Y khoa_ Đề cương B9

Chia sẻ: Kim Tuyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

191
lượt xem 34
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Câu 1: Chấn động não do chấn thương, lâm sàng, cận lâm sàng, nguyên tắc chung về điều trị bảo tồn? Chấn động não là thể nhẹ nhất của chấn thương sọ não, không có tổn thương thực thể của chất não mà chỉ có rối loạn hoạt động chức năng của não. Do chấn thương làm rung động mạnh dẫn tới dịch não tủy bị sóng va đập vào thành não thất gây rối loạn chức năng thần kinh của hệ lưới- vỏ não- dưới vỏ. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Y khoa_ Đề cương B9

§Ò C¦¥NG B9: Câu 1: Chấn động não do chấn thương, lâm sàng, cận lâm sàng, nguyên tắc chung về điều trị bảo tồn? Chấn động não là thể nhẹ nhất của chấn thương sọ não, không có tổn thương thực thể của chất não mà chỉ có rối loạn hoạt động chức năng của não. Do chấn thương làm rung động mạnh dẫn tới dịch não tủy bị sóng va đập vào thành não thất gây rối loạn chức năng thần kinh của hệ lưới- vỏ não- dưới vỏ. I. Triệu chứng lâm sàng : - Rối loạn tri giác ngay sau chấn thương: + Bn thấy choáng váng, mÊt ý thøc ngắn trong vμi chôc gi©y ®Õn vμi phót(< 30 phút) sau đó ý thức dần hồi phục. +Tuy nhiên có thể thấy đau đầu chóng mặt, quên ngược chiều( quªn c¸c sù viÖc x¶y ra tr−íc trong vμ sau khi bÞ tai n¹n). Các triệu chứng này có thể kéo dài từ 1-3 tuần. - Rối loạn thần kinh thực vật : có thể kéo dài vμi tuần: + §au đầu ,chóng mặt ,buồn nôn, nôn nhiều khi thay đổi tư thế. + Hồi hộp đánh trống ngực,m¹ch nhanh,s¾c mÆt nhît nh¹t,v· må h«i. + Hô hấp, tuần hoàn không bị ảnh hưởng. - Dấu hiệu thần kinh khu trú : ko cã - Hội chứng màng não : ko có II. Cận lâm sàng: - Sau 12-24h chọc ống sống thắt lưng thấy dịch não tủy mầu sắc bình thường, áp lực dịch não tủy có thể tăng nhẹ. - Chụp sọ qui ước thẳng nghiêng: Không thấy tổn thương xương. - CT scanner: không thấy tổn thương não và sọ. III. Nguyên tắc điều trị bảo tồn: 1. Bất động: - Bất động bn tại giường ,n»m ®Çu cao( 15o – 30o). - Trong 5-7 ngày(có thể lâu hơn) đến khi bn hết chóng mặt, hết buồn nôn, đỡ đau đầu thì có thể cho bn ngồi dậy và tập đi lại. - T¸c dông cña bÊt ®éng: + Nhanh chãng håi phôc l¹i chøc phËn cña TK thùc vËt : hÕt chãng mÆt ,buån n«n,n«n. + Håi phôc l¹i trÝ nhí. + §Ò phßng c¸c biÕn chøng : phï n·o tiÕn triÓn ,ch¶y m¸u n·o --> tô m¸u ,tôt kÑt n·o do t¨ng ¸p lùc sä n·o. + §Ò phßng c¸c di chøng : suy nh−îc thÇn kinh,®éng kinh,RL TKTV. 2. Giải quyết rối loạn hô hấp: - Hót ®êm d·i nÕu cã biÓu hiÖn ïn ø ,thë khß khÌ. - Thë oxy 2 – 4 l /phót. 3. An thần: - C§: khi Bn gi·y dôa ,la hÐt, kÝch thÝch t©m thÇn. 1
- Thuèc: Seduxen 0,01 x 1 èng TB. Gardenal 0,1 x 1v uèng tèi. §«ng miªn: promedon 0,02 x1 « amynazin 0,025 x 1 « + 10 ml HTN 5% pipolphen 0,05 x1« Trén lÉn tiªm TM 2ml khi BN kÝch thÝch. - Sö dông khi cã ®iÒu kiÖn: + Chôp CLVT ko cã m¸u tô néi sä ,ko cã g·y xg sä ®Ì Ðp n·o. + Tù thë tho¶ ®¸ng. + Cho BN thë oxy liªn tôc. - NÕu BN tØnh t¸o nh−ng vÉn cßn biÓu hiÖn RL t©m thÇn sau chÊn th−¬ng: Haloperidol 1,5 mg x 2 v Aminazin 25 mg x 2 - 4 v 4. Chống phù não: MgSO4 25% x 5 -10 ml TB s©u. atropine 1/2 mg x 1 « TB hoÆc TDD. lasix 20 mg x 1 « TB NÆng: Manitol 15% x 150 ml liÒu 1g/kg thÓ träng /6 – 12 h ,tèc ®é truyÒn : thμnh dßng ( 120 g/ phót) 5. B¶o vÖ TK vμ bæ n·o: - Cerebrolysin 5 ml x 2« /ngμy. - Nootropyl 0,8 x 2- 4 v/ngμy. - Nivalin 5mg x 1 «/ngμy. 6. Các biện pháp khác: hạ sốt, KS ,tăng cường nuôi dưỡng. 2
Câu 2: Vỡ nền sọ giữa do chấn thương, triệu chứng lâm sàng, hình ảnh cận lâm sàng và nguyên tắc chung về điều trị - Nền sọ có cấu trúc không đều, chỗ thì xương đặc, chỗ thì xương xốp, nền sọ có nhiều lỗ để cho mạch máu và thần kinh đi qua. Do đó khi chấn thương thì nền sọ thường yếu hơn so với vòm sọ. Khi vỡ nền sọ thì thường kèm theo dập não. I.Triệu chứng lâm sàng : gồm triệu chứng lâm sàng của vỡ xương nền sọ và giập não 1. Vỡ xương nền sọ giữa: - Chảy máu và dịch não tủy ra tai. - Bầm tím phía sau và trên vành tai. - Liệt dây thần kinh VII ngoại vi. 2. Giập não: 2.1 Rối loạn tri giác: - Mức độ nhẹ và vừa: bất tỉnh từ 5-10 phút rồi tỉnh lại, có thể tiếp xúc được nhưng chậm. Kích thích, dãy dụa, buồn nôn và nôn. - Mức độ nặng: bn mê ngay sau chấn thương, kéo dài từ 10-20 phút, sau đó tỉnh lại, kích thích dãy dụa , sau vài giờ tri giác có xu hướng xấu đi, nặng hơn có thể hôn mê sau chấn thương và kéo dài tới khi tử vong. 2.2.Rối loạn thần kinh thực vật: - Nhẹ: RLTKTV không nặng lắm: . Mạch nhanh 90-100l/p. . HAdm tăng nhẹ. . Tù thë ( f 25 - 30 lÇn /phót),ch−a cã ïn t¾c h« hÊp . - Nặng: RLTKTV nghiêm trọng: . Mạch chậm 60-65l/p. . HAdm tăng cao. . Thở chậm, ngừng thở. . Sốt cao 39-400 C, vã mồ hôi. . Rung cơ, có cơn duỗi cứng mất não. . Sau đó mÊt bï : M nhanh nhỏ, HAdm tụt. 2.3 Dấu hiệu TKKT : - Giãn đồng tử cùng bên ổ giập não. - LiÖt 1/2 người đối bên ổ giập não: th−êng lμ liÖt trung −¬ng. + BiÓu hiÖn: . T¨ng tr−¬ng lùc c¬, ko cã teo c¬. . T¨ng ph¶n x¹ g©n xg. . Cã ph¶n x¹ bÖnh lý bã th¸p: Babinski ( + ),Rossolimo (+),ph¶n x¹ tù ®éng tuû,rung giËt bμn ch©n (+). . RL c¬ vßng. 3
+ Møc ®é liÖt : cã 5 ®é : . §é 1: gi¶m søc c¬ nh−ng cßn vËn ®éng chñ ®éng ®−îc ch©n tay --> cßn ®i l¹i ®−îc . . §é 2: ko ®i l¹i ®ùoc nh−ng cßn n©ng ®−îc chi lªn khái mÆt gi−êng. . §é 3: Ko n©ng ®−îc chi lªn khái mÆt gi−êng nh−ng tú tay ch©n xuèng gi−êng cßn co duçi ®−îc chi thÓ. . §é 4 : Ko co duçi ®−îc chi thÓ nh−ng cßn biÓu hiÖn co c¬ khi g¾ng søc. . §é 5: liÖt hoμn toμn. - Tổn thương dây TK sä n·o: + D©y VII: liÖt VII kiÓu trung −¬ng: liÖt 1/4 d−íi mÆt bªn ®èi diÖn æ tæn th−¬ng. miÖng BN bÞ kÐo lÖch vÒ bªn lμnh, DH Charles - Bell : ( - ) + D©y III : l¸c ngoμi. + D©y IV : l¸c trong. - Cơn co giật động kinh cục bộ: C¬n b¾t nguån tõ ngän chi hoÆc mÆt,khëi ®Çu cã thÓ biÓu hiÖn b»ng hiÖn t−îng co rót hoÆc yÕu t¹m thêi ,thêi gian kho¶ng 10 - 30 phót,tiÕp ®ã lμ hiÖn t−îng co giËt t¨ng dÇn vÒ tÇn sè vμ c−êng ®é.HiÖn t−îng co giËt lan ra 1/2 th©n.Trong lóc co giËt côc bé th× BN ko mÊt ý thøc vμ khi co giËt lan ra ½ th©n bªn ®èi diÖn th× BN mÊt ý thøc vμ cã c¬n §K toμn thÓ. HoÆc chØ biÓu hiÖn co giËt ë 1/2 ng−êi hoÆc chØ co giËt c¬ mÆt1 bªn . - 1sè DH TKKT kh¸c : chØ ph¸t hiÖn ®−îc khi Bn ®· håi phôc søc khoÎ : RL ng«n ng÷, RL thÞ lùc, thÝnh lùc ,RL ngöi. 2.4Tăng áp lực nội sọ: + Đau đầu, buồn nôn và nôn. + Ứ phù đĩa thị, cổ cứng. + Kích thích tâm thần vận động: kÝch thÝch ,vËt v·,gi·y giôa do ®au ®ín,sau ®ã n»m im ®ê ®Én,mÊt ®Þnh h−íng,tri gi¸c xÊu dÇn h«m mª. + M chËm,HA t¨ng cao. II. Cận lâm sàng: 1.Chụp phim sä quy −íc : 2 phim thẳng nghiêng để tìm đường vỡ xương. 2.Chụp CLVT: Cho biết đầy đủ tổn thương ở xương và não - Khi chụp CLVT sọ não có mở cửa sổ xương thấy các đường rạn vỡ xương. - Tæn t−¬ng n·o: + VÞ trÝ æ dËp n·o : ë ngay d−íi chç xg sä bÞ chÊn th−¬ng hoÆc ë phÝa ®èi diÖn lùc chÊn th−¬ng. + DËp n·o ®¬n thuÇn: vïng gi¶m tû träng so víi m« n·o lμnh. + DËp n·o ch¶y m¸u: h×nh ¶nh muèi tiªu: lèm ®èm æ nhá t¨ng tû träng ( do ch¶y m¸u to nhá kh¸c nhau), trªn nÒn gi¶m tû träng ( tæ chøc n·o phï nÒ,dËp n¸t). + §ång thêi cã h×nh ¶nh: cho¸n chç ,chÌn ®Èy ®−êng gi÷a sang bªn vμ lμm thay ®æi h×nh d¸ng n·o thÊt ( bÞ thu nhá hoÆcbiÕn mÊt). III. Nguyên tắc chung về điều trị: 1. Bất động: - Bất động bn tại giường ,n»m ®Çu cao( 15o – 30o). - Trong 5-7 ngày(có thể lâu hơn) đến khi bn hết chóng mặt, hết buồn nôn, đỡ đau đầu thì có thể cho bn ngồi dậy và tập đi lại. 4
- T¸c dông cña bÊt ®éng: + Nhanh chãng håi phôc l¹i chøc phËn cña TK thùc vËt : hÕt chãng mÆt ,buån n«n,n«n. + Håi phôc l¹i trÝ nhí. + §Ò phßng c¸c biÕn chøng : phï n·o tiÕn triÓn ,ch¶y m¸u n·o --> tô m¸u ,tôt kÑt n·o do t¨ng ¸p lùc sä n·o. + §Ò phßng c¸c di chøng : suy nh−îc thÇn kinh,®éng kinh,RL TKTV. 2. Giải quyết rối loạn hô hấp: - Hót ®êm d·i nÕu cã biÓu hiÖn ïn ø ,thë khß khÌ. - Thë oxy 2 – 4 l /phót. - Mở khí quản đối với trường hợp giập não nặng 3. An thần: - C§: khi Bn gi·y dôa ,la hÐt, kÝch thÝch t©m thÇn. - Thuèc: Seduxen 0,01 x 1 èng TB. Gardenal 0,1 x 1v uèng tèi. §«ng miªn: promedon 0,02 x1 « amynazin 0,025 x 1 « + 10 ml HTN 5% pipolphen 0,05 x1« --> Trén lÉn tiªm TM 2ml khi BN kÝch thÝch. - Sö dông khi cã ®iÒu kiÖn: + Chôp CLVT ko cã m¸u tô néi sä ,ko cã g·y xg sä ®Ì Ðp n·o. + Tù thë tho¶ ®¸ng. + Cho BN thë oxy liªn tôc. - NÕu BN tØnh t¸o nh−ng vÉn cßn biÓu hiÖn RL t©m thÇn sau chÊn th−¬ng: Haloperidol 1,5 mg x 2 v Aminazin 25 mg x 2 - 4 v 4.Chống phù não: - NhÑ: MgSO4 25% x 5 -10 ml TB s©u. atropine 1/2 mg x 1 « TB hoÆc TDD. lasix 20 mg x 1 « TB - NÆng: Manitol 15% x 150 ml,liÒu 1g/kg thÓ träng /6 – 12 h ,tèc ®é truyÒn : thμnh dßng ( 120 g/ phót). Lasix 20 mg x 2 - 3 « TB TruyÒn Dextran,nh÷ng chÊt thay thÕ m¸u...( ko nªn dïng glucose 20%,30%) 5. Chèng co th¾t m¹ch n·o : Nimotop 10 mg x 1 lä,TM b»ng b¬m kim tiªm ®iÖn : giê thø1 :1 mg,giê thø 2 :2 mg, NÕu ko h¹ HA th× tiÕp tôc truyÒn hÕt. Nimotop 30 mg x 6v /ngμy 4h uèng 2v. - T¸c dông : gi·n m¹ch m¸u n·o ,t¨ng l−u l−îng m¸u ®Ðn n·o ,t¨ng t−íi m¸u cho tæ chøc n·o tæn th−¬ng. Chèng co th¾t m¹ch n·o. - CC§: HAT§ < 90mmHg. 5
Phï n·o cã tÝnh chÊt bÖnh lý. T¨ng ¸p lùc sä n·o nÆng. Phô n÷ cã thai. BN x¬ gan hoÆc suy gan nÆng. 6. B¶o vÖ TK vμ bæ n·o: - Cerebrolysin 5 ml x 2« /ngμy. - Nootropyl 0,8 x 2- 4 v/ngμy. - Nivalin 5mg x 1 «/ngμy. 7. Chèng co giËt ®éng kinh: gardenal 0,1 x1v uèng tèi Deparkin 0,2 x 1 - 2 v /ngμy 8.Các biện pháp khác: + Hạ sốt khi sốt cao > 39o : Efferalgan 500 mg x 1 v . + Kháng sinh : ceftriaxone 1g x 2 lä TM Gentamycin 80 mg x 2 « TB + Tăng cường nuôi dưỡng : nu«i d−ìng qua sonde nÕu BN h«n mª. + Chống toan máu. 9. §iÒu trÞ phôc håi chøc n¨ng: - LuyÖn tËp sím ngay tõ ngμy ®Çu: chèng teo c¬ cøng khíp ,phßng huyÕt t¾c ,loÐt ®iÓm tú b»ng trë m×nh ,xoa bãp ch©n tay 2h/lÇn. - Cã thÓ kÕt hîp xoa bãp víi ch©m cøu ,bÊm huyÖt,lý liÖu phôc håi chøc n¨ng. 6
Câu 3: Vỡ tầng sọ trước do chấn thương? Triệu chứng lâm sàng, hình ảnh cận lâm sàng, nêu nguyên tắc chung về điều trị - Do đặc điểm cấu trúc nền sọ không đều, chỗ thì xương đặc, chỗ thì xương xốp và nền sọ có nhiều lỗ cho mạch máu và dây thần kinh đi qua, do vậy nền sọ yếu hơn vòm sọ và vỡ nền sọ thường kèm theo dập não. - Vỡ tầng sọ trước do chấn thương là vỡ tầng sọ ở phía trước, cao nhất, giới hạn đến rãnh thị giác và bờ sau cánh bướm nhỏ( tầng sọ trước gồm 2 rãnh thị và 2 lỗ thị giác, mào gà, gai trán, rãnh khứu và các lỗ khứu, ụ ổ mắt với các ấn điểm chỉ và lồi núm vú) mà nguyên nhân là do tai nạn giao thông, tai nạn lao động, sinh hoạt. I. Triệu chứng lâm sàng : 1. Vỡ xương nền sä tr−íc: - Chảy máu lẫn dịch não tủy ra mũi. - Dấu hiệu “kính râm”: hai hốc mắt quầng tím do máu chảy vào tổ chức lỏng lẻo sau nhãn cầu. Cá biệt có trường hợp lồi mắt, đau nhức trong hốc mắt, giảm thị lực do máu tụ sau nhãn cầu. - Có thể tổn thương dây thần kinh thị giác trong ống thị do vỡ xương gây nên: thị lực giảm dần có thể dẫn tới mất hoàn toàn thị lực. - Khi có dập não thì có thêm các triệu chứng của dập não. 2. DËp n·o: 2.1 Rối loạn tri giác: - Mức độ nhẹ và vừa: bất tỉnh từ 5-10 phút rồi tỉnh lại, có thể tiếp xúc được nhưng chậm. Kích thích, dãy dụa, buồn nôn và nôn. - Mức độ nặng: bn mê ngay sau chấn thương, kéo dài từ 10-20 phút, sau đó tỉnh lại, kích thích dãy dụa , sau vài giờ tri giác có xu hướng xấu đi, nặng hơn có thể hôn mê sau chấn thương và kéo dài tới khi tử vong. 2.2.Rối loạn thần kinh thực vật: - Nhẹ: RLTKTV không nặng lắm: . Mạch nhanh 90-100l/p. . HAdm tăng nhẹ. . Tù thë ( f 25 - 30 lÇn /phót),ch−a cã ïn t¾c h« hÊp . - Nặng: RLTKTV nghiêm trọng: . Mạch chậm 60-65l/p. . HAdm tăng cao. . Thở chậm, ngừng thở. . Sốt cao 39-400 C, vã mồ hôi. . Rung cơ, có cơn duỗi cứng mất não. 7
. Sau đó mÊt bï : M nhanh nhỏ, HAdm tụt. 2.3 Dấu hiệu TKKT : - Giãn đồng tử cùng bên ổ giập não. - LiÖt 1/2 người đối bên ổ giập não: th−êng lμ liÖt trung −¬ng + BiÓu hiÖn: . T¨ng tr−¬ng lùc c¬, ko cã teo c¬. . T¨ng ph¶n x¹ g©n xg. . Cã ph¶n x¹ bÖnh lý bã th¸p: Babinski ( + ),Rossolimo (+),ph¶n x¹ tù ®éng tuû,rung giËt bμn ch©n (+). . RL c¬ vßng. + Møc ®é liÖt : cã 5 ®é : . §é 1: gi¶m søc c¬ nh−ng cßn vËn ®éng chñ ®éng ®−îc ch©n tay --> cßn ®i l¹i ®−îc . . §é 2: ko ®i l¹i ®ùoc nh−ng cßn n©ng ®−îc chi lªn khái mÆt gi−êng. . §é 3: Ko n©ng ®−îc chi lªn khái mÆt gi−êng nh−ng tú tay ch©n xuèng gi−êng cßn co duçi ®−îc chi thÓ. . §é 4 : Ko co duçi ®−îc chi thÓ nh−ng cßn biÓu hiÖn co c¬ khi g¾ng søc. . §é 5: liÖt hoμn toμn. - Tổn thương dây TK sä n·o: + D©y VII: liÖt VII kiÓu trung −¬ng: liÖt 1/4 d−íi mÆt bªn ®èi diÖn æ tæn th−¬ng. miÖng BN bÞ kÐo lÖch vÒ bªn lμnh ,DH Charles - Bell : (-) + D©y III : l¸c ngoμi. + D©y IV : l¸c trong. - Cơn co giật động kinh cục bộ: C¬n b¾t nguån tõ ngän chi hoÆc mÆt,khëi ®Çu cã thÓ biÓu hiÖn b»ng hiÖn t−îng co rót hoÆc yÕu t¹m thêi ,thêi gian kho¶ng 10 - 30 phót,tiÕp ®ã lμ hiÖn t−îng co giËt t¨ng dÇn vÒ tÇn sè vμ c−êng ®é.HiÖn t−îng co giËt lan ra 1/2 th©n.Trong lóc co giËt côc bé th× BN ko mÊt ý thøc vμ khi co giËt lan ra ½ th©n bªn ®èi diÖn th× BN mÊt ý thøc vμ cã c¬n §K toμn thÓ. HoÆc chØ biÓu hiÖn co giËt ë 1/2 ng−êi hoÆc chØ co giËt c¬ mÆt1 bªn . - 1sè DH TKKT kh¸c : chØ ph¸t hiÖn ®−îc khi Bn ®· håi phôc søc khoÎ : RL ng«n ng÷, RL thÞ lùc, thÝnh lùc ,RL ngöi. 2.4Tăng áp lực nội sọ: + Đau đầu, buồn nôn và nôn. + Ứ phù đĩa thị, cổ cứng. + Kích thích tâm thần vận động: kÝch thÝch ,vËt v·,gi·y giôa do ®au ®ín,sau ®ã n»m im ®ê ®Én,mÊt ®Þnh h−íng,tri gi¸c xÊu dÇn h«m mª. + M chËm,HA t¨ng cao. II. Cận lâm sàng: 1.Chụp phim sä quy −íc : 2 phim thẳng nghiêng để tìm đường vỡ xương. 2.Chụp CLVT: Cho biết đầy đủ tổn thương ở xương và não - Khi chụp CLVT sọ não có mở cửa sổ xương thấy các đường rạn vỡ xương. Hình ảnh : rạn, vỡ, nứt tầng sọ trước(từ rãnh thị giác và bờ sau cánh bướm nhỏ ra trước) - Tæn t−¬ng n·o: 8
+ VÞ trÝ æ dËp n·o : ë ngay d−íi chç xg sä bÞ chÊn th−¬ng hoÆc ë phÝa ®èi diÖn lùc chÊn th−¬ng. + DËp n·o ®¬n thuÇn: vïng gi¶m tû träng so víi m« n·o lμnh. + DËp n·o ch¶y m¸u: h×nh ¶nh muèi tiªu: lèm ®èm æ nhá t¨ng tû träng ( do ch¶y m¸u to nhá kh¸c nhau), trªn nÒn gi¶m tû träng ( tæ chøc n·o phï nÒ,dËp n¸t). + §ång thêi cã h×nh ¶nh: cho¸n chç ,chÌn ®Èy ®−êng gi÷a sang bªn vμ lμm thay ®æi h×nh d¸ng n·o thÊt ( bÞ thu nhá hoÆcbiÕn mÊt). III. Nguyên tắc chung về điều trị: Chủ yếu là điều trị bảo tồn. 1. Bất động: - Bất động bn tại giường ,n»m ®Çu cao( 15o – 30o). - Trong 5-7 ngày(có thể lâu hơn) đến khi bn hết chóng mặt, hết buồn nôn, đỡ đau đầu thì có thể cho bn ngồi dậy và tập đi lại. - T¸c dông cña bÊt ®éng: + Nhanh chãng håi phôc l¹i chøc phËn cña TK thùc vËt : hÕt chãng mÆt ,buån n«n,n«n. + Håi phôc l¹i trÝ nhí. + §Ò phßng c¸c biÕn chøng : phï n·o tiÕn triÓn ,ch¶y m¸u n·o --> tô m¸u ,tôt kÑt n·o do t¨ng ¸p lùc sä n·o. + §Ò phßng c¸c di chøng : suy nh−îc thÇn kinh,®éng kinh,RL TKTV. 2. Giải quyết rối loạn hô hấp: - Hót ®êm d·i nÕu cã biÓu hiÖn ïn ø ,thë khß khÌ. - Thë oxy 2 – 4 l /phót. - Mở khí quản đối với trường hợp giập não nặng 3. An thần: - C§: khi Bn gi·y dôa ,la hÐt, kÝch thÝch t©m thÇn. - Thuèc: Seduxen 0,01 x 1 èng TB. Gardenal 0,1 x 1v uèng tèi. §«ng miªn: promedon 0,02 x1 « amynazin 0,025 x 1 « + 10 ml HTN 5% pipolphen 0,05 x1« --> Trén lÉn tiªm TM 2ml khi BN kÝch thÝch. - Sö dông khi cã ®iÒu kiÖn: + Chôp CLVT ko cã m¸u tô néi sä ,ko cã g·y xg sä ®Ì Ðp n·o. + Tù thë tho¶ ®¸ng. + Cho BN thë oxy liªn tôc. - NÕu BN tØnh t¸o nh−ng vÉn cßn biÓu hiÖn RL t©m thÇn sau chÊn th−¬ng: Haloperidol 1,5 mg x 2 v Aminazin 25 mg x 2 - 4 v 4.Chống phù não: - NhÑ: MgSO4 25% x 5 -10 ml TB s©u. atropine 1/2 mg x 1 « TB hoÆc TDD. lasix 20 mg x 1 « TB 9
- NÆng: Manitol 15% x 150 ml,liÒu 1g/kg thÓ träng /6 – 12 h ,tèc ®é truyÒn : thμnh dßng ( 120 g/ phót). Lasix 20 mg x 2 - 3 « TB TruyÒn Dextran,nh÷ng chÊt thay thÕ m¸u...( ko nªn dïng glucose 20%,30%) 5. Chèng co th¾t m¹ch n·o : Nimotop 10 mg x 1 lä,TM b»ng b¬m kim tiªm ®iÖn : giê thø1 :1 mg,giê thø 2 :2 mg, NÕu ko h¹ HA th× tiÕp tôc truyÒn hÕt. Nimotop 30 mg x 6v /ngμy 4h uèng 2v. - T¸c dông : gi·n m¹ch m¸u n·o ,t¨ng l−u l−îng m¸u ®Ðn n·o ,t¨ng t−íi m¸u cho tæ chøc n·o tæn th−¬ng. Chèng co th¾t m¹ch n·o. - CC§: HAT§ < 90mmHg. Phï n·o cã tÝnh chÊt bÖnh lý. T¨ng ¸p lùc sä n·o nÆng. Phô n÷ cã thai. BN x¬ gan hoÆc suy gan nÆng. 6. B¶o vÖ TK vμ bæ n·o: - Cerebrolysin 5 ml x 2« /ngμy. - Nootropyl 0,8 x 2- 4 v/ngμy. - Nivalin 5mg x 1 «/ngμy. 7. Chèng co giËt ®éng kinh: gardenal 0,1 x1v uèng tèi Deparkin 0,2 x 1 - 2 v /ngμy 8.Các biện pháp khác: + Hạ sốt khi sốt cao > 39o : Efferalgan 500 mg x 1 v . + Kháng sinh : ceftriaxone 1g x 2 lä TM Gentamycin 80 mg x 2 « TB + Tăng cường nuôi dưỡng : nu«i d−ìng qua sonde nÕu BN h«n mª. + Chống toan máu. 9. §iÒu trÞ phôc håi chøc n¨ng: - LuyÖn tËp sím ngay tõ ngμy ®Çu: chèng teo c¬ cøng khíp ,phßng huyÕt t¾c ,loÐt ®iÓm tú b»ng trë m×nh ,xoa bãp ch©n tay 2h/lÇn. - Cã thÓ kÕt hîp xoa bãp víi ch©m cøu ,bÊm huyÖt,lý liÖu phôc håi chøc n¨ng. 10.Một số trường hợp can thiệp ngoại khoa: + Chèn ép dây thần kinh thị giác trong ống thị do vỡ xương: phẫu thuật mở rộng lỗ thị giác, giải phóng chèn ép + Máu tụ sau nhãn cầu mức độ nhiều gây lồi mắt, đau nhức=> phẫu thuật để giải phóng chèn ép 10
Câu 4: lâm sàng, hình ảnh CLVT, điều trị phẫu thuật máu tụ ngoài màng cứng cấp tính do chấn thương Máu tụ ngoài màng cứng cấp tính do chấn thương : là bọc máu tụ nằm giữa xương sọ và màng não cứng, hình thành một cách cấp tính trong thời gian ngắn(vài giờ) do chấn thương mạnh vào vùng đầu. Nguồn chảy máu thường là từ: . §ộng mạch màng não giữa. . Tĩnh mạch màng não cứng. . Xoang tĩnh mạch dọc trên. . Tĩnh mạch ở xoang xương. M¸u tô NMC cÊp tÝnh cã c¸c thÓ: . ThÓ ®iÓn h×nh . . ThÓ ko mÊt ý thøc tiªn ph¸t. . ThÓ cã 2 kho¶ng tØnh. . ThÓ tèi cÊp. . Ko cã kho¶ng tØnh. . Kho¶ng tØnh ko ®iÓn h×nh. I.Triệu chứng lâm sàng thÓ ®iÓn h×nh : 1. Rối loạn tri giác: - §iển hình là “khoảng tỉnh” biểu hiện: Bn mê ngay sau chấn thương vùng đầu, sau vài phút tỉnh hoàn toàn ( đi lại sinh hoạt bình thường), sau vài giờ ®au ®Çu t¨ng,kÝch thÝch vËt v·,b¹i yÕu,tri giác xấu dần và mê lại --> thời gian tỉnh giữa 2 lần hôn mê được gọi là khoảng tỉnh. - Khoảng tỉnh này dài hay ngắn phụ thuộc vào nguồn chảy máu: Đứt rách động mạch màng não giữa: khoảng tỉnh ngắn, chỉ vài giờ. Chảy máu từ xương sọ: khoảng tỉnh dài hơn, có thể vài ngày. - Khoảng tỉnh càng ngắn tiên lượng càng nặng. 2.Dấu hiệu thần kinh khu trú: - Giãn đồng tử cùng bên với ổ máu tụ: đặc điểm là giãn từ từ. - LiÖt 1/2 người đối bên với ổ giập não: th−êng lμ liÖt trung −¬ng + §ặc điểm mức độ ngày càng tăng dần . + LiÖt 1/2 người cßn phô thuéc vμo kÝch th−íc vμ vÞ trÝ khèi m¸u tô: . KÝch th−íc < 30 ml --> cã thÓ ko cã biÓu hiÖn liÖt. 11
. VÞ trÝ : cùc tr¸n ,chÈm - ®Ønh,chÈm --> cã thÓ ko cã biÓu hiÖn liÖt. + BiÓu hiÖn: . T¨ng tr−¬ng lùc c¬, ko cã teo c¬. . T¨ng ph¶n x¹ g©n xg. . Cã ph¶n x¹ bÖnh lý bã th¸p: Babinski ( + ),Rossolimo (+),ph¶n x¹ tù ®éng tuû,rung giËt bμn ch©n (+). . RL c¬ vßng. + Møc ®é liÖt : cã 5 ®é : . §é 1: gi¶m søc c¬ nh−ng cßn vËn ®éng chñ ®éng ®−îc ch©n tay --> cßn ®i l¹i ®−îc . . §é 2: ko ®i l¹i ®ùoc nh−ng cßn n©ng ®−îc chi lªn khái mÆt gi−êng. . §é 3: Ko n©ng ®−îc chi lªn khái mÆt gi−êng nh−ng tú tay ch©n xuèng gi−êng cßn co duçi ®−îc chi thÓ. . §é 4 : Ko co duçi ®−îc chi thÓ nh−ng cßn biÓu hiÖn co c¬ khi g¾ng søc. . §é 5: liÖt hoμn toμn. - Tổn thương dây TK sä n·o: D©y VII: liÖt VII kiÓu trung −¬ng: liÖt 1/4 d−íi mÆt bªn ®èi diÖn æ tæn th−¬ng. miÖng BN bÞ kÐo lÖch vÒ bªn lμnh, DH Charles - Bell : (-) - 1 sè triÖu chøng TKKT kh¸c: RL ng«n ng÷ vËn ®éng ,c¬n ®éng kinh côc bé ( Bravais – Jackson) biÓu hiÖn co giËt tay hoÆc c¬ mÆt phÝa ®èi diÖn æ tæn th−¬ng. 3. Thay đổi mạch và HA: - M chậm dần 80-90l/p =>60l/p. - HA động mạch tăng cao dần. - Nếu khối máu tụ ngày một tăng mà không được lấy bỏ thì áp lực nội sọ tăng cao sẽ gây tụt kẹt não,khi n·o mÊt bï th× M sÏ nhanh nhá,yÕu;HA§M tôt dÇn --> tiªn l−îng cùc kú nÆng. II. CLS: 1. Hình ảnh CLVT: Máu tụ ngoài màng cứng trên CLVT có đặc trưng: Hình ảnh thấu kính 2 mặt lồi. ChiÒu dμy tõ 2 4 cm,chiÒu tr−íc sau th× ng¾n,th−êng chØ khu tró t¹i 1 thuú n·o. Tỷ trọng cao(> 70 HU) Đẩy đường giữa sang bên và đè ép làm thay đổi hình dáng não thất. TÝnh thÓ tÝch : V = A x B x C A : ChiÒu dμi khèi m¸u tô. 2 B : ChiÒu dμy khèi m¸u tô C : Sè líp c¾t ( chiÒu dμy 1 líp c¾t). III. Điều trị phẫu thuật máu tụ ngoài màng cứng do chấn thương: 1.Chỉ định mổ cấp cứu: + Máu tụ ngoài màng cứng cấp tính: khối lượng máu > 30ml, bÊt kÓ ®iÓm Glassgow lμ bao nhiªu. + Ngoμi ra C§ PT trong : . M¸u tô NMC < 30 ml nh−ng tri gi¸c xÊu ®i hoÆc chôp l¹i CLVT thÊy m¸u tô lín h¬n. . M¸u tô NMC < 30 ml nh−ng ®iÒu trÞ b¶o tån ko kÕt qu¶,®au ®Çu dai d¼ng ,chôp l¹i CLVT m¸u tô ko hÊp thu. 2. Kỹ thuật mở xương sọ để vào lấy ổ máu tụ: 2 phương pháp 12
2.1. Mở nắp hộp sọ: - Chỉ định: tình trạng bn còn tốt, cho phép kéo dài thời gian mổ. - KT : + R¹ch da h×nh vßng cung ngay trªn æ m¸u tô. + §Æt 4 hoÆc 5 lç khoan sä: dïng c−a d©y ( c−a m¸y) c−a ®øt ®Ó nèi th«ng c¸c lç khoan ,lËt l¾p xg sä vÒ 1 bªn . + Sau khi lấy máu tụ sẽ đậy lại nắp hộp sọ,dÉn l−u d−íi da vμ ®èng vÕt mæ. Chó ý: - Nếu phù não căng sẽ dấu nắp hộp sọ này dưới da bụng, sau 6-8 tháng sẽ mổ để đậy lại ổ khuyết sọ. 2.2.Mở xương sọ bằng một lỗ khoan råi gÆm bá xg: - Chỉ định: bn trong tình trạng nặng cần cấp cứu nhanh, không cho phép kéo dài cuộc mổ. - Kỹ thuật: + Khoan 1 lỗ sau đó gặm rộng ra xung quanh, đạt đường kính lỗ mở 4-5 cm. + Lấy máu tụ. + Sau 6-8 tháng mổ lại, che ổ khuyết sọ bằng xương mào chậu tự thân hoặc bản ngoài xương sọ. 3. Kỹ thuật lấy máu tụ : - Dùng thìa(curet) gạt nhẹ lớp máu tụ rồi hút bỏ. - Tìm nguồn chảy máu, đốt điện cầm máu. - Sau đó nên khâu treo màng não cứng vào cốt mạc xương sọ hoặc cân galia để tránh bị tụ máu lại. 4. §iÒu trÞ sau mæ: cÇn ®¶m b¶o nguyªn t¾c: - Th«ng khÝ tèt. - Chèng phï n·o tÝch cùc. - An thÇn ,kh¸ng sinh. - C¸c thuèc phôc håi chøc n¨ng thÇn kinh. 13
Câu 5: Hãy nêu phân loại chấn thương cột sống tủy sống? Chấn thương cột sống có tổn thương tủy(CTCS-TS) là một chấn thương nặng có tỷ lệ tử vong cao và để lại nhiều di chứng nặng nề. Nguyên nhân chủ yếu là do tai nạn giao thong, tai nạn lao động, tai nạn tron thể thao và tai nạn trong sinh hoạt. Có hai cách để phân loại chấn thương cột sống và tủy sống: I. Căn cứ vào tổn thương CS-TS: 1.Tổn thương cột sống không có tổn thương tủy: - Tổn thương xương : có thể gặp như gãy xẹp thân đốt(không di lệch hoặc di lệch nhẹ) gãy gai sau, gãy gai ngang. - Tổn thương dây chằng cột sống : như giãn dây chằng, đứt rách dây chằng liªn gai sau và dây chằng liên cung sau. 2. Tổn thương cột sống có tổn thương tủy: - Tổn thương cột sống có thể gặp như: gãy xẹp đốt sống(không có di lệch hoặc đốt sống di lệch ở các mức độ khác nhau) . - Tổn thương tủy :có thể dập tủy chảy máu trong tủy, khi đốt sống di lệch lớn có thể gây đứt rách giải phâu tủy. 3. Tổn thương tủy nhưng không có tổn thương cột sống: - Do tủy bị rung lắc mạnh trong thời điểm bị chấn thương, do cơ chế xoắn vặn gấp ưỡn quá mức của cột sống, tủy có thể bị tổn thương nặng mà trên phim không xác định được cột sống có tổn thương hay không. - Mức độ nhẹ nhất là chấn động tủy. Chấn động tủy xảy ra ngay sau khi bị chấn thương với biểu hiện lâm sang là liệt mền(liệt ngoại vi) hoàn toàn từ chỗ tổn thương trở xuống, mất các loại cảm giác đau, mất phản xạ gân xương, nhưng sau 3-4 tuần các chức năng của tủy sẽ được hồi phục hoàn toàn. II. Căn cứ vào độ vững của cột sống: Nicole (1958) và một số tác giả khác chia làm hai loại: gãy vững và gẫy không vững. 1. Gãy vững : là trường hợp gãy cột sống nhưng không có sai khớp cột sống. Do không sai khớp nên đốt sống không di lệch ra sau 2. Gãy không vững: là gãy cột sống kèm sai khớp. Do các mấu chân khớp bị gãy, dây chằng cột sống bị đứt, khớp cột sống bị chệch và đốt sống di lệch ra sau gây chèn ép tủy. 14
- Gãy không vững gây tổn thương tủy và cột sống nặng nề. - Gãy không vững được chỉ định phẫu thuật càng sớm càng tốt, thời gian mổ tốt nhất để tạo điều kiện cho tủy hồi phục là trươc 8h sau khi cột sống và tủy bị tổn thương. Câu 6 : Biến chứng loét,teo cơ ,cứng khớp và tổn thương tiết niệu ,cách phòng chống ở BN liệt tủy ? I.loét điểm tỳ : - Tổn thương tủy càng nặng thì loét càng sớm và loét rộng sâu. - Hay loét vùng tỳ nén lâu ngày : cùng cụt ,xg bả vai,mắt cá ngoài… - Phòng tránh: + Nuôi dưỡng BN tốt,bổ sung VTM. + BN nằm giường đệm có ván cứng ở dưới. + Lật trở BN thường xuyên 1h / 1 lần,kết hợp xoa bóp các điểm tỳ 15 – 20 phút.Xoa cồn pha long não rồi lau khô ,rắc phấn rôm hoặc bột tan. II. Teo cơ – cứng khớp: - Bn nằm liệt lâu ngày ko vận động chi thể rất dễ teo cơ – cứng khớp. - Phòng tránh: + Nuôi dưỡng BN tốt,bổ sung VTM. + BN nằm giường đệm có ván cứng ở dưới. + Lật trở BN thường xuyên 1h / 1 lần,kết hợp xoa bóp các điểm tỳ 15 – 20 phút. + Vận động thụ động các khớp. + Cho BN tập vận động chủ động : tập ngồi ,đứng,đi. III. Tổn thương tiết niệu ở BN liệt tủy: - ở Bn liệt tủy có các biến chứng về tiết niệu : bí tiểu,viêm bang quang,viêm niệu đạo,rò gốc niệu đạo,sỏi tiết niệu,viêm thận bể thận,ứ nước ứ mủ thận…nặng là suy thận tử vong. - Dự phòng và điều trị kịp thời khi bị viêm BQ là điều kiện tốt nhất để giảm nhẹ các biến chứng về tiết niệu. 15
1. Bí tiểu: 1.1 Các biểu hiện RL tiểu tiện : - Bí đái: + xảy ra sau chấn thương và kéo dài 2 – 3 tháng hoặc hơn. + NN: tổn thương tủy cơ rối BQ bị liệt trong khi đó cơ thắt cổ BQ lại co chắc bí đái. - Sau 2 -3 tháng hoặc lâu hơn ( sau giai đoạn sốc tủy)cơ thắt BQ hồi phục dần RL nước tiểu sẽ biểu hiện : + Bí đái nghịch thường: khi BQ đầy nước tiểu tối đa ,áp lực trong BQ thắng được cơ thắt BQ đang co chắc nước tiểu được tống ra từng ít một. ( Mỗi lần đi tiểu ko được nhiều số lượng nước tiểu dư lại trong BQ lớn dễ VBQ) + Tiểu tiện ngoài ý muốn định kỳ (đái dầm cách hồi) : BQ đầy nước tiểu sẽ tống ra ngoài 1 cách tự động ngoài ý muốn của BN mà BN ko hề có cảm giác mót tiểu. + Ko giữ được nước tiểu định kỳ ( mót đái mệnh lệnh ) : gặp trong tổn thương tủy ko hoàn toàn .Bn có cảm giac smots tiểu nhưng nó khẩn cấp đến mức mót là phải đi ngay ,Bn ko nhịn được . + Ko giữ được nước tiểu thực sự : liệt cơ thắt trong cổ BQ và cơ rối nước tiểu từ NQ vào BQ bao nhiêu thì chảy ra ngoài ngay lập tức ( cổ BQ luôn mở). 1.2 Giải quyết bí tiểu : có nhiều phương pháp nhưng mục đích chung là phải dốc sạch nước tiểu ra khỏi BQ. - Thông tiểu định kỳ : mỗi ngày thong 5 – 6 lần dễ gây nhiễm trùng ,tổn thương niệu đạo ,mất thời gian. - Đặt thong tiểu lâu dài: đặt thong tiểu 5 – 7 ngày ,sau đó rút bỏ và thay thong mới dễ gây viêm niệu đạo mủ,apxe và rò gốc niệu đạo ,viêm tinh hoàn. Chú ý : + Ống thong luôn được kẹp lại ,cư 4 – 5 h thì mở kẹp cho nước tiểu chảy ra ( mở lien tục sẽ làm BQ co hẹp và mất phản xạ tiểu tiện). + Khi thấy nước tiểu rỉ ra ở miệng sáo ,ở chân ống dẫn lưu rút bỏ ống thông ( do cơ rối BQ đã hồi phục ,pản xạ tiểu tiện đã xuất hiện). - DL BQ trên xg mu. - Chọc rò BQ trên xg mu. 1.3 Tập luyện BQ : - Khi tổn thương tủy cảm giác mót tiểu mất ,cơ rối BQ bị liệt ,cơ thắt trong cổ BQ co chắc nước tiểu bị ứ lại chủ động tập luyện BQ nhằm mục đích: + Nhanh chóng hồi phục cơ rối bị liệt. + Phục hồi khả năng tiểu tiện phản xạ. + Đảm bảo cho BQ ko bị teo nhỏ. + Lượng nước tiểu dư còn lại trong Bq là ít nhất sau mỗi lần đi tiểu. - Thường tập từ tuần thứ 2 – 3 sau chấn thương . - Có 2 phương pháp tập : + Tập bằng tay . 16
+ Tập theo phương pháp Munro. làm 2 lần ngày trong 7 – 10 ngày. 2. Viêm bang quang : 2.1 Dự phòng VBQ : - Thông tiểu phải đúng quy cách và vô khuẩn. - Săn sóc ống thong tiểu tốt ,cứ 5 – 7 ngày rút bỏ ống thong cũ thay bằng ống thong mới .Khi thấy nước tiểu chảy ra ở chân ống dẫn lưu thì rút bỏ ống. - Uống nhiều nước . - Lợi tiểu đông y ( râu ngô,bông mã đề..) - Làm toan hóa nước tiểu bằng : uống nước chanh,VTM C, nước cam… - Khi tháo bỏ nước tiểu nên ép nhẹ tay lên vùng BQ để đẩy hết nước tiểu ra ngoài ,ko để nước tiểu dư còn lại nhiều trong BQ. 2.2 Điều trị VBQ : - Khi cớ triệu chứng : + nước tiểu đục ,cảm giác đau rát vùng BQ. + Sốt cao và dao động ,lúc rét ,lúc nóng ,ra mồ hôi. + XN máu : BC tăng cao ,N tăng cao. + XN nước tiểu: nhiều BC. - Điều trị : + Toàn than : truyền đạm ,dịch thay thế máu. Ăn uống bồi dưỡng cơ thể. Hạ sốt ,chống loét điểm tỳ ,chống suy mòn suy kiệt. KS toàn than . Uống nhiều nước . + Rửa BQ : rửa BQ bằng tay hoặc theo phương pháp Munro. Rửa 2 lần / ngày : mỗi lần rửa 2 lít NaCl 0,9% có pha kháng sinh Streptomycin ( rửa đến khi hết sốt,nước tiểu trong) 17
Câu 7: Sơ, cấp cứu, vận chuyển bn CTCSTS? 1. Bất động: tránh cử động gây thêm tổn thương thứ phát bằng cách: - Cho bn nằm trên cáng cứng(tuyệt đối không để bn nằm ngửa trên cáng vải) - Bất động bn bằng nẹp chuyên dụng. - Nếu phát hiện có CTCSTS cổ thì đệm vào cổ bao cát hoặc gói vải êm, hoặc đệm bao đường ở 2 bên cột sống cổ. Khi vận chuyển bn lên cáng phải làm đều, từ tử hết sức nhẹ nhàng. 2. Đảm bảo thông khí tốt - Lưu thông đường thở: móc dị vật, hút đờm dãi - Hô hấp nhân tạo, ép tim ngoài lồng ngực, cho bn thở oxy - Nếu có chỉ định đặt ống nội khí quản thì cần làm nhẹ nhàng tránh ưỡn cổ quá mức 3.Đảm bảo lưu lượng tuần hoàn: truyền đủ dịch, dùng thuốc để giữ cho mạch, HA luôn luôn ổn định, phòng chống shock 4. Nếu có shock thì phải điều trị shock ổn định trước khi chuyển bn đến chuyên khoa Dùng kháng sinh, an thần, giảm đau. 5.Vận chuyển nhanh đến chuyên khoa bằng xe chuyên dụng, vận chuyển với phương châm”chậm êm hơn nhanh sóc” 18
Câu 8: Trình bầy đặc điểm lâm sàng TVDD vùng thắt lưng cùng? TVDD vùng thắt lưng cùng được thể hiện ở 2 hội chứng: I.Hội chứng cột sống: 1. Cơ năng: - Đau vùng CSTL với tính chất đau âm ỉ lan tỏa hay đau cấp tính sau một gắng sức như : gánh nặng, bước hụt… Có khi sau cử động bình thường xoay nhẹ người kéo một vật gì đó => đau ngay khiến bn bỏ việc ngồi xuống hay nằm lại. - Đau có tính chất cơ học: đau tăng khi ho, h¾t h¬i ,đi lại, vận động, nghỉ ngơi đỡ đau. - §au cã thÓ khu tró hoÆc cã thÓ lan ë th¾t l−ng xuèng d−íi ( ®ïi,b×u,c¼ng ch©n,bμn ch©n...). 2. Thực thể: - Vẹo cột sống từ ít đến nhiều. - Co cứng cơ cạnh sống(tăng trương lực cơ cạnh sống). - Ấn các gai sau : ®au. - Bn không thể lμm nghiÖm ph¸p ngón tay chạm mặt đất trong tư thế cúi thẳng gối ( DH Schober : + 10/10... ( BN ®øng th¼ng : x¸c ®Þnh mám gai S1 ( ®¸nh dÊu P1) ,tõ P1 ®o lªn 10 cm ( P2). Cho BN cói tèi ®a mμ vÉn duçi th¼ng ë khíp gèi ,®o l¹i kho¶ng c¸ch gi÷a 2 ®iÓm : P1 vμ P2. B×nh th−êng : 15/10 -> 16/10) - Hạn chế vận động cột sống : ko lμm ®−îc nghiªng ph¶i ,nghiªng tr¸i ,−ìn ngöa ®Òu ®au. II. Hội chứng rễ thần kinh: 1.Cơ năng: 19
- Đau CSTL lan dọc theo dây thần kinh hông to(lan xuống mông, mặt sau đùi, cẳng chân, bàn chân), đau với tính chất âm ỉ, rát bỏng hoặc đau buốt nhức nhối ở bắp chân, bàn chân. Bn cã thÓ cã t− thÕ chèng ®au ®Æc biÖt nh− chØ cã thÓ ®øng hoÆc cã thÓ ngåi,ph¶i quú xuèng ®Ó ¨n c¬m ,hoÆc chØ cã thÓ n»m co nghiªng... - Dị cảm ở bắp chân, tầng sinh môn. - Bn có thể bị tê bì, khó đái, khó ỉa nếu TVDD thể trung tâm đè ép mạnh vào đuôi ngựa hoÆc viªm dÝnh kÐo dμi do TV§§ ®Ó qu¸ l©u , TVDD thÓ gi¶ u chÌn Ðp ®u«i ngùa nh− 1 khèi u,nhÊt lμ TVDD ở thắt lưng cao: DXII- L1, LI-LII . 2. Thực thể: - Rối lọan vận động các cơ do thần kinh hông to chi phối từ mức độ nhẹ đến bại yếu, liệt nhóm cơ, đi lại khó khăn, phải nghỉ cách hồi khi đi xa. + Tæn th−¬ng rÔ L5: ko gÊp bμn ch©n vÒ phÝa mu,Bμn ch©n rò,BN ko ®øng ®−îc b»ng gãt ch©n. + Tæn th−¬ng rÔ S1: ko gÊp ®−îc bμn ch©n vÒ phÝa gan ,BN ko ®øng ®−îc b»ng mòi ch©n. - Rối loạn phản xạ gân xương: đa số là giảm phản xạ gân xương(phản xạ gân cơ tứ đầu, phản xạ gân gót) có trường hợp tăng phản xạ gân xương bên bệnh lý. - RL cảm giác: vùng do thần kinh chi phối thường giảm cảm giác so với bên lành: + L5 chi phối mÆt ngoμi ®ïi,mặt tr−íc ngoài cẳng chân,mu ch©n ,ngãn c¸i. + S1 chi phối cảm giác mặt sau đùi, sau cẳng chân, gan chân. - RL dinh dưỡng: teo cơ, nhẽo cơ bắp chân, cơ đùi so với bên lành, có thể da chân bên bệnh tím tái hơn, sờ vào lạnh hơn bên lành. - Các nghiệm pháp: . §iÓm ®au c¹nh sèng : (+) ( Ên trªn ®−êng c¹nh sèng ( c¸ch trôc cét sèng kho¶ng 2 cm vÒ 2 phÝa ph¶i hoÆc tr¸i)ngang møc ®iÓm gi÷a c¸c kho¶ng c¸ch liªn mám gai). . Lasegue : (+) ( Bn n»m ngöa ,2 ch©n duçi th¼ng . ThÇy thuèc: 1 tay n¾m cæ ch©n,1 tay n¾m ®Çu gèi BN ,gi÷ cho ch©n th¼ng. Th× 1: n©ng cao ch©n BN ( t− thÕ gèi duçi th¼ng) lªn khái mÆt gi−êng --> tíi khi BN kªu ®au,tÝnh gãc t¹o bëi ch©n Bn vμ mÆt gi−êng.) Th× 2 : gi÷ nguyªn gãc ®ã vμ gÊp ch©n Bn l¹i t¹i khíp gèi.Bn ko ®au mÆt sau ch©n n÷a. . Ên hệ thống điểm Valleix : bệnh nhân đau. ( Gåm cã: . §iÓm gi÷a ô ngåi vμ mÊu chuyÓn. . §iÓm gi÷a nÕp l»n m«ng. . §iÓm gi÷a mÆt sau ®ïi. . §iÓm gi÷a nÕp khoeo ch©n.) - Dấu hiệu bấm chuông(+): ấn khe khớp hoặc cạnh sống có đĩa đệm bệnh lý thấy đau dọc xuống dưới theo TK hông to. ( ThÇy thuèc Ên trªn c¸c ®iÓm ®au c¹nh sèng. DÊu hiÖu (+) khi Bn cã c¶m gi¸c ®au lan däc theo ®−êng ®i cña d©y TK h«ng to cïng bªn xuèng d−íi ch©n ) - Đo điện thần kinh cơ so với bên lành thấy biểu hiện bệnh lý rõ. 20