Xơ cứng trong vật hang sau chấn thương: Một thể bệnh hiếm gặp

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> XƠ CỨNG TRONG VẬT HANG SAU CHẤN THƯƠNG:<br /> MỘT THỂ BỆNH HIẾM GẶP<br /> Nguyễn Ngọc Sơn*, Hoàng Long*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Xơ cứng vật hang là bệnh lý ít gặp, trong đó xơ cứng cả vật hang và cân trắng vật hang do chấn thương đặc<br /> biệt hiếm. Chúng tôi một thông báo trương hợp lâm sàng đã được điều trị thành công tại Khoa Tiết niệu bệnh<br /> viện Việt Đức, qua đó góp thêm kinh nghiệm trong vấn đề chẩn đoán và xử trí xơ cứng vật hang.<br /> Từ khóa: xơ cứng vật hang<br /> <br /> ABSTRACT<br /> POST - TRAUMATIC ERECTILE TISSUE’S SCLEROSIS: A RARE ILLNESS<br /> Nguyen Ngoc Son, Hoang Long * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - No 4 - 2015: 174 - 176<br /> Peyronie is a rare disease, and post - traumatic sclerosis of both tunica albuginea and erectile tissue is<br /> extremely rare. We report a case that was successfully treated at Department of Urology, Vietduc Hospital.<br /> Key words: Peyronie<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Xơ cứng vật hang còn được gọi là bệnh<br /> Peyronie - đặt theo tên người đầu tiên mô tả<br /> bệnh này, ông Francois Gigot de la Peyronie.<br /> Hiện nay, bệnh Peyronie được xem là sự rối loạn<br /> của quá trình tái tạo và phá huỷ mô xơ tại cân<br /> trắng vật hang, dẫn tới sự hình thành các mảng<br /> xơ tại dương vật. Bệnh xơ hóa này có thể gặp ở<br /> mặt lưng hoặc mặt bụng dương vật và gây ra các<br /> triệu chứng như đau hoặc biến dạng dương vật<br /> khi cương, một số ít trường hợp có thể gây giảm<br /> độ cương cứng. Tỉ lệ mắc của bệnh là 3,2 - 8,9% ở<br /> nam giới trường thành(3) và thay đổi tuỳ theo<br /> chủng tộc(5).<br /> <br /> tôi xin trình bày trường hợp bệnh nhân bị xơ hoá<br /> cả cân trắng lẫn vật hang do chấn thương, đã<br /> được phẫu thuật tại Bệnh viện Việt Đức tháng<br /> 3/2015 và có kết quả sau mổ tốt.<br /> <br /> THÔNGBÁOLÂM SÀNG<br /> <br /> Cơ chế bệnh sinh của Peyronie hiện còn<br /> chưa hoàn toàn rõ ràng. Các mảng xơ này có thể<br /> ở một hoặc cả hai vật hang nhưng thường chỉ<br /> phát triển tại cân trắng vật hang. Mảng xơ có thể<br /> lan tới vách ngăn nhưng gần như không bao giờ<br /> phát triển vào vật hang(8).<br /> <br /> Bệnh nhân (BN) nam, 21 tuổi, vận động<br /> viên võ thuật. Gần đây BN thấy đau nhiều<br /> dương vật khi cương dương. Khám lâm sàng<br /> thấy mặt lưng vật hang 2 bên ở vị trí cách gốc<br /> dương vật khoảng 1,5cm đều có mảng xơ kích<br /> thước khoảng 0,5 x 1cm, ấn không đau. Khám<br /> khi cương cứng, dương vật cong lên trên tạo<br /> góc khoảng 30 độ và bệnh nhân đau. Khai thác<br /> kỹ tiền sử phát hiện BN có 2 lần chấn thương<br /> dương vật do bị đá trực tiếp khi tập luyện võ<br /> thuật trước đó 3 và 5 tháng. Sau chấn thương<br /> có xuất hiện đau và bần tím ở phần gốc dương<br /> vật nhưng sau đó vẫn cương cứng được. Các<br /> xét nghiệm cận lâm sàng trong giới hạn bình<br /> thường.<br /> <br /> Điều trị Peyronie đa phần là điều trị Nội<br /> khoa. Chỉ định Ngoại khoa trong các trường hợp<br /> đau nhiều hoặc dương vật biến dạng nhiều khi<br /> cương hoặc khi điều trị Nội khoa thất bại. Chúng<br /> <br /> BN được chỉ định phẫu thuật với chẩn đoán<br /> trước mổ: Xơ cứng vật hang do chấn thương.<br /> Tiến hành rạch da mặt lưng dương vật khoảng<br /> 4cm ngay phía trên mảng xơ. Phẫu tích qua các<br /> <br /> * Bệnh viện Việt Đức<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS. Hoàng Long<br /> <br /> 174<br /> <br /> ĐT: 0912390514<br /> <br /> Email: hoanglong70@gmail.com<br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> lớp của dương vật, tách các bó mạch mu nông và<br /> mu sâu dương vật khỏi vật hang. Cắt bỏ mảng<br /> xơ tại cân trắng vật hang bên phải trước, sau đó<br /> kiểm tra thấy bên trong vật hang vẫn còn tổ chức<br /> xơ biệt lập, không liên quan đến mảng xơ đã lấy,<br /> chiếm khoảng 1/3 lòng vật hang. Tiếp tục phẫu<br /> tích lấy bỏ hết tổ chức xơ này, không làm tổn<br /> thương động mạch trung tâm vật hang. Tiếp tục<br /> làm như vậy với vật hang bên trái. Kiểm tra<br /> không còn tổ chức xơ trong vật hang cả hai bên,<br /> tiến hành khâu kín vật hang 2 bên bằng chỉ<br /> Prolène 4/0. Đóng lại đường rạch da.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> chứng cho thấy các rối loạn này mang tính di<br /> truyền(2). Ngoài ra, các nghiên cứu cũng cho thấy<br /> rằng những yếu tố gây xơ vữa mạch máu và rối<br /> loạn chức năng nội mô như tăng huyết áp, rối<br /> loạn mỡ máu, tiểu đường và hút thuốc lá đều<br /> tăng trong những trường hợp bị bệnh(1,6,10).<br /> Ở trường hợp bệnh nhân của chúng tôi, các<br /> thăm dò cận lâm sàng đều trong giới hạn bình<br /> thường. Chúng tôi không có điều kiện thực hiện<br /> các thăm dò chuyên sâu hơn để xác định một số<br /> yếu tố nguy cơ như vấn đề di truyền…Tuy vậy,<br /> trường hợp này có cơ chế bệnh sinh tương đối rõ<br /> ràng là bị chấn thương mạnh dương vật 2 lần,<br /> gây chảy máu, tụ máu bên trong vật hang. Sự<br /> lắng đọng các phức hợp fibrin cũng như sự thiếu<br /> vắng của quá trình tiêu sợi huyết khởi động cho<br /> việc hình thành các mảng xơ. Đây cũng là lý do<br /> vì sao ở trường hợp này xuất hiện cả những<br /> mảng xơ bên trong vật hang, không liền với cân<br /> trắng vật hang như thường thấy.<br /> <br /> Chẩn đoán và điều trị xơ cứng vật hang<br /> <br /> Hình 1. Vật hang sau khi đã lấy bỏ mảng xơ<br /> Hậu phẫu BN ổn định, ra viện sau mổ 2<br /> ngày. Kết quả giải phẫu bệnh là tổ chức xơ hoá<br /> của vật hang.<br /> Khám lại sau mổ 2 lần cách 1 tháng và 2<br /> tháng thấy kết quả tốt. Bệnh nhân cương cứng<br /> dương vật được bình thường, còn đau nhẹ khi<br /> cương và dương vật thẳng lại.<br /> <br /> BÀNLUẬN<br /> Đặc điểm bệnh lý xơ cứng vật hang<br /> Mặc dù được mô tả lần đầu năm 1743, cho<br /> đến nay cơ chế bệnh sinh của xơ cứng vật hang<br /> (Peyronie) vẫn chưa rõ ràng. Đa số các tác giả<br /> đều thừa nhận vai trò của các vi sang chấn<br /> dương vật trong việc hình thành mảng xơ. Tuy<br /> vậy, không phải mọi chấn thương dương vật<br /> đều dẫn đến sự hình thành mảng xơ. Sự rối loạn<br /> trong quá trình tái tạo các thương tổn là thường<br /> gặp ở các bệnh nhân bị bệnh này, và có các bằng<br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> <br /> Chẩn đoán Peyronie chỉ cần dựa vào thăm<br /> khám lâm sàng là đủ. Cần khai thác kỹ tiền sử<br /> chấn thương, các bệnh lý kèm theo, thời gian, vị<br /> trí xuất hiện mảng xơ, mức độ tiến triển của<br /> bệnh như gây các rối loạn về cương… Khám lâm<br /> sàng có thể dễ dàng phát hiện mảng xơ với các<br /> tính chất như vị trí, kích thước. Có thể làm siêu<br /> âm thường và siêu âm Doppler dương vật để<br /> khẳng định chẩn đoán. Thông tin khai thác được<br /> sẽ giúp cho tiên lượng cũng như đưa ra chiến<br /> lược điều trị thích hợp.<br /> Việc điều trị Peyronie hiện còn nhiều khó<br /> khăn, do cơ chế bệnh sinh chưa rõ ràng. Đa số<br /> các tác giả đề xuất điều trị bảo tồn trước, chỉ<br /> phẫu thuật khi bệnh nhân bị rối loạn cương, biến<br /> dạng dương vật khi cương hoặc điều trị bảo tồn<br /> không hiệu quả.<br /> Hiện có nhiều phương pháp điều trị bảo<br /> tồn được đưa ra như sử dụng thuốc đường<br /> uống, tiêm vào mảng xơ, sử dụng sóng xung<br /> kích đánh tan mảng xơ (ESWT), dùng dụng cụ<br /> kéo thẳng dương vật… Hiện vẫn chưa có<br /> <br /> 175<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> nghiên cứu nào chứng minh hiệu quả rõ ràng<br /> các phương pháp này. Trong hoàn cảnh tại<br /> Việt Nam hiện nay, đa số các bệnh nhân được<br /> điều trị bảo tổn bằng các thuốc sử dụng qua<br /> đường uống như Vitamine E, Colchicine…Một<br /> số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc uống thuốc<br /> gần như không làm thay đổi sự biến dạng của<br /> dương vật(9,7). Tuy vậy, việc điều trị Nội khoa<br /> vẫn được ưu tiên lựa chọn trước, vì nó giúp ổn<br /> định mảng xơ, tránh các tiến triển nặng hơn<br /> của bệnh và chuẩn bị sẵn sàng cho phẫu thuật<br /> trong trường hợp cần thiết(4).<br /> Bệnh nhân của chúng tôi được chỉ định phẫu<br /> thuật do dương vật rất đau khi cương. Chúng tôi<br /> cũng quyết định không điều trị Nội khoa cho<br /> bệnh nhân, vì với trường hợp này, mảng xơ<br /> được xác định là hình thành do sự lắng đọng của<br /> lượng lớn phức hợp fibrin bên trong vật hang,<br /> không phải do các vi sang chấn kéo dài như<br /> thường thấy. Vì thế các mảng xơ này đã ổn định<br /> và không có nguy cơ tiến triển thêm.<br /> Trong khi mổ, chúng tôi đã lấy mảng xơ liền<br /> với cân trắng vật hang cũng như các mảng xơ<br /> riêng biệt trong vật hang, cố gắng bảo tồn, tránh<br /> làm tổn thương động mạch vật hang. Kết quả<br /> sau mổ bệnh nhân ổn định. Hiện khám lại sau<br /> mổ 2 tháng, bệnh nhân đã cương dương vật bình<br /> thường, chỉ còn đau nhẹ khi cương, không còn<br /> mảng xơ. Bệnh nhân được tư vấn thêm về thói<br /> quen sinh hoạt và thuốc sử dụng để giảm đau<br /> cho hiệu quả tốt.<br /> <br /> 176<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Số 4 * 2015<br /> KẾT LUẬN<br /> Xơ cứng cả vật hang và cân trắng vật hang<br /> sau chấn thương là một thể bệnh hiếm gặp của<br /> xơ cứng vật hang. Cần khai thác kỹ bệnh sử,<br /> tiền sử để đưa ra được chẩn đoán và quan<br /> trọng hơn là có chiến lược điều trị chính xác<br /> cho bệnh nhân.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> 6.<br /> 7.<br /> 8.<br /> <br /> 9.<br /> 10.<br /> <br /> Bjekic M.D. et al (2006). Risk factors for Peyronie's disease: a<br /> case-control study. BJU Int. 97(3): p. 570-4.<br /> Chung E., Young L.D., and Brock G.B. (2011). Rat as an animal<br /> model for Peyronie’s disease research: a review of current<br /> methods and the peer-reviewed literature. Int J Impot Res.<br /> 23(6): p. 235–241.<br /> Gokce A. et al (2013). Current and emerging treatment options<br /> for Peyronie's disease. Res Rep Urol. 5: p. 17-27.<br /> Gur S., Limin M., and Hellstrom W.J. (2011). Current status<br /> and new developments in Peyronie's disease: medical,<br /> minimally invasive and surgical treatment options. Expert<br /> Opin Pharmacother. 12(6): p. 931-44.<br /> Hsu Y.C. and Huang S.T. (2008). Peyronie's disease: etiology,<br /> diagnosis, and treatment. JTUA. 19(5).<br /> Kadioglu A. et al (2002). A retrospective review of 307 men<br /> with Peyronie's disease. J Urol. 168(3): p. 1075-1079.<br /> Montorsi F. et al (2010). Summary of the recommendations on<br /> sexual dysfunctions in men. J Sex Med. 7(11): p. 3572-88.<br /> Schill W.B., Comhaire F.H., and T.B (2006). Hargreave,<br /> Andrology for the clinician. New York, NY: Springer. xxv, 645<br /> p.<br /> Ralph D. et al (2010). The management of Peyronie's disease:<br /> evidence-based 2010 guidelines. J Sex Med. 7(7): p. 2359-74.<br /> Usta M.F. et al (2004). Relationship between the severity of<br /> penile curvature and the presence of comorbidities in men<br /> with Peyronie's disease. J Urol. 171(2 Pt 1): p. 775-779.<br /> <br /> Ngày nhận bài báo:<br /> <br /> 10/05/2015<br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:<br /> <br /> 01/06/2015<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 05/08/2015<br /> <br /> Chuyên Đề Thận – Niệu<br /> <br />