xây dựng hệ thống tài chính hạn chế thiên vị cho các doanh nghiệp nhà nước, tạo sân chơi bình đẳng cho doanh nghiệp tư nhân. - Liên kết vùng trong phát triển kinh tế trên cơ sở lợi thế cạnh tranh cũng tạo ra lực hút và sức hấp dẫn đối với nguồn vốn FDI. Với vai trò trung tâm dịch vụ vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung kết hợp với nổ lực phát triển cơ sở hạ tầng đồng bộ và hoàn chỉnh, Đà Nẵng có lợi thế trong việc liên kết phát triển dịch vụ công nghiệp với các tỉnh trong vùng, đặc biệt là kết nối hoạt động du lịch với các trung tâm du lịch khác trong vùng như Hội An và Huế... 3. Tình hình thu hút FDI và vận dụng marketing địa phương trong thu hút FDI của tỉnh Bình Định 3.1. Tình hình thu hút FDI tại tỉnh Bình Định Bảng 2. Tình hình thu hút FDI của tỉnh Bình Định giai đoạn 2011 - 2016 Năm 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Số dự án 8 4 6 8 6 10 Vốn đăng kí (Triệu USD) 82,134 18,800 22,183 32,195 43,076 84,099 Nguồn: Sở KH&ĐT Bình Định Qua bảng 2, cho thấy 6 năm gần đây tỉnh Bình Định đã thu hút đáng kể số lượng các dự án FDI khi có tổng số 42 dự án mới với tổng vốn đăng ký 282,49 triệu USD. Như vậy, đối với một địa phương như Bình Định, việc thu hút được số lượng các dự án FDI như trên là điều đáng khích lệ, cho thấy sự cố gắng, nỗ lực rất lớn của chính quyền địa phương trong việc cải thiện cơ sở hạ tầng, điều chỉnh sửa đổi, bổ sung một số chính sách khuyến khích, ưu đãi nhà đầu tư, cải cách thủ tục hành chính thông qua cơ chế “một cửa liên thông” trong công thu hút các dự án FDI vào Bình Định. Đvt: Triệu USD (Nguồn: Tổng cục thống kê. Lũy kế các dự án còn hiệu lực đến ngày 31/12/2016). Hình 3.1: FDI tỉnh Bình Định và các tỉnh, thành vùng kinh tế trọng điểm miền Trung Tuy nhiên nếu chúng ta thử so sánh với các tỉnh thuộc khu kinh tế trọng điểm miền Trung thì lượng vốn đăng ký vào tỉnh Bình Định là thấp nhất, chỉ chiếm 3,8%. Điều này cho thấy Bình , 267
Định cần phải nổ lực nhiều hơn so với các tỉnh trong vùng. 3.2. Nhận diện địa phương thông qua phân tích SWOT của Bình Định đối với thu hút FDI Bảng 3.2: Bảng tổng hợp phân tích SWOT đối với hoạt động thu hút FDI của Bình Định Cơ hội Thách thức - Nền kinh tế Việt Nam tiếp tục tăng trưởng trên cơ - Cơ sở hạ tầng và dịch vụ còn yếu sở cơ chế, chính sách phát triển kinh tế xã hội ngày kém so nhiều nước trong khu vực; càng hoàn thiện. Công nghiệp hỗ trợ chưa phát triển, - Việt Nam đã và đang hội nhập sâu vào nền kinh tế còn có khoảng cách giữa chính sách thế giới trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, thương mại và và việc thực thi... đầu tư. - Cạnh tranh trong thu hút FDI ngày - Các bộ ngành, địa phương không ngừng cải cách càng gay gắt giữa các quốc gia. môi trường kinh doanh thúc đẩy thu hút đầu tư. - Các tỉnh trong vùng không ngừng - Lợi thế cạnh tranh về giá nhân công. nâng cao năng lực cạnh tranh. - Nguồn nhân lực cao đã qua đào tạo còn thiếu. Điểm mạnh Điểm yếu - Vị trí chiến lược: Bình Định là một trong năm tỉnh - Sức cạnh tranh và mức độ hấp thành vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung, nằm ở dẫn(môi trường đầu tư) trong thu hút trung tâm của trục Bắc - Nam Việt Nam, là cửa ngõ ra FDI còn thấp hơn so với Đà Nẵng và biển gần nhất và thuận lợi nhất của Tây Nguyên, Nam một số tỉnh khác vùng Kinh tế trọng Lào, đông bắc Campuchia và Thái Lan (bằng cảng điểm miền Trung. biển quốc tế Quy Nhơn và Quốc lộ 19), Bình Định có lợi thế vượt trội trong liên kết, giao lưu kinh tế khu - Cơ sở hạ tầng thiếu đồng bộ và vực và quốc tế. chưa đáp ứng nhu cầu của các dự án - Cơ sở hạ tầng phát triển: Hệ thống sân bay (Phù đầu tư ở nhiều lĩnh vực khác nhau, đòi Cát), cảng biển (Quy Nhơn, Thị Nại) và hàng ngàn hỏi vốn đầu tư lớn để phát triển. km đường bộ, đường sắt tạo nên hệ thống giao thông - Khai thác tài nguyên còn chưa hoàn chỉnh. hiệu quả. - Thế mạnh đặc biệt nhất của Bình Định là kinh tế - Nguồn nhân lực, nhất là đội ngũ biển, du lịch biển đảo và các ngành nghề có liên quan công nhân lành nghề còn yếu và thiếu. như cảng và hậu cần cảng, công nghiệp chế biến… Đội ngũ cán bộ quản lý, có kiến thức Trong đó cảng quốc tế Quy Nhơn là một trong 3 cảng kinh tế, nhưng số người biết tiếng biển lớn của Việt Nam, sau TP.HCM và Hải Phòng. Nhật (một quốc gia có nhiều đầu tư Đồng thời là cửa ngõ ra biển gần nhất và thuận lợi vào tỉnh) còn ít, dẫn đến khó khăn nhất của các tỉnh trong khu vực với nhiều ưu thế đó trong việc xúc tiến đầu tư. là vùng neo đậu kín gió, kho bãi rộng, đảm bảo tàu - Thiếu sự liên kết vùng trong xúc trọng tải 50 nghìn tấn ra vào an toàn. tiến đầu tư thu hút FDI. - Bình Định cũng được thiên nhiên ban tặng nhiều tài nguyên, thiên nhiên khoáng sản phong phú. Nhiều loại khoáng sản có giá trị cao như đá granite, ilmenite, cát, cao lanh, đất sét, suối khoáng, vàng, bauxite… - Nguồn lao động dồi dào (đông nhất trong các tỉnh vùng kinh tế trọng điểm miền Trung). Với hơn 1,5 triệu dân, chiếm 24,6 % dân số vùng KTTĐMT. Bên cạnh đó, chi phí lao động so với các địa phương và thành phố khác lại thấp hơn. , 268
3.3. Những hạn chế trong hoạt động marketing địa phương của tỉnh Bình Định. Mặc dù tỉnh Bình Định đã có nhiều cố gắng trong công tác quảng bá hình ảnh địa phương, tuy nhiên nguồn vốn thu hút được từ các nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Đáng chú ý là dù cơ sở hạ tầng tại khu kinh tế Nhơn Hội đã được đầu tư khá hoàn thiện nhưng vẫn chưa tạo động lực để thu hút các nhà đầu tư có tiềm lực trong nước và quốc tế; tỉ lệ lấp đầy tại các khu công nghiệp trong khu kinh tế còn khá thấp. Nguồn nhân lực chưa đáp ứng đủ nhu cầu của nhà đầu tư cả về lượng lẫn chất. Việc cung ứng lao động, kể cả lao động phổ thông và lao động có tay nghề cho các dự án lớn không đảm bảo. Mặc dù ngày càng có nhiều nhà đầu tư đến từ nhiều nước khác nhau, với những yêu cầu ngày một đa dạng hơn về chuyên môn nghiệp vụ, tuy nhiên hệ thống đào tạo lao động ở Bình Định vẫn chưa thay đổi kịp thời. Hiện tại các đơn vị này vẫn chỉ mới đào tạo một ngôn ngữ duy nhất là tiếng Anh, các ngành nghề vẫn chưa có sự đa dạng và chưa tạo được mối liên kết giữa nhà trường và doanh nghiệp. Công tác quảng bá địa phương trên các phương tiện thông tin đại chúng còn đơn giản và mang tính chất chung chung, chưa hướng đến thị trường mục tiêu cụ thể.Việc đưa tin trên website chưa theo kịp yêu cầu và diễn biến của tình hình. Việc tiếp nhận, xử lý thông tin kinh tế đối ngoại có lúc còn chậm. Chưa tạo được mối liên kết vùng trong hoạt động marketing, trong khi Khu kinh tế Nhơn Hội gắn với đường quốc lộ 19 và cửa khẩu Đức Cơ, khu kinh tế cửa khẩu bờ Y, hàng lang Đông Tây của tiểu vùng sông Mê Kông... Đây sẽ là mối liên kết kinh tế dọc với Chu Lai, Dung Quất ở phía Bắc và Văn Phong phía Nam. Tuy nhiên lợi thế này vẫn chưa được tận dụng. Công tác thu hút đầu tư và triển khai thực hiện các dự án đã cấp phép tuy đã đạt được những kết quả khả quan nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Số lượng dự án đã cấp phép, đi vào sản xuất - kinh doanh còn ít, năng lực một số nhà đầu tư còn hạn chế. Thủ tục hành chính trong lĩnh vực đất đai mặc dù có nhiều cải tiến, song vẫn còn phức tạp làm cho Nhà đầu tư mất quá nhiều thời gian. Nhất là trong công tác giải phóng mặt bằng, mặc dù Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định đã giao cho chính quyền các địa phương chuẩn bị quỹ đất đủ lớn, có sẵn hạ tầng để khi có dự án cần đến tái định cư thì giải quyết nhanh, không để kéo dài công tác giải phóng mặt bằng nhưng thời gian qua việc này thực hiện chưa thực sự tốt. 4. Tổng hợp kinh nghiệm Marketing địa phương trong thu hút FDI và bài học tham khảo cho tỉnh Bình Định Trên cơ sở phân tích thực trạng về hoạt động marketing trong thu hút FDI và kinh nghiệm thực tế của các địa phương trong nước, có thể rút ra một số kinh nghiệm thu hút FDI cho tỉnh Bình Định dưới góc độ Marketing địa phương như sau: Một là, xây dựng thương hiệu địa phương. Marketing địa phương thu hút FDI phải dựa trên lợi thế so sánh của địa phương và vùng, đặc biệt là lợi thế về vị trí địa lý. - Đối với Bình Định, việc phát triển du lịch và công nghiệp phụ trợ vẫn là chính sách ưu tiên trong phát triển kinh tế địa phương. Điều quan trọng là địa phương phải có chính sách phát triển đúng đắn nhằm tận dụng “điều kiện tự nhiên” để phát triển cơ hội “kinh doanh địa điểm”. - Để quảng bá địa phương, cần phải có sự tham gia của nhiều tổ chức, cá nhân và người dân trong việc tạo môi trường thân thiện trong mắt nhà đầu tư. Cụ thể là mức độ thân thiện của đội ngũ cán bộ quản lý, lãnh đạo tỉnh đối với doanh nghiệp, làm tốt công tác dân vận cũng được coi là nhân tố góp phần gia tăng giá trị phục vụ dành cho nhà đầu tư, tạo ra sự liên kết chặt chẽ giữa nhà đầu tư và địa phương. Hai là, phát huy vai trò chính quyền địa phương, cần có chính sách xúc tiến đầu tư hiệu quả, đặc biệt chú ý đến dịch vụ hỗ trợ đầu tư trước, trong và sau đầu tư, bên cạnh những chính sách thu hút theo quy định của pháp luật phát triển công nghiệp phù hợp với đặc điểm , 269
đặc thù của địa phương. Marketing địa phương trong thu hút FDI không thể không quan tâm tới giải quyết các vấn đề về môi trường, các vấn đề xã hội, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực. Ba là, địa phương cần nghiên cứu thị trường trong quá trình xác lập chiến lược markeing địa phương để nhận biết cơ hội thị trường, nắm được điểm mạnh, điểm yếu của địa phương so với cơ hội bên ngoài để có giải pháp phù hợp cho phép nắm bắt cơ hội một cách tốt nhất có thể. Bên cạnh đó, cần xác định nhóm khách hàng mục tiêu để tập trung nguồn lực trong chiến lược Marketing địa phương hiệu quả. Cần nhanh chóng thay đổi đối tượng trong thị trường mục tiêu nếu cảm thấy các nhà đầu tư hiện tại hoạt động không hiệu quả và không đạt đúng mục tiêu thu hút như kì vọng ban đầu. Điển hình là khu kinh tế Nhơn Hội, có thể chuyển hướng sang thu hút các nhà đầu tư về các lĩnh vực du lịch, đô thị và dịch vụ. Bốn là, nâng cao cao hiệu quả xúc tiến đầu tư và thông tin marketing với nhiều hình thức: tạo lập và duy trì các kênh thông tin, xây dựng hình ảnh tỉnh Bình Định phải được thể hiện rõ ràng và khác biệt trong mắt các nhà đầu tư so với đại phương khác. Đặc biệt các nhà hoạch định chính sách ở địa phương phải luôn tập trung nguồn lực cải thiện môi trường kinh doanh và đầu tư để tạo niềm tin và sưc hấp dẫn đối với các nhà đầu tư mới và các nhà đầu tư đã và đang đầu tư tại Bình Định. Năm là, marketing địa phương cũng cần phải hướng tới yếu tố con người bao gồm cả cán bộ và người lao động. Trong đó, cán bộ công chức, viên chức - ảnh hưởng trực tiếp đến sự hài lòng của nhà đầu tư trong quá trình giao dịch, thực hiện các thủ tục hành chính. Bên cạnh đó, vai trò của yếu tố con người được thể hiện ở chất lượng lao động, tay nghề một trong những yếu tố góp phần nâng cao năng suất lao động cho doanh nghiệp. Đây cũng là yếu tố mà các nhà đầu tư rất quan tâm. Tỉnh Bình Định cần nhanh chóng có các phương án tăng cường đào tạo đội ngũ cán bộ chuyên môn, khoa học, công nghệ có trình độ cao cho các lĩnh vực thu hút các nhà đầu tư. Sáu là, tạo lập môi trường marketing thuận lợi và cải thiện dịch vụ cho nhà đầu tư (yếu tố mềm) đi đôi với phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế xã hội (yếu tố cứng) để thu hút đầu tư. Đây cũng là một trong những yếu tố thành công của Bình Dương, Đà Nẵng trong cải thiện marketing. Bảy là, cần xây dựng mối liên kết vùng trong xúc tiến đầu tư đối với 4 tỉnh trọng điểm còn lại, tạo động lực hấp dẫn nhà đầu tư phát triển nhanh thúc đẩy lôi kéo các địa phương trong đó có cả tỉnh Bình Định cùng phát triển. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Ngọc Anh, (2014). Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến thu hút FDI vào vùng Kinh tế trọng điểm miền Trung. Luận án tiến sỹ kinh tế, Đại học Kinh tế Đà Nẵng. 2. Mai Thế Cường, (2005). Cách tiếp cận Marketing trong thu hút FDI. Diễn đàn Phát triển Việt Nam (VDF) và Đại học Kinh tế Quốc dân (NEU) 3. Nguyễn Đức Hải, (2013). Marketing lãnh thổ nhằm thu hút FDI trên địa bàn thành phố Hà Nội. Luận án tiến sỹ kinh tế, Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương. 4. Lê Thẩm, (2013). Hiệu quả từ thu hút, sử dụng vốn FDI ở Bình Dương. Báo điện tử Nhân Dân, http://www.nhandan.com.vn/kinhte/tin-tuc/item/476102-.html,1/7/2013. 5. Báo cáo về thị trường bất động sản công nghiệp của Savills Việt Nam, (2016). 6. Philip Koler, (2004). Marketing địa phương châu Á: Thu hút đầu tư, công nghiệp..., Bài đọc môn học Phát triển vùng và địa phương chương trình kinh tế Fulbright , 270