Ý nghĩa của mô hình “Địa môi trường mỏ khoáng” trong quản lý tài nguyên khoáng sản theo hướng phát triển bền vững, áp dụng tại mỏ Nickel Bản Phúc – Sơn La

Chia sẻ: Bình Bình | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:3

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến môi trường mỏ Nickel Bản Phúc; các dấu hiệu ô nhiễm môi trường tại các mỏ Nickel Bản Phúc; dự báo những nguy cơ ô nhiễm môi trường tiềm ẩn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ý nghĩa của mô hình “Địa môi trường mỏ khoáng” trong quản lý tài nguyên khoáng sản theo hướng phát triển bền vững, áp dụng tại mỏ Nickel Bản Phúc – Sơn La

Nghieân cöùu - Trao ñoåi YÙ nghóa cuûa moâ hình “Ñòa moâi tröôøng moû khoaùng” trong quaûn lyù taøi nguyeân khoaùng saûn theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng, aùp duïng taïi moû Nickel Baûn Phuùc - Sôn La m ThS. PHAÏM VAÊN CHUNG Khoa Ñòa Chaát, Tröôøng Ñaïi hoïc Taøi nguyeân vaø Moâi tröôøng Haø Noäi Ñaët vaán ñeà Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng moû Moâ hình “Ñòa moâi tröôøng moû khoaùng” laø söï moâ Nickel Baûn Phuùc taû caùc ñaëc ñieåm cuûa moû khoaùng vaø moái lieân quan Caùc yeáu toá töï nhieân cuûa noù vôùi moâi tröôøng, caùc nguyeân nhaân gaây oâ Ñaëc ñieåm ñòa hình nhieãm, döï baùo nhöõng nguy cô tieàm aån gaây ONMT, töø Moû Nickel Baûn Phuùc do coù ñòa hình nuùi cao, ñoù ñöa ra caùc giaûi phaùp khaéc phuïc. Ñaây laø moät höôùng doác ñöùng, phaân caét maïnh. Caùc daãy nuùi chaïy theo nghieân cöùu môùi ñeå giaûm thieåu toái ña söï ONMT töø caùc phöông Taây Baéc - Ñoâng Nam vaø bò chia caét bôûi heä moû khoaùng [4,8]. thoáng suoái chaûy theo phöông Taây Nam - Ñoâng Baéc Caùc phöông phaùp nghieân cöùu vaø Ñoâng Nam - Taây Baéc. Ñòa hình phaân caét maïnh töø +550 m ñeán +130 m, söôøn doác töø 30 - 40o. Caùc Phöông phaùp khaûo saùt thöïc teá thung luõng chuû yeáu coù daïng chöõ V ñaëc tröng cho ñòa Khaûo saùt thöïc teá veà ñaëc ñieåm töï nhieân, ñaëc ñieåm hình xaâm thöïc doïc maïnh. Trong vuøng khoâng coù ñòa chaát moû vaø caùc hoaït ñoäng khoaùng saûn seõ laø cô nhieàu ñòa hình truõng vaø phaúng, coù nhieàu suoái doác do sôû quan troïng ñeå xaây döïng moâ hình “Ñòa moâi tröôøng vaäy nöôùc chaûy maïnh [2,3]. moû khoaùng”. Moãi moû khoaùng coù nhöõng ñaëc ñieåm vaø Heä thoáng soâng, suoái caùc yeáu toá gaây ONMT khaùc nhau. Do vaäy, moãi moû Khu vöïc Nickel Baûn Phuùc coù hai suoái chính laø khoaùng coù moät moâ hình “Ñòa moâi tröôøng moû khoaùng” suoái Phuùc vaø suoái Ñaêm chaûy qua, ñaây laø hai con khaùc nhau. suoái coù nöôùc quanh naêm vaø coù yù nghóa quan troïng Phöông phaùp laáy maãu, phaân tích caùc chæ soá ñeán söï phaân taùn caùc kim loaïi naëng töø moû vaøo moâi moâi tröôøng tröôøng. Caû suoái Phuùc vaø suoái Ñaêm sau khi chaûy khu Ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä ONMT khu vöïc moû Nickel vöïc nhaø maùy vaø hoà thaûi seõ ñoå vaøo suoái Khoa sau ñoù Baûn Phuùc, chuùng toâi tieán haønh laáy caùc maãu taïi caùc chaûy vaøo soâng Ñaø caùch ñoù khoâng xa. vò trí xung quanh khai tröôøng vaø nhaø maùy tuyeån noåi. Ñaëc ñieåm khí haäu Maãu ñöôïc laáy theo ñuùng tieâu chuaån vaø ñaùnh giaù Moû Nickel Baûn Phuùc naèm ôû vuøng Taây Baéc coù nhanh caùc chæ soá moâi tröôøng nhö maøu saéc, ñoä pH, khí haäu khoâ noùng, coù hai muøa roõ reät. Muøa möa töø nhieät ñoä... sau ñoù, maãu ñöôïc baûo quaûn ñeå phaân tích thaùng 5 ñeán thaùng 9, möa nhieàu töø thaùng 6 ñeán haøm löôïng caùc kim loaïi naëng baèng phöông phaùp phoå thaùng 8, nhieät ñoä cao nhaát 33-39oC. Muøa khoâ töø phaùt xaï nguyeân töû ICP - AES. thaùng 10 ñeán thaùng 4 naêm sau. Löôïng möa trung Phöông phaùp moâ hình hoùa bình trong naêm khoaûng 2032 mm. Ñoä aåm trung bình Xaây döïng “Ñòa moâi tröôøng moû khoaùng” theo khoaûng 80% [2,3]. phöông phaùp dieãn giaûi ñeå moâ taû caùc yeáu toá gaây oâ Caùc hieän töôïng thieân tai nhieãm vaø caùc daáu hieäu ONMT. Töø ñoù, laøm cô sôû ñeå Caùc hieän töôïng thieân tai nhö baõo, luõ queùt vaø saït döï baùo nhöõng nguy cô ONMT tieàm aån vaø caùc giaûi nôû ñaát thöôøng hay gaëp trong khu vöïc moû Nickel Baûn phaùp phoøng choáng oâ nhieãm. Phuùc. Caùc hieän töôïng thieân tai khoâng chæ gaây thieät 20 Tµi nguyªn vµ M«i trưêng Kú 2 - Th¸ng 9/2017
haïi veà kinh teá maø coøn phaù huûy cô sôû haï taàng laø caùc caáp cho nhaø maùy. Nöôùc thaûi haàm loø coù hoøa tan caùc coâng trình khai thaùc vaø coâng trình BVMT nhö vôõ hoà kim loaïi naëng laø nguy cô gaây ONMT. ñaäp chöùa quaëng ñuoâi, saït lôû baõi thaûi... Hoaït ñoäng tuyeån khoaùng Caùc yeáu toá ñòa chaát moû Nhaø maùy tuyeån noåi quaëng nickel taïi moû Nickel Thaønh phaàn vaät chaát Baûn Phuùc ñöôïc xaây döïng treân coâng ngheä hieän ñaïi cuûa Australia. Sau khi thu hoài tinh quaëng, quaëng Thaønh phaàn chuû yeáu cuûa moû Nickel Baûn Phuùc ñuoâi cuûa nhaø maùy ñöôïc bôm vaøo hoà thaûi. Quaëng laø pyrotin, pentlandit, chalcopyrit... laø caùc khoaùng vaät ñuoâi coù chöùa caùc vaät chaát lô löûng vaø caùc hoùa chaát sulfid coù thaønh phaàn quaëng ñaëc sít nhö sau: Pyrotin cuûa nhaø maùy moät phaàn laéng xuoáng ñaùy hoà coøn moät (70%), Pentlandit (10%), Chalcopyrit (5%) vaø caùc phaàn theo nöôùc chaûy traøn qua ñaäp phaân taùn vaøo khoaùng vaät phi quaëng khaùc. Quaëng xaâm taùn coù suoái Khoa. Caùc thuoác tuyeån söû duïng trong quaù trình thaønh phaàn: Quaëng sulfid Ni-Cu xaâm taùn trong ñaùy tuyeån khoaùng nhö: Thuoác taäp hôïp eâtyl xantat natri khoái xaâm nhaäp coù caùc khoaùng vaät quaëng chieám (SEX), thuoác ñieàu chænh laø xuï ña (Na2CO3), thuoác khoaûng 5-10%, vôùi thaønh phaàn chuû yeáu laø pentlandit, taïo boït - InterFroth IF50, thuoác ñeø chìm ñaù thaûi sulfua- ít pyrotin, violarit, valerit [2]. Metabisulfit Natri (“SMBS”), thuoác ñeø chìm ñaù thaûi Thaønh phaàn hoùa hoïc quaëng sulfid Ni-Cu ñaëc sít khoâng sulfua - Carboxy Metyl Xenluloâ (CMC). cuûa moû Nickel Baûn Phuùc coù haøm löôïng cao veà Hoaït ñoäng vaän chuyeån nickel, nhöng raát thaáp veà caùc nguyeân toá nhoùm platin Caùc hoaït ñoäng vaän taûi trong moû nhö vaän chuyeån vaø vaøng. Caùc keát quaû phaân tích maãu cô baûn cuûa quaëng sau khai thaùc, vaän chuyeån thieát bò, vaän thaân quaëng sulfid Ni-Cu ñaëc sít (TQI) haøm löôïng chuyeån ñaù thaûi... Caùc hoaït ñoäng vaän chuyeån gaây bieân 0,2% Ni, coù haøm löôïng trung bình 1,44% Ni; phaân taùn buïi vaø laøm vöông vaõi caùc khoaùng vaät sulfid 0,69% Cu; 0,05% Co; 25 ppb Au; 64 ppb Pt; 30 ppb ra saân coâng nghieäp, ñöôøng vaän chuyeån. Pd; 14,42% S; 2,28% Mg; 26,7% Fe [3]. Caùc daáu hieäu oâ nhieãm moâi tröôøng taïi moû Tröõ löôïng cuûa moû Nickel Baûn Phuùc Moû Nickel Baûn Phuùc coù tröõ löôïng thaân quaëng I Ñaëc ñieåm moâi tröôøng nöôùc maët laø 4.570.000 taán quaëng vaø tröõ löôïng thaân quaëng (II), Nöôùc thaûi haàm loø, nöôùc thaûi saûn xuaát cuûa nhaø (III) khoaûng 71.601.000 taán [3]. Hieän nay, ñaõ khai maùy phaùt sinh do quaù trình khai thaùc vaø tuyeån thaùc xong thaân quaëng (I). Thaân quaëng (II), (III) do khoaùng, nöôùc möa chaûy traøn qua baõi thaûi, baõi chöùa khoâng coù hieäu quaû kinh teá neân chöa ñöôïc khai thaùc. quaëng, ñöôøng vaän chuyeån, saân coâng nghieäp vaøo moâi Ñaëc ñieåm ñaù vaây quanh tröôøng nöôùc maët khu vöïc moû Nickel Baûn Phuùc qua Ñaù vaây quanh cuûa moû Nickel Baûn Phuùc chuû yeáu suoái Phuùc naèm caïnh nhaø maùy [1]. laø caùc ñaù saïn keát voâi, ñaù phieán chöùa voâi cuûa heä taàng Quaëng ñuoâi cuûa quaù trình tuyeån khoaùng ôû daïng Naäm Saäp (D1-2 ns) [3]. Caùc ñaù naøy coù khaû naêng huyeàn phuø coù chöùa caùc khoaùng vaät sulfid vaø ñaù thaûi trung hoøa moät löôïng lôùn acid sinh ra töø caùc phaûn öùng seõ ñöôïc bôm töø nhaø maùy tuyeån ñeán hoà thaûi. Nöôùc phong hoùa caùc khoaùng vaät sulfid. trong hoà thaûi do noàng ñoä caùc kim loaïi naëng lô löûng Ñaëc ñieåm thuûy vaên lôùn. Khi löôïng nöôùc taïi hoà daâng cao hôn ñaäp traøn seõ Moû Nickel Baûn Phuùc vaø nhaø maùy tuyeån noåi naèm xaû thaûi vaøo suoái Ñaêm mang theo caùc chaát ñoäc haïi treân möïc nöôùc ngaàm do vaäy löôïng nöôùc thaûi haàm loø vaøo moâi tröôøng [1]. phaùt sinh khoâng ñaùng keå. Nöôùc chöùa trong caùc baõi Caùc nguoàn chaát thaûi raén thaûi raén, baõi chöùa quaëng sau khai thaùc khoâng nhieàu. Caùc chaát thaûi raén chuû yeáu laø ñaù thaûi vaø quaëng Hieän nay, moät phaàn löu vöïc suoái Ñaêm ñaõ ñöôïc chaën vöông vaõi taïi saân coâng nghieäp, ñöôøng vaän chuyeån, laïi taïo thaønh hoà thaûi chöùa quaëng ñuoâi cuûa nhaø maùy Baûng 1: Keát quaû phaân tích caùc maãu nöôùc maët taïi tuyeån noåi quaëng Nickel. khu vöïc moû Nickel Baûn Phuùc Caùc hoaït ñoäng khoaùng saûn Hoaït ñoäng khai thaùc Moû Nickel Baûn Phuùc ñöôïc khai thaùc theo phöông phaùp haàm loø töø naêm 2013. Hieän nay moû ñaõ khai thaùc xong thaân quaëng chính (thaân quaëng I). Toaøn boä saûn phaåm cuûa hoaït ñoäng khai thaùc haàm loø ñöôïc ñöa ra ngoaøi taäp keát taïi baõi chöùa tröôùc khi cung Tµi nguyªn vµ M«i trưêng Kú 2 - Th¸ng 9/2017 21
Baûng 2: Keát quaû phaân tích haøm löôïng kim loaïi naëng caùc maãu buøn taïi ñoä pH giaûm nheï, haøm löôïng caùc caùc suoái trong khu vöïc moû Nickel Baûn Phuùc kim loaïi naëng cao, nöôùc thaûi taïi chöùa nhieàu vaät chaát lô löûng. TAØI LIEÄU THAM KHAÛO [1]. Phaïm Vaên Chung, “Nghieân cöùu cô sôû khoa hoïc xaùc ñònh haønh vi ñòa hoùa vaø cô cheá phaân taùn cuûa caùc nguyeân toá ñoäc haïi (Cu, Ni, As, Pb) trong moâi tröôøng nöôùc maët khu vöïc caùc moû khoaùng saûn Ñoàng - Nickel; Laáy ví baõi thaûi, baõi chöùa quaëng. Söï Caùc giaûi phaùp giaûm thieåu oâ duï moû Nickel Baûn Phuùc” Maõ soá: phong hoùa caùc khoaùng vaät sulfid nhieãm moâi tröôøng 13.01.16.C.01. Ñeà taøi khoa hoaïc vaø caùc phaûn öùng hoøa tan taïo tha- Trong soá caùc nguoàn gaây coâng ngheä, Tröôøng Ñaïi hoïc ønh doøng thaûi acid moû laø moät trong ONMT taïi moû Nickel Baûn Phuùc thì TN&MT Haø Noäi, (2016) nhöõng nguyeân nhaân chuû yeáu laøm söï taïo thaønh doøng thaûi acid moû vaø [2]. Ñinh Höõu Minh, “Caáu truùc phaân taùn caùc kim loaïi naëng vaøo phaân taùn caùc kim loaïi naëng ra moâi ñòa chaát vaø ñaëc ñieåm quaëng hoùa moâi tröôøng [5]. tröôøng laø nguy hieåm nhaát. Ñeå sulfid Nickel - Ñoàng moû Baûn Phuùc Keát quaû phaân tích caùc maãu giaûm nguy cô oâ nhieãm caàn coù Sôn La”. Luaän aùn tieán só - Thö nöôùc vaø maãu buøn taïi caùc suoái nhöõng giaûi phaùp toång theå veà quy vieän Ñaïi hoïc Moû - Ñòa chaát, Haø trong khu vöïc moû Nickel Baûn trình thu gom vaø xöû lyù caùc nguoàn Noäi. (2003) Phuùc cho thaáy, söï haï thaáp nheï nöôùc thaûi nhö: Nöôùc thaûi haàm loø, [3] Ñinh Höõu Minh, Nguyeãn cuûa pH trong taát caû caùc maãu, chö- nöôùc thaûi saûn xuaát, nöôùc möa Ngoïc Haûi vaø nnk, “Baùo caùo thaêm ùng toû noù chòu aûnh höôûng cuûa chaûy traøn qua caùc khu vöïc baõi doø moû Nickel - Baûn Phuùc”. Trung nguoàn thaûi acid vaø haøm löôïng caùc chöùa, baõi thaûi, saân coâng nghieäp, taâm Thoâng tin Löu tröõ Ñòa chaát, kim loaïi naëng nhö: Cu, Ni, Fe vöôït ñöôïc vaän chuyeån... Ngoaøi ra, caàn Haø Noäi. (2006) giôùi haïn cho pheùp. coù bieän phaùp gia coá hoà ñaäp chöùa [4]. Nguyeãn Vaên Phoå, Phaïm quaëng ñuoâi, gia coá khai tröôøng ñeå Tích Xuaân: “Moâ hình ñòa moâi tröôøng Döï baùo nhöõng nguy cô oâ phoøng troáng caùc nguy cô phaù caùc moû khoaùng vaø yù nghóa cuûa nhieãm moâi tröôøng tieàm aån hoaïi do thieân tai. chung trong ñaùnh giaù aûnh höôûng Sau khi quaù trình khai thaùc moâi tröôøng do khai thaùc moû”. Taïp keát thuùc thì söï ONMT taïi khu vöïc Caùc chaát thaûi raén, chaát thaûi chí Caùc khoa hoïc veà traùi ñaát, moû Nickel Baûn Phuùc vaãn dieãn ra nguy haïi, chaát thaûi sinh hoaït caàn (2011) soá 33(4) 661-668. do caùc nguyeân nhaân nhö sau: ñöôïc xöû lyù theo ñuùng quy trình kyõ [5]. Nguyeãn Vaên Phoå, 2013 - Khoaùng vaät sulfid taïi baõi thaûi raén thuaät. Sau khi khai thaùc phaûi coù Phong hoùa nhieät ñôùi aåm Vieät vaãn tieáp tuïc bò phong hoùa vaø taøo bieän phaùp caûi taïo phuïc hoài moâi Nam. Nxb Khoa hoïc Töï nhieân vaø tröôøng phuø hôïp vôùi ñieàu kieän thöïc Coâng ngheä. thaønh doøng thaûi acid moû vaø laø teá cuûa moû. [6]. Nguyen Van Pho, et al: nguyeân nhaân phaân taùn caùc chaát ñoäc haïi vaø caùc kim loaïi naëng vaøo Keát luaän Migration capcity of lead in envi- moâi tröôøng [5,7]. Trong thaønh Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ronment and problem of lead pol- phaàn cuûa hoà thaûi chöùa moät löôïng moâi tröôøng taïi moû Nickel Baûn Phuùc lution in Cho Dien lead-zinc lôùn caùc khoaùng vaät sulfid do vaäy nhö: Ñaëc ñieåm khí haäu, soâng suoái, deposit, Geology, Serie B, No.27, quaù trình oxy hoùa seõ taïo thaønh thaønh phaàn vaät chaát cuûa quaëng, (2006) pp.79-86. doøng thaûi acid vaø giaûi phoùng caùc caùc hoaït ñoäng khoaùng saûn... trong [7]. Plumlee G.S: The environ- ñoù, caùc hoaït ñoäng khoaùng saûn laø mental geology of mineral deposits, kim loaïi naëng phaân taùn vaøo nguoàn nguyeân nhaân quan troïng nhaát laøm in Plumlee, G.S., and Logsdon, nöôùc [5]. Caùc söï coá do thieân tai seõ cho söï phaân taùn caùc kim loaïi naëng M.J., eds., Environmental Geo- laøm phaù huûy caùc coâng trình chemistry of Mineral Deposits, Part BVMT nhö ñaäp thaûi, hoà thaûi, baõi vaøo moâi tröôøng. A: Processes, Techniques, and thaûi... Caùc chaát ñoäc haïi seõ coù ñieàu Caùc keát quaû khaûo saùt vaø phaân Health Issues: Reviews in Eco- kieän phaân taùn vaøo moâi tröôøng moät tích maãu nöôùc vaø maãu buøn taïi khu nomic Geology, v. 6A, (1999) p. caùch khoâng theå kieåm soaùt ñöôïc. vöïc moû Nickel Baûn Phuùc cho thaáy, 71-116.n 22 Tµi nguyªn vµ M«i trưêng Kú 2 - Th¸ng 9/2017