intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 15 phần 5

Chia sẻ: Danh Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:38

Thêm vào BST
Báo xấu
44
lượt xem 8
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu '[triết học] triết học lenin - học thuyết marx tập 15 phần 5', khoa học xã hội, chính trị - triết học phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: [Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 15 phần 5

  1. V. I. L ª - n i n 270 271 Lêi tùa cho b¶n dÞch ra tiÕng nga quyÓn: "Nh÷ng bøc th− cña I. Ph. BÕc-c¬, I. §Ýt-x¬-ghen, Ph.¡ng-ghen, C.M¸c, v.v. göi PH. A. Doãc-ghª vµ nh÷ng ng−êi kh¸c" ViÕt ngµy 6 (19) th¸ng T− 1907 In vµo n¨m 1907 trong s¸ch xuÊt Theo ®óng b¶n in trong s¸ch b¶n ë Xanh Pª-tÐc-bua, Nhµ xuÊt b¶n P. §au-ghª
  2. 273 TËp th− cña M¸c, ¡ng-ghen, §Ýt-x¬-ghen, BÕc-c¬ vµ cña nh÷ng l·nh tô kh¸c trong phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ thÕ kû võa qua, mµ chóng t«i giíi thiÖu ë ®©y víi c«ng chóng n−íc Nga, lµ phÇn bæ sung cÇn thiÕt cho nh÷ng s¸ch b¸o m¸c-xÝt tiªn tiÕn cña n−íc ta. ë ®©y chóng t«i sÏ kh«ng nãi tØ mØ vÒ ý nghÜa quan träng cña nh÷ng bøc th− ®ã ®èi víi lÞch sö chñ nghÜa x· héi vµ ®èi víi viÖc lµm s¸ng tá mét c¸ch toµn diÖn sù ho¹t ®éng cña M¸c vµ ¡ng-ghen. MÆt ®ã cña vÊn ®Ò kh«ng cÇn ph¶i gi¶i thÝch n÷a. Chóng t«i chØ muèn nªu lªn r»ng, ®Ó hiÓu ®−îc nh÷ng bøc th− mµ chóng t«i cho xuÊt b¶n ra ®ã, th× cÇn ph¶i ®äc nh÷ng t¸c phÈm c¬ b¶n vÒ lÞch sö cña Quèc tÕ (xem Jekk: "Quèc tÕ". B¶n dÞch ra tiÕng Nga cña Nhµ xuÊt b¶n "Tri thøc", sau ®ã lµ cña phong trµo c«ng nh©n §øc vµ Mü (xem Ph. Mª-rinh: "LÞch sö phong trµo d©n chñ - x· héi §øc" vµ M«-rÝt Hin-quýt: "LÞch sö chñ nghÜa x· héi ë Mü"), v. v.. Chóng t«i còng kh«ng cã ý ®Þnh thö tr×nh bµy kh¸i qu¸t ë ®©y néi dung cña nh÷ng bøc th− Êy vµ nhËn ®Þnh c¸c thêi kú lÞch sö cã liªn quan tíi nh÷ng bøc th− ®ã. Mª-rinh ®· hoµn thµnh xuÊt s¾c viÖc ®ã trong bµi b¸o cña «ng: "Der Sorgesche Briefwechsel" ("Neue Zeit", 25. Jahrg., Nr. 1 und 2), cã lÏ nhµ xuÊt b¶n sÏ in bµi ®ã vµo phÇn phô lôc cña b¶n dÞch nµy hoÆc sÏ xuÊt b¶n thµnh tËp riªng b»ng tiÕng Nga 101. §iÒu cÇn ®Æc biÖt chó ý ®èi víi nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa Nga trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng hiÖn nay lµ nh÷ng bµi häc mµ giai cÊp v« s¶n ®ang ®Êu tranh cÇn ph¶i rót ra sau khi hiÓu biÕt ®−îc nh÷ng khÝa c¹nh néi t©m s©u kÝn trong ho¹t ®éng cña M¸c vµ ¡ng-ghen suèt gÇn ba m−¬i n¨m (l867 - 1895). Cho nªn kh«ng cã g× lµ l¹ nÕu trong s¸ch b¸o d©n chñ - x· héi n−íc ta, nh÷ng ý
  3. V. I. L ª - n i n Lêi tùa cho b¶n dÞch ra tiÕng Nga 274 275 ®Þnh ®Çu tiªn nh»m giíi thiÖu víi ®éc gi¶ nh÷ng bøc th− cña nhau cña vÊn ®Ò, thÝch øng víi nh÷ng ®iÓm cô thÓ cña nh÷ng ®iÒu M¸c vµ ¡ng-ghen göi cho Doãc-ghª, ®· ®−îc thùc hiÖn vµo lóc kiÖn chÝnh trÞ vµ kinh tÕ nµo ®ã. §øng vÒ quan ®iÓm chÝnh trÞ thùc n¶y ra nh÷ng vÊn ®Ò "cÊp thiÕt" cña s¸ch l−îc d©n chñ - x· héi tiÔn vµ s¸ch l−îc cña ®¶ng c«ng nh©n mµ nãi, th× chóng ta thÊy trong cuéc c¸ch m¹ng Nga (tê "§êi sèng hiÖn nay"102 cña Plª- ®©y lµ mÉu mùc vÒ c¸ch thøc mµ nh÷ng nhµ s¸ng t¹o ra "Tuyªn kha-nèp, tê "TiÕng väng" 103 cña bän men-sª-vÝch). Chóng t«i ng«n cña §¶ng céng s¶n" x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô cña giai cÊp chÝnh lµ muèn ®éc gi¶ l−u ý ®Õn sù ph©n tÝch, trong tËp th− ®ã, v« s¶n ®ang ®Êu tranh tïy theo nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau cña nh÷ng ®o¹n nµo ®Æc biÖt quan träng vÒ mÆt nh÷ng nhiÖm vô phong trµo c«ng nh©n cña c¸c d©n téc ë c¸c n−íc kh¸c nhau. hiÖn nay cña ®¶ng c«ng nh©n ë Nga. §iÒu mµ M¸c vµ ¡ng-ghen phª b×nh mét c¸ch nghiªm kh¾c Trong nh÷ng bøc th− cña M¸c vµ ¡ng-ghen, hai «ng th−êng nhÊt trong phong trµo x· héi chñ nghÜa Anh - Mü lµ ë chç nã rÊt hay nãi ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò bøc thiÕt cña phong trµo c«ng t¸ch rêi phong trµo c«ng nh©n. Nh− mét sîi chØ ®á xuyªn suèt nh©n Anh - Mü vµ §øc. §iÒu ®ã còng dÔ hiÓu th«i, bëi v× hai tÊt c¶ nh÷ng ý kiÕn rÊt nhiÒu cña M¸c vµ ¡ng-ghen nhËn ®Þnh «ng ®Òu lµ nh÷ng ng−êi §øc, lóc Êy ®ang sèng ë Anh vµ ®· vÒ "Liªn ®oµn d©n chñ - x· héi" (Social-democratic Federation) trao ®æi th− tõ víi mét ®ång chÝ ng−êi Mü. Cßn vÒ phong trµo ë Anh 104 vµ vÒ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ë Mü, ng−êi ta c«ng nh©n Ph¸p, vµ ®Æc biÖt lµ vÒ C«ng x· Pa-ri, th× M¸c thÊy næi bËt lªn viÖc lªn ¸n hä ®· biÕn chñ nghÜa M¸c thµnh th−êng nãi tíi nhiÒu h¬n, vµ chi tiÕt h¬n trong nh÷ng bøc th− M¸c viÕt cho Cu-ghen-man, mét ng−êi d©n chñ - x· héi §øc *. gi¸o ®iÒu, thµnh "t− t−ëng chÝnh thèng cøng nh¾c (starre)", ®· coi chñ nghÜa M¸c lµ mét "tÝn ®iÒu, chø kh«ng ph¶i lµ mét kim §em so s¸nh nh÷ng ®iÒu mµ M¸c vµ ¡ng-ghen ®· nãi vÒ chØ nam cho hµnh ®éng" 105, ®· kh«ng biÕt thÝch øng víi phong c¸c vÊn ®Ò cña phong trµo c«ng nh©n Anh - Mü víi nh÷ng ®iÒu mµ hai «ng ®· nãi vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cña phong trµo trµo c«ng nh©n, phong trµo tuy cã kÐm vÒ mÆt lý luËn, nh−ng c«ng nh©n §øc, lµ hÕt søc bæ Ých. NÕu nh− ng−êi ta l−u ý sinh ®éng, cã tÝnh chÊt quÇn chóng, m¹nh mÏ, ®ang diÔn ra r»ng mét mÆt, n−íc §øc vµ mÆt kh¸c, n−íc Anh vµ n−íc Mü xung quanh hä. "NÕu nh− tõ n¨m 1864 ®Õn 1873, chóng ta chØ ®Òu tiªu biÓu cho nh÷ng giai ®o¹n kh¸c nhau cña sù ph¸t mét mùc muèn hµnh ®éng chung víi nh÷ng ai ®· c«ng khai t¸n triÓn t− b¶n chñ nghÜa, cho nh÷ng h×nh thøc thèng trÞ kh¸c thµnh c−¬ng lÜnh cña chóng ta th«i, th× thö hái ngµy nay chóng nhau cña giai cÊp t− s¶n víi t− c¸ch lµ mét giai cÊp trong ta sÏ ra thÕ nµo?"106 ― trong th− ®Ò ngµy 27 th¸ng Giªng 1887, toµn bé ®êi sèng chÝnh trÞ cña nh÷ng n−íc Êy ― th× viÖc so ¡ng-ghen ®· kªu lªn nh− vËy. Vµ trong mét bøc th− tr−íc ®ã s¸nh nãi trªn h¼n cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt träng ®¹i. §øng vÒ (ngµy 28 th¸ng Ch¹p 1886), khi nãi ®Õn vÊn ®Ò ¶nh h−ëng cña quan ®iÓm khoa häc mµ nãi, chóng ta thÊy ®©y lµ mÉu mùc nh÷ng t− t−ëng cña Hen-ri Gioãc-gi¬ ®èi víi giai cÊp c«ng cña phÐp biÖn chøng duy vËt, lµ b¶n lÜnh biÕt ®Ò lªn hµng ®Çu vµ lµm næi bËt nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau, nh÷ng mÆt kh¸c nh©n ë Mü, ¡ng-ghen viÕt: ______ "Trong lóc nµy viÖc mét hoÆc hai triÖu c«ng nh©n bá phiÕu vµo th¸ng M−êi mét cho ®¶ng c«ng nh©n ch©n chÝnh ("bona * Xem “Nh÷ng bøc th− cña C. M¸c göi tiÕn sÜ Cu-ghen-man”. B¶n dÞch d−íi sù chØ ®¹o biªn tËp vµ víi phÇn lêi tùa cña N. Lª-nin. Xanh Pª-tÐc- fide") cã ý nghÜa v« cïng quan träng h¬n lµ mét chôc v¹n ng−êi bua. 1907. 1) bá phiÕu t¸n thµnh mét c−¬ng lÜnh hoµn thiÖn vÒ mÆt lý luËn". §ã lµ nh÷ng ®o¹n rÊt ®¸ng chó ý. ë n−íc ta, cã nh÷ng 1) Xem Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸t-xc¬-va, t. l4, tr. ng−êi d©n chñ - x· héi véi v· lîi dông nh÷ng ®o¹n Êy ®Ó bªnh vùc 479 - 491.
  4. V. I. L ª - n i n Lêi tùa cho b¶n dÞch ra tiÕng Nga 276 277 tiªn quan träng nhÊt cña bÊt cø mét n−íc nµo míi b−íc vµo cho c¸i ý kiÕn muèn më mét "®¹i héi c«ng nh©n", hoÆc bªnh phong trµo còng ph¶i lµ viÖc tæ chøc ra ®¶ng c«ng nh©n ®éc lËp vùc cho mét c¸i g× ®¹i lo¹i nh− "®¶ng c«ng nh©n më réng" do bÊt kÓ b»ng con ®−êng nµo, miÔn ®ã lµ mét ®¶ng c«ng nh©n La-rin ®Ò x−íng. Chóng ta sÏ hái tÊt c¶ nh÷ng ng−êi hÊp tÊp thËt sù"111. "lîi dông" ¡ng-ghen ®ã: nh−ng t¹i sao l¹i kh«ng ph¶i ®Ó bªnh HiÓn nhiªn lµ tõ ®ã kh«ng thÓ rót ra ®−îc mét ®iÒu g× biÖn vùc cho "liªn minh ph¸i t¶"? Nh÷ng bøc th− mµ chóng t«i trÝch hé cho b−íc nh¶y tõ §¶ng d©n chñ - x· héi ®Õn ®¹i héi c«ng dÉn ra ®©y, lµ viÕt vµo thêi kú mµ c«ng nh©n Mü bá phiÕu bÇu Hen-ri Gioãc-gi¬. Bµ Vi-snª-vÕt-xcai-a, mét ng−êi Mü lÊy chång nh©n kh«ng ®¶ng ph¸i, v. v.. Tr¸i l¹i, bÊt cø ng−êi nµo kh«ng ng−êi Nga, ®· tõng dÞch nh÷ng t¸c phÈm cña ¡ng-ghen, ®· muèn bÞ ¡ng-ghen khiÓn tr¸ch lµ h¹ thÊp chñ nghÜa M¸c xuèng yªu cÇu ¡ng-ghen ― nh− ta cã thÓ thÊy râ qua th− cña ¡ng- thµnh mét thø "gi¸o ®iÒu", mét "t− t−ëng chÝnh thèng", mét ghen tr¶ lêi bµ ― phª b×nh ®Õn n¬i ®Õn chèn H. Gioãc-gi¬. ¡ng- "chñ nghÜa bÌ ph¸i", v. v. th× ph¶i tõ ®ã rót ra kÕt luËn lµ: ®«i ghen viÕt (ngµy 28 th¸ng Ch¹p 1886) r»ng b©y giê ch−a ®Õn lóc khi cÇn ph¶i cïng tiÕn hµnh mét cuéc vËn ®éng tuyÓn cö chung lµm viÖc ®ã, bëi v× hiÖn giê tèt h¬n lµ cø ®Ó cho mét ®¶ng c«ng víi nh÷ng phÇn tö "x· héi ph¶n ®éng" cÊp tiÕn. nh©n b¾t ®Çu thµnh h×nh dï lµ trªn mét c−¬ng lÜnh ch−a ph¶i Nh−ng ®iÒu bæ Ých ®−¬ng nhiªn kh«ng ph¶i lµ dõng l¹i ë chç hoµn toµn thuÇn tóy. Råi sau c«ng nh©n tù m×nh sÏ hiÓu ®−îc ®èi chiÕu t×nh h×nh Mü - Nga nh− vËy (chóng t«i ph¶i nãi qua vÊn ®Ò lµ ë chç nµo, "sÏ häc tËp ®−îc trong nh÷ng sai lÇm cña ®Õn sù ®èi chiÕu ®ã lµ ®Ó tr¶ lêi cho nh÷ng ®èi thñ cña chóng ta), m×nh", cßn nh− ng¨n c¶n "sù cñng cè ®¶ng c«ng nh©n trong mµ lµ ph¶i nãi ®Õn nh÷ng ®Æc ®iÓm c¨n b¶n cña phong trµo c«ng ph¹m vi toµn quèc ― kh«ng kÓ lµ trªn c−¬ng lÜnh nµo th× t«i coi nh©n Anh - Mü. Nh÷ng ®Æc ®iÓm Êy lµ: tr−íc m¾t giai cÊp v« s¶n lµ mét sai lÇm lín"107. kh«ng cã nh÷ng nhiÖm vô d©n chñ Ýt nhiÒu quan träng trong §−¬ng nhiªn, ¡ng-ghen hoµn toµn biÕt vµ ®· nhiÒu lÇn v¹ch ph¹m vi toµn quèc; giai cÊp v« s¶n bÞ hoµn toµn phô thuéc vµo râ tÊt c¶ sù phi lý vµ tÝnh chÊt ph¶n ®éng cña nh÷ng t− t−ëng chÝnh s¸ch cña giai cÊp t− s¶n; nh÷ng nhãm nhá, nh÷ng nhóm cña H. Gioãc-gi¬ xÐt theo quan ®iÓm x· héi chñ nghÜa. Trong ng−êi x· héi chñ nghÜa, v× chñ nghÜa bÌ ph¸i mµ t¸ch rêi giai cÊp nh÷ng th− göi cho Doãc-ghª, ng−êi ta thÊy mét bøc th− rÊt thó v« s¶n; trong c¸c cuéc tuyÓn cö, nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa vÞ cña C. M¸c, ®Ò ngµy 20 th¸ng S¸u 1881, trong ®ã M¸c ®· kh«ng thu ®−îc th¾ng lîi nµo trong quÇn chóng c«ng nh©n, v. v.. nhËn ®Þnh H. Gioãc-gi¬ lµ mét nhµ t− t−ëng cña ph¸i t− s¶n cÊp KÎ nµo quªn mÊt nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®ã vµ cè rót ra nh÷ng tiÕn. M¸c viÕt: "VÒ mÆt lý luËn, H. Gioãc-gi¬ lµ kÎ hoµn toµn l¹c kÕt luËn réng r·i tõ nh÷ng "sù ®èi chiÕu t×nh h×nh Mü - Nga", th× hËu" (total arriÌre) 108. Vµ Ph. ¡ng-ghen ®· kh«ng sî cïng tham ng−êi ®ã tá ra lµ cùc kú n«ng c¹n. gia tuyÓn cö víi con ng−êi x· héi chñ nghÜa ph¶n ®éng thËt sù ¡ng-ghen së dÜ nhÊn m¹nh nh− thÕ vµo nh÷ng tæ chøc kinh Êy, miÔn lµ cã ®−îc nh÷ng ng−êi biÕt nãi tr−íc cho quÇn chóng tÕ cña c«ng nh©n trong ®iÒu kiÖn nh− vËy, chÝnh v× vÊn ®Ò ë vÒ "nh÷ng hËu qu¶ cña nh÷ng sai lÇm cña chÝnh hä" (¡ng-ghen, ®©y lµ nãi ®Õn chÕ ®é d©n chñ ®· ®−îc thiÕt lËp mét c¸ch hÕt th− ®Ò ngµy 29 th¸ng M−êi mét l886)109. søc v÷ng ch¾c, ®ang ®Ò ra cho giai cÊp v« s¶n nh÷ng nhiÖm vô Cßn vÒ "nh÷ng hiÖp sÜ lao ®éng" (Knights of Labour) 110, thuÇn tóy x· héi chñ nghÜa. mét tæ chøc cña c«ng nh©n Mü thêi bÊy giê, th× còng trong ¡ng-ghen së dÜ nhÊn m¹nh vµo tÇm quan träng cña mét ®¶ng bøc th− nãi trªn, ¡ng-ghen ®· viÕt: "chç yÕu nhÊt cña nh÷ng c«ng nh©n ®éc lËp, dï lµ víi mét c−¬ng lÜnh tåi, chÝnh v× vÊn ®Ò hiÖp sÜ lao ®éng (nguyªn v¨n: chç thèi n¸t nhÊt, faulste) lµ th¸i ë ®©y lµ nãi ®Õn nh÷ng n−íc, mµ t¹i ®ã m·i cho ®Õn lóc bÊy giê ®é trung lËp vÒ chÝnh trÞ cña hä...". "Mét trong nh÷ng b−íc ®Çu
  5. V. I. L ª - n i n Lêi tùa cho b¶n dÞch ra tiÕng Nga 278 279 chóng t«i xin nh¾c l¹i ― kh«ng ph¶i lµ sù ®¸nh gi¸ vÒ mÆt lÞch c«ng nh©n vÉn tuyÖt nhiªn kh«ng hÒ cã mét chót ®éc lËp chÝnh trÞ nµo c¶, ― t¹i ®ã, vÒ mÆt chÝnh trÞ, c«ng nh©n ®· vµ ®ang tiÕp sö xem nh÷ng lêi c«ng kÝch cña M¸c ®èi víi chÝnh nh÷ng ng−êi tôc theo ®u«i giai cÊp t− s¶n nhiÒu h¬n ai hÕt. x· héi chñ nghÜa nµo ®ã cã chÝnh x¸c kh«ng hay cã qu¸ ®¸ng kh«ng, mµ lµ sù nhËn ®Þnh tÝnh nguyªn t¾c cña M¸c ®èi víi NÕu ®Þnh ®em nh÷ng kÕt luËn rót ra tõ nh÷ng nghÞ luËn nh÷ng trµo l−u nhÊt ®Þnh trong chñ nghÜa x· héi nãi chung. nh− vËy øng dông chung cho c¸c n−íc, hoÆc cho c¸c thêi kú lÞch sö mµ trong ®ã giai cÊp v« s¶n ®· thµnh lËp ®−îc ®¶ng cña Khi chØ trÝch nh÷ng sù tháa hiÖp cña §¶ng d©n chñ - x· héi m×nh sím h¬n bän t− s¶n tù do chñ nghÜa, trong ®ã giai cÊp v« §øc víi ph¸i L¸t-xan vµ víi §uy-rinh (th− ngµy 19 th¸ng M−êi s¶n tuyÖt nhiªn kh«ng hÒ cã nh÷ng truyÒn thèng bÇu cö cho 1877), M¸c còng lªn ¸n c¶ sù tháa hiÖp "víi tÊt c¶ c¸i ®¸m sinh bän chÝnh kh¸ch t− s¶n, trong ®ã nh÷ng nhiÖm vô d©n chñ - t− viªn ch−a kh«n lín vµ ®¸m tiÕn sÜ cùc kú th«ng minh" ("tiÕn sÜ" s¶n, chø kh«ng ph¶i nh÷ng nhiÖm vô x· héi chñ nghÜa, ®−îc trong tiÕng §øc lµ mét häc vÞ t−¬ng ®−¬ng víi "phã tiÕn sÜ" ë trùc tiÕp ®Æt thµnh nhiÖm vô tr−íc m¾t, nÕu muèn lµm nh− thÕ, n−íc ta hoÆc "sinh viªn ®· tèt nghiÖp ®¹i häc thuéc h¹ng −u"), th× ®ã lµ chÕ giÔu ph−¬ng ph¸p lÞch sö cña M¸c. "lµ bän tù ®Ò ra nhiÖm vô lµm cho chñ nghÜa x· héi cã mét xu §éc gi¶ sÏ cßn hiÓu râ ý kiÕn cña chóng t«i h¬n n÷a, nÕu h−íng "lý t−ëng cao th−îng h¬n", nghÜa lµ thay thÕ c¬ së duy vËt cña chñ nghÜa x· héi ― (c¬ së ®ßi hái ph¶i cã mét sù nghiªn chóng t«i ®em so s¸nh nhËn ®Þnh cña ¡ng-ghen vÒ phong trµo cøu kh¸ch quan nghiªm chØnh míi cã thÓ vËn dông nã ®−îc) ― Anh - Mü víi nhËn ®Þnh cña «ng vÒ phong trµo §øc. b»ng mét thø thÇn tho¹i míi víi tÊt c¶ nh÷ng n÷ thÇn cña nã lµ Trong tËp th− mµ chóng t«i cho xuÊt b¶n nµy, nh÷ng nhËn c«ng lý, tù do, b×nh ®¼ng vµ fraternitÐ (b¸c ¸i). Mét trong nh÷ng ®Þnh Êy còng cã nhiÒu vµ rÊt ®¸ng chó ý. Vµ nh− mét sîi chØ ®á xuyªn qua tÊt c¶ nh÷ng nhËn ®Þnh Êy, ng−êi ta thÊy næi bËt lªn ®¹i biÓu cña khuynh h−íng Êy lµ tiÕn sÜ Huª-khbÐc, ng−êi xuÊt b¶n t¹p chÝ "Zukunft"113, mét ng−êi ®· "luån lät" vµo ®¶ng, cø mét c¸i g× hoµn toµn kh¸c h¼n: viÖc ®Ò phßng "c¸nh h÷u" trong ®¶ng c«ng nh©n, cuéc chiÕn ®Êu kÞch liÖt (®«i khi d÷ déi, nh− cho lµ víi nh÷ng dông ý "cao quý nhÊt", nh−ng t«i ch¼ng cÇn M¸c ®· lµm håi 1877 - 1879) chèng chñ nghÜa c¬ héi trong néi ®Õm xØa ®Õn "dông ý" lµm g×. Trªn ®êi nµy thËt khã mµ thÊy cã bé §¶ng d©n chñ - x· héi. mét c¸i g× th¶m h¹i h¬n, víi "nh÷ng tham väng nhá nhen" h¬n lµ c¸i c−¬ng lÜnh cña t¹p chÝ "Zukunft" cña «ng ta" (th− sè 70)114. Tr−íc hÕt chóng t«i xin dÉn ra nh÷ng ®o¹n trÝch trong c¸c bøc th− ®Ó chøng thùc nh÷ng lêi nãi trªn, sau ®ã chóng t«i sÏ Trong mét bøc th− kh¸c viÕt vµo kho¶ng hai n¨m sau (ngµy ®¸nh gi¸ hiÖn t−îng ®ã. 19 th¸ng ChÝn 1879), M¸c b¸c bá nh÷ng lêi ®ån nh¶m nh»m lµm cho ng−êi ta tin r»ng ¡ng-ghen vµ M¸c ®· ñng hé I. M«- Tr−íc hÕt, cÇn ph¶i nªu ra ®©y nhËn ®Þnh cña C. M¸c vÒ Huª- xt¬; M¸c tr×nh bµy chi tiÕt cho Doãc-ghª biÕt vÒ th¸i ®é cña khbÐc vµ ®ång bän. Trong bµi "Der Sorgesche Briefwechsel", m×nh ®èi víi bän c¬ héi chñ nghÜa trong §¶ng d©n chñ - x· héi Phr. Mª-rinh cè t×m c¸ch lµm dÞu bít nh÷ng lêi c«ng kÝch cña M¸c §øc. T¹p chÝ "Zukunft" do Huª-khbÐc, Sram vµ E®. BÐc-stanh vµ c¶ nh÷ng lêi c«ng kÝch sau nµy cña ¡ng-ghen ®èi víi bän c¬ chñ tr×. M¸c vµ ¡ng-ghen ®· cù tuyÖt kh«ng céng t¸c víi mét tê héi chñ nghÜa n÷a, vµ theo ý chóng t«i, th× Mª-rinh cè g¾ng mét b¸o nh− vËy vµ khi nãi tíi vÊn ®Ò lËp mét tê b¸o míi cña ®¶ng c¸ch h¬i qu¸ ®¸ng. §Æc biÖt, khi nãi tíi Huª-khbÐc vµ ®ång cã sù tham gia vµ gióp ®ì vÒ tiÒn b¹c còng cña chÝnh c¸i «ng bän, Mª-rinh vÉn cè b¸m lÊy ý kiÕn cña m×nh mµ cho r»ng nhËn ®Þnh cña M¸c vÒ L¸t-xan vµ nh÷ng ng−êi theo ph¸i L¸t-xan112, Huª-khbÐc Êy, th× M¸c vµ ¡ng-ghen yªu cÇu tr−íc hÕt lµ ph¶i lµ kh«ng ®óng. Nh−ng ë ®©y ®iÒu ®¸ng chó ý ®èi víi chóng ta ― tiÕp nhËn HiÕc-s¬, mét biªn tËp viªn cã tr¸ch nhiÖm do hai «ng
  6. V. I. L ª - n i n Lêi tùa cho b¶n dÞch ra tiÕng Nga 280 281 chØ ®Þnh, ®Ó gi¸m s¸t c¸i "®¸m hçn hîp gåm nh÷ng tiÕn sÜ, 5 th¸ng M−êi mét 1880), M¸c kÓ l¹i r»ng ¡ng-ghen vµ «ng ®· nh÷ng sinh viªn vµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa ë c¸c gi¶ng th−êng xuyªn c«ng kÝch c¸ch lµm b¸o "th¶m h¹i" (miserabel) cña ®−êng" Êy, råi sau ®ã hai «ng göi mét th«ng tri trùc tiÕp cho tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi" Êy vµ hai «ng th−êng c«ng kÝch nã Bª-ben, LiÕp-nÕch vµ c¸c l·nh tô kh¸c cña §¶ng d©n chñ - x· kÞch liÖt ("wobei's oft scharf hergeht"). LiÕp-nÕch ®· t×m ®Õn M¸c héi, b¸o cho hä biÕt tr−íc r»ng hai «ng sÏ c«ng khai ®Êu tranh håi 1880 vµ høa víi M¸c lµ sÏ cã "sù c¶i thiÖn" vÒ mäi mÆt118. chèng l¹i mét "sù b«i nhä (tiÕng Verluderung trong tiÕng §øc lµ Hßa b×nh ®−îc lËp l¹i vµ chiÕn tranh kh«ng lé ra bªn ngoµi mét tiÕng cßn cã nghÜa m¹nh h¬n thÕ n÷a) nh− vËy ®èi víi lý n÷a. Huª-khbÐc rót lui, vµ BÐc-stanh trë thµnh mét ng−êi d©n luËn vµ ®¶ng", nÕu khuynh h−íng cña Huª-khbÐc, Sram, BÐc- chñ - x· héi c¸ch m¹ng... Ýt ra lµ cho m·i ®Õn khi ¡ng-ghen mÊt, stanh kh«ng thay ®æi. n¨m 1895. §ã lµ lóc §¶ng d©n chñ - x· héi §øc ®ang ë vµo thêi kú mµ Trong th− viÕt cho Doãc-ghª ngµy 20 th¸ng S¸u 1882, ¡ng- Mª-rinh trong quyÓn "LÞch sö" cña «ng ta, ®· gäi lµ "Mét n¨m ghen kÓ l¹i cho Doãc-ghª nghe vÒ cuéc ®Êu tranh Êy tùa nh− mét hçn lo¹n" ("Ein Jahr der Verwirrung"). Sau khi "®¹o luËt ®Æc viÖc ®· qua råi: "Nãi chung ë §øc t×nh h×nh rÊt tèt. Qu¶ lµ c¸c biÖt" ®−îc ban hµnh, ®¶ng ®· kh«ng t×m ra ngay ®−îc con ngµi viÕt b¸o cña ®¶ng ®· toan tiÕn hµnh mét b−íc ngoÆt ph¶n ®−êng ®óng ®¾n, mµ ngay tõ ®Çu ®· say mª chñ nghÜa v« ®éng trong ®¶ng, nh−ng hä ®· thÊt b¹i mét c¸ch th¶m h¹i. chÝnh phñ cña M«-xt¬ vµ chñ nghÜa c¬ héi cña Huª-khbÐc vµ Nh÷ng mèi nhôc mµ nh÷ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi ph¶i ®ång bän. VÒ Huª-khbÐc, M¸c viÕt: "Nh÷ng con ng−êi ®ã, vÒ chÞu ë kh¾p mäi n¬i, ®· khiÕn hä trë nªn c¸ch m¹ng h¬n lµ håi mÆt lý luËn ®Òu lµ nh÷ng con sè kh«ng, vÒ mÆt thùc tiÔn th× hä ba n¨m vÒ tr−íc rÊt nhiÒu. ...Nh÷ng ngµi ®ã (nh÷ng nhµ viÕt b¸o lµ nh÷ng kÎ v« dông, hä muèn lµm cho chñ nghÜa x· héi (mµ ®¶ng), b»ng bÊt cø gi¸ nµo, muèn dïng nh÷ng biÖn ph¸p mÒm hä hiÓu theo nh÷ng c«ng thøc gi¶ng ë tr−êng ®¹i häc) vµ chñ máng, quþ lôy vµ nÞnh nät ®Æng cÇu khÈn xãa bá ®¹o luËt chèng yÕu lµ lµm cho §¶ng d©n chñ - x· héi trë thµnh «n hßa h¬n, hä nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa lµ ®¹o luËt ®· th¼ng tay t−íc mÊt muèn khai s¸ng cho c«ng nh©n, hoÆc nh− lêi hä nãi, muèn c¸i nghÒ viÕt b¸o kiÕm c¬m cña hä. Khi ®¹o luËt ®ã ®· bÞ xãa bá, truyÒn b¸ vµo c«ng nh©n "nh÷ng nh©n tè häc vÊn", nh−ng b¶n th× sù ph©n liÖt, kh«ng nghi ngê g× c¶, sÏ béc lé vµ c¸c ngµi Phi- th©n hä th× l¹i chØ lê mê dë biÕt dë kh«ng, vµ ngoµi ra, tr−íc rÕch vµ Huª-khbÐc cïng ®ång bän sÏ lËp thµnh mét c¸nh h÷u vµ hÕt hä ®Æt cho m×nh nhiÖm vô ®Ò cao ý nghÜa cña ®¶ng tr−íc t¸ch ra; bÊy giê ng−êi ta sÏ cã thÓ thØnh tho¶ng ®iÒu ®×nh víi hä con m¾t giai cÊp tiÓu t− s¶n. §ã chØ lµ nh÷ng c¸i m¸y nãi ph¶n cho ®Õn lóc bän hä hoµn toµn bÞ lu mê h¼n ®i. Chóng t«i ®· nªu c¸ch m¹ng th¶m h¹i"115. ra ý kiÕn Êy ngay sau khi ®¹o luËt chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ Sù c«ng kÝch "d÷ déi" cña M¸c ®· ®i ®Õn chç lµm cho bän nghÜa ®−îc ban hµnh, khi mµ Huª-khbÐc vµ Sram ®¨ng trong tê c¬ héi chñ nghÜa ph¶i lïi b−íc vµ... bÞ lu mê ®i. Trong bøc th− "Niªn gi¸m" mét bµi nhËn ®Þnh hÕt søc kh¶ è vÒ ho¹t ®éng cña cña M¸c ®Ò ngµy 19 th¸ng M−êi mét 1879, M¸c cho biÕt r»ng ®¶ng vµ ®ßi ®¶ng ph¶i cã mét th¸i ®é nh· nhÆn (nguyªn v¨n lµ ng−êi ta ®· g¹t Huª-khbÐc ra khái ban biªn tËp, vµ tÊt c¶ "jebildetes" chø kh«ng ph¶i gebildetes. ¡ng-ghen nh¹i l¹i giäng nh÷ng l·nh tô träng yÕu cña ®¶ng ― Bª-ben, LiÕp-nÕch, Br¾c- BÐc-lanh cña bän nhµ v¨n §øc), lÔ ®é, lÞch sù" 119. kª, v. v., tõ bá nh÷ng t− t−ëng cña Huª-khbÐc116. Tê "Ng−êi d©n chñ - x· héi"117, c¬ quan ng«n luËn cña §¶ng d©n chñ - x· héi, b¾t Lêi tiªn ®o¸n vÒ chñ nghÜa BÐc-stanh 120 ®−a ra n¨m 1882, ®· ®−îc chøng thùc mét c¸ch tuyÖt diÖu n¨m 1898 vµ trong nh÷ng ®Çu xuÊt b¶n do Ph«n-ma phô tr¸ch biªn tËp, Ph«n-ma lóc n¨m sau. bÊy giê thuéc c¸nh c¸ch m¹ng trong ®¶ng. Mét n¨m sau (ngµy
  7. V. I. L ª - n i n Lêi tùa cho b¶n dÞch ra tiÕng Nga 282 283 Vµ tõ ®ã, ®Æc biÖt lµ sau khi M¸c qua ®êi, ng−êi ta cã thÓ nãi chiÕn ®Êu ®ã nh− mét ng−êi cßn trai trÎ. Mét lo¹t th− (tõ ngµy kh«ng qu¸ ®¸ng r»ng ¡ng-ghen lu«n lu«n "uèn n¾n l¹i ®−êng 12 th¸ng Giªng ®Õn ngµy 20 th¸ng B¶y 1889) dµnh cho cuéc ®Êu lèi" ®· bÞ bän c¬ héi chñ nghÜa §øc lµm cho lÖch l¹c ®i. tranh chèng bän c¬ héi chñ nghÜa. ¡ng-ghen kh«ng nh÷ng chØ trÝch riªng bän c¬ héi chñ nghÜa, mµ cßn chØ trÝch c¶ nh÷ng Cuèi n¨m 1884. Ng−êi ta lªn ¸n nh÷ng "thiªn kiÕn tiÓu t− ng−êi §øc ― LiÕp-nÕch, Bª-ben vµ nh÷ng ng−êi kh¸c n÷a ― lµ s¶n" cña c¸c ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi §øc trong quèc héi ®· bá phiÕu t¸n thµnh viÖc trî cÊp cho ngµnh hµng h¶i ®· cã ®Çu ãc tháa hiÖp. ("Dampfersubvention", xem "LÞch sö" cña Mª-rinh). ¡ng-ghen Ngµy 12 th¸ng Giªng 1889, ¡ng-ghen viÕt: ph¸i kh¶ n¨ng ®· b¸o tin cho Doãc-ghª biÕt lµ «ng buéc ph¶i trao ®æi th− tõ nhiÒu b¸n m×nh cho chÝnh phñ. Cßn vÒ nh÷ng ®¶ng viªn trong "Liªn vÒ viÖc Êy (th− ngµy 31 th¸ng Ch¹p 1884) 121. ®oµn d©n chñ - x· héi" Anh (S.D.F.) th× ¡ng-ghen v¹ch téi hä lµ N¨m 1885. Trong khi nhËn ®Þnh vÒ c©u chuyÖn "Dampfersub ®· th«ng ®ång víi ph¸i kh¶ n¨ng 126. "Ph¶i viÕt rÊt nhiÒu th− tõ vention", ¡ng-ghen viÕt (ngµy 3 th¸ng S¸u) r»ng "sù thÓ ®i ®Õn vµ ch¹y ng−îc ch¹y xu«i vÒ c¸i ®¹i héi ®¸ng nguyÒn rña Êy, chç gÇn nh− ph©n liÖt råi". "Thãi phi-li-xtanh" cña nh÷ng ®¹i thµnh thö t«i ch¼ng cßn lµm ®−îc viÖc g× kh¸c n÷a" (th− ngµy biÓu d©n chñ - x· héi ®· "qu¸ l¾m" råi. ¡ng-ghen nãi: "trong 11 th¸ng N¨m 1889). Ph¸i kh¶ n¨ng lµm rèi rÝt lªn, cßn bän mét n−íc nh− n−íc §øc th× kh«ng tr¸nh khái cã mét ph¸i x· ng−êi chóng ta th× chØ n»m im thin thÝt, ¡ng-ghen bùc lªn mµ héi chñ nghÜa tiÓu t− s¶n" 122. nãi nh− vËy. B©y giê ngay c¶ Au-¬ vµ SÝp-pen còng yªu cÇu N¨m 1887. ¡ng-ghen tr¶ lêi Doãc-ghª, khi Doãc-ghª viÕt chóng t«i ®Õn dù ®¹i héi cña ph¸i kh¶ n¨ng. Nh−ng t×nh h×nh th− cho ¡ng-ghen nãi r»ng ®¶ng rÊt lÊy lµm nhôc nh· v× ®· bÇu ®ã "cuèi cïng" ®· më m¾t cho LiÕp-nÕch. ¡ng-ghen ®· cïng nh÷ng ng−êi nh− Phi-rÕch (mét ng−êi d©n chñ - x· héi kiÓu víi BÐc-stanh viÕt nh÷ng bµi ch©m biÕm (ký tªn BÐc-stanh, ― Huª-khbÐc) lµm ®¹i biÓu. ¡ng-ghen ®· biÖn gi¶i r»ng kh«ng cã ¡ng-ghen gäi ®ã lµ: "nh÷ng bµi ch©m biÕm cña chóng t«i") ®¶ c¸ch nµo kh¸c c¶, ®¶ng c«ng nh©n biÕt t×m ®©u ra nh÷ng ®¹i kÝch bän c¬ héi chñ nghÜa127. biÓu tèt ®Ó bÇu vµo quèc héi. "C¸c ngµi thuéc c¸nh h÷u Êy biÕt "Trõ S.D.F. ra, th× ph¸i kh¶ n¨ng kh«ng ®−îc mét tæ chøc x· r»ng së dÜ hiÖn nay hä cßn ®−îc dung thø lµ chØ v× cã ®¹o luËt héi chñ nghÜa nµo ë toµn ch©u ¢u ñng hé c¶ (th− ngµy 8 th¸ng chèng nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa, vµ mét khi ®¶ng l¹i ®−îc S¸u 1889). Do ®ã bän chóng chØ cßn cã viÖc lµ quay vÒ víi nh÷ng tù do ho¹t ®éng th× lËp tøc hä sÏ bÞ ®uæi ra khái ®¶ng". V¶ l¹i, héi c«ng liªn phi x· héi chñ nghÜa" (mong r»ng nh÷ng ng−êi ë nãi chung th× tèt nhÊt lµ "®¶ng h·y ®øng ë trªn nh÷ng anh n−íc ta thÝch sïng b¸i mét ®¶ng c«ng nh©n më réng, mét ®¹i héi hïng nghÞ tr−êng cña m×nh, chø kh«ng ph¶i ng−îc l¹i" (ngµy 3 c«ng nh©n, v. v., h·y l−u ý!). "Tõ n−íc Mü ®Õn víi chóng sÏ chØ th¸ng Ba 1887). LiÕp-nÕch lµ mét ng−êi tháa hiÖp, ― ¡ng-ghen cã mét ®¹i biÓu cña nh÷ng hiÖp sÜ lao ®éng mµ th«i". KÎ thï ë phµn nµn nh− vËy, ― LiÕp-nÕch dïng nh÷ng lêi trèng rçng ®Ó ®©y còng lµ kÎ thï ®· tõng gÆp ph¶i trong cuéc ®Êu tranh che lÊp ®i tÊt c¶ nh÷ng sù bÊt ®ång ý kiÕn. Nh−ng khi sù thÓ ®i chèng ph¸i Ba-cu-nin: "chØ cã kh¸c mét ®iÒu lµ l¸ cê cña bän v« ®Õn ph©n liÖt th×, trong giê phót quyÕt ®Þnh, «ng Êy sÏ ®øng vÒ chÝnh phñ ®· ®−îc thay b»ng l¸ cê cña ph¸i kh¶ n¨ng; ë ®©y phÝa chóng ta 123. ng−êi ta còng ®em b¸n nh÷ng nguyªn t¾c cña m×nh cho giai N¨m 1889. Hai cuéc ®¹i héi quèc tÕ cña nh÷ng ng−êi d©n cÊp t− s¶n ®Ó ®æi lÊy nh÷ng sù nh−îng bé lÆt vÆt, vµ nhÊt lµ ®Ó chñ - x· héi häp ë Pa-ri 124. Bän c¬ héi chñ nghÜa (do ph¸i kh¶ ®æi lÊy nh÷ng chøc vÞ bÐo bë cho c¸c l·nh tô (nh− lµm ë §u-ma n¨ng 125 ë Ph¸p cÇm ®Çu) ®· t¸ch khái nh÷ng ng−êi d©n chñ - thµnh phè, Së giao dÞch, v. v.)". Brót-x¬ (thñ lÜnh ph¸i kh¶ n¨ng) x· héi c¸ch m¹ng. ¡ng-ghen (lóc bÊy giê ®· 68 tuæi) lao vµo cuéc
  8. V. I. L ª - n i n Lêi tùa cho b¶n dÞch ra tiÕng Nga 284 285 lence1), hä lµ "nh÷ng ng−êi trÝ thøc". Chñ nghÜa x· héi cña hä lµ vµ Hen-®man (thñ lÜnh S.D.F. lµ ph¸i ®· liªn hîp víi ph¸i kh¶ chñ nghÜa x· héi ®Þa ph−¬ng c«ng h÷u hãa: thÞ x·, chø kh«ng n¨ng) ®Òu c«ng kÝch "chñ nghÜa M¸c c−êng quyÒn" vµ muèn ph¶i quèc gia, Ýt ra còng lµ lóc ®Çu, ph¶i trë thµnh ng−êi së h÷u häp thµnh "h¹t nh©n cña mét Quèc tÕ míi". nh÷ng t− liÖu s¶n xuÊt. Bän Pha-biªng tr×nh bµy thø chñ nghÜa "Anh thËt kh«ng thÓ t−ëng t−îng ®−îc lµ ng−êi §øc ng©y x· héi cña hä nh− lµ mét kÕt qu¶ cùc ®oan, nh−ng kh«ng thÓ th¬ ®Õn møc nµo! T«i ®· ph¶i bá ra biÕt bao c«ng søc ®Ó lµm tr¸nh khái, cña chñ nghÜa tù do t− s¶n. Do ®ã s¸ch l−îc cña hä cho ngay c¶ Bª-ben hiÓu râ sù t×nh" (th− ngµy 8 th¸ng S¸u lµ: kh«ng kiªn quyÕt ®Êu tranh víi ph¸i tù do, coi nh− nh÷ng 1889)128. Vµ khi mµ hai cuéc ®¹i héi ®· häp, khi mµ nh÷ng kÎ thï ®Þch, mµ l¹i thóc hä ph¶i rót ra nh÷ng kÕt luËn x· héi ng−êi d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng v−ît ph¸i kh¶ n¨ng vÒ sè chñ nghÜa, cã nghÜa lµ ®¸nh lõa hä, lµ "lµm cho chñ nghÜa tù do l−îng (bän nµy hîp nhÊt víi ph¸i c«ng liªn, víi S.D.F. vµ víi ®−îm mµu chñ nghÜa x· héi", kh«ng ph¶i lµm cho nh÷ng ng−êi mét bé phËn nh÷ng ng−êi ¸o, v. v.), th× ¡ng-ghen rÊt mõng øng cö x· héi chñ nghÜa ®èi lËp víi ph¸i tù do, mµ l¹i tuån hä (th− ngµy 17 th¸ng B¶y 1889)129. ¡ng-ghen lÊy lµm sung s−íng cho ph¸i tù do, nghÜa lµ dïng thñ ®o¹n lõa bÞp lµm cho hä ®¾c v× thÊy nh÷ng kÕ ho¹ch tháa hiÖp cïng nh÷ng ®Ò nghÞ cña cö... Mµ trong viÖc lµm nµy th× hoÆc lµ chÝnh hä sÏ bÞ lõa dèi, LiÕp-nÕch vµ cña nh÷ng ng−êi kh¸c n÷a ®· bÞ thÊt b¹i (th− hoÆc lµ hä sÏ lõa dèi chñ nghÜa x· héi, ®iÒu ®ã, ®−¬ng nhiªn lµ ngµy 20 th¸ng B¶y 1889). "Nh−ng c¸i nhãm ng−êi ®iÒu hßa ®a hä kh«ng hiÓu. c¶m cña chóng ta ®· nhËn ®−îc mét c¸ch ®Ých ®¸ng c¸i ®¸ ®Ýt thËt m¹nh ®¸p l¹i tÊt c¶ tÊm lßng h÷u ¸i cña hä". "Cã lÏ ®iÒu ®ã Ngoµi nh÷ng t¸c phÈm tåi ®ñ mäi lo¹i ra, ph¸i Pha-biªng sÏ söa ch÷a cho hä ®−îc Ýt l©u ch¨ng"130. còng ®· xuÊt b¶n ®−îc mét vµi tµi liÖu tuyªn truyÒn tèt, vµ ®ã ... Mª-rinh ®· cã lý ("Der Sorgesche Briefwechsel"), khi nãi lµ c¸i tèt nhÊt trong tÊt c¶ nh÷ng c¸i mµ ng−êi Anh ®· lµm r»ng M¸c vµ ¡ng-ghen kh«ng −a g× c¸i lèi nãi "kh¸ch khÝ": "mçi ®−îc trong lÜnh vùc nµy. Nh−ng khi hä quay l¹i s¸ch l−îc ®Æc khi ®¸nh mét ®ßn, hai «ng kh«ng mÊt nhiÒu thêi gian ®¾n ®o suy biÖt cña hä: xãa mê cuéc ®Êu tranh giai cÊp th× t×nh h×nh l¹i xÊu nghÜ, nh−ng mçi khi bÞ ®¸nh, hai «ng còng ch¼ng kªu than". §· ®i. Hä c¨m thï M¸c vµ tÊt c¶ chóng ta mét c¸ch ®iªn cuång, do cã lÇn ¡ng-ghen viÕt: "NÕu c¸c «ng t−ëng lµ nh÷ng mòi kim cña chç chóng ta chñ tr−¬ng ®Êu tranh giai cÊp. c¸c «ng cã thÓ chäc thñng ®−îc líp da giµ võa dµy võa r¾n cña Bän Pha-biªng ®−¬ng nhiªn lµ cã nhiÒu tÝn ®å t− s¶n vµ do t«i, th× c¸c «ng lÇm råi"131. Vµ c¸i tÝnh chÊt cøng r¾n mµ hai «ng ®ã mµ cã "l¾m tiÒn b¹c"..."133.. ®· cã ®−îc ®ã, nh− Mª-rinh ®· viÕt khi nãi vÒ M¸c vµ ¡ng-ghen, hai «ng cho r»ng nh÷ng ng−êi kh¸c còng ®Òu cã ®−îc. Sù §¸NH GI¸ §iÓN H×NH VÒ CHñ NGHÜA C¥ HéI N¨m 1893. Ph¶i trÞ "ph¸i Pha-biªng"132, ®ã lµ viÖc dÜ nhiªn TRÝ THøC TRONG §¶NG D©N CHñ - X· Héi ph¶i lµm... ®Ó phª ph¸n ph¸i BÐc-stanh (kh«ng ph¶i uæng c«ng mµ BÐc-stanh ®· pháng theo "ph¸i Pha-biªng" ®Ó "båi d−ìng" chñ nghÜa c¬ héi cña h¾n ë Anh). "Bän Pha-biªng" ë ®©y, ë Lu©n- N¨m 1894. VÊn ®Ò n«ng d©n. ¡ng-ghen viÕt ngµy 10 th¸ng ®«n, lµ mét lò cÇu c¹nh ®Þa vÞ, nh−ng bän nµy cã ®ñ s¸ng suèt M−êi mét 1894: "Trªn lôc ®Þa, phong trµo cµng ph¸t triÓn lªn th× ®Ó hiÓu r»ng c¸ch m¹ng x· héi lµ viÖc kh«ng thÓ tr¸nh khái; ý muèn ®¹t ®−îc nh÷ng thµnh tùu to lín h¬n n÷a cµng t¨ng, nh−ng hä l¹i kh«ng chÞu giao c«ng cuéc to t¸t Êy cho mét m×nh vµ cuéc s¨n ®uæi n«ng d©n, nãi theo nghÜa ®en cña danh tõ Êy, giai cÊp v« s¶n th« lç lµm, cho nªn hä h¹ cè ®øng ra l·nh ®¹o giai 1) ― phÇn lín, chñ yÕu cÊp v« s¶n. Sî c¸ch m¹ng, ®ã lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n cña hä. Par excel-
  9. V. I. L ª - n i n Lêi tùa cho b¶n dÞch ra tiÕng Nga 286 287 còng trë thµnh mét c¸i mèt. §Çu tiªn, ng−êi Ph¸p, qua lêi nãi nµo chèng "c¸nh h÷u" (danh tõ cña ¡ng-ghen dïng) trong ®¶ng cña La-ph¸c-g¬, ®· tuyªn bè ë N¨ng-t¬ r»ng kh«ng nh÷ng c«ng Êy. Sau khi ¡ng-ghen mÊt Ýt l©u, cuéc ®Êu tranh Êy, tr−íc kia bÝ viÖc cña chóng ta kh«ng ph¶i lµ ®Èy ng−êi tiÓu n«ng ®i ®Õn chç mËt, nay ®· trë thµnh cuéc ®Êu tranh c«ng khai, ®ã kh«ng ph¶i mau ph¸ s¶n ― viÖc Êy chñ nghÜa t− b¶n ®· lo cho chóng ta råi, lµ mét viÖc ngÉu nhiªn. §ã lµ kÕt qu¶ kh«ng tr¸nh khái cña hµng ― mµ chóng ta cßn ph¶i trùc tiÕp b¶o vÖ ng−êi tiÓu n«ng chèng chôc n¨m ph¸t triÓn lÞch sö cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc. l¹i chÕ ®é thuÕ khãa, bän cho vay nÆng l·i vµ bän ®¹i ®Þa chñ. Vµ b©y giê chóng ta thÊy næi lªn ®Æc biÖt râ rÖt hai ®−êng lèi Nh−ng chóng ta tuyÖt nhiªn kh«ng thÓ ®ång ý víi chñ tr−¬ng trong sù khuyªn b¶o, chØ gi¸o, söa ch÷a, r¨n ®e vµ dÆn dß cña ®ã ®−îc, tr−íc hÕt v× nh− thÕ lµ ngu xuÈn, vµ hai lµ v× còng ¡ng-ghen (vµ cña M¸c). Hai «ng ®· hÕt søc kiªn tr× kªu gäi kh«ng thÓ nh− thÕ ®−îc. ThÕ råi Ph«n-ma tíi tØnh Phran-pho vµ nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa Anh - Mü ph¶i hßa m×nh víi ®Þnh mua chuéc n«ng d©n nãi chung: nh−ng ng−êi n«ng d©n ë phong trµo c«ng nh©n, ph¶i trõ bá ãc bÌ ph¸i, hÑp hßi vµ ngoan vïng th−îng Ba-vi-e mµ «ng ta muèn mua chuéc, th× l¹i kh«ng cè trong c¸c tæ chøc cña hä. §èi víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· ph¶i lµ ng−êi tiÓu n«ng ë l−u vùc s«ng Ranh bÞ nî nÇn chång héi §øc th× hai «ng ®· hÕt søc kiªn tr× d¹y b¶o hä ®õng cã sa chÊt, mµ lµ trung n«ng vµ phó n«ng ®éc lËp ®ang bãc lét nam vµo chñ nghÜa phi-li-xtanh, vµo c¸i "thãi ngu ngèc nghÞ tr−êng" n÷ cè n«ng vµ b¸n gia sóc cïng ngò cèc. Vµ chñ tr−¬ng ®ã, nÕu (danh tõ M¸c dïng trong bøc th− ngµy 19 th¸ng ChÝn 1879)136, kh«ng tõ bá tÊt c¶ mäi nguyªn t¾c ®i, th× kh«ng thÓ t¸n thµnh vµo chñ nghÜa c¬ héi cña trÝ thøc tiÓu t− s¶n. ®−îc" 134. Nh÷ng con mô l¾m måm trong §¶ng d©n chñ - x· héi cña N¨m 1894, ngµy 4 th¸ng Ch¹p: "...Nh÷ng ng−êi vïng Ba-vi-e chóng ta ®· kh«ng ngít måm nãi vÒ nh÷ng lêi khuyªn r¨n lµ nh÷ng ng−êi ®· trë nªn rÊt, rÊt c¬ héi chñ nghÜa vµ gÇn nh− thuéc lo¹i thø nhÊt, vµ ®· c©m miÖng kh«ng nãi ®Õn nh÷ng lêi ®· biÕn thµnh mét ®¶ng nh©n d©n th«ng th−êng råi (t«i nãi ®Õn phÇn lín c¸c l·nh tô vµ nhiÒu ng−êi míi gia nhËp ®¶ng); trong khuyªn r¨n thuéc lo¹i thø hai, nh− vËy h¸ kh«ng ph¶i lµ ®iÒu nghÞ viÖn Ba-vi-e hä ®· bá phiÕu t¸n thµnh toµn bé ng©n s¸ch, ®¸ng chó ý sao? TÝnh phiÕn diÖn ®ã trong viÖc ®¸nh gi¸ nh÷ng ®Æc biÖt lµ Ph«n-ma ®· tæ chøc viÖc cæ ®éng trong n«ng d©n bøc th− cña M¸c vµ ¡ng-ghen h¸ kh«ng ph¶i lµ mét dÊu hiÖu nh»m l«i kÐo nh÷ng phó n«ng ë vïng th−îng Ba-vi-e ― lµ râ rÖt nhÊt cña mét... "tÝnh phiÕn diÖn" nµo ®ã cña nh÷ng ng−êi nh÷ng ng−êi cã tõ 25 ®Õn 80 a-cr¬ ruéng ®Êt (tõ 10 ®Õn 30 hÐc- d©n chñ - x· héi Nga cña chóng ta hay sao? ta), nghÜa lµ nh÷ng ng−êi tuyÖt ®èi kh«ng thÓ kh«ng thuª Ngµy nay, lóc mµ phong trµo c«ng nh©n quèc tÕ ®ang ®Ó lé m−ín nh©n c«ng ― chø kh«ng ph¶i lµ l«i kÐo nh÷ng ng−êi cè nh÷ng triÖu chøng cña mét t×nh tr¹ng s«i sôc s©u s¾c vµ dao n«ng vÒ phÝa m×nh..."135. ®éng, lóc mµ nh÷ng sù cùc ®oan cña chñ nghÜa c¬ héi, cña "thãi Bëi thÕ chóng ta thÊy r»ng, trong h¬n m−êi n¨m, M¸c vµ ngu ngèc nghÞ tr−êng" vµ cña chñ nghÜa c¶i l−¬ng phi-li-xtanh ¡ng-ghen ®· kh«ng ngõng ®Êu tranh mét c¸ch cã hÖ thèng ®· g©y nªn nh÷ng sù cùc ®oan ng−îc l¹i cña chñ nghÜa c«ng chèng l¹i chñ nghÜa c¬ héi trong §¶ng d©n chñ - x· héi §øc vµ ®oµn c¸ch m¹ng, ― ngµy nay ®−êng lèi chung cña nh÷ng "söa ®· truy kÝch thãi phi-li-xtanh cña trÝ thøc vµ t− t−ëng tiÓu t− s¶n ch÷a" cña M¸c vµ ¡ng-ghen ®èi víi phong trµo chñ nghÜa x· trong phong trµo chñ nghÜa x· héi. §ã lµ mét viÖc hÕt søc quan héi Anh - Mü vµ §øc cã mét ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng. träng. TÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu biÕt r»ng §¶ng d©n chñ - x· héi §øc Trong nh÷ng n−íc kh«ng cã §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· ®−îc coi lµ kiÓu mÉu vÒ chÝnh s¸ch vµ s¸ch l−îc m¸c-xÝt cña héi, kh«ng cã nh÷ng ®¹i biÓu d©n chñ - x· héi trong c¸c nghÞ giai cÊp v« s¶n; nh−ng kh«ng biÕt nh÷ng nhµ s¸ng lËp ra chñ viÖn, kh«ng cã mét chÝnh s¸ch d©n chñ - x· héi nhÊt qu¸n, kiªn nghÜa M¸c ®· ph¶i tiÕn hµnh mét cuéc ®Êu tranh liªn tôc nh− thÕ
  10. V. I. L ª - n i n Lêi tùa cho b¶n dÞch ra tiÕng Nga 288 289 giai cÊp v« s¶n lßng trung thµnh "g−¬ng mÉu", tÝnh hîp ph¸p ®Þnh nµo trong c¸c cuéc tuyÓn cö còng nh− trªn b¸o chÝ, v.v., nghÞ tr−êng, tÝnh khiªm tèn vµ «n hßa cña phong trµo c«ng th× ë nh÷ng n−íc ®ã, M¸c vµ ¡ng-ghen ®Òu d¹y b¶o nh÷ng nh©n ë n−íc §øc l¸ng giÒng. ng−êi x· héi chñ nghÜa lµ, v« luËn thÕ nµo còng ph¶i ®Ëp tan chñ nghÜa bÌ ph¸i hÑp hßi, vµ ph¶i tham gia phong trµo c«ng Sù dèi tr¸ vô lîi ®ã cña bän t− s¶n ph¶n béi c¸ch m¹ng Nga nh©n ®Ó thøc tØnh giai cÊp v« s¶n vÒ mÆt chÝnh trÞ. Bëi v× trong kh«ng ph¶i ngÉu nhiªn mµ cã, còng kh«ng ph¶i do phÈm chÊt c¸ nh©n ®åi b¹i cña nh÷ng bé tr−ëng tr−íc ®©y hay t−¬ng lai kho¶ng ba bèn chôc n¨m cuèi thÕ kû XIX, ë Anh còng nh− ë nµo ®ã thuéc phe d©n chñ - lËp hiÕn mµ cã. Sù dèi tr¸ ®ã lµ do Mü giai cÊp v« s¶n hÇu nh− ®· kh«ng biÓu lé ®−îc mét tÝnh nh÷ng lîi Ých kinh tÕ s©u xa cña bän ®Þa chñ tù do chñ nghÜa vµ chÊt ®éc lËp chÝnh trÞ nµo c¶. Vò ®µi chÝnh trÞ trong nh÷ng n−íc ®ã, ― trong ®iÒu kiÖn hÇu nh− tuyÖt ®èi kh«ng cã nh÷ng nhiÖm t− s¶n tù do chñ nghÜa ë Nga sinh ra. Vµ trong cuéc ®Êu tranh vô lÞch sö d©n chñ - t− s¶n ― ®· hoµn toµn do giai cÊp t− s¶n chèng sù dèi tr¸ ®ã, chèng "chÝnh s¸ch ngu d©n" ®ã ("Massen- verdummung" ― danh tõ cña ¡ng-ghen dïng trong bøc th− ®¾c th¾ng vµ tù m·n chiÕm lÜnh råi, bän nµy kÓ vÒ tµi nghÖ lõa ngµy 29 th¸ng M−êi mét 1886)138, nh÷ng bøc th− cña M¸c vµ bÞp, lµm h− háng vµ mua chuéc c«ng nh©n, th× trªn thÕ giíi ¡ng-ghen ph¶i lµ mét vò khÝ tèt nhÊt cho tÊt c¶ nh÷ng ng−êi x· kh«ng cã giai cÊp t− s¶n nµo s¸nh kÞp. héi chñ nghÜa ë Nga. T−ëng r»ng nh÷ng lêi khuyªn r¨n ®ã cña M¸c vµ ¡ng-ghen Sù dèi tr¸ vô lîi cña ph¸i t− s¶n tù do chñ nghÜa chØ cho ®èi víi phong trµo c«ng nh©n Anh - Mü cã thÓ ®¬n gi¶n vµ trùc nh©n d©n thÊy tÝnh "khiªm tèn" g−¬ng mÉu cña nh÷ng ng−êi tiÕp øng dông vµo nh÷ng ®iÒu kiÖn cña n−íc Nga, th× tøc lµ vËn dông chñ nghÜa M¸c kh«ng ph¶i ®Ó hiÓu râ ph−¬ng ph¸p d©n chñ - x· héi §øc. C¸c l·nh tô cña nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· cña chñ nghÜa M¸c, còng kh«ng ph¶i ®Ó nghiªn cøu nh÷ng ®Æc héi ®ã, tøc lµ nh÷ng ng−êi s¸ng lËp ra lý luËn chñ nghÜa M¸c ®iÓm lÞch sö cô thÓ cña phong trµo c«ng nh©n trong nh÷ng nãi víi chóng ta r»ng: n−íc nhÊt ®Þnh, mµ lµ ®Ó phôc vô nh÷ng tÝnh to¸n bÌ ph¸i nhá "Lêi nãi vµ hµnh ®éng c¸ch m¹ng cña ng−êi Ph¸p ®· lµm cho nhen cña trÝ thøc. bé mÆt gi¶ dèi cña Phi-rÕch vµ bÌ lò (nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· Tr¸i l¹i, trong mét n−íc mµ ë ®ã cuéc c¸ch m¹ng d©n chñ - héi c¬ héi chñ nghÜa trong ®¶ng ®oµn d©n chñ - x· héi trong nghÞ t− s¶n vÉn ch−a hoµn thµnh, ë ®ã "chÕ ®é chuyªn chÕ qu©n sù viÖn §øc) lé ra mét c¸ch cµng th¶m h¹i h¬n"(®©y lµ nãi vÒ viÖc mang nh÷ng h×nh thøc nghÞ viÖn" (lêi cña M¸c trong quyÓn thµnh lËp mét ®¶ng c«ng nh©n trong nghÞ viÖn Ph¸p vµ vÒ cuéc "Phª ph¸n C−¬ng lÜnh G«-ta" cña Ng−êi)137 ®· vµ ®ang thèng b·i c«ng ë §ª-ca-d¬-vi-l¬ ®· lµm cho ph¸i cÊp tiÕn Ph¸p t¸ch ra trÞ, ë ®ã giai cÊp v« s¶n tõ l©u ®· ®−îc l«i cuèn vµo ho¹t ®éng khái giai cÊp v« s¶n Ph¸p139). "Trong nh÷ng cuéc tranh luËn gÇn chÝnh trÞ vµ ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch d©n chñ - x· héi, trong ®©y cña nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa chØ cã LiÕp-nÕch vµ Bª- mét n−íc nh− thÕ th× ®iÒu mµ M¸c vµ ¡ng-ghen sî h¬n c¶ lµ ben ®øng ra ph¸t biÓu ý kiÕn vµ c¶ hai ®Òu ph¸t biÓu rÊt hay. Víi ®em tÇm th−êng hãa theo quan ®iÓm nghÞ viÖn vµ ®em h¹ thÊp nh÷ng cuéc tranh luËn Êy, chóng ta l¹i cã thÓ xuÊt hiÖn trong giíi theo quan ®iÓm phi-li-xtanh, nh÷ng nhiÖm vô vµ quy m« ph¸t nh÷ng ng−êi ®øng ®¾n, ®ã lµ ®iÒu mµ tiÕc thay tr−íc kia triÓn cña phong trµo c«ng nh©n. kh«ng ph¶i bao giê còng cã ®−îc. HiÖn nay, ng−êi ta ®ang Trong thêi ®¹i c¸ch m¹ng d©n chñ - t− s¶n ë Nga, chóng ta tranh chÊp víi ng−êi §øc quyÒn l·nh ®¹o phong trµo x· héi cµng cã nghÜa vô ph¶i nhÊn m¹nh vµo khÝa c¹nh Êy cña chñ quèc tÕ, nhÊt lµ sau khi hä ®−a vµo quèc héi mét sè rÊt nhiÒu nghÜa M¸c vµ ®Æt nã lªn hµng ®Çu, v× b¸o chÝ t− s¶n tù do réng phÇn tö phi-li-xtanh (nh−ng ®ã lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái), nãi lín, "xuÊt s¾c" vµ giµu cã ë Nga ®ang ra søc tuyªn truyÒn Çm Ü trong
  11. V. I. L ª - n i n Lêi tùa cho b¶n dÞch ra tiÕng Nga 290 291 chung th× ®ã lµ mét ®iÒu tèt. ë §øc, trong thêi kú yªn tÜnh, tÊt cña «ng h¬n lµ vÒ viÖc «ng ®−îc gi¸o chñ Man-nin, mét viªn thÞ c¶ mäi c¸i ®Òu trë thµnh phi-li-xtanh c¶, vµ trong nh÷ng lóc tr−ëng, tÝn nhiÖm vµ nãi chung lµ viÖc giai cÊp t− s¶n tÝn nhiÖm. Vµ S¨m-pi-«ng (Champion) ― mét trung óy gi¶i ngò ― ®· c©u nh− thÕ sù kÝch thÝch c¹nh tranh cña ng−êi Ph¸p lµ tuyÖt ®èi cÇn thiÕt..." (th− ngµy 29 th¸ng T− 1886)140. kÕt c¸ch ®©y rÊt l©u víi bän t− s¶n, nhÊt lµ víi nh÷ng phÇn tö b¶o thñ, cßn trong ®¹i héi môc s− cña gi¸o héi Anh th× y ®· §ã lµ nh÷ng lêi gi¸o huÊn mµ §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· tuyªn truyÒn chñ nghÜa x· héi, v. v.. Vµ ngay c¶ T«m Man héi Nga, ®¶ng chÞu ¶nh h−ëng t− t−ëng chñ yÕu cña §¶ng d©n (Mann), mét ng−êi mµ t«i coi lµ tèt nhÊt trong bän hä, còng chñ - x· héi §øc, ph¶i ®Æc biÖt n¾m cho thËt ch¾c. thÝch nãi ra r»ng «ng ta sÏ ®−îc mêi ¨n s¸ng víi viªn thÞ D¹y cho chóng ta nh÷ng bµi häc Êy, kh«ng ph¶i lµ mét ®o¹n tr−ëng. ChØ cÇn so s¸nh hä víi nh÷ng ng−êi Ph¸p, ng−êi ta sÏ riªng biÖt nµo ®ã trong tËp th− cña nh÷ng vÜ nh©n bËc nhÊt cña thÊy lµ, vÒ mÆt nµy, c¸ch m¹ng cã t¸c dông tèt ®Õn møc nµo"142. thÕ kû XIX, mµ lµ toµn bé tinh thÇn vµ toµn bé néi dung cña sù §o¹n nµy kh«ng cÇn ph¶i gi¶i thÝch g× n÷a. phª b×nh th©n ¸i, th¼ng th¾n, kh«ng chót kh¸ch s¸o ngo¹i giao, kh«ng chót suy tÝnh nhá nhen cña hai «ng ®èi víi kinh nghiÖm VÝ dô kh¸c. N¨m 1891, cã nguy c¬ chiÕn tranh ë ch©u ©u. quèc tÕ cña giai cÊp v« s¶n. ¡ng-ghen cã viÕt th− cho Bª-ben vÒ vÊn ®Ò Êy; c¶ hai ng−êi ®Òu ®ång ý r»ng nÕu Nga tÊn c«ng §øc, th× nh÷ng ng−êi x· héi chñ TÊt c¶ nh÷ng th− tõ cña M¸c vµ ¡ng-ghen ®Òu thËt sù thÊm nghÜa §øc cÇn ph¶i chiÕn ®Êu quyÕt liÖt chèng ng−êi Nga, vµ nhuÇn tinh thÇn ®ã ®Õn møc nµo, th× nh÷ng ®o¹n sau ®©y, tuy chèng bÊt cø kÎ ®ång minh nµo cña ng−êi Nga. "NÕu n−íc §øc t−¬ng ®èi cã tÝnh chÊt chi tiÕt, nh−ng hÕt søc ®Æc s¾c cã thÓ chøng minh ®−îc ®iÒu ®ã 141. bÞ bãp chÕt, chóng ta sÏ cïng chÕt víi n−íc §øc. Nh−ng trong tr−êng hîp thuËn lîi, cuéc ®Êu tranh sÏ trë thµnh kÞch liÖt ®Õn N¨m 1889, ë Anh b¾t ®Çu cã mét phong trµo non trÎ, t−¬i t¾n, nçi n−íc §øc chØ cã dïng nh÷ng biÖn ph¸p c¸ch m¹ng th× míi ®Çy tinh thÇn c¸ch m¹ng míi trong nh÷ng ng−êi thî b×nh cã thÓ ®øng v÷ng ®−îc, vµ do ®ã rÊt cã thÓ lµ chóng ta sÏ b¾t th−êng ch−a ®−îc huÊn luyÖn, kh«ng thµnh th¹o (thî trong buéc ph¶i n¾m lÊy chÝnh quyÒn vµ diÔn l¹i sù t×nh nh− håi ngµnh h¬i ®Ìn, c«ng nh©n khu©n v¸c, v. v.). ¡ng-ghen rÊt phÊn 1793" (th− ngµy 24 th¸ng M−êi 1891)143. khëi vÒ phong trµo ®ã. ¡ng-ghen hÕt søc khen ngîi vai trß cña Xin nh÷ng kÎ c¬ héi chñ nghÜa ®· tõng hß hÐt kh¾p n¬i r»ng "T¸t-xi" (Tussy) con g¸i M¸c, lµ ng−êi ®· cæ ®éng trong ®¸m c«ng nh÷ng triÓn väng "Gia-c«-banh" bµy ra tr−íc m¾t ®¶ng c«ng nh©n Êy. Ngµy 7 th¸ng Ch¹p 1889, tõ Lu©n-®«n, ¡ng-ghen viÕt: nh©n Nga håi 1905 lµ kh«ng cã mét chót g× d©n chñ - x· héi, "§iÒu ®¸ng ghÐt nhÊt ë ®©y, lµ c¸i "thÓ diÖn" kiÓu t− s¶n ®· ¨n h·y chó ý lÊy ®iÒu ®ã! ¡ng-ghen ®· chØ th¼ng cho Bª-ben thÊy s©u vµo tËn x−¬ng tñy cña c«ng nh©n. Sù ph©n chia x· héi thµnh r»ng cã thÓ lµ nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ph¶i tham gia rÊt nhiÒu nh÷ng tÇng líp x· héi mµ tÊt c¶ mäi ng−êi thõa nhËn chÝnh phñ l©m thêi. mét c¸ch kh«ng chèi c·i ®−îc, trong ®ã mçi tÇng líp ®Òu cã "danh Hoµn toµn tù nhiªn lµ khi bµy tá mét quan ®iÓm nh− vËy vÒ dù" cña m×nh, vµ ®Òu thÊm ®Çy lßng t«n kÝnh bÈm sinh ®èi víi nh÷ng nhiÖm vô cña c¸c ®¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi, M¸c nh÷ng líp ng−êi "kh¸ h¬n", "cao h¬n", sù ph©n chia ®ã ®· cã kh¸ vµ ¡ng-ghen ®· ®Çy lßng tin t−ëng l¹c quan vµo cuéc c¸ch l©u, vµ ®· kh¸ ¨n s©u b¸m ch¾c ®Õn nçi giai cÊp t− s¶n kh«ng m¹ng Nga vµ vµo ý nghÜa thÕ giíi to lín cña cuéc c¸ch m¹ng thÊy khã kh¨n g× l¾m trong viÖc lõa bÞp quÇn chóng. Ch¼ng h¹n, ®ã. Chóng ta thÊy biÓu hiÖn trong tËp th− Êy, suèt gÇn hai m−¬i t«i kh«ng m¶y may tin r»ng Gi«n Bíc-x¬ (Burns) trong th©m n¨m, sù mong ®îi tha thiÕt ®ã vÒ cuéc c¸ch m¹ng ë Nga. t©m l¹i lÊy lµm tù hµo vÒ viÖc «ng ®−îc tÝn nhiÖm trong giai cÊp
  12. V. I. L ª - n i n Lêi tùa cho b¶n dÞch ra tiÕng Nga 292 293 Do ®ã ng−êi ta cã thÓ thÊy, M¸c sÏ nhËn ®Þnh nh− thÕ nµo vÒ §©y lµ bøc th− cña M¸c ®Ò ngµy 27 th¸ng ChÝn 1877. Cuéc khñng ho¶ng ë ph−¬ng §«ng144 lµm cho M¸c phÊn khëi. "N−íc tÇm quan träng cña "ho¹t ®éng c¸ch m¹ng chÝnh trÞ" cña §¶ng d©n chñ - x· héi ®èi víi n−íc Nga håi 1905 vµ nh÷ng n¨m sau ®ã*. Nga tõ l©u ®· ®øng tr−íc ng−ìng cöa cña nh÷ng cuéc biÕn c¸ch lín lao, tÊt c¶ mäi yÕu tè cÇn thiÕt cho viÖc ®ã ®Òu ®· s½n sµng. §©y lµ mét bøc th− cña ¡ng-ghen ®Ò ngµy 6 th¸ng T− 1887: Nhê nh÷ng ®ßn tÊn c«ng cña nh÷ng tay h¶o h¸n Thæ-nhÜ-kú, sù "Tr¸i l¹i, cuéc khñng ho¶ng h×nh nh− s¾p x¶y ra ë Nga. Nh÷ng bïng næ ®−îc ®Èy nhanh tr−íc nhiÒu n¨m... Cuéc biÕn c¸ch sÏ b¾t vô ©m m−u gÇn ®©y ®· ®Èy tíi t×nh tr¹ng rÊt hçn lo¹n...". Bøc th− ®Çu secundum artem ("theo tÊt c¶ nh÷ng quy t¾c cña nghÖ thuËt") ngµy 9 th¸ng T− 1887 còng nãi nh− vËy... "Qu©n ®éi th× ®Çy dÉy b»ng nh÷ng trß lËp hiÕn, vµ sÏ cã mét t×nh h×nh thËt lµ huyªn n¸o nh÷ng sÜ quan bÊt m·n ®ang tiÕn hµnh mét cuéc ©m m−u" (bÊy (il y aura un beau tapage). NÕu trêi cßn ®Ó sèng, chóng t«i sÏ ®−îc giê ¡ng-ghen ®ang cã Ên t−îng vÒ cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng dù vµo th¾ng lîi Êy"145. (BÊy giê M¸c míi 59 tuæi.) cña nh÷ng ng−êi "D©n ý", nªn ®· ®Æt hy väng vµo c¸c sÜ quan, vµ Nh−ng trêi ®· kh«ng ®Ó, v¶ l¹i còng kh«ng thÓ ®Ó cho M¸c vÉn ch−a thÊy ®−îc tinh thÇn c¸ch m¹ng mµ m−êi t¸m n¨m sau, sèng ®Õn tËn ngµy "th¾ng lîi Êy". Cßn vÒ "nh÷ng trß lËp hiÕn" binh lÝnh vµ thñy thñ Nga sÏ biÓu lé ra mét c¸ch s¸ng ngêi...). th× M¸c ®· nh×n thÊy tr−íc råi, vµ nh÷ng lêi cña Ng−êi th× tùa "...T«i kh«ng tin r»ng t×nh thÕ hiÖn nay l¹i cßn cã thÓ duy tr× ®−îc hå nh− míi nãi h«m qua ®©y vÒ §u-ma I vµ II cña n−íc Nga. lÊy mét n¨m n÷a. Vµ khi c¸ch m¹ng næ ra ë Nga ("losgeht") th× Mµ lêi r¨n nh©n d©n ph¶i ®Ò phßng "nh÷ng trß lËp hiÕn" th× lóc ®ã, hoan h«!"150 chÝnh lµ "linh hån sèng" cña c¸i s¸ch l−îc tÈy chay mµ ph¸i tù Th− ngµy 23 th¸ng T− 1887: "Nh÷ng sù bøc h¹i (®èi víi do vµ bän c¬ héi chñ nghÜa rÊt lµ c¨m ghÐt... nh÷ng ng−êi x· héi chñ nghÜa) vÉn tiÕp diÔn ë §øc. H×nh nh− lµ §©y lµ bøc th− cña M¸c ®Ò ngµy 5 th¸ng M−êi mét 1880. M¸c Bi-xm¸c muèn chuÈn bÞ s½n sµng tÊt c¶ ®Ó khi ë Nga c¸ch m¹ng phÊn khëi khi thÊy bé "T− b¶n" ®−îc hoan nghªnh ë Nga146, næ ra, ― ®ã chØ lµ vÊn ®Ò mét vµi th¸ng mµ th«i ― th× n−íc §øc sÏ Ng−êi ®øng vÒ phÝa nh÷ng ng−êi "D©n ý" chèng l¹i nhãm cã thÓ lËp tøc theo g−¬ng n−íc Nga" (losgeschlagen werden")151. nh÷ng ng−êi theo ph¸i "Chia ®Òu ruéng ®Êt" lóc ®ã võa míi MÊy th¸ng ®ã hãa ra l¹i thùc lµ qu¸ dµi. Kh«ng nghi ngê g× c¶ thµnh lËp147. M¸c ®· nh×n thÊy mét c¸ch chÝnh x¸c nh÷ng yÕu tè lµ sÏ cã nh÷ng kÎ phi-li-xtanh nh¨n mÆt cau mµy lªn ¸n nghiªm v« chÝnh phñ trong nh÷ng quan ®iÓm cña ph¸i "Chia ®Òu ruéng kh¾c "chñ nghÜa c¸ch m¹ng" cña ¡ng-ghen, hoÆc sÏ tá ra vÎ ®é ®Êt" vµ ― do håi bÊy giê M¸c kh«ng biÕt vµ còng kh«ng thÓ nµo l−îng mµ chª c−êi nh÷ng c¸i kh«ng t−ëng cò kü cña nhµ c¸ch biÕt ®−îc r»ng sau nµy nh÷ng ng−êi d©n tóy thuéc ph¸i "Chia m¹ng l−u vong l·o thµnh. ®Òu ruéng ®Êt" sÏ biÕn thµnh nh÷ng ng−êi d©n chñ- x· héi ― nªn §óng, M¸c vµ ¡ng-ghen ®· lÇm nhiÒu vµ th−êng lÇm trong M¸c ®· dïng tÊt c¶ nh÷ng lêi lÏ ch©m biÕm rÊt mùc chua cay cña m×nh ®Ó c«ng kÝch nh÷ng ng−êi theo ph¸i "Chia ®Òu ruéng ®Êt": "C¸c ngµi Êy ph¶n ®èi bÊt cø mét hµnh ®éng chÝnh trÞ c¸ch * TiÖn ®©y còng nãi thªm, nÕu t«i nhí kh«ng lÇm th× håi 1900 - 1903, m¹ng nµo. N−íc Nga, theo ý kiÕn cña hä, ¾t ph¶i nh¶y th¼ng Plª-kha-nèp hay V. I. Da-xu-lÝch cã cho t«i hay r»ng ¡ng-ghen cã viÕt mét vµo c¸i thiªn niªn kû v« chÝnh phñ céng s¶n chñ nghÜa v« thÇn! bøc th− cho Plª-kha-nèp nãi vÒ "Nh÷ng sù bÊt ®ång cña chóng ta" vµ vÒ Trong khi ®ã, hä dïng mét thø chñ nghÜa gi¸o ®iÒu ch¸n ng¾t tÝnh chÊt cña cuéc c¸ch m¹ng s¾p tíi ë Nga. Chóng t«i rÊt muèn biÕt ®Ých ®Ó chuÈn bÞ cho b−íc nh¶y Êy. Nh−ng c¸i gäi lµ nguyªn t¾c x¸c lµ bøc th− Êy cã thËt cã kh«ng, cã cßn gi÷ ®−îc kh«ng vµ ®· ®Õn lóc trong häc thuyÕt cña hä th× ®Òu lÊy cña må ma Ba-cu-nin"148. ®em c«ng bè ®−îc ch−a 149.
  13. V. I. L ª - n i n 294 295 khi ph¸n ®o¸n c¸ch m¹ng s¾p næ ra, trong khi hai «ng hy väng c¸ch m¹ng sÏ th¾ng lîi (ch¼ng h¹n, c¸ch m¹ng n¨m 1848 ë §øc), trong khi tin t−ëng vµo viÖc s¾p söa thµnh lËp ®−îc nÒn "céng hßa" §øc ("chÕt cho nÒn céng hßa", ¡ng-ghen ®· viÕt vÒ thêi kú ®ã nh− vËy, khi nhí l¹i t©m tr¹ng cña m×nh lµ ng−êi tham gia chiÕn dÞch qu©n sù ñng hé hiÕn ph¸p ®Õ chÕ håi 1848 - 1849152). Hai «ng ®· lÇm n¨m 1871, khi hai «ng chuyªn t©m §U-MA Vµ PH¸I Tù DO NGA "ph¸t ®éng miÒn Nam n−íc Ph¸p, v× môc ®Ých ®ã mµ hai «ng (BÕc-c¬ viÕt lµ: "chóng t«i", khi nãi vÒ b¶n th©n m×nh vµ nh÷ng b¹n th©n cña m×nh: th− sè 14, ngµy 21 th¸ng B¶y 1871) ®· hy Xanh Pª-tÐc-bua, ngµy 10 th¸ng T−. sinh, ®· liÒu bá tÊt c¶ nh÷ng g× mµ con ng−êi cã thÓ hy sinh, cã T©m tr¹ng cña c¸i gäi lµ "x· héi" Nga thËt lµ ch¸n n¶n, thÓ liÒu bá ®−îc...". Còng trong th− Êy: "NÕu håi th¸ng Ba vµ ho¶ng hèt, hoang mang. Bµi b¸o cña «ng Ph. Ma-l«-ve ― «ng ta th¸ng T− chóng t«i cã nhiÒu tiÒn h¬n mét chót th× cã lÏ chóng ®· lùa chän ®−îc bÝ danh cña m×nh mét c¸ch thËt hÕt søc ®¹t ― t«i ®· ph¸t ®éng ®−îc toµn bé miÒn Nam n−íc Ph¸p næi dËy, ®¨ng h«m chñ nhËt (ngµy 8 th¸ng T−) trªn tê "§ång chÝ" lµ mét vµ ®· cøu v·n ®−îc C«ng x· Pa-ri råi" (tr. 29). Nh−ng nh÷ng hiÖn t−îng cã ý nghÜa vµ ®Æc s¾c, v× nã ph¶n ¸nh ®óng c¸i t©m lÇm lÉn nh− vËy cña hai nhµ t− t−ëng c¸ch m¹ng vÜ ®¹i ®· tõng tr¹ng ®ã. ra søc n©ng vµ ®· n©ng ®−îc giai cÊp v« s¶n toµn thÕ giíi v−ît Bµi b¸o cña «ng Ma-l«-ve lÊy tªn lµ "§u-ma vµ x· héi". Theo lªn trªn tr×nh ®é cña nh÷ng nhiÖm vô nhá nhÆt, tñn mñn, hµng c¸ch dïng ch÷ Nga cæ x−a th× ë ®©y ng−êi ta hiÓu x· héi lµ mét ngµy, nh÷ng lÇm lÉn Êy cßn ngµn lÇn cao th−îng h¬n, vÜ ®¹i nhãm nh÷ng quan l¹i thuéc ph¸i tù do, nh÷ng phÇn tö trÝ thøc h¬n, vµ vÒ mÆt lÞch sö, th× quý b¸u h¬n, gÇn sù thËt h¬n lµ c¸i trÝ t− s¶n, nh÷ng nhµ thùc lîi sÇu buån vµ ®¸m c«ng chóng kiªu kh«n tÇm th−êng cña ph¸i tù do quan ph−¬ng lµ bän ®ang ca c¨ng, tù m·n, v« c«ng råi nghÒ kh¸c, t−ëng m×nh lµ tinh hoa, tông, hß hÐt, kÝch ®éng vµ rªu rao r»ng nh÷ng sù huªnh hoang kiªu ng¹o tù x−ng lµ "trÝ thøc", s¸ng t¸c ra c¸i "d− luËn x· héi", c¸ch m¹ng ®Òu lµ huªnh hoang, ®Êu tranh c¸ch m¹ng lµ v« bæ, v.v. vµ v.v.. ¶o méng "lËp hiÕn" ph¶n c¸ch m¹ng lµ ®Ñp tuyÖt trÇn... ¤ng Ma-l«-ve cho r»ng "c¸i chiÕn dÞch chèng §u-ma, mµ B»ng nh÷ng hµnh ®éng c¸ch m¹ng ®Çy dÉy sai lÇm, giai cÊp ng−êi ta thÊy trong nh÷ng ngµy gÇn ®©y trªn nh÷ng trang b¸o c«ng nh©n Nga sÏ giµnh ®−îc tù do vµ sÏ thóc ®Èy ®−îc ch©u ¢u tiÕn lªn ― vµ mÆc cho nh÷ng con ng−êi tÇm th−êng lªn mÆt cña ph¸i t¶, lµ cùc kú m¹o hiÓm". §ã lµ t− t−ëng chñ yÕu cña bµi b¸o. LuËn cø cña «ng Ma-l«-ve lµ ë chç «ng ta viÖn ®Õn t©m khoe khoang m×nh kh«ng hÒ ph¹m sai lÇm, v× kh«ng ho¹t ®éng tr¹ng cña x· héi. Theo «ng ta th× x· héi ®· mÖt mái, nã "lÈn c¸ch m¹ng. tr¸nh" chÝnh trÞ, nã kh«ng ph¶n ®èi nh÷ng ®iÒu ®en tèi xÊu xa; nã chØ quanh quÈn ®äc s¸ch trong c¸c th− viÖn vµ mua nh÷ng Ngµy 6 th¸ng T− 1907. cuèn tiÓu thuyÕt "nhÑ nhµng" trong c¸c hiÖu s¸ch. "Mäi ng−êi ®Òu N. Lª-nin uÓ o¶i"... "muèn cho §u-ma håi phôc l¹i, ― th× ph¶i lµm sao cho ®Êt n−íc l¹i ®−îc håi phôc". "§−¬ng nhiªn lµ §u-ma sÏ cã thÓ hy sinh anh dòng trong tõng lóc nhÊt ®Þnh, nh−ng xÐt theo nh÷ng
  14. V. I. L ª - n i n §u-ma vµ ph¸i tù do Nga 296 297 tin ®ån truyÒn miÖng, th× ®iÒu ®ã chØ cã lîi cho nh÷ng ng−êi ®ì Ch¼ng ph¶i, ®ã lµ c¸i l«-gÝch cã mét kh«ng hai cña bän gi¶ ®Çu bÊt ®¾c dÜ cña §u-ma. Mµ nÕu qu¶ nh− vËy th× nh©n d©n sÏ nh©n gi¶ nghÜa ph¶n c¸ch m¹ng, kho¸c c¸i ¸o sang träng cña ®−îc c¸i lîi g× nhØ ngoµi mét ®¹o luËt tuyÓn cö míi?". chñ nghÜa hoµi nghi vµ cña th¸i ®é thê ¬ rÊt mùc, hay sao? Chóng t«i trÝch dÉn nh÷ng ®o¹n Êy, v× nh÷ng ®o¹n trÝch dÉn LuËn ®Ò lµ: chóng t«i, "x· héi", ®ang ngåi trong bïn lÇy. C¸c anh, nh÷ng ng−êi ph¸i t¶, ®ang thö lau s¹ch bïn −? ― Xin c¸c Êy lµ tiªu biÓu ®èi víi c¸i khèi ®«ng ®¶o nh÷ng ng−êi thuéc anh chí ®ông ®Õn ― bïn kh«ng quÊy rÇy c¶n trë g× ®©u. ph¸i tù do ë Nga vµ ®èi víi tÊt c¶ bän m¹t h¹ng trÝ thøc tù do chñ nghÜa. Chøng minh lµ: chóng t«i ®· mÖt mái v× nh÷ng m−u toan Xin chó ý lµ trong c©u nãi cuèi cïng ë trªn ®©y, danh tõ (kh«ng ph¶i lµ m−u toan cña chóng t«i) muèn dän s¹ch bïn. VÒ viÖc dän s¹ch bïn, chóng t«i ®ang cßn l−ìng lù. "nh©n d©n" ®· bçng nhiªn xuÊt hiÖn thay cho danh tõ "x· héi"! Tù lõa dèi c¶ b¶n th©n m×nh (tÊt c¶ nh÷ng ng−êi trÝ thøc mÊt KÕt luËn lµ: ch¹m vµo bïn lµ nguy hiÓm. lßng tin ®Òu lu«n lu«n lµm nh− thÕ), «ng Ma-l«-ve bÞa ra toµn Nh÷ng nghÞ luËn cña c¸c ngµi Ma-l«-ve cã mét ý nghÜa quan bé luËn cø cña m×nh, tr×nh bµy sù viÖc tùa hå nh− c¸i "x· héi" träng, v× chóng t«i xin nh¾c l¹i, chóng ph¶n ¸nh ®óng c¸i t©m khÐt tiÕng Êy ®ang thùc tÕ quyÕt ®Þnh "sù ñng hé tõ bªn ngoµi" tr¹ng mµ nguån gèc, xÐt ®Õn cïng, lµ cuéc ®Êu tranh giai cÊp hay lµ th¸i ®é cña quÇn chóng. Nh−ng mÆc dÇu sù gi¶ m¹o ®ã trong cuéc c¸ch m¹ng Nga. HiÖn t−îng giai cÊp t− s¶n mÖt mái tinh vi ®Õn ®©u ®i n÷a, th× còng vÉn thÊt b¹i, ®µnh ph¶i bá danh vµ bÞ thu hót vµo viÖc ®äc nh÷ng tiÓu thuyÕt "nhÑ nhµng", lµ hiÖn tõ "x· héi" ®Ó thay vµo ®ã b»ng danh tõ "nh©n d©n". Vµ khi c¸i t−îng tÊt nhiªn chø kh«ng ph¶i lµ ngÉu nhiªn. ViÖc d©n c− tËp cöa tr«ng ra "®−êng phè" võa hÐ më th× lËp tøc tÊt c¶ nh÷ng hîp thµnh c¸c ®¶ng ph¸i, ― ®ã lµ bµi häc cùc kú quan träng vµ lµ bôi bÆm tÝch tô l©u ngµy ë trong nh÷ng phßng giÊy ngét ng¹t thµnh qu¶ chÝnh trÞ cùc kú quan träng cña cuéc c¸ch m¹ng trong vµ h«i h¸m cña nh÷ng con ng−êi trong "x· héi", nh÷ng phßng thêi kú tuyÓn cö vµo §u-ma II, ― ®· chØ ra mét c¸ch râ rµng, giÊy ®· ®−îc rµo ng¨n vµ che ch¾n mét c¸ch chu ®¸o t¸ch biÖt b»ng nh÷ng sù thËt trªn quy m« toµn quèc, b−íc chuyÓn ®ã cña víi ®−êng phè ― cuèn lªn mï mÞt. Sù ngôy biÖn cña con c¸ kh« nh÷ng tÇng líp réng r·i ®Þa chñ vµ t− s¶n sang phÝa h÷u. "X· v«-bla vç ngùc tù nhËn m×nh lµ "trÝ thøc" vµ "cã häc", bÞ ph¬i héi" vµ "trÝ thøc" ― ch¼ng qua chØ lµ tªn tay sai th¶m h¹i, nghÌo bµy ra tr−íc m¾t mäi ng−êi. nµn, hÌn nh¸t - ®èn m¹t cña mét v¹n ng−êi líp trªn ®ã. LuËn ®Ò lµ: chiÕn dÞch cña nh÷ng ng−êi ph¸i t¶ chèng §u- §¹i bé phËn giíi trÝ thøc t− s¶n ®ang sèng víi nh÷ng kÎ l¸nh ma lµ m¹o hiÓm. xa chÝnh trÞ vµ ¨n uèng bªn c¹nh hä. ChØ cã mét sè Ýt trÝ thøc gia Chøng minh lµ: x· héi ®· mÖt mái vµ lÈn tr¸nh chÝnh trÞ, −a nhËp c¸c nhãm ng−êi lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn cña ®¶ng c«ng thÝch ®äc tiÓu thuyÕt nhÑ nhµng. nh©n, nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn nµy theo kinh nghiÖm mµ biÕt r»ng quÇn chóng nh©n d©n "hÕt søc thÌm kh¸t" KÕt luËn lµ: c¸i chÕt anh dòng cña §u-ma kh«ng ®em l¹i cho nh©n d©n mét tÝ lîi g× c¶. nh÷ng s¸ch, b¸o chÝnh trÞ vµ kiÕn thøc x· héi chñ nghÜa. Nh−ng, ®−¬ng nhiªn lµ nh÷ng phÇn tö trÝ thøc nh− thÕ nÕu kh«ng KhÈu hiÖu chÝnh trÞ lµ: "hiÖn nay, cã lÏ kh«ng cßn cã ai nghi chÕt mét c¸ch anh dòng th× còng thËt sù sèng mét cuéc ®êi ngê r»ng trong mét t−¬ng lai gÇn ®©y, cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ lµm ®ñ mäi viÖc nÆng nhäc, mét cuéc ®êi anh dòng cña "mét chØ cã thÓ tiÕn hµnh nh»m môc ®Ých cñng cè vµ më réng quyÒn ng−êi b×nh th−êng" ë trong ®¶ng, ®−îc ®·i ngé Ýt ái, ¨n kh«ng cña §u-ma, tøc lµ c¸i c«ng cô ®Êu tranh duy nhÊt (!) mµ nh©n ®ñ no, suèt ®êi ph¶i lµm viÖc qu¸ søc, c¨ng th¼ng ®Õn tét ®é. d©n (!) t¹m thêi cã trong tay ®Ó chèng l¹i chÝnh phñ".
  15. V. I. L ª - n i n §u-ma vµ ph¸i tù do Nga 298 299 PhÇn th−ëng mµ nh÷ng phÇn tö trÝ thøc nh− thÕ nhËn ®−îc ®−îc r»ng t«i sÏ kh«ng v× t×nh yªu mµ lÊy ng−êi tr¶ nhiÒu tiÒn lµ: hä ®· tho¸t khái c¸i ®èng ph©n "x· héi" vµ quªn nghÜ ®Õn sù nhÊt cho t«i? l·nh ®¹m cña ®¸m thÝnh gi¶ cña hä ®èi víi nh÷ng vÊn ®Ò x· héi - Nh−ng, th−a bµ, nh÷ng t×nh c¶m cña b¶n th©n bµ ch¼ng lÏ chÝnh trÞ. Nªn biÕt r»ng, nÕu mét "ng−êi trÝ thøc" kh«ng biÕt t×m l¹i kh«ng thÓ lµ sù ®¶m b¶o nµo cho bÊt kú ai c¶ hay sao? Cßn ®−îc cho m×nh ®¸m thÝnh gi¶ say mª c¸c vÊn ®Ò ®ã th× ng−êi c¸c ngµi Ma-l«-ve, ch¼ng lÏ c¸c ngµi l¹i kh«ng c¶m thÊy m×nh lµ Êy gièng nh− mét "ng−êi d©n chñ" vµ mét ng−êi trÝ thøc theo mét phÇn nhá cña "quÇn chóng nh©n d©n", kh«ng c¶m thÊy c¸i nghÜa tèt cña tõ ®ã, ch¼ng kh¸c g× mét ng−êi ®µn bµ ®· b¸n m×nh lµ ng−êi tham gia (chø kh«ng ph¶i chØ lµ ng−êi ®øng m×nh lÊy tiÒn trong mét cuéc h«n nh©n hîp ph¸p gièng víi mét xem), kh«ng nhËn thøc ®−îc m×nh lµ mét trong nh÷ng ng−êi ng−êi vî tù do kÕt h«n. C¶ hai tr−êng hîp ®Òu ch¼ng qua chØ lµ thÓ hiÖn c¸i t©m tr¹ng chung, lµ mét trong nh÷ng ng−êi thóc nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau cña viÖc b¸n m×nh mét c¸ch chÝnh ®Èy, hay sao? thøc - ®−êng hoµng vµ hoµn toµn hîp ph¸p. Giai cÊp t− s¶n "kh«ng ®¶m b¶o ®−îc" r»ng giai cÊp v« s¶n Cßn c¸c ®¶ng thuéc ph¸i t¶ chØ thËt sù lµ t¶ vµ xøng ®¸ng sÏ tõ thÊt b¹i ®i ®Õn th¾ng lîi. Nh−ng giai cÊp v« s¶n th× ®¶m víi c¸i danh hiÖu ®ã chõng nµo hä ®¹i biÓu cho lîi Ých vµ ph¶n b¶o ®−îc r»ng bÊt luËn khi nh©n d©n gÆp thÊt b¹i hay giµnh ¸nh t©m lý kh«ng ph¶i cña "x· héi", kh«ng ph¶i cña nh÷ng ®−îc th¾ng lîi trong cuéc ®Êu tranh v× tù do, giai cÊp t− s¶n nhãm ng−êi thuéc mäi h¹ng trÝ thøc tåi m¹t lu«n måm rªn rØ, còng ®Òu ®èn m¹t c¶. mµ lµ cña c¸c tÇng líp bªn d−íi trong nh©n d©n, cña giai cÊp v« Cø ®Ó cho nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi vèn hay dao ®éng s¶n vµ mét bé phËn nhÊt ®Þnh trong quÇn chóng tiÓu t− s¶n, vµ nghi ngê rót lÊy nh÷ng bµi häc tõ tÊm g−¬ng cña c¸c ngµi n«ng th«n vµ thµnh thÞ. §¶ng thuéc ph¸i t¶ lµ nh÷ng ®¶ng mµ Ma-l«-ve, rót lÊy nh÷ng bµi häc ®Ó hiÓu ®−îc r»ng kh«ng thÝnh gi¶ cña hä kh«ng bao giê thê ¬ víi nh÷ng vÊn ®Ò x· héi - nh÷ng c¸c luËn ®iÖu nãi vÒ th¸i ®é "thï ®Þch mét chiÒu" cña chÝnh trÞ, ― còng gièng nh− ng−êi ®ãi ch¼ng bao giê thê ¬ víi nh÷ng ng−êi d©n chñ - x· héi ®èi víi ph¸i tù do, mµ c¶ c¸c luËn mÈu b¸nh m×. "ChiÕn dÞch chèng §u-ma" cña nh÷ng ®¶ng ®iÖu nãi vÒ cuéc c¸ch m¹ng "toµn d©n" (ph¶i ch¨ng lµ do bän thuéc ph¸i t¶ ®ã lµ sù ph¶n ¸nh mét trµo l−u nhÊt ®Þnh trong Ma-l«-ve ®øng ®Çu!?) ®Òu lµ ph¶n ®éng ®Õn møc nµo trong c¸c tÇng líp bªn d−íi cña nh©n d©n, lµ tiÕng vang cña mét sù ®iÒu kiÖn hiÖn nay. c«ng phÉn nµo ®Êy ― xin t¹m ®−îc nãi nh− vËy ― cña quÇn chóng... chèng l¹i nh÷ng anh chµng hîm hÜnh coi m×nh lµ h¬n B¸o "TiÕng vang cña chóng ta", sè Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o ng−êi, lÊy lµm thÝch thó víi nh÷ng ®èng ph©n thèi ho¾c ë xung 14, ngµy 10 th¸ng T− 1907 "TiÕng vang cña chóng ta" quanh chóng. Mét trong nh÷ng anh chµng hîm hÜnh ®ã, «ng Ph. Ma-l«-ve, viÕt: "T©m lý cña quÇn chóng nh©n d©n ®èi víi thêi kú hiÖn nay nh− thÕ nµo, ®ã lµ mét ®¹i l−îng hoµn toµn ch−a biÕt, vµ kh«ng ai ®¶m b¶o ®−îc r»ng nh÷ng quÇn chóng ®ã sÏ ph¶n øng ®èi víi viÖc gi¶i t¸n §u-ma II mét c¸ch kh¸c h¬n khi hä ph¶n øng ®èi víi viÖc gi¶i t¸n §u-ma I". §iÒu ®ã cã g× kh¸c víi t©m lý cña "ng−êi phô n÷ ®oan chÝnh" ë trong x· héi t− s¶n khi ng−êi ®ã nãi r»ng: kh«ng ai ®¶m b¶o
  16. La-rin vµ Khru-xta-lÐp 300 301 BÊt kú ai còng ®Òu thÊy kÕ ho¹ch cña La-rin ®· qu¸ râ, vµ quan niÖm cña y vÒ ®¹i héi c«ng nh©n kh«ng hÒ kh«ng døt kho¸t, kh«ng hÒ mËp mê, nh− ng−êi ta lu«n lu«n thÊy ë ¸c-xen- rèt. ChÝnh v× t− t−ëng cña ®ång chÝ La-rin râ rµng nh− thÕ, nªn chóng ta, nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, chóng ta khen ngîi sù thËt thµ cña ®ång chÝ Êy vµ ®em ®èi lËp sù râ rµng ®ã víi sù mËp mê cña "chñ nghÜa men-sª-vÝch quan ph−¬ng" (ch÷ cña La-rin ®· dïng). §ång thêi, chóng ta tuyªn bè kÕ ho¹ch cña La-rin lµ mét sù phiªu l−u ®Çy tÝnh chÊt c¬ héi chñ nghÜa, v× sù hîp nhÊt víi §¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng vµ "®¶ng kh«ng ®¶ng ph¸i" kh«ng thÓ ®em l¹i kÕt qu¶ g× ngoµi viÖc lµm rèi lo¹n ý thøc cña LA-RIN Vµ KHRU-XTA-LÐP153 c«ng nh©n vµ g©y khã kh¨n cho tæ chøc d©n chñ - x· héi. B©y giê xin ®éc gi¶ h·y th¶o luËn kü c¸i kÕ ho¹ch cña ®ång Trªn sè b¸o ®Çu tiªn cña tê b¸o men-sª-vÝch "B¸o nh©n chÝ Khru-xta-lÐp. §ång chÝ Êy viÕt th¼ng ra r»ng: "§¶ng kh«ng d©n"154 (ra ngµy 10 th¸ng T−), ®ång chÝ G. Khru-xta-lÐp ®· viÕt nªn n¾m trong tay m×nh c«ng t¸c triÖu tËp ®¹i héi". "S¸ng kiÕn mét bµi tiÓu phÈm vÒ ®¹i héi c«ng nh©n, mét bµi tiÓu phÈm cã triÖu tËp ®¹i héi ph¶i lµ cña c¸c c«ng ®oµn vµ cña c¸c ñy ban tÝnh chiÕn ®Êu, cùc kú thó vÞ vµ cùc kú xuÊt s¾c (theo quan ®iÓm ®Æc tr¸ch triÖu tËp ®¹i héi". cña ph¸i b«n-sª-vÝch). Chóng t«i cho bµi tiÓu phÈm ®ã lµ xuÊt Nh÷ng ñy ban ®ã ph¶i bao gåm nh÷ng ai? s¾c v×, b»ng bµi viÕt cña m×nh, anh chµng men-sª-vÝch Khru-xta- §ång chÝ Khru-xta-lÐp kh«ng tr¶ lêi th¼ng c©u hái ®ã. lÐp còng gióp ®ì ®−îc chóng ta nh− ― nÕu kh«ng ph¶i lµ h¬n ― Nh−ng nh÷ng ®iÒu sau ®©y chøa ®ùng mét c©u tr¶ lêi kh¸ râ anh chµng men-sª-vÝch La-rin. §Ó tá lßng biÕt ¬n ®èi víi c¶ hai rµng, tuy lµ gi¸n tiÕp: ng−êi nh− nhau, chóng ta sÏ ph©n tÝch thùc chÊt t− t−ëng cña "Thµnh phÇn ®¹i héi sÏ nªn nh− thÕ nµo? Cã nªn quy ®Þnh mét sù hä, so s¸nh mét c¸ch râ rµng ng−êi nä víi ng−êi kia. h¹n chÕ nµo ®ã vÒ t− c¸ch kh«ng? ― ®ång chÝ Êy ®Æt c©u hái, vµ tr¶ Xin c¸c b¹n h·y nhí l¹i ®iÒu mµ I-u. La-rin ®· tuyªn truyÒn lêi: ― Khi chóng ta ®· mong muèn më réng tæ chøc, th× nh− thÕ tøc trong tËp s¸ch nhá cña y: "§¶ng c«ng nh©n më réng vµ ®¹i héi lµ chóng ta ®· ph¶n ®èi mäi sù h¹n chÕ råi. T¹i ®¹i héi ― nªn dµnh c«ng nh©n". Theo La-rin quan niÖm th× ®¶ng c«ng nh©n më chç cho tÊt c¶ nh÷ng ®¹i biÓu ®−îc bÇu ra cña c«ng nh©n. C¸c c«ng réng ph¶i gåm kho¶ng chõng 900 ngh×n trong sè 9 triÖu ng−êi ®oµn, c¸c héi tiªu dïng, c¸c quü tiÕt kiÖm cña c«ng nh©n, c¸c héi t−¬ng cña toµn bé giai cÊp v« s¶n n−íc Nga. CÇn ph¶i lét bá c¸i "nh·n tÕ cña c«ng nh©n, c¸c ñy ban nhµ m¸y, c¸c ñy ban chuyªn tr¸ch tæ chøc hiÖu" ®i, ― nghÜa lµ ®¶ng ®ã kh«ng nªn lµ §¶ng d©n chñ - x· ®¹i héi, c¸c ®¹i biÓu ®−îc bÇu ra tõ nh÷ng nhµ m¸y vµ c«ng x−ëng héi. §¶ng d©n chñ - x· héi vµ §¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch kh«ng cã ñy ban nhµ m¸y, ― tÊt c¶ hä ®Òu ph¶i cã ®¹i biÓu cña m×nh ë m¹ng ph¶i hîp nhÊt l¹i. §¶ng míi ― nãi ®óng ra ― ph¶i lµ mét ®¹i héi c«ng nh©n toµn Nga. §ã lµ thµnh phÇn cña ®¹i héi". "®¶ng kh«ng ®¶ng ph¸i" (danh tõ lµ cña chÝnh b¶n th©n La-rin). ThÕ lµ râ. "Ph¶n ®èi mäi sù h¹n chÕ" ― bÊt kÓ ai nÕu lµ do §¶ng d©n chñ - x· héi, còng nh− §¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng, ph¶i ®ãng vai trß c¸c "®oµn thÓ tuyªn truyÒn trong néi c«ng nh©n bÇu ra b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c, ®Òu cã thÓ tham bé mét ®¶ng më réng". gia. Lµm thÕ nµo ®Ó ph©n biÖt râ "c«ng nh©n" víi mäi viªn chøc
  17. V. I. L ª - n i n La-rin vµ Khru-xta-lÐp 302 303 (th−¬ng nghiÖp, b−u ®iÖn, ®iÖn b¸o, ®−êng s¾t, v.v.) vµ víi §ång chÝ Khru-xta-lÐp nãi: "Th«ng qua vµ dùa vµo nh÷ng ñy nh÷ng n«ng d©n cã ch©n trong c¸c tæ chøc d©n chñ - x· héi cña ban ®ã, ®¶ng sÏ cã ®−îc mét c¸i ®ßn bÈy m¹nh mÏ t¸c ®éng chóng ta còng nh− trong "c¸c héi tiªu dïng", ― th× t¸c gi¶ ®Õn toµn bé giai cÊp c«ng nh©n". kh«ng nãi tíi. Theo t¸c gi¶, ®©y qu¶ lµ ®iÒu kh«ng ®¸ng kÓ, cã Thö hái ®iÒu ®ã cã g× kh¸c víi La-rin kh«ng? §ã còng chÝnh tÝnh chÊt kü thuËt: ®· "ph¶n ®èi mäi sù h¹n chÕ"! th× viÖc h¹n lµ cïng mét kÕ ho¹ch, chØ cã ®iÒu lµ nã ®−îc tr×nh bµy b»ng chÕ nh÷ng phÇn tö tiÓu t− s¶n pháng cã Ých g×? nh÷ng lêi lÏ h¬i kh¸c ®i mét chót mµ th«i. Trªn thùc tÕ nã còng Nh−ng chóng ta h·y bµn tiÕp. §ång chÝ Khru-xta-lÐp ®· quy hoµn toµn coi §¶ng d©n chñ - x· héi nh− lµ mét "®oµn thÓ tuyªn ®Þnh râ rµng thµnh phÇn cña ®¹i héi. §ång chÝ Êy còng ®· nãi truyÒn trong néi bé mét ®¶ng më réng", v× thùc ra "kÕ ho¹ch" lªn râ rµng nh÷ng nhiÖm vô cña ®¹i héi. §ång chÝ Êy viÕt: "BÊt cña ®ång chÝ Khru-xta-lÐp kh«ng ®Ó l¹i cho §¶ng d©n chñ - x· kÓ nh− thÕ nµo, c¸c ñy ban ®¹i héi c«ng nh©n, vµ c¸c tæ chøc héi bÊt cø mét nhiÖm vô nµo kh¸c c¶. Hoµn toµn gièng nh− La- d©n chñ - x· héi ®Þa ph−¬ng ®Òu sÏ ®ång thêi tån t¹i". rin, ®ång chÝ Êy ®· trao ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña giai cÊp c«ng nh©n cho "®¶ng c«ng nh©n kh«ng ®¶ng ph¸i", v× "viÖc th¶o luËn "... C¸c ñy ban nhµ m¸y sÏ lµ nh÷ng tæ chøc c¬ së c¬ b¶n nhÊt. Nhê tÊt c¶ mäi dù luËt", "viÖc tiÕn hµnh cuéc vËn ®éng tuyÓn cö vµ tham gia tÊt c¶ mäi mÆt sinh ho¹t cña nhµ m¸y, ― tõ viÖc dµn xÕp v. v..", ®ã còng chÝnh lµ toµn bé ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña giai cÊp nh÷ng cuéc xung ®ét gi÷a lao ®éng vµ t− b¶n, tõ viÖc l·nh ®¹o mét c¸ch cã kÕ ho¹ch nh÷ng cuéc b·i c«ng kinh tÕ, t×m kiÕm viÖc lµm cho c«ng nh©n råi ®Êy. c«ng nh©n, v.v., cho ®Õn viÖc tæ chøc c¸c quü tiÕt kiÖm, c¸c c©u l¹c bé, La-rin chØ thËt thµ vµ cëi më h¬n Khru-xta-lÐp mµ th«i, chø tæ chøc c¸c buæi nãi chuyÖn, thµnh lËp c¸c th− viÖn, ― cho nªn c¸c ñy thËt ra th× c¶ hai ng−êi ®Òu ®ang ®Ò nghÞ vµ ®ang tiÕn hµnh ban nhµ m¸y, do c«ng nh©n bÇu ra vµ cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o tr−íc "viÖc tiªu diÖt §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi vµ thay thÕ c«ng nh©n, ®· thu hót ®−îc vÒ m×nh nh÷ng tÇng líp réng r·i cña giai ®¶ng nµy b»ng mét tæ chøc chÝnh trÞ kh«ng ®¶ng ph¸i cña giai cÊp v« s¶n. cÊp v« s¶n". ChÝnh ®iÒu ®ã ®· ®−îc ph¸i b«n-sª-vÝch nãi ®Õn C¸c ñy ban nhµ m¸y trong mét thµnh phè hay mét trung t©m c«ng trong ®iÒu thø nhÊt b¶n nghÞ quyÕt vÒ nh÷ng tæ chøc c«ng nh©n nghiÖp sÏ thµnh lËp mét ñy ban ®¹i héi c«ng nh©n. ñy ban nµy cã tr¸ch nhiÖm l·nh ®¹o, ph¸t triÓn s©u réng phong trµo c«ng ®oµn vµ kh«ng ®¶ng ph¸i; ®ång chÝ Khru-xta-lÐp ®· næi giËn l«i ®×nh hîp t¸c x·, tæ chøc viÖc gióp ®ì nh÷ng c«ng nh©n thÊt nghiÖp, thóc khi ®äc nghÞ quyÕt ®ã vµ ®· m¾ng nhiÕc chóng t«i vµ coi chóng ®Èy c¸c c¬ quan tù trÞ thµnh phè tæ chøc c¸c viÖc c«ng Ých, cæ ®éng t«i nh− lµ nh÷ng tªn ñy viªn c«ng tè, vµ v.v.. chèng viÖc n©ng gi¸ l−¬ng thùc thùc phÈm, liªn hÖ víi tiÓu ban cøu tÕ §ång chÝ Khru-xta-lÐp næi giËn v× c¶m thÊy cÇn ph¶i l¶ng c¸c nh©n c«ng thÊt nghiÖp thuéc §u-ma, th¶o luËn ë c¸c ®Þa ph−¬ng tr¸nh vÊn ®Ò ®· ®−îc nªu th¼ng lªn trong c−¬ng lÜnh cña chóng tÊt c¶ mäi dù luËt cã quan hÖ ®Õn lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n (do t¸c t«i: ai lµ ng−êi ph¶i l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp v« gi¶ g¹ch d−íi); khi cã sù c¶i c¸ch c¬ quan tù trÞ ®Þa ph−¬ng, th× tiÕn hµnh cuéc vËn ®éng tuyÓn cö vµ v.v.. s¶n, §¶ng d©n chñ - x· héi hay lµ "mét tæ chøc chÝnh trÞ kh«ng §¹i héi c«ng nh©n sÏ chØ lµ c¬ quan l·nh ®¹o vµ chØ ®¹o toµn bé ®¶ng ph¸i cña giai cÊp v« s¶n"? Ai ph¶i ®ãng vai trß lµ "c¬ quan phong trµo. §ã lµ ph−¬ng ¸n ®−a ra lµm mÉu. §−¬ng nhiªn, cuéc sèng l·nh ®¹o vµ chØ ®¹o" trong khi g©y ¶nh h−ëng ®Õn c¸c c¬ quan tù sÏ chØ râ cÇn ph¶i söa ®æi nh− thÕ nµo". trÞ thµnh phè, trong khi liªn hÖ víi tiÓu ban cña §u-ma (®ång chÝ Khru-xta-lÐp kh«ng ®¶ ®éng ®Õn ®¶ng ®oµn §¶ng d©n chñ - x· héi Nh− thÕ lµ ®· qu¸ râ rµng. §©y lµ nh÷ng ñy ban nhµ m¸y ë trong §u-ma! §ã lµ chuyÖn t×nh cê hay "sù lì lêi kh«ng tr¸nh kh«ng ®¶ng ph¸i. §©y lµ nh÷ng ñy ban kh«ng ®¶ng ph¸i cña khái" cña mét con ng−êi ®· c¶m thÊy lê mê r»ng "c¸c ñy ban" ®¹i héi c«ng nh©n. §©y lµ ®¹i héi c«ng nh©n kh«ng ®¶ng ph¸i.
  18. V. I. L ª - n i n La-rin vµ Khru-xta-lÐp 304 305 tho¸t ®−îc nh− vËy lµ nhê ®¶ng d©n chñ - x· héi cã tæ chøc ®· kh«ng ®¶ng ph¸i cña "®¹i héi c«ng nh©n" sÏ liªn hÖ víi §¶ng tham gia mét c¸ch cã ý thøc vµo c«ng viÖc ®ã; ®¶ng nµy kh«ng d©n chñ - x· héi, víi §¶ng x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng vµ víi bao giê l¹i ®ång ý trao viÖc l·nh ®¹o c¸c ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña ph¸i lao ®éng mét c¸ch kh«ng ph©n biÖt?), trong viÖc th¶o luËn giai cÊp v« s¶n cho c¸c tæ chøc kh«ng ®¶ng ph¸i. H×nh nh− c¸c b¶n dù luËt, trong viÖc tiÕn hµnh cuéc vËn ®éng tuyÓn cö, ®ång chÝ Khru-xta-lÐp cho r»ng chÝnh trÞ "thuÇn tóy cã tÝnh chÊt vµ v.v.? giai cÊp" kh¸c víi chÝnh trÞ d©n chñ - x· héi th× ph¶i? RÊt mong Khi vÊn ®Ò ®ã ®Æt ra tr−íc mÆt ®ång chÝ Khru-xta-lÐp th× ®ång chÝ Êy tr×nh bµy mét c¸ch cëi më ý nghÜ cña m×nh. ®ång chÝ Êy kh«ng cßn c¸ch g× kh¸c h¬n lµ næi giËn, v× nÕu thõa §ång chÝ Khru-xta-lÐp h¹ lÖnh: "NhÊt ®Þnh sÏ triÖu tËp ®¹i nhËn ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n ph¶i do "c¸c ñy héi c«ng nh©n, vµ §¶ng d©n chñ - x· héi nhÊt ®Þnh sÏ tham gia ban" kh«ng ®¶ng ph¸i l·nh ®¹o, th× thËt bÊt tiÖn. §ång chÝ Êy ®¹i héi". Cè nhiªn, chóng t«i sÏ tham gia, nÕu ®¹i héi sÏ ®−îc næi giËn vµ ®Æt c©u hái: "Ng−êi nµo trong §¶ng d©n chñ - x· héi triÖu tËp. Chóng t«i ®· tõng tham gia phong trµo c«ng nh©n cña ®· vµ ®ang tiÕn hµnh cæ ®éng cho viÖc triÖu tËp ®¹i héi chèng Du-ba-tèp vµ cña Ga-p«n ®Ó ®Êu tranh cho d©n chñ - x· héi. ®¶ng? Nh÷ng ng−êi ®èi lËp kh«ng nªu lªn ®−îc tªn mét ng−êi Chóng t«i còng sÏ tham gia ®¹i héi c«ng nh©n cña ph¸i lao nµo c¶". §õng nªn næi giËn, ®ång chÝ Khru-xta-lÐp ¹, chóng t«i ®éng ®Ó ®Êu tranh chèng nh÷ng t− t−ëng cña ph¸i lao ®éng vµ ®· nªu tªn mét sè ng−êi ngay trong ®iÒu thø nhÊt b¶n nghÞ t− t−ëng kh«ng ®¶ng ph¸i cña ph¸i Êy, ®Êu tranh cho d©n chñ - quyÕt cña chóng t«i, vµ b©y giê chóng t«i còng cã thÓ bæ sung x· héi. §ã lµ mét lý lÏ kh«ng cã lîi cho chñ nghÜa Ga-p«n cò, thªm vµo ®Êy tªn cña ®ång chÝ G. Khru-xta-lÐp. Trªn thùc tÕ, còng nh− kh«ng cã lîi cho tÝnh kh«ng ®¶ng ph¸i míi. ®ång chÝ Khru-xta-lÐp ®ang cæ ®éng, còng gièng nh− La-rin, §ång chÝ Khru-xta-lÐp kªu gäi "c«ng nh©n b«n-sª-vÝch" vµ cho mét ®¶ng lao ®éng réng r·i*. Chóng t«i nãi "lao ®éng" mµ trong khi ®ã l¹i t×m c¸ch g©y mèi bÊt hßa gi÷a nh÷ng c«ng nh©n kh«ng nãi c«ng nh©n, v× (1) c¶ La-rin lÉn Khru-xta-lÐp ®Òu Êy víi nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch, tøc lµ víi nh÷ng ng−êi ®· lµm kh«ng g¹t bá ph¸i d©n chñ lao ®éng, tøc ph¸i d©n chñ tiÓu t− c«ng t¸c cæ ®éng chèng X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n. Chóng ta sÏ s¶n (ch¼ng h¹n c¸c ®¹i biÓu cña "c¸c héi tiªu dïng" tham gia ®¹i kh«ng ®¸p l¹i hµnh ®éng bËy b¹ Êy. Chóng ta chØ trÝch dÉn mét héi c«ng nh©n, hay lµ khÈu hiÖu: "ph¶n ®èi mäi sù h¹n chÕ") ra ®o¹n trong t¸c phÈm cña T¬-rèt-xki kh«ng bÌ ph¸i. §ång chÝ khái thµnh phÇn cña tæ chøc chÝnh trÞ kh«ng ®¶ng ph¸i, cßn (2) Khru-xta-lÐp h·y ®äc cuèn: "B¶o vÖ ®¶ng" cña T¬-rèt-xki, h·y gië tÝnh kh«ng ®¶ng ph¸i cña tæ chøc chÝnh trÞ cña c«ng nh©n th× tÊt ®Õn bµi viÕt d−íi nhan ®Ò Êy, §2. "Sù v« t− ®Çy ¸c ý cña ngµi Pr«- nhiªn cã nghÜa lµ ®em trén lÉn quan ®iÓm d©n chñ - x· héi víi c«-p«-vÝch", trang 82. §äc bµi ®ã, ®ång chÝ Khru-xta-lÐp sÏ lÊy quan ®iÓm ph¸i lao ®éng. lµm xÊu hæ v× ®· lÊy t− t−ëng vÒ ®¹i héi c«ng nh©n kh«ng bÌ §ång chÝ Khru-xta-lÐp viÕt: "C¸c tæ chøc do Du-ba-tèp vµ ph¸i ®Ó che ®Ëy nh÷ng hµnh ®éng bÌ ph¸i bËy b¹. Ga-p«n lËp nªn, ®· nhanh chãng tho¸t khái c¸i mïi vÞ c¶nh Cßn ®èi víi nh÷ng c«ng nh©n gi¸c ngé, chóng ta chØ cÇn chØ ra s¸t vµ ®· theo ®uæi chÝnh trÞ thuÇn tóy cã tÝnh giai cÊp". Së dÜ hä mét c¸ch v¾n t¾t ®Ó hä thÊy r»ng vai trß l·nh ®¹o cña nh÷ng ñy ban kh«ng ®¶ng ph¸i trong ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña giai cÊp v« s¶n (vËn ®éng tuyÓn cö, v.v.) ch¼ng qua chØ lµ luËn ®iÖu hoang ®−êng * §©y lµ thuËt ng÷ cña ®ång chÝ G. Lin-®èp, ®ång chÝ nµy ®· lËp luËn cña nh÷ng phÇn tö trÝ thøc, nh÷ng luËn ®iÖu hoang ® − êng nh − vµ chøng minh rÊt râ rµng tÝnh chÊt chÝnh x¸c cña ch÷ ®ã trong bµi "§¹i t hÕ cã lÏ sÏ lµm t ¨ng thªm gÊp m − êi lÇn n h÷ng sù tranh héi c«ng nh©n", in trong v¨n tËp "Nh÷ng vÊn ®Ò s¸ch l−îc".
  19. V. I. L ª - n i n 306 307 chÊp, nh−ng råi qua nh÷ng cuéc tranh chÊp Êy, ng−êi ta sÏ l¹i "quay trë vÒ víi §¶ng d©n chñ - x· héi". §Ó kÕt thóc, mét lÇn n÷a chóng t«i xin ®a t¹ ®ång chÝ Khru- xta-lÐp ®· tuyªn truyÒn t− t−ëng cña m×nh vÒ ®¹i héi c«ng nh©n mét c¸ch râ rµng vµ th¼ng th¾n. La-rin vµ Khru-xta-lÐp lµ nh÷ng ®ång minh tèt nhÊt cña nh÷ng ng−êi b«n-sª-vÝch chèng ph. M£-RINH BµN VÒ §U-MA II l¹i ¸c-xen-rèt. Mét trong nh÷ng sè ra míi ®©y cña t¹p chÝ "Die Neue Zeit"* cña §¶ng d©n chñ - x· héi §øc, ®¨ng mét bµi x· luËn víi bót "Lao ®éng", sè 1, ngµy 15 th¸ng Theo ®óng b¶n ®¨ng trªn b¸o danh th−êng dïng cña Phran-tx¬ Mª-rinh "nhµ viÕt x· luËn" T− 1907 "Lao ®éng". th−êng gÆp trªn tê t¹p chÝ Êy. T¸c gi¶ v¹ch râ lµ trong nh÷ng cuéc tranh luËn th−êng lÖ vÒ vÊn ®Ò ng©n s¸ch, c¸c diÔn gi¶ d©n chñ - x· héi, Din-g¬ vµ §a-vÝt, ®· lîi dông c¬ héi ®Ó chøng minh r»ng §¶ng d©n chñ - x· héi, tùa hå nh− bÞ thÊt b¹i trong nh÷ng cuéc tuyÓn cö míi ®©y, ®· kiªn quyÕt b¶o vÖ lËp tr−êng v« s¶n cña m×nh nh− thÕ nµo155. Tr¸i l¹i, nh÷ng ng−êi thuéc ph¸i tù do §øc, c©u kÕt víi chÝnh phñ ®Ó chèng l¹i "trung t©m" t¨ng l÷ vµ chèng l¹i §¶ng d©n chñ - x· héi trong c¸c cuéc tuyÓn cö, ®· sa vµo t×nh c¶nh bi ®¸t nhÊt cña nh÷ng kÎ ®ång minh thÊp hÌn cña ph¸i ph¶n ®éng. Mª-rinh nãi: "giai cÊp t− s¶n tù do chñ nghÜa ®ang ®ãng vai trß tªn n« t× (®óng nghÜa ch÷ §øc "Dirne" nghÜa lµ "ng−êi ®µn bµ m·i d©m") ngoan ngo·n phôc vô bän gioong-ke §«ng s«ng En-b¬ ®Ó ®−îc chóng bè thÝ cho tÝ chót g× ®ã". Chóng t«i dÉn ra ®óng nh÷ng lêi nãi gay g¾t Êy ®Ó chØ cho b¹n ®äc thÊy râ rµng lµ, trong giäng nãi vµ trong néi dung, c¸ch ®Æt vÊn ®Ò cña §¶ng d©n chñ - x· héi vÒ nh÷ng ng − êi thuéc ph¸i tù do ë §øc kh¸c nh − t hÕ nµo víi c¸ch ®Æt vÊn ®Ò mµ hiÖn nay b¹n ®äc th − êng thÊy trªn c¸c b¸o cña bän d©n chñ - lËp hiÕn Nga. Nh − m äi ng − êi ®Òu biÕt, vÒ kÕt qu¶ cña nh÷ng cuéc tuyÓn cö ë §øc, nh÷ng tê b¸o Êy ®· cÊt lªn mét giäng h¸t hoµn toµn kh¸c * Sè 23 (25, Jahrg., Bd.1), ra ngµy 6 th¸ng Ba 1907.
  20. V. I. L ª - n i n Ph. Mª-rinh bµn vÒ §u-ma II 308 309 kh«ng cã sø mÖnh lÞch sö - toµn thÕ giíi, ― nã hoµn toµn gièng h¼n, chóng nãi l¶i nh¶i vÒ nh÷ng sai lÇm cña §¶ng d©n chñ - x· héi, nµo lµ §¶ng d©n chñ - x· héi ®· coi th−êng ph¸i d©n chñ - nh− mét «ng giµ lu«n lu«n bÞ nguyÒn rña, bÞ sè phËn buéc ph¶i t− s¶n hoÆc nµo lµ ®¶ng ®ã ®· cã "th¸i ®é thï ®Þch mét chiÒu" lµm biÕn chÊt nhiÖt t×nh tuæi trÎ bång bét ®Çu tiªn cña mét d©n ®èi víi ph¸i d©n chñ - t− s¶n, v.v.. téc ®ang ®Çy søc sèng vµ lµm cho nhiÖt t×nh ®ã phôc tïng lîi Ých tuæi giµ cña m×nh ― mét «ng giµ kh«ng m¾t, kh«ng tai, Nh−ng ®ã ch¼ng qua chØ lµ lu«n tiÖn nãi ra thÕ th«i. §iÒu kh«ng mòi, hoµn toµn suy ®åi"156. mµ chóng ta quan t©m ®Õn ë ®©y kh«ng ph¶i lµ sù ®¸nh gi¸ cña Mª-rinh ®èi víi ph¸i tù do §øc, mµ lµ sù ®¸nh gi¸ cña Mª-rinh MÆc dÇu vËy, giai cÊp t− s¶n lóc bÊy giê còng ®· biÕt gi÷ ®èi víi §u-ma Nga vµ ph¸i tù do Nga, vµ «ng ®· ph©n tÝch rÊt cho tiÒn kh«ng tuét khái tay m×nh vµ biÕt c¾t xÐn bít thu nhËp ®óng vµ rÊt râ c¸c khÈu hiÖu cña ph¸i nµy ("b¶o toµn §u-ma", cña nhµ vua vµ cña bän gioong-ke, chõng nµo mµ quyÒn cña tiÕn hµnh "c«ng t¸c cã Ých"). b¶n th©n nã ch−a ®−îc ®¶m b¶o; nã thµ chÞu ®Ó mÊt lßng th−¬ng yªu cña nhµ vua chø kh«ng chÞu bá quyÒn cña m×nh lµ Chóng t«i xin dÉn ra ®©y b¶n dÞch ®Çy ®ñ toµn bé phÇn thø con tr−ëng ®Ó gióp nhµ vua tho¸t khái sè phËn bÞ ph¸ s¶n. hai bµi b¸o cña Mª-rinh. So víi nh÷ng ng−êi cã t− t−ëng tù do hiÖn nay th× ph¸i tù do trong nghÞ viÖn thèng nhÊt lóc ®ã dï sao còng s¸ng suèt PH¸I Tù DO §øC Vµ §U-MA NGA h¬n. Hä kh«ng thÌm ®Õm xØa ®Õn nh÷ng lêi ba hoa thiªn ®Þa nãi vÒ "c«ng t¸c cã Ých", vµ hä thµ ®×nh chØ c¸i c«ng viÖc quan ... Muèn hiÓu ®−îc toµn bé néi dung cùc kú nghÌo nµn cña träng ®èi víi sù phån vinh cña ®Êt n−íc, nh− c«ng viÖc x©y nh÷ng cuéc tranh luËn Êy*, th× nªn nh×n l¹i t×nh h×nh x¶y ra håi dùng ®−êng s¾t ë miÒn §«ng lóc bÊy giê, chø kh«ng chÞu tõ bá 60 n¨m tr−íc ®©y, nh×n l¹i nghÞ viÖn thèng nhÊt BÐc-lanh, khi mÊt quyÒn lËp hiÕn cña hä. giai cÊp t− s¶n lÇn ®Çu tiªn kho¸c ¸o gi¸p x«ng vµo cuéc ®Êu Nh÷ng cuéc tranh luËn vÒ ng©n s¸ch trong Quèc héi §øc kÕt tranh nghÞ tr−êng. Vµ trong thêi gian ®ã, giai cÊp t− s¶n còng Ýt thóc vµo lóc §u-ma II ë Nga khai m¹c, viÖc ®ã cµng dÔ lµm cho cã nh÷ng hµnh ®éng anh hïng. M¸c ®· miªu t¶ giai cÊp t− s¶n ng−êi ta nhí l¹i qu¸ khø. Kh«ng nghi ngê g× c¶, cho tíi nay, nh− thÕ nµy: "Kh«ng tin ë m×nh, kh«ng tin nh©n d©n, cµu nhµu lÞch sö nghÞ viÖn trong thêi kú c¸ch m¹ng Nga vÉn gièng lÞch sö víi tÇng líp trªn, khiÕp sî tÇng líp d−íi, tá th¸i ®é Ých kû ®èi nghÞ viÖn trong thêi kú c¸ch m¹ng Phæ n¨m 1848 nhiÒu h¬n lµ víi c¶ hai tÇng líp ®ã vµ cã ý thøc vÒ th¸i ®é Ých kû cña m×nh, lÞch sö nghÞ viÖn trong thêi kú c¸ch m¹ng Ph¸p n¨m 1789; vÒ so víi ph¸i b¶o thñ th× lµ c¸ch m¹ng, nh−ng so víi ph¸i c¸ch mét sè mÆt, lÞch sö cña §u-ma I ë Nga rÊt gièng lÞch sö cña c¸i m¹ng th× l¹i lµ b¶o thñ; kh«ng tin ë nh÷ng khÈu hiÖu cña chÝnh "nghÞ viÖn" kú kh«i "cña nh÷ng ng−êi tháa hiÖp" ®· cã lóc häp m×nh, sî c¬n b·o t¸p thÕ giíi ®ång thêi l¹i lîi dông c¬n b·o t¸p ë nhµ h¸t BÐc-lanh, ― gièng ®Õn c¶ nh÷ng ®iÒu rÊt nhá nhÆt, Êy ®Ó m−u cÇu lîi Ých cho m×nh; kh«ng cã chót nghÞ lùc nµo, bÊt cø chç nµo còng ®¸nh c¾p v¨n cña ng−êi kh¸c, nã tÇm th−êng thËm chÝ gièng ®Õn c¶ lêi h« hµo kh«ng cã kÕt qu¶, kh«ng cã v× nã kh«ng cã g× ®éc ®¸o, nã ®éc ®¸o ë chç nã tÇm th−êng, tiÕng vang, kªu gäi kh«ng ®ãng thuÕ, mét lêi h« hµo, mµ ®a sè tù m×nh mÆc c¶ víi m×nh; kh«ng cã tinh thÇn chñ ®éng s¸ng t¹o, d©n chñ - lËp hiÕn ®−a ra sau khi nghÞ viÖn ®· bÞ gi¶i t¸n. Vµ nghÞ viÖn khãa II ë Phæ do chÝnh phñ triÖu tËp, còng gièng nh− §u- ma hiÖn nay ë Nga, nã mang mµu s¾c ®èi lËp râ rµng h¬n, nh−ng * ý muèn nãi vÒ nh÷ng cuéc tranh luËn ë trong Quèc héi §øc vÒ vÊn råi sau ®ã mét th¸ng th× nã còng l¹i ®· bÞ lùc l−îng vò trang ®Ò ng©n s¸ch.
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2