Xác định protein niệu bằng tỉ số protein/creatinin nước tiểu bãi trên bệnh nhân các khoa Nội Bệnh viện Đa khoa Trung ương Thái Nguyên

Nguyễn Văn Tỉnh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 89(01/2): 135 - 139<br /> <br /> XÁC ĐỊNH PROTEIN NIỆU BẰNG TỈ SỐ PROTEIN/CREATININ<br /> NƯỚC TIỂU BÃI TRÊN BỆNH NHÂN CÁC KHOA NỘI<br /> BV ĐKTƯ THÁI NGUYÊN<br /> Nguyễn Văn Tỉnh 1*, Nguyễn Tiến Dũng2, Nguyễn Thị Kim Yến1<br /> 1<br /> <br /> Trường ĐH Y-Dược TN<br /> 2<br /> Bệnh viện ĐKTWTN<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá độ tin cậy cậy của phương pháp xác định protein niệu bằng tí sô' P/C nước<br /> tiểu bãi.<br /> Phương pháp nghiên cứu: mô tả.<br /> Kết quả và kết luận: phương pháp này phù hợp chẩn đoán với phương pháp tham chiếu ở mức độ<br /> cao (hệ số kappa = 0,81). Độ nhạy là 92%, độ đặc hiệu 81%, giá trị dự báo dương tính là 87%, giá<br /> trị dự báo âm tính là 88%.<br /> Từ khoá: protein niệu, tỉ số protein/creatinin, nước tiều 24 giờ, nước tiểu bãi.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ*<br /> Protein niệu là một xét nghiệm dùng để xác<br /> định tổn thương thực thể của thận, rất quan<br /> trọng trong chần đoán ban đầu và tiên lượng<br /> các giai đoạn tiếp theo của bệnh lý cầu thận<br /> và một số bệnh ngoài thận.<br /> Phương pháp phát hiện protein niệu được<br /> dùng phổ biến hiện nay là que thử với mẫu<br /> nước tiểu ngẫu nhiên, có thể phát hiện protein<br /> ở ngưỡng 15-30 mg/dl. Đây chỉ là phương<br /> pháp bán định lượng có giá trị sàng lọc ban<br /> đầu, độ nhạy và độ đặc hiệu thấp do sự bài<br /> tiết nước tiểu thay đổi trong ngày và nồng độ<br /> protein phụ thuộc vào độ đậm đặc của nước<br /> tiểu. Việc theo dõi và điều trị cho đến nay vẫn<br /> phải dựa vào tiêu chuẩn vàng là định lượng<br /> protein niệu 24 giờ. Tuy nhiên, việc thu thập<br /> nước tiều 24 giờ có nhiều bất tiện, đặc biệt là<br /> đối với bệnh nhân ngoại trú, bệnh nhân là trẻ<br /> em, các bệnh nhân vô niệu... Thêm vào đó,<br /> quá trình thu thập nước tiểu 24 giờ có nhiều<br /> yếu tố có thể gây sai số [3].<br /> Nhiều nghiên cứu đã chứng minh nồng độ<br /> creatinin nước tiểu có thề dùng đề hiệu chỉnh<br /> sự thay đổi độ đậm đặc của các mẫu nước tiều<br /> ngẫu nhiên, bởi sự bài tiết creatinin hằng ngày<br /> là tương đối hằng định. Theo nhiều nghiên<br /> cứu và hướng dẫn thực hành lâm sàng trong<br /> thời gian gần đây, tỉ số protein/creatinin (P/C)<br /> *<br /> <br /> của nước tiếu ngẫu nhiên là một chỉ số có thể<br /> dùng để ước tính lượng protein bài tiết qua<br /> nước tiều trong 24 giờ [1], [4], [5], [6], [7].<br /> Để đánh giá khả năng phù hợp chần đoán của<br /> tỉ số P/C nước tiều bãi so với phương pháp<br /> tham chiếu (định lượng protein nước tiều 24<br /> giờ), đồng thời giới thiệu với các bác sỹ thông<br /> số mới P/C để đánh giá mức protein niệu - tin<br /> cậy, chính xác, tiện lợi có thề phát hiện sớm<br /> và theo dõi điều trị cũng như tiên lượng các<br /> bệnh về thận, chúng tôi tiến hành đề tài này<br /> với mục tiêu:<br /> Đánh giá độ tin cậy của phương pháp xác<br /> định protein niệu bằng tí sô'P/C nước tiểu bãi<br /> ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Tiêu chuẩn lựa chọn: Các bệnh nhân có nhiều<br /> nguy cơ có protein niệu ở các mức độ khác<br /> nhau (tăng huyết áp, đái tháo đường, viêm<br /> cầu thận mạn có hội chứng thận hư hoặc<br /> không) đang điều trị tại các khoa Nội BVĐKTƯ Thái Nguyên .<br /> - Tiêu chuẩn loại trừ: Loại trừ các mẫu nước<br /> tiểu của những bệnh nhân sau:<br /> + Có thai hoặc đang hành kinh.<br /> + Đái ít < 500ml/ngày hoặc đái nhiều ><br /> 2000ml/ngày.<br /> + Viêm đường tiết niệu.<br /> + Các trường hợp đang dùng các thuốc có thể<br /> gây protein niệu dương tính giả.<br /> 135<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Nguyễn Văn Tỉnh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Phương pháp lấy mẫu nghiên cứu<br /> - Lấy mẫu nước tiểu 24 giờ: Vào 6h sáng<br /> bệnh nhân ngủ dậy đi tiểu hết bãi, loại bỏ hết<br /> mẫu nước tiểu này. Từ đó trở đi đến 6 giờ<br /> sáng hôm sau, gom toàn bộ nước tiểu (kể cả<br /> nước tiểu khi đi đại tiện, khi tắm) vào một<br /> bình sạch có nắp đậy để chỗ mát. Đúng 6 giờ<br /> sáng hôm sau, đi tiểu hết bãi bỏ vào bình.<br /> Trộn đều nước tiểu trong bình và lấy khoảng<br /> 10ml nước tiểu để làm xét nghiệm.<br /> - Lấy mẫu nước tiểu ngẫu nhiên: Lấy nước<br /> tiểu buổi sáng sớm ngày hôm sau.<br /> Các chỉ số nghiên cứu<br /> - Đối với mẫu nước tiểu ngẫu nhiên:Sử dụng<br /> máy đo quang phổ kế BTS 310 để:<br /> + Bán định lượng protein ở ngưỡng >30mg/dl<br /> bằng chất chỉ thị tetrabromuaphenol và ở mức<br /> >8mg/dl bằng thuốc thử (313"-diiodo-4',4"dihydroxy-5',5"-dinitrophenyl)-3,4,5,6tetrabromosulfonephthalein).<br /> + Bán định lượng creatinin dựa vào hoạt tính<br /> peroxidase của phức hợp đồng và creatinin.<br /> + Tính toán tỉ lệ P/C: kết quả P/C >150mg/g,<br /> >300mg/g, >500mg/g là protein niệu dương<br /> tính.<br /> - Đối với mẫu nước tiều 24 giờ:<br /> + Định lượng protein niệu bằng phương pháp<br /> pyrogallol red-molybdate (PRl\4) trên máy<br /> Olympus Au 400.<br /> + Định lượng microalbumin niệu bằng<br /> phương pháp miễn dịch đo độ đục trên máy<br /> Olympus AU 400 đối với những mẫu nước<br /> tiếu 24 giờ có protein niệu < 200mg/ngày.<br /> Mẫu nước tiểu được được xác định là protein<br /> niệu âm tính khi đồng thời có protein < 0,2<br /> g/24 giờ và microalbumin < 30 mg/24 giờ.<br /> Phương pháp xử lý số liệu<br /> Sử dụng phương pháp so sánh khả năng phù<br /> hợp chẩn đoán của 2 nghiệm pháp, sử dụng<br /> bảng chéo 2x2 và 4x4 tính:<br /> - Độ nhạy (Sn), độ đặc hiệu (Sp ), giá trị dự<br /> báo âm tính (NPV) và giá trị dự báo dương<br /> tính (PPV).<br /> <br /> 89(01/2): 135 - 139<br /> <br /> - Độ phù hợp quan sát (Pa), độ phù hợp ngẫu<br /> nhiên (Pe), hệ số Kappa (K)<br /> KẾT QUẢ, BÀN LUẬN<br /> Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu gồm có 62 bệnh nhân.<br /> Bảng 1. Phân bố theo tuổi và giới của nhóm đối<br /> tượng nghiên cứu (n =62)<br /> Nhóm tuổi<br /> (năm)<br /> 31- 40<br /> 41- 50<br /> 51- 60<br /> 61-70<br /> > 70<br /> Tổng<br /> <br /> Nam<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> Tổng<br /> <br /> 1<br /> 12<br /> 15<br /> 8<br /> 7<br /> 43<br /> <br /> 1<br /> 6<br /> 2<br /> 5<br /> 5<br /> 19<br /> <br /> 2<br /> 18<br /> 17<br /> 13<br /> 12<br /> 62<br /> <br /> Số bệnh nhân nữ là 69 (%) và nam là 31 (%).<br /> Tuổi của nhóm nghiên cứu từ 35- 85, tuổi<br /> trung bình là 57± 11,6.<br /> Bảng 2. Phân bố theo mặt bệnh đối tượng nghiên<br /> cứu (n = 62)<br /> Chẩn đoán<br /> ĐTĐ<br /> THA<br /> VCTM<br /> STGĐ 2 và 3<br /> Tổng<br /> <br /> Số trường<br /> hợp<br /> 17<br /> 20<br /> 11<br /> 14<br /> 62<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 27<br /> 32<br /> 18<br /> 23<br /> 100<br /> <br /> Có 62 bệnh nhân thuộc các đối tượng: Tăng<br /> huyết áp (32%), đái tháo đường (27%), viêm<br /> cầu thận mạn có hoặc không có hội chứng<br /> thận hư (18%), suy thận giai đoạn 2 và 3<br /> (23%). Đây là các đối tượng có nhiều nguy cơ<br /> có protein niệu dao động trong dải lớn. Điều này<br /> giúp cho việc đánh giá độ tin cậy của phương<br /> pháp được chính xác và khách quan hơn.<br /> Đánh giá độ tin cậy của phương pháp xác<br /> định protein niêu bằng tỉ số P/C theo hai<br /> mức chẩn đoán dương tính và âm tính<br /> Protein niệu được đánh giá theo 2 mức âm<br /> tính và dương tính. Điểm cắt giữa âm tính và<br /> dương tính là 150mg/g đối với P/C, là protein<br /> toàn phần âm tính (< 200mg/ngày) và<br /> microalbumin âm tính (0,3 g/ngày.<br /> <br /> Kết quả này còn phù hợp với nghiên cứu của<br /> Phan Thị Thanh Hải và cộng sự (2010), trên<br /> 56 bệnh nhân bằng phương pháp bán định<br /> lượng P/C bằng que thử Multistix PRO12 với<br /> độ nhạy là 94%, độ đặc hiệu 74%, giá trị dự<br /> báo dương tính là 89%, giá trị dự báo âm tính<br /> là 90%, hệ số kappa = 0,87 [3].<br /> Như vậy, với các kết quả thu được chứng tỏ tỉ<br /> số P/C nước tiểu bãi là một chỉ số tin cậy để<br /> phát hiện sớm tổn thương thận trên các đối<br /> tượng có nguy cơ cao, đặc biệt là đối với các<br /> bệnh nhân đái tháo đường, tăng huyết áp và<br /> người già.<br /> Đánh giá độ tin cậy của phương pháp xác<br /> định protein niệu bằng tỉ số P/C theo bốn<br /> mức kết quả P/C<br /> Vì khoảng dao động của protein niệu “dương<br /> tính” là lớn: từ >0,2 g/ngày ở bệnh nhân<br /> THA, ĐTĐ giai đoạn sớm cho tới hàng chục<br /> g/ngày ở bệnh nhân VCTM có HCTH. Vì<br /> vậy, chúng tôi lập bảng chéo 4x4 ứng với 4<br /> mức kết quả định lượng P/C của máy BTS310<br /> tương ứng với 4 mức protein niệu 24 giờ<br /> nhằm đánh giá 1 cách chính xác hơn độ phù<br /> hợp của phương pháp mới này so với phương<br /> pháp chuẩn.<br /> Bảng 5. P/C nước tiểu bãi và protein niệu 24 giờ<br /> theo nhiều mức (n =62)<br /> Chỉ số<br /> <br /> P/C<br /> (mg/)<br /> <br /> Normal<br /> 150<br /> 300<br /> >500<br /> Tổng<br /> <br /> Protein niệu 24h<br /> < 200 – 300 –<br /> > 500<br /> 200 300 500<br /> 20<br /> 1<br /> 0<br /> 0<br /> 2<br /> 1<br /> 2<br /> 1<br /> 1<br /> 2<br /> 5<br /> 3<br /> 1<br /> 2<br /> 5<br /> 18<br /> 24<br /> 6<br /> 12<br /> 22<br /> <br /> N<br /> 21<br /> 6<br /> 11<br /> 26<br /> 62<br /> <br /> 137<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Nguyễn Văn Tỉnh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Từ bảng 5 chúng tôi tính được khả năng khả<br /> năng phù hợp chẩn đoán của 2 phương pháp<br /> cũng khá cao với độ nhạy từ 70 – 91 %, độ<br /> đặc hiệu cao từ 65 – 89%, giá trị dự báo<br /> dương tính từ 67 – 94% và giá trị dự báo âm<br /> tính từ 70 – 90%<br /> Kết quả này của chúng tôi cũng phù hợp với<br /> nghiên cứu của các tác giả Guy M và cộng sự<br /> (2009), Wahbeh AM và cộng sự (2009) [3].<br /> Khi chia các mức protein niệu ra 3 mức ><br /> 0,15 g/24 giờ, > 0,20 g/24 giờ và > 0,30 g/24<br /> giờ, tác giả cũng thấy rằng khả năng phù hợp<br /> chần đoán của 2 phương pháp cũng khá cao<br /> với độ nhạy từ 76 – 92 %, độ đặc hiệu cao từ<br /> 70 – 93%, giá trị dự báo dương tính từ 69 –<br /> 96% và giá trị dự báo âm tính từ 62 – 94%<br /> Như vậy, tỉ số P/C với độ tin cậy cao so với<br /> phương pháp tham chiếu, có ưu điểm là sử<br /> dụng nước tiểu bãi, tránh được các phiền<br /> phức và sai số do việc lấy mẫu nước tiểu 24<br /> giờ gây ra. Đặc biệt nếu như chỉ số này được<br /> làm trên máy tự động thì sẽ nhanh chóng,<br /> tiện lợi và kinh tế hơn nhiều và rõ ràng đó là 1<br /> chỉ số hết sức cần thiết đối với các nhà lâm<br /> sàng trong việc sàng lọc protein niệu cũng<br /> như đánh giá, theo dõi quá trình điều trị bệnh<br /> nhân có tổn thương thận. Với điều kiện của<br /> BVĐKTW Thái Nguyên hiện nay, chúng tôi<br /> kiến nghị nên đưa chỉ số P/C vào xét nghiệm<br /> thường quy đề chẩn đoán sớm và theo dõi<br /> điều trị các bệnh thận.<br /> KẾT LUẬN<br /> Kết quả đánh giá độ tin cậy cậy của phương<br /> pháp xác định protein niệu bằng tỉ số P/C<br /> <br /> 89(01/2): 135 - 139<br /> <br /> nước tiểu bãi: Độ nhạy là: 92%; Độ đặc hiệu<br /> là: 81%; Giá trị dự báo dương tính là: 87%;<br /> Giá trị dự báo âm tính tương ứng là: 88%; Hệ<br /> số kappa = 0,81.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Phạm Như Nghĩa (2009), "Tỷ lệ<br /> albumin/creatinin và protein/creatinin trong mẫu<br /> nước tiểu ngẫu nhiên để ước lượng đạm niệu 24<br /> giờ", Y học thực hành (656), Số 4/2009.<br /> [2]. Dương Đình Thiện (1998), "Đánh giá một<br /> nghiệm pháp chẩn đoán”, Phương pháp nghiên<br /> cứu khoa học y học, Nhà xuất bản Y học Hà Nội<br /> tr.167- 188.<br /> [3]. Phan Thị Thanh Hải, Lê Thị Thu, Nguyễn<br /> Đức Ngọ (2010), “Xác định protein niệu thông<br /> qua tỉ số protein/creatinin nước tiểu bãi”, Y dược<br /> lâm sàng , 108 (5), tr.189-194.<br /> [4]. Guy M, Newall R, Borzomato J, Kalra PA and<br /> Price C (2009), Use of a first-line urine proteinto- creatinine ratio strip test on random urines to<br /> rule out proteinuria in patients with chronic<br /> kidney disease, Mephrol Dial Transplant , 24:<br /> 1189-1193 doi: 10.1093/ndt/gfn612.<br /> [5]. Khan DA, Ahmad TM, Qureshi AH,<br /> Halim A, Mumtaz Ahmad M, Afzal S (2005),<br /> "Assessment of Proteinuria by using Protein:<br /> Creatinine Index in Random Urine Sample", J Pak<br /> Med Assoc 2005, 55 (10).<br /> [6]. Wahbeh AM, Ewais MH, Elsharif ME<br /> (2009), "Comparision of 24<br /> hburse urinary<br /> protein and protein - to - creatinine ratio in the<br /> assessment of proteinuria", Saudia J Kidney Dis<br /> Transplant 2009, 20 (3),pp. 443-447.<br /> [7]. Wang JM, Chi-Yu Lin CY, Tsai FA, Chen JY,<br /> Koa YC (2009), "Test Dipstick for Determination<br /> of<br /> Urinary<br /> Protein,<br /> Creatinine<br /> and<br /> Protein/Creatinine Ratio", J Biomed Lab Sci ,<br /> 21 (1).<br /> <br /> 138<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Nguyễn Văn Tỉnh và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 89(01/2): 135 - 139<br /> <br /> SUMMARY<br /> DETERMINING PROTEINURIA BY PROTEIN –TO-CREATININE RATIO IN<br /> SPOT URINE SAMPLE IN PATIENTS AT DEPARTMENTS OF INTERNAL<br /> MEDICINES IN THAI NGUYEN NATIONAL GENERAL HOSPITAL<br /> Nguyen Van Tỉnh1*, Nguyen Tien Dung2, Nguyen Thi Kim Yen1<br /> 1<br /> <br /> Thai Nguyen University of Medicine & Pharmacy<br /> 2<br /> Thai Nguyen National General Hospital<br /> <br /> Objective: To evaluate a reliability of method measuring proteinuria by protein –to-creatinine<br /> ratio in spot urine sample ( measurement of 24 hour- urinary protein ).<br /> Method: A discriptive study.<br /> Results and conclusion:The results showed this method was consistent with diasgnosis as<br /> compared to reference method (Kappa coefficient = 0,81). Sensitivity was 92%, specificity was<br /> 81%, positive predictive value was 87%, negative predictive value was 88%.<br /> Keywords: proteinuria, protein/creatinine ratio, 24 - hour urine, spot urine sample.<br /> <br /> *<br /> <br /> 139<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br />