Văn hóa doanh nhân và văn
hóa doanh nghiệp
Chủ đề văn hóa doanh nghiệp và văn hóa kinh doanh được đề cập và bàn
thảo rất nhiều trong thời gian gần đây.
Nhiều bài viết, nhiều hội thảo đã phân tích các khía cạnh sâu xa của vấn đề
này. Như một trào lưu, các doanh nghiệp đua nhau xây dựng văn hóa doanh
nghiệp, nhưng điểm lại, không mấy doanh nghiệp thành công. Vì sao như vậy?
Trước hết, sự thất bại nằm ở ngay chính bản thân những người lãnh đạo cao
nhất doanh nghiệp. Các doanh nghiệp thường cử người đi học về văn hóa doanh
nghiệp, nhưng những người lãnh đạo cao nhất thì không bao giờ đến lớp - một
phần vì quá bận rộn với công việc, phần khác, nhiều hơn, là vì sĩ diện cá nhân.
Hệ quả là, chính người cần khởi xướng và dẫn dắt quá trình xây dựng văn
hóa doanh nghiệp lại không hiểu hết về vấn đề này. Trong quá trình xây dựng,
những can thiệp, chỉ đạo của những người lãnh đạo lại làm cho những “nét văn
hóa” trong doanh nghiệp trở nên bất nhất, méo mó.
Thứ hai, rất quan trọng và đóng vai trò quyết định, đó là doanh nghiệp tìm
cách xây dựng văn hóa doanh nghiệp, nhưng chính doanh nhân - người chủ doanh
nghiệp lại không chịu xây dựng văn hóa cho mình.
Văn hóa doanh nhân chính là yếu tố hàng đầu, tác động rất lớn và góp phần
quyết định tạo nên sự thành công hay thất bại của văn hóa doanh nghiệp. Một
doanh nhân có nếp sống phù hợp, sẽ góp phần tạo nên một văn hóa doanh nghiệp
phù hợp.
Ngược lại, nếu người chủ doanh nghiệp có cách sống, cách hành xử phi văn
hóa, cả doanh nghiệp cũng sẽ bị ảnh hưởng và rất khó có hy vọng xây dựng được
một văn hóa doanh nghiệp lành mạnh.
Có doanh nhân thường xuyên xuất hiện trên truyền hình, trên báo chí với
những lời “có cánh” về bí quyết làm ăn, cung cách quản lý hiện đại tại doanh
nghiệp, về văn hóa doanh nghiệp, về sự đi lên, vượt khó của bản thân…
Trong các cuộc họp, nhân viên và cán bộ quản lý thường được nghe “sếp”
huấn thị, lên lớp, dạy dỗ về chiến lược, cạnh tranh, quản lý con người… Và có
những cuộc họp sếp dành quá nửa thời gian để chửi mắng nhân viên, kể cả đối với
cán bộ quản lý cấp cao.
Nhiều người giỏi về làm việc tại công ty, chỉ tham dự vài cuộc họp, nghe
chửi mắng, lên lớp vài lần, sức chịu đựng đã… cạn kiệt, đành cáo từ ra đi. Sau
nhiều năm, quanh đi quẩn lại, chỉ thấy toàn người cũ ở lại làm việc - những người
đã quen chịu đựng vì không còn con đường nào khác.
Họ tự an ủi: “Sếp chửi mặc sếp, cứ đến tháng trả lương là được”. Từ đó
hình thành một thứ "văn hóa" cam chịu, nhẫn nhục trong doanh nghiệp, chỉ có ông
chủ là đúng, ai không phục tùng thì tự giác ra đi.
Đó chỉ là một trong những “nét văn hóa” của người chủ doanh nghiệp mà
nhân viên, khách hàng và người ngoài doanh nghiệp được chứng kiến. Ngay cả
việc doanh nhân tự mình ca ngợi và phô trương một cách thái quá về những hoạt
động từ thiện của doanh nghiệp cũng thể hiện một trình độ văn hóa không cao.
Không thể xây dựng văn hóa doanh nghiệp khi chưa có một văn hóa doanh
nhân lành mạnh, phù hợp với các giá trị của xã hội, đất nước, dân tộc. Hiện nay,
không ít doanh nhân đang dùng quyền để thúc ép, áp đặt cho nhân viên những kiểu
“văn hóa” không phù hợp, nếu không muốn nói là rất phản cảm, phi văn hóa. Một
thứ văn hóa áp đặt, thúc ép, thiếu cơ sở cho niềm tin của nhân viên sẽ dẫn đến thất
bại không tránh khỏi.
Trước khi xây dựng văn hóa doanh nghiệp, doanh nhân - người chủ doanh
nghiệp nên bắt tay xây dựng văn hóa cho chính mình; xây dựng những giá trị cốt
lõi, những triết lý sống, nguyên tắc sống lành mạnh, phù hợp; cụ thể hóa những
giá trị, triết lý, nguyên tắc sống thành những chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực hành
vi và kiên trì thực hiện chúng.
Và rồi, hãy truyền lửa cho nhân viên, làm sao cho nhân viên cảm nhận và
đặt trọn niềm tin vào những giá trị ấy thông qua việc cảm nhận và trực tiếp chứng
kiến những hành vi của người lãnh đạo doanh nghiệp.
Nên chăng, cần có những diễn đàn sâu rộng hơn cho chủ đề văn hóa doanh
nhân, thay vì chỉ có văn hóa doanh nghiệp như hiện nay…