Water Accounting Plus (WA+): Cách tiếp cận mới trong quy hoạch và quản lý tài nguyên nước tại Việt Nam

KHOA HC CÔNG NGH<br /> <br /> <br /> WATER ACCOUNTING PLUS (WA+): CÁCH TI-P C/N MI<br /> TRONG QUY HOCH VÀ QU"N LÝ TÀI NGUYÊN N7C<br /> TI VIT NAM<br /> W. G. M. Bastiaanssen<br /> Bastiaanssen1, 2, Hà Thanh Lân3<br /> TÓM T‚T<br /> T‚T<br /> Các tác .Jng tiêu ci, sC dDng ngu-n nAc trên các lu vng thông tin .'a lý (GIS) cTng gây không ít tr ngi cho vic ._i mAi chWt lng công<br /> tác quy hoch. Bài viIt này giAi thiu phOng pháp kI toán nAc Water Accounting Plus (WA+) vAi vai trò<br /> mJt h th>ng cO s dF liu và hl tr ra quyIt .'nh trong l/p quy hoch tài nguyên nAc và quy hoch thy<br /> li trên các lu v liu mng lAi trm .o và các mô hình khí tng, thy v9n truy!n th>ng cho .In ?ng dDng<br /> công ngh viQn thám và các mô hình thy v9n toàn cLu (global hydrological model) cho phép WA+ có thE<br /> ?ng dDng .c  các vùng khác nhau, trong .ó có nhFng vùng có .'a hình ph?c tp, thiIu s> liu .o. Thông<br /> qua WA+, các thông s> v! dòng ch6y, b>c thoát hOi nAc, sC dDng nAc, thay ._i dung tích trF trong các h<br /> th>ng sông và h- ch?a, v.v.. .c lu trF và c/p nh/t thGng xuyên giúp cung cWp thông tin mJt cách .Ly<br /> . v! tình trng ngu-n nAc trên các lu vng kI toán<br /> nAc này cLn có các .Rc tính sau: (1) Dng nhWt, có chWt lng và .áng tin<br /> trò quan trPng trong vic .6m b6o an ninh lOng<br /> c/y; (2) Ngu-n s> liu ph6i là ngu-n m và cho phép<br /> thng<br /> nh phát .in. Bên cnh .ó, nAc cTng là nguyên t><br /> này ph6i .c xây di<br /> vic .ánh giá .'nh lng .c các quá trình thy v9n<br /> thiEu; (5) h th>ng này cLn xây dt<br /> cáo tiêu chu}n phDc vD công tác qu6n lý và ra chính<br /> trong qu6n lý nAc, bao g-m c6 các ngành sC dDng<br /> sách.<br /> nAc khác nhau. Khi .ó, vic .ánh giá 6nh hng<br /> ca các k'ch b6n phát triEn khác nhau .In ngu-n Vin Giáo dDc Tài nguyên nAc UNESCO-IHE<br /> nAc, bao g-m k'ch b6n biIn ._i khí h/u hoRc cùng vAi các .>i tác là Vin Qu6n lý nAc Qu>c tI<br /> chuyEn ._i mDc .ích sC dDng .Wt cTng s .c tiIn (IWMI) và T_ ch?c Nông lOng Liên hp qu>c<br /> hành mJt cách thu/n li hOn. (FAO) .ang phát triEn H th>ng KI toán Tài nguyên<br /> nAc (WA+) nhBm .áp ?ng các yêu cLu nêu trên.<br /> Do .ó, nhu cLu có các h th>ng dF liu tiên tiIn<br /> WA+ .ã .c ?ng dDng thành công trên nhi!u lu<br /> có thE cung cWp thông tin cLn thiIt cho các nhà qu6n<br /> vc tI. Vit Nam .ang bst .Lu thC nghim<br /> lý, tùy thuJc trách nhim ca tUng ngành dùng nAc,<br /> xây dc thoát hOi nAc (ET), hOi nAc<br /> Sheet phân tích sC dDng trong nông nghip, sinh thái, (Transpiration) và b'<br /> kinh tI, n9ng lng, gi6i trí. chRn (Interception).<br /> BiEu<br /> BiEu báo cáo d'ch N6m b6o an ninh lOng thng cây dDng nAc và hiu qu6<br /> Agricultural tr-ng nhG nAc ma, quy hoch h th>ng cây sC dDng nAc.<br /> Services Sheet tr-ng trong tOng lai, sCa ._i quy hoch sC dDng<br /> .Wt, các bin pháp tiIt kim nAc trong nông<br /> nghip.<br /> BiEu<br /> BiEu báo cáo lu Xác .'nh các loi hình sC dDng nAc, cung cWp SC dDng nAc, tiêu hao,<br /> lng<br /> lng sC dDng — thông tin t_ng quan v! nAc cung cWp cho con nAc h-i quy, tiêu nAc,<br /> Utilized Flow Sheet ngGi và cho t< nhiên, nAc mRt và nAc ngLm, b_ sung nAc ngLm,<br /> phân bit giFa nAc tiêu thD và nAc không tiêu suy gi6m chWt lng<br /> thD, tái sC dDng nAc. nAc.<br /> BiEu<br /> BiEu báo cáo nAc Xác .'nh t_ng lng nAc mRt s—n có và lng Dòng ch6y, tiêu thoát<br /> mRt — Surface Water nAc có thE khai thác ti tWt c6 các v' trí trên các nAc, sC dDng nAc, lu<br /> Sheet lu v liu<br /> này. Trong khi .ó, dòng ch6y mùa khô không . .áp<br /> ?ng các nhu cLu nAc dành cho tAi tiêu (220.000<br /> ha), nuôi tr-ng thy s6n (nAc ngPt 27.300 ha, 3.600<br /> ha nAc l), công nghip, nAc sinh hot (4,2 triu<br /> dân) hay các yêu cLu dòng ch6y môi trGng hay giao<br /> thông thy (Vin Quy hoch Thy li, 2012).<br /> Hình 2. V'<br /> V' trí c<br /> ca lu v<<br /> v dòng ch6<br /> ch6y theo không gian trên lu th>ng kê c_ .iEn dng sinh thái nông nghip, h th>ng này không d<<br /> và mùa kit bBng th6m thng giIng cho tAi cWp nAc trong mùa Vic này yêu cLu ph6i áp dDng các mô hình thy v9n,<br /> kit. thu% li thông qua quá trình hWp thD carbon tU khí .ánh giá .c hiu qu6 ca các bin pháp qu6n lý<br /> quyEn và lu trF trong các tLng .Wt cTng nh hiu t_ng hp tài nguyên nAc.<br /> qu6 .In vic to môi trGng s>ng cho nhi!u loài WA+ không ph6i là công cD .ánh giá kinh tI,<br /> .Jng và thng sinh thái, nhng nó không ph6i là mô hình<br /> sông Lam, công trình .c quy hoch xây d<br /> th>ng WA+ tình trng ngu-n nAc, bao g-m các d'ch vD h sinh<br /> WA+ là mJt h th>ng biEu báo cáo bao g-m thái và nông nghip và truy!n t6i các thông tin này<br /> cung cWp các thông tin v! mRt chiIn lc. WA+ tAi các bên hFu quan thông qua h th>ng thông tin<br /> không cung cWp dF liu v/n hành theo ngày v! nhu dc gia ca sông C6.<br /> dDng .c cho vic v/n hành các h- ch?a thy li PhLn quy hoch ca WA+ hl tr quy trình ra quyIt<br /> cTng nh h th>ng kênh tAi tiêu. Vic v/n hành .'nh .>i vAi các thay ._i trong cO cWu sC dDng .Wt và<br /> này cLn ph6i có các thông tin theo thGi gian thng cho thWy mDc tiêu ca các quá trình trên .ã .t .c<br /> thu% li, cWp nAc sinh hot, công nghip, phát .in cha.<br /> và dung tích hin có trong h th>ng. Nây là nhim vD WA + là mJt công cD mAi và Vit Nam là mJt<br /> ca các h th>ng hl tr ra quyIt .'nh (DSS). trong nhFng nAc .Lu tiên .c ?ng dDng và xây<br /> d