Giảm thiểu tác động lên đa dạng sinh học từ các hoạt động phát triển ở Việt Nam

th<br /> <br /> ANNIVERSARY<br /> <br /> Giảm thiểu tác động lên<br /> đa dạng sinh học<br /> từ các hoạt động phát triển ở Việt Nam<br /> Nguyễn Đức Anh & Nguyễn Việt Dũng<br /> <br /> Hà Nội, 2016<br /> <br /> GIẢM THIỂU TÁC ĐỘNG LÊN ĐA ĐẠNG SINH<br /> HỌC TỪ CÁC HOẠT ĐỘNG PHÁT TRIỂN Ở VIỆT<br /> NAM<br /> <br /> Đề nghị trích dẫn:<br /> Nguyễn Đức Anh và Nguyễn Việt Dũng, 2016.<br /> Giảm thiểu tác động lên đa đạng sinh học từ các<br /> hoạt động phát triển ở Việt Nam. Trung tâm Con<br /> người và Thiên nhiên. Hà Nội, Việt Nam.<br /> Ấn phẩm này được thực hiện với sự hỗ trợ của<br /> Quỹ John D. and Catherine T. MacArthur. Các vấn<br /> đề trình bày trong ấn phẩm là quan điểm của các<br /> tác giả và và không thể hiện quan điểm của nhà<br /> tài trợ.<br /> Ảnh sử dụng trong ấn phẩm: PanNature.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Trung tâm Con người và Thiên<br /> nhiên. Nội dung tài liệu có thể được sử dụng cho<br /> các mục đích phi thương mại, không cần xin phép<br /> nhưng cần trích dẫn nguồn.<br /> Các vấn đề liên quan đến ấn phẩm, xin vui lòng<br /> liên hệ:<br /> TRUNG TÂM CON NGƯỜI VÀ THIÊN NHIÊN<br /> Địa chỉ: Số 24 H2, Khu đô thị mới Yên Hòa, phường<br /> Yên Hòa, quận Cầu Giấy, Hà Nội<br /> ĐT: 04 3556-4001 . Fax: 04 3556-8941<br /> E-mail: policy@nature.org.vn<br /> Ấn bản điện tử có tại: www.nature.org.vn<br /> <br /> th<br /> <br /> ANNIVERSARY<br /> <br /> Giảm thiểu tác động<br /> lên đa dạng sinh học<br /> từ các hoạt động phát triển ở Việt Nam<br /> <br /> Nguyễn Đức Anh & Nguyễn Việt Dũng<br /> <br /> Hà Nội, 2016<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> LỜI GIỚI THIỆU<br /> I. TỔNG QUAN<br /> <br /> 1.1. Định hướng phát triển kinh tế và thách thức bảo vệ môi trường-tài nguyên<br /> 1.2. Khung chính sách và pháp luật về bảo vệ ĐDSH của Việt Nam<br /> II. CHÍNH SÁCH BẢO VỆ ĐDSH TRONG QUY TRÌNH THỰC THI DỰ ÁN ĐẦU TƯ<br /> <br /> 6<br /> 8<br /> <br /> 8<br /> <br /> 12<br /> <br /> 9<br /> <br /> 2.1. Rà soát chính sách bảo vệ ĐDSH trong quy trình dự án<br /> <br /> 12<br /> <br /> 2.2. Đánh giá thực thi chính sách bảo vệ ĐDSH trong quy trình dự án<br /> <br /> 16<br /> <br /> 2.2.3. Một số rào cản thực thi đánh giá tác động ĐDSH<br /> <br /> 23<br /> <br /> 2.2.1. Thực thi bảo vệ ĐDSH theo quy định về ĐTM<br /> <br /> 2.2.2. Thực thi bảo vệ ĐDSH ngoài quy định về ĐTM<br /> <br /> III. CHÍNH SÁCH CỦA VIỆT NAM VÀ CÁC CHUẨN MỰC QUỐC TẾ<br /> <br /> 16<br /> 20<br /> 25<br /> <br /> 3.1. Cách tiếp cận của các tổ chức tài chính quốc tế<br /> <br /> 25<br /> <br /> 3.2. Tiêu chí đánh giá ĐDSH đối với dự án vay vốn của một số tổ chức tài chính quốc tế<br /> <br /> 27<br /> <br /> KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ<br /> <br /> IV. TÍCH HỢP ĐDSH TRONG ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG MÔI TRƯỜNG<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> 30<br /> 32<br /> 34<br /> <br /> Danh mục từ viết tắt<br /> ADB<br /> ĐDSH<br /> ĐTM<br /> IFC<br /> JBIC<br /> JICA<br /> NN-PTNT<br /> TN-MT<br /> PanNature<br /> WB<br /> <br /> Ngân hàng Phát triển châu Á<br /> Đa dạng sinh học<br /> Đánh giá tác động môi trường<br /> Công ty Tài chính Quốc tế<br /> Ngân hàng Hợp tác Phát triển Quốc tế Nhật Bản<br /> Tổ chức Hợp tác Phát tiển Quốc tế Nhật Bản<br /> Nông nghiệp và Phát triển nông thôn<br /> Tài nguyên và Môi trường<br /> Trung tâm Con người và Thiên nhiên<br /> Ngân hàng Thế giới<br /> <br /> Danh mục bảng và hình vẽ<br /> <br /> 4<br /> <br /> Danh mục bảng<br /> Bảng 1<br /> Mức độ biểu hiện của môi trường và ĐDSH trong các luật hiện hành<br /> Bảng 2<br /> Tiêu chí lựa chọn địa điểm dự án<br /> Bảng 3<br /> Chương trình giám sát và quan trắc ĐDSH của một số dự án phát triển<br /> Danh mục hình vẽ<br /> Hình 1<br /> Quy trình dự án và tác động điều chỉnh các một số luật<br /> Hình 2<br /> Khung quyết định vị trí dự án theo ĐDSH của ADB (2012)<br /> <br /> Giảm thiểu tác động lên đa dạng sinh học từ các hoạt động phát triển ở Việt Nam<br /> <br /> 10<br /> 27<br /> 29<br /> 12<br /> 26<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> ánh giá tác động đa dạng sinh học<br /> (ĐDSH) là một phần của thực thi<br /> quy định đánh giá tác động môi<br /> trường (ĐTM) đối với các dự án<br /> phát triển, và được xem là công cụ góp phần<br /> bảo vệ ĐDSH và ngăn ngừa suy giảm tài<br /> nguyên sinh vật trước các áp lực đánh đổi<br /> môi trường với phát triển kinh tế. Dựa trên<br /> rà soát quy định hiện hành, đánh giá tài liệu<br /> dự án và tham vấn các bên liên quan, báo cáo<br /> này mô tả hiện trạng chính sách bảo vệ ĐDSH<br /> trong quy định hoạt động đầu tư; xác định<br /> và phân tích các lỗ hổng trong quy định và<br /> thực thi đánh giá tác động ĐDSH trong quy<br /> trình lập báo cáo ĐTM và quyết định dự án.<br /> Nội dung quan trọng của báo cáo là rà soát,<br /> đánh giá và xác định các nội dung và tiêu chí<br /> đánh giá tác động ĐDSH cần được thể chế<br /> hóa trong quy định thực hiện ĐTM hoặc đánh<br /> giá rủi ro môi trường của dự án đầu tư hay<br /> hoạt động tín dụng theo yêu cầu của các quá<br /> trình xây dựng chính sách và luật pháp.<br /> <br /> Đ<br /> <br /> Dựa trên kết quả rà soát và tham khảo các<br /> chính sách đảm bảo an toàn môi trường của<br /> các tổ chức tài chính quốc tế, các tác giả cũng<br /> đề xuất áp dụng một khung nội dung và tiêu<br /> chí đánh giá ĐDSH cần được lồng ghép bao<br /> gồm 17 tiêu chí thuộc 04 nội dung: (i) mức<br /> độ tác động đến các giá trị ĐDSH đặc trưng<br /> của khu vực; (ii) mức độ tác động đến các<br /> dịch vụ hệ sinh thái, môi trường của khu vực;<br /> (iii) mức độ tác động đến quyền và hiện trạng<br /> sử dụng ĐDSH của các bên liên quan; và (iv)<br /> mức độ tác động đến các can thiệp bảo tồn<br /> ĐDSH trong khu vực.<br /> Bên cạnh các đề xuất lồng ghép nói trên, báo<br /> cáo cũng đưa ra một số khuyến nghị chung<br /> có tính hệ thống và nền tảng để đảm bảo<br /> tính khả thi của đánh giá tác động ĐDSH. Các<br /> khuyến nghị đó bao gồm:<br /> Trung tâm Con người và Thiên nhiên<br /> <br /> Thứ nhất, quy định rõ cấu trúc và nội dung<br /> về bảo vệ, đánh giá tác động ĐDSH trong lập<br /> báo cáo ĐTM, kế hoạch quản lý môi trường,<br /> giám sát và quan trắc ĐDSH trong quá trình<br /> xây dựng và vận hành dự án; cụ thể hóa nội<br /> dung đánh giá tác động ĐDSH thông qua xác<br /> lập hệ thống các tiêu chí làm cơ sở cho đánh<br /> giá, thẩm định báo cáo ĐTM.<br /> <br /> Thứ hai, xây dựng các hướng dẫn quy chuẩn<br /> về phương pháp đánh giá tác động đến ĐDSH,<br /> bao gồm các phương pháp thu thập số liệu,<br /> đánh giá và dự báo tác động (tác động trực<br /> tiếp, gián tiếp và tích lũy), đồng thời xây dựng<br /> và ban hành các hướng dẫn kỹ thuật chi tiết về<br /> thu thập thông tin ĐDSH, đánh giá giá trị dịch<br /> vụ sinh thái, đánh giá chi tiết các loại tác động<br /> và đề xuất các giải pháp giảm thiểu hợp lý.<br /> <br /> Thứ ba, quy định tham vấn đầy đủ các bên<br /> có trách nhiệm và lợi ích liên quan đến tài<br /> nguyên ĐDSH ở khu vực dự án như cộng<br /> đồng, chính quyền địa phương; ban quản<br /> lý các khu bảo tồn, khu vực tự nhiên quan<br /> trọng; các cơ sở sử dụng dịch vụ môi trường,<br /> hệ sinh thái; các tổ chức xã hội và chuyên gia<br /> về bảo vệ môi trường;<br /> <br /> Thứ tư, xây dựng, thống nhất và hoàn thiện<br /> cơ sở dữ liệu quốc gia về ĐDSH trở thành hệ<br /> thống thông tin chính thống, thống nhất cho<br /> thực hiện ĐTM hoặc đánh giá rủi ro, làm cơ<br /> sở cho quan trắc và giám sát ĐDSH trên toàn<br /> quốc.<br /> Thứ năm, thực hiện công khai nội dung thông<br /> tin về dự án, báo cáo ĐTM và kết quả đánh<br /> giá tác động ĐDSH của các dự án nhằm hỗ<br /> trợ cho hoạt động kiểm tra, giám sát xã hội về<br /> tuân thủ các biện pháp giảm thiểu tác động,<br /> quản lý môi trường khi dự án được chấp<br /> thuận thực hiện.<br /> 5<br /> <br />