YOMEDIA
XƠ CỘT BÊN TEO CƠ (Kỳ 1)
Chia sẻ: Barbie Barbie
| Ngày:
| Loại File: PDF
| Số trang:7
238
lượt xem
23
download
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
Bệnh xơ cột bên teo cơ (XCBTC) – bệnh Charcot (amyotrophic lateral sclerosis) được Charcot mô tả lần đầu tiên vào năm 1869. Đây là một bệnh thoái hoá thần kinh, tiến triển mạn tính với đặc điểm lâm sàng chủ yếu là: teo cơ, rung giật các sợi cơ và kèm theo hội chứng bệnh lý bó tháp, do tổn thương các nơron vận động ngoại vi kết hợp với tổn thương hệ tháp, không giảm hoặc mất cảm giác. Tỷ lệ người mắc bệnh xơ cột bên teo cơ trên thế giới khoảng 1,4 người trên...
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: XƠ CỘT BÊN TEO CƠ (Kỳ 1)
- XƠ CỘT BÊN TEO CƠ
(Kỳ 1)
1. Đại cương
Bệnh xơ cột bên teo cơ (XCBTC) – bệnh Charcot (amyotrophic lateral
sclerosis) được Charcot mô tả lần đầu tiên vào năm 1869. Đây là một bệnh thoái
hoá thần kinh, tiến triển mạn tính với đặc điểm lâm sàng chủ yếu là: teo cơ, rung
giật các sợi cơ và kèm theo hội chứng bệnh lý bó tháp, do tổn thương các nơron
vận động ngoại vi kết hợp với tổn thương hệ tháp, không giảm hoặc mất cảm giác.
Tỷ lệ người mắc bệnh xơ cột bên teo cơ trên thế giới khoảng 1,4 người trên
100.000 dân số. Bệnh gặp ở nam giới nhiều gấp 2 lần nữ giới, tuổi xuất hiện nhiều
nhất ở khoảng từ 40 – 59, tuy nhiên bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi.
2. Bệnh căn, bệnh sinh và tổn thương bệnh lý
2.1. Bệnh căn
Nguyên nhân gây bệnh hiện nay vẫn chưa được xác định rõ. Ở nhiều bệnh
nhân vẫn không tìm ra được một căn nguyên ngoại sinh nào. Có một số trường
- hợp có xuất hiện bệnh ở nhiều người trong gia đình ở một hay nhiều thế hệ. Ở một
số bệnh nhân, xuất hiện sau những yếu tố ngoại sinh như: nhiễm khuẩn, chấn
thương, rối loạn chuyển hoá, nhiễm độc kim loại nặng… trong các yếu tố trên,
người ta lưu ý nhiều đến viêm não tủy do virut, có trường hợp xơ cột bên teo cơ
xuất hiện kèm theo hội chứng Parkinson sau viêm não. Nhiều trường hợp bệnh
xuất hiện và tiến triển nặng dần sau chấn thương cột sống, tủy sống, có thể gặp xơ
cột bên teo cơ ở bệnh nhân bị mắc kết hợp các bệnh khác của não tủy như: giang
mai tủy sống, xơ não tuỷ rải rác, u tuỷ, rỗng tủy…
Ngày nay người ta thấy có sự biến đổi gen dẫn đến các rối loạn về men
chuyển hoá, gây ứ đọng các gốc tự do như đồng, kẽm, superoxit, glutamat…
Còn có giả thuyết cho rằng đây là bệnh tự miễn dịch.
2.2. Tổn thương bệnh lý:
Khu trú của tổn thương ở bệnh xơ cột bên teo cơ là: thoái hoá các tế bào
thần kinh vận động nằm ở sừng trước tủy sống, đặc biệt là ở phình tủy cổ và thắt
lưng, các nhân dây thần kinh sọ não ở thân não: nhân dây XII, IX, X và nhân vận
động của dây V, tổn thương các đường dẫn truyền ở cột bên của tuỷ sống, đặc biệt
là bó tháp, có thể tổn thương ở các tế bào Betz nằm ở lớp thứ V và lớp thứ III của
vỏ não. Đặc điểm của tổn thương là: phản ứng viêm và thoái hoá, các tế bào thần
kinh bị thoái hoá hoặc huỷ hoại được thay bằng tổ chức xơ, các sợi thần kinh bị
thoái hoá huỷ hoại bao myelin, các đường dẫn truyền thần kinh bị đứt đọan.
- Quanh các mạch máu có thâm nhiễm nhẹ các tế bào viêm. Tiến triển của tổn
thương có xu hướng lan dần lên cao, bắt đầu thường từ phình tuỷ cổ lan dần lên
hành não, cầu não và vỏ não.
3. Lâm sàng.
3.1. Đặc điểm khởi phát của bệnh
Bệnh khởi phát từ từ, bắt đầu bằng triệu chứng nhẹ, chưa đầy dủ, sau đó
xuất hiện dần các triệu chứng khác với mức độ ngày càng nặng.
Khởi phát bằng yếu và teo cơ ở bàn tay và cẳng tay là thể hay gặp nhất,
chiếm khoảng 50% tổng số bệnh nhân XCBTC. Lúc đầu biểu hiện yếu sức cơ và
teo cơ ở một tay, sau đó một vài tuần hoặc có thể một vài tháng chuyển sang tay
bên kia, đôi khi bệnh khởi phát cùng một lúc ở cả hai tay nhưng mức độ không
đều nhau.
Khởi phát bằng yếu và teo cơ ở vai và thân ít gặp.
Khởi phát bằng bại và teo cơ ở bàn chân và cẳng chân đứng sau khởi phát ở
chi trên, có thể thấy biểu hiện giống như tổn thương dây thần kinh hông to hoặc
dây thần kinh hông khoeo ngoài, nhưng đã kèm theo tăng phản xạ gân xương và
có thể thấy phản xạ bệnh lý bó tháp.
- Hiếm gặp khởi phát bằng teo và bại các cơ đùi, nó chỉ thể hiện sau khi bệnh
đã tiến triển nặng.
Khởi phát bằng triệu chứng tổn thương nhân dây thần kinh XII, IX và X
biểu hiện bằng lời nói ngọng, nuốt khó, teo cơ lưỡi, gặp khoảng 1/5 số bệnh nhân
XCBTC.
Khởi phát bằng rung giật các sợi cơ, các bó cơ ít gặp.
Hiếm có trường hợp khởi phát bằng co cứng tăng trương lực cơ và bằng
tăng phản xạ gân xương trước khi có giảm sức cơ và teo cơ.
3.2. Bảng lâm sàng đầy đủ:
Khi bệnh tiến triển nặng, xuất hiện đầy đủ các triệu chứng bệnh lý như sau:
Bại, teo cơ nhất là ở ngọn chỉ, tăng phản xạ gân xương, có phản xạ bệnh lý
bó tháp, rung giật các bó sợi cơ, sau đó có triệu chứng tổn thương nhân dây thần
kinh XII, IX và X hoặc hội chứng liệt giả hành não. Không giảm và mất cảm giác.
+ Bại và teo cơ: thể hiện bại và teo cơ rõ nhất ở hai bàn tay, teo cơ đi đôi
với giảm sức cơ, teo cơ kiểu hội chứng Aranduchenne, bàn tay lõm, đốt I các ngón
tay thường ở tư thế duỗi. Teo cơ ở cẳng tay, cánh tay rõ. Ở chi dưới teo rõ các cơ ở
trước cẳng chân, teo các cơ ở sau cẳng chân và các cơ đùi muộn hơn. Ở giai đoạn
- nặng mới thấy teo cơ ở các cơ cổ và ở mặt, các cơ hô hấp ít ảnh hưởng, những
trường hợp nặng, giai đoạn cuối mới có khó thở.
+ Rung giật bó sợi cơ (Fibrillations and fasciculation).
Rung các sợi cơ và bó sợi cơ là triệu chứng thường xuyên có trong bệnh
XCBTC. Bệnh nhân tự cảm thấy rung giật tự phát các sợi cơ hoặc rung giật cả
những bó cơ rất khó chịu, không thể tự kìm chế được. Khám bệnh nhân ta cũng
nhìn thấy được các bó sợi cơ rung giật. Khu vực xuất hiện nhiều nhất là các cơ ở
cánh tay, ở bả vai, ở đùi và đặc biệt thấy ở lưỡi, các sợi cơ rung giật như những
con giun nhỏ luôn cựa quậy trong lưỡi.
Rung giật cơ xuất hiện rõ hơn khi có các kích thích vào cơ như khi gõ nhẹ
vào cơ, khi duỗi cơ, khi kích thích lạnh…
Cơ chế xuất hiện các rung giật bó sợi cơ còn chưa được xác định rõ; có giả
thuyết cho rằng do tăng tính nhạy cảm với acetylcholin của các đơn vị vận động
của cơ chứ không phải do các noron vận động ở tuỷ sống bị kích thích, khi người
ta phong bế dẫn truyền của các dây thần kinh vận động vẫn không mất rung giật
cơ.
+ Hội chứng tháp: do tổn thương hệ tháp nên biểu hiện tăng phản xạ gân
xương rõ và có phản xạ bệnh lý bó tháp rõ rệt. Đây là đặc điểm đặc trưng của bệnh
XCBTC, phản xạ gân xương tăng và có phản xạ bệnh lý bó tháp rõ ngay ở khu vực
- teo cơ, tưởng chừng như là một bệnh thần kinh ngoại vi đơn thuần, chỉ đến khi liệt
nặng và teo cơ quá nặng thì mới giảm dần và mất phản xạ gân xương.
Có thể giải thích biểu hiện tăng phản xạ gân xương bằng sự mất ức chế
cung phản xạ do tổn thương hệ tháp trong khi cung phản xạ gân xương chưa bị tổn
thương nặng nề, khi đến cung phản xạ này cũng bị tổn thương nặng mới có biểu
hiện giảm và mất phản xạ gân xương.
Phản xạ bệnh lý bó tháp biểu hiện rõ các phản xạ như: Babinski ở chi dưới,
Hoffmann và Rossolimo ở chi trên. Có thể thấy các phản xạ tự động ở miệng như
phản xạ gan tay – cằm, phản xạ nút, phản xạ vòi, hoặc biểu hiện co thắt cơ vòng
miệng khi cười, khi khóc như trong hội chứng liệt giả hành não.
Có thể thấy tăng trương lực cơ hoặc co cứng ở hai chi dưới trong giai đoạn
đầu của bệnh đôi khi có biểu hiện rung giật xương bánh chè, rung giật bàn chân.
+ Hội chứng hành não hoặc hội chứng liệt giả hành não.
Có thể bệnh khởi phát bằng hội chứng hành não, nhưng đa số trường hợp
hội chứng hành não xuất hiện ở giai đoạn muộn của bệnh. Biểu hiện bằng tổn
thương dây IX, X, bệnh nhân nói ngọng, nuốt nghẹn, sặc, màn hầu sa thấp, lưỡi
teo nhăn nhúm như chiếc lá héo, vận động lưỡi rất hạn chế không thè dài lưỡi ra
ngoài được, vì vậy nhai và nuốt vô cùng khó khăn, những âm cần vận động lưỡi
bệnh nhân nói rất khó khăn, giọng nói đơn điệu và ở mức độ nặng bệnh nhân
- không phát âm được. hàm dưới trễ xuống, miệng không ngậm kín được, nước dãi
luôn chảy ra và khi nhai rơi cả cơm ra ngoài. Khi tổn thương lên nhân dây vận
động dây V ở cầu não thì xuất hiện teo các cơ nhai và giảm sức nhai.
Ở giai đoạn cuối của bệnh có biểu hiện khó thở do yếu các cơ hô hấp (cơ
ngực, cơ liên sườn và cơ hoành), nhịp tim chậm, có thể ngất và ngừng thở, ngừng
tim do tổn thương nhân dây thực vật của dây X.
Nếu tổn thương ở đường dẫn truyền trên nhân cả hai bên (bó gối) xuất hiện
hội chứng liệt giả hành não, biểu hiện bệnh lý tương tự hội chứng hành não nhưng
nếu chưa tổn thương các nhân dây thần kinh sọ não nặng thì chưa có biểu hiện teo
cơ lưỡi và chưa mất phản xạ vén màn hầu.
+ Những triệu chứng bệnh lý khác:
- Có thể thấy biểu hiện rối loạn tâm thần như thay đổi cảm xúc, dễ khóc,
cười vô cớ, giảm sút trí nặng.
- Bệnh không bao giờ có cảm giác và mất cảm giác, nhưng có thể có dị cảm
như nóng rát, kiến bò, có thể có đau cơ, chuột rút, căng tức ở các cơ có biểu hiện
bệnh lý.
Thêm tài liệu vào bộ sưu tập có sẵn:
Báo xấu
LAVA
ERROR:connection to 10.20.1.98:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
ERROR:connection to 10.20.1.98:9315 failed (errno=111, msg=Connection refused)
Đang xử lý...
Thêm vào BST
Báo xấu
