Ái tình trong tiểu thuyết Lê Văn Trương

Lê Thị Ngân<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 87(11): 13 - 18<br /> <br /> ÁI TÌNH TRONG TIỂU THUYẾT LÊ VĂN TRƯƠNG<br /> Lê Thị Ngân*<br /> Trường Đại học Khoa học – ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Trong văn học Việt Nam giai đoạn 1930 - 1945, Lê Văn Trương (1906-1964) nổi lên như một hiện<br /> tượng đặc biệt. Sức viết của ông không dễ mấy ai có được, nếu không nói là không ai có được. Với<br /> 247 cuốn tiểu thuyết trong đời văn, Lê Văn Trương đã đem tư tưởng người hùng diễn tả thành gần<br /> như một chủ nghĩa trong tác phẩm. Nhà nghiên cứu Hoàng Hữu Đản đã cho rằng, Lê Văn Trương<br /> "là một nhà văn đã tạo ra được, lần đầu tiên và duy nhất trong văn học Việt Nam hình<br /> tượng“Người hùng” đã được cả một thời chấp nhận và say mê". Với những chuyện tình éo le, với<br /> những tình yêu nồng nàn, cao thượng và đầy hi sinh đã tạo cho tiểu thuyết Lê Văn Trương có một<br /> sức hấp dẫn riêng với công chúng văn học đương thời.<br /> Từ khóa: Lê Văn Trương, nhân vật người hùng, công chúng, tình yêu, văn học Việt Nam.<br /> <br /> <br /> Tiểu thuyết gia Lê Văn Trương (1906-1964) đã tạo<br /> được một "hình tượng“Người hùng” đã được cả<br /> một thời chấp nhận và say mê".(1) Nhân vật người<br /> hùng của ông "lúc thì là một công tử ăn chơi váng<br /> trời, lúc thì là một tay doanh nghiệp đáng ngồi<br /> ngang với Bạch Thái Bưởi, lúc thì là một người<br /> chồng rất mực, "một người cha" gương mẫu, là<br /> đấng trượng phu", nhưng sau cùng, "luôn luôn là<br /> tình lang lý tưởng, phàm giai nhân nào cũng mơ<br /> ước".(2) Chất người hùng trong nhân vật của Lê Văn<br /> Trương "không chỉ để oanh liệt trong những tình<br /> huống hiểm nghèo mà còn cao thượng, quân tử<br /> trong các quan hệ tình cảm, đặc biệt là trong tình<br /> yêu".(3)<br /> Công chúng văn học của Lê Văn Trương chủ yếu là<br /> tầng lớp bình dân, tiểu tư sản. Công chúng văn học<br /> của Lê Văn Trương là "độc giả trung lưu " (Phạm<br /> Thế Ngũ) "đám "đẳng cấp tiểu tư sản" (Lương Đức<br /> Thiệp). Tầm nhận thức và vốn văn hoá của họ ưa<br /> những gì giản dị. Họ cần sự giải trí, họ cần được<br /> thoả mãn trí tò mò, họ mong muốn được tham gia<br /> những cuộc phiêu lưu, dù là trong tâm trí. Trong các<br /> sự phiêu lưu, phiêu lưu trong ái tình là một thứ<br /> phiêu lưu ngọt ngào và hấp dẫn. Tiểu thuyết của Lê<br /> Văn Trương đã đáp ứng được những yêu cầu đó của<br /> họ.<br /> Những câu chuyện tình yêu không bao giờ là cũ. Nó<br /> luôn luôn là mối quan tâm của mọi người, mọi thời,<br /> mọi lứa tuổi. Chỉ có điều, mỗi thời khác nhau, con<br /> người lại có một cách thể hiện tình yêu khác nhau.<br /> Một trong những lý do khiến tiểu thuyết Tự lực văn<br /> đoàn hấp dẫn đông đảo bạn đọc những năm đầu thế<br /> <br /> <br /> Tel: 0912 022777<br /> <br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> kỷ XX bởi những thiên tình diễm lệ. Những nàng,<br /> những chàng đẹp như trong mộng, thơm tho và khao<br /> khát yêu đương. Những cuộc tình trong trẻo, mát<br /> lành, lãng mạn được diễn ra trong khung cảnh thiên<br /> nhiên đẹp như chốn đào nguyên.<br /> Với tính chất của những cuốn tiểu thuyết đăng báo,<br /> số trước gọi số sau, tiểu thuyết gia Lê Văn Trương<br /> một mình làm nên một văn đoàn, cũng đã hút bạn<br /> đọc về phía mình, khiến họ không thể dừng lại khi<br /> đã đọc tiểu thuyết ông bằng những câu chuyện tình<br /> ái. Không phải những câu chuyện êm như một buổi<br /> chiều hè, dịu dàng như hương ngọc lan buổi sớm<br /> như Tự lực văn đoàn, chuyện tình của tiểu thuyết Lê<br /> Văn Trương hấp dẫn người ta bởi sự éo le của cuộc<br /> tình, nhân vật chính bao giờ cũng nồng nàn trong thể<br /> hiện, mạnh mẽ trong đấu tranh để gìn giữ tình yêu.<br /> Độc giả say những câu chuyện của Lê Văn Trương,<br /> yêu tình yêu của những nhân vật mình yêu quý : tình<br /> yêu của Giáng Vân với văn sĩ Cung (Cánh sen trong<br /> bùn), của Khánh Ngọc với Trọng Khang (Trường<br /> đời), của Vân với Vĩnh (Tôi là mẹ), của Hạnh với<br /> Linh (Một người), của Cài với Vẹo (Anh Vẹo), của<br /> Đoàn Hữu với Tư Thung (Cô Tư Thung), của Cung<br /> với Thuần (Hận nghìn đời) ... Một phần làm nên sự<br /> say của những tiểu thuyết Lê Văn Trương là những<br /> câu chuyện tình ái của ông không theo lẽ thường.<br /> Trong những câu chuyện tình yêu, thuận lẽ, thường<br /> là chàng trai con nhà gia thế, yêu và lấy cô gái hiền<br /> dịu, xinh đẹp con nhà nghèo. Nhưng trong những<br /> chuyện tình của tiểu thuyết Lê Văn Trương, độc giả<br /> lại thấy chiều ngược lại: Cô con gái nhà chủ giàu có,<br /> xinh đẹp, giỏi giang, có học thức, lại đem lòng yêu<br /> một chàng trai nghèo, thất cơ lỡ vận, đang làm công<br /> cho nhà mình. Thế cũng chưa đủ, Lê Văn Trương<br /> <br /> 13<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Lê Thị Ngân<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> còn bắt các cô gái đau khổ vì yêu, bởi chàng trai<br /> nghèo tiền bạc mà giàu lòng tự trọng kia một mực<br /> chối từ, giả tảng như không biết đến sự quan tâm<br /> của các tiểu thư. Phải đến khi cô gái ốm liệt giường<br /> liệt chiếu vì tương tư, chàng trai mới nhận lời, và,<br /> tình yêu mới đến với họ. Nhân vật của Lê Văn<br /> Trương không dễ buông xuôi theo số phận. Nếu họ<br /> yêu, họ biết cách thể hiện tình yêu và nuôi giữ tình<br /> yêu đó. Chuyện tình trong những cuốn tiểu thuyết<br /> tiêu biểu của Lê Văn Trương đều có chung một mô<br /> hình đó.<br /> Tình yêu nhiều cung bậc tình cảm nhất, nhiều nỗi éo<br /> le nhất là tình yêu của Giáng Vân và Cung trong<br /> Cánh sen trong bùn. Giáng Vân và Cung đến với<br /> nhau bằng một bản hợp đồng. Một người vừa bị thất<br /> tình, muốn trả thù đàn bà, một người từng lăn lộn<br /> mười năm cuộc đời làm đĩ, muốn thử nghiệm những<br /> rung động của ái tình. Nhưng trong đáy sâu tâm hồn<br /> của một con đĩ, vẫn lấp lánh bản chất trong lành của<br /> một con người. Ở bên Cung, Giáng Vân đã tìm thấy<br /> ở chàng văn sĩ sự đồng điệu trong tâm hồn, nàng đã<br /> yêu Cung bằng một tình yêu vừa đắm say, vừa kính<br /> phục. Nhưng nàng không ngờ mụ Bảy, người<br /> chuyên dắt mối trước kia đã bán đứng nàng. Cung<br /> đã hiểu lầm nàng đi theo đường cũ.<br /> Không một lời trách cứ, chàng đóng cửa buồng văn,<br /> ngồi lì trong đó. Mãi sau, khi thông tỏ mọi chuyện,<br /> cơn giận của Cung mới tạm nguôi. Cung đã đề nghị<br /> chính thức được cưới nàng làm vợ. Giáng Vân<br /> không muốn quá khứ của mình làm nhem nhuốc đời<br /> Cung. Nàng đã chọn cái chết để Cung có điều kiện<br /> làm lại cuộc đời mới mà không phải áy náy về mình.<br /> Đó cũng là cách nàng làm cho hình ảnh của mình<br /> sống mãi trong trái tim Cung.<br /> Anh Vẹo là một câu chuyện hiếm hoi của Lê Văn<br /> Trương mà nhân vật nam chính của ông có dáng vẻ<br /> ngoài thô mịch, vụng về, xấu trai. Cái tên anh là cả<br /> một sự hình dung! Cha mẹ mất sớm, không để lại<br /> cho anh một gia sản gì, ngoài cái đức hiền lành,<br /> chăm chỉ, biết ăn nhịn để dành. Anh đã đủ ăn, lại<br /> mua thêm được đất. Nhưng cả cái làng Láng, không<br /> một cô nào tơ tưởng đến anh.<br /> Thực ra, nếu anh có hỏi, thì cũng có lắm nhà muốn<br /> gả con gái cho anh, mặc dầu anh chỉ là một tên bạch<br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 87(11): 13 - 18<br /> <br /> đinh ở một cái nhà lá xoàng xĩnh. Nhưng anh không<br /> nghĩ đến hỏi một cô nào vì trong lòng anh chỉ có yêu<br /> có một cô Cài. Mà cô Cài thì ngoài sắc đẹp nhất<br /> làng, lại còn là con cụ phó tổng, giàu nhất nhì trong<br /> làng. Tự biết thân đũa mốc, Vẹo ôm khối tình thầm<br /> kín trong lòng. Mối tình thầm kín mà mãnh liệt anh<br /> chàng nông dân thật thà, chất phác ấy, không bao<br /> giờ Cài nhìn thấy cả, vì "chính nàng cũng không thể<br /> ngờ một con người như thế lại dám yêu mình".<br /> Nhưng cái đau đớn đã khiến Vẹo tưởng chừng chết<br /> đi được khi biết Cài đã phải lòng anh chàng trẻ tuổi,<br /> đẹp trai, ăn mặc sang trọng ra vẻ ông thông ông<br /> phán đi qua con đường làng mỗi chiều. Dù có hậm<br /> hực lòng ghen, nhưng tình yêu của Vẹo dành cho<br /> Cài là một tình yêu đầy tính bao dung và sự hi sinh.<br /> Khi biết bọn trai làng định phục để đánh bạn trai<br /> của Cài, Vẹo đã tìm cách báo cho Cài biết. Lo cho<br /> Cài bị người ngoài tỉnh lừa, Vẹo nói bóng gió xa xôi<br /> để Cài cảnh giác. Rồi Cài bị lừa thật. Thương Cài<br /> đến thắt ruột, Vẹo cất công lên Hà Nội tìm, đến nơi<br /> hắn ở, biết là chỗ ở thuê, đến phủ Thống sứ, thì<br /> không có ai tên như thế, người như thế. Suốt mấy<br /> hôm trời, lo Cài quẫn trí tự tử, Vẹo không dám ngủ.<br /> Rồi, một đêm, Vẹo đã đi theo và đưa được Cài trở<br /> về trước khi Cài định nhảy xuống cái giếng làng.<br /> Sau đêm đó, Cài bỉết được tình yêu chân thành bao<br /> lâu nay Vẹo dành cho cô, và, cô cũng biết, chỉ có<br /> Vẹo mới cứu được đời mình. Nhưng chuyện không<br /> đơn giản như đôi trai gái tính. Họ hàng nhà Vẹo nhất<br /> định không cho Vẹo lấy Cài. Cụ phó tổng giận con,<br /> bẽ mặt trước họ hàng nhà Vẹo, cũng cương quyết<br /> không cho Vẹo lấy Cài. Muốn đền đáp cái ơn sâu<br /> nặng mà Vẹo dành cho, nhưng thấy hai bên cứ giằng<br /> co nhau, Cài liều cắp quần áo sang trốn sang nhà<br /> Vẹo. Đến nước ấy, nhất là khi thấy hai trẻ nói thật<br /> lòng thương nhau, họ hàng hai bên cũng đắp điếm<br /> cho hai người.<br /> Câu chuyện tình thôn quê mộc mạc, chân tình ấy đã<br /> khiến nhiều người cảm động. Giữa cái xã hội kim<br /> tiền, thực dụng, tính toán, thì tình yêu của của Vẹo<br /> như một luồng gió mát, để người ta tin rằng, trên<br /> đời, vẫn còn chỗ cho lòng bao dung, con người vẫn<br /> còn cảm giác của hạnh phúc được hi sinh cho người<br /> mình yêu dấu. Độc giả mê đọc tiểu thuyết Anh Vẹo<br /> không chỉ ở tính triết lý của tình thương và cái kết<br /> 14<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Lê Thị Ngân<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> có hậu dành cho tình yêu, mà trước hết là ở cốt<br /> truyện với những tình tiết khá bất ngờ, những khúc<br /> ngoặt của cuộc đời nhân vật được sắp xếp một cách<br /> hợp lý.<br /> Hầu hết trong các tác phẩm về tình ái của mình, Lê<br /> Văn Trương không để độc giả có thời gian nhấm<br /> nháp những cảm xúc, suy ngẫm những ý tưởng, mà<br /> cuốn bạn đọc theo guồng quay của diễn tiến câu<br /> chuyện. Đó là một trong những nét làm nên sự hấp<br /> dẫn của tiểu thuyết Lê Văn Trương với công chúng<br /> đương thời.<br /> Mỗi một nhà văn, với ngưỡng cảm nhận riêng trong<br /> tâm thức thẩm mỹ, sẽ tạo ra một kiểu dạng nhân vật<br /> riêng. Lê Văn Trương, với một Trường đời đầy<br /> những Trận đời đầy mưa gió đã tạo cảm hứng cho<br /> ông xây dựng kiểu nhân vật người hùng trong hầu<br /> hết các tiểu thuyết của mình. Phạm Thế Ngũ, trong<br /> cuốn Việt Nam văn học sử giản ước tân biên, đã<br /> đánh giá: “Điều đáng chú ý ở ông là cái tư tưởng<br /> người hùng ông đã đem diễn tả thành gần như một<br /> chủ nghĩa trong tác phẩm”(4) .<br /> Người hùng không đồng nghĩa hoàn toàn với anh<br /> hùng. Một anh hùng, theo định nghĩa của Joseph<br /> Campbell, là một nhân vật điển hình, người có thể<br /> vượt qua mọi trở ngại, và bằng cách nào đó mang lại<br /> cho chúng ta một cảm giác chung rằng, chúng ta có<br /> thể làm nhiều hơn những gì chúng ta đang làm, và<br /> có thể trở thành người tốt hơn chúng ta hiện tại. Ở<br /> phương Tây cũng như phương Đông, người anh<br /> hùng luôn đứng trên đỉnh cao của lịch sử, có tính<br /> cách phi phàm, trí tuệ hơn người và mang trong<br /> mình những khát vọng dân tộc. Người anh hùng<br /> Aksin, Uylixơ trong Homerơ, Người hùng Đôn<br /> Quijote của Cervantes… là những kiểu anh hùng<br /> như vậy. Người hùng của Lê Văn Trương là mẫu<br /> người không hoàn toàn giống như vậy. Hành trang<br /> của họ rất dễ hoà trong đám đông. Họ là những<br /> người ta có thể gặp đâu đó trên đường đời. Ở tiểu<br /> thuyết Lê Văn Trương, người hùng là những người<br /> phi thường trong đời thường. Họ gồm đủ mọi loại<br /> người: nam có, nữ có, già có, trẻ có, làm đủ mọi<br /> nghề và được đặt trong những quan hệ khác nhau.<br /> Nét chung là nhân cách khác thường, ý chí, tài năng,<br /> nghị lực và đảm lược khác thường. Đó là chàng trai<br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 87(11): 13 - 18<br /> <br /> trẻ gan dạ, bỏ học đi kinh doanh, làm rất nhiều nghề<br /> nguy hiểm, kể cả những nghề ngoài pháp luật, kiến<br /> thức từ sách vở, nhà trường không nhiều, nhưng<br /> hiểu biết ngoài đời lại phong phú. Đó là người anh<br /> cả trong một gia đình đông em, còm cọm đi làm để<br /> nuôi các em, hy sinh hết thảy: danh vọng, sự nghiệp,<br /> tình yêu, khoái lạc…để làm tròn nghĩa vụ người anh<br /> trưởng; Đó là một người mẹ trẻ một mình nuôi ba<br /> đứa con thơ dại, kiên quyết từ chối lời cầu hôn của<br /> chàng y sĩ say tình để trọn đạo với người chồng đã<br /> quá cố, để tình cảm dành cho các con không bị san<br /> sẻ. Thậm chí, đó có thể là cô gái điếm, ngồi trên tiền<br /> bạc, lặn trong tình trường, nhưng khi yêu thật sự,<br /> sẵn sàng chết để bảo toàn danh dự và hạnh phúc cho<br /> người mình yêu…Nhân vật người hùng của Lê Văn<br /> Trương không phải là siêu nhân, mà như một người<br /> bạn, có đủ cả những ưu điểm và nhược điểm rất<br /> người, nhưng hơn người ở cái ý thức sâu sắc về<br /> trách nhiệm cụ thể của mình ở mọi cương vị, trong<br /> gia đình cũng như trong xã hội, ở cái ý chí khẳng<br /> định, ở cái nghị lực kiên trì và quyết tâm sống với tư<br /> cách là một CON NGƯỜI viết hoa với cái nghĩa đẹp<br /> nhất của nó. Trong cuộc đấu tranh để khẳng định sự<br /> tồn tại và nhân cách của mình, người hùng của Lê<br /> Văn Trương không phải lúc nào cũng ngạo nghễ<br /> vượt lên trên hoàn cảnh. Có những lúc, họ vẫn bộc<br /> lộ, dẫu trong khoảnh khắc, cái yếu đuối dễ gần của<br /> những con người bình thường.<br /> Người hùng của Lê Văn Trương như một thứ đá<br /> nam châm thu hút và chinh phục hết thảy mọi người,<br /> kể cả những kẻ không cùng chiến tuyến. Nhưng có<br /> lẽ, rõ nét nhất là sự chinh phục trái tim người đẹp.<br /> Tiểu thuyết người hùng của Lê Văn Trương thường<br /> theo một mô típ chủ đạo: Nhân vật chính thường<br /> xuất thân từ anh tiểu tư sản nghèo, tay trắng. Hoặc<br /> là bị đuổi việc, hoặc là bị phá sản, trong tay không<br /> một cắc bạc, chỉ có đầy lòng kiêu hãnh và niềm tự<br /> ái rất dễ bị tổn thương. Cuộc sống run rủi, anh<br /> bước vào ngưỡng cửa của gia đình giàu có, thế<br /> lực, với vị thế của một người làm công hoặc của<br /> một người ở trọ. Nhưng dù ở trong hoàn cảnh nào,<br /> người ta cũng không thể lẫn anh với người làm<br /> công khác, người đi ở trọ khác bởi sự kiêu hãnh<br /> đầy nam tính của anh.<br /> 15<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Lê Thị Ngân<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Người hùng của Lê Văn Trương vừa có đủ mưu trí<br /> và tài năng để vượt đường rừng, thắng thổ phỉ, vừa<br /> có đủ lãng mạn để ngồi bên dòng thác giữa rừng sâu<br /> để mơ màng trước câu chuyện tình bi thảm. Những<br /> cái đẹp mang tính lý tưởng đó đã làm trái tim các cô<br /> gái con nhà chủ rung động thật sự. Mà bất cứ cô gái<br /> con của ông chủ nào trong tiểu thuyết của Lê Văn<br /> Trương cũng xinh đẹp, giỏi giang, học thức. Các cô<br /> làm đủ mọi cách để được anh chú ý. Nhưng anh đối<br /> xử với các cô bao giờ cũng lễ phép - sự lễ phép của<br /> lạnh nhạt, xa xôi. Nhưng càng lạnh lùng, né tránh,<br /> các cô gái càng đắm say hơn. Đôi khi, không cầm<br /> lòng được, các cô có giở một vài cử chỉ, buông ra<br /> một vài câu tỏ bày, thì lần nào, anh chàng cũng giả<br /> điếc, giả ngây làm như không biết. Lối trọng danh<br /> dự, cách xử sự cao thượng và nhất là sự thông minh,<br /> tháo vát, ứng biến tài tình trước những biến cố trong<br /> cuộc sống của các chàng trai đã khiến các cô gái<br /> càng ngày càng như bị mê hoặc. Sẽ là khổ đau khi<br /> yêu ai mà không được đáp lại. Có gì đớn đau bằng<br /> yêu một người mà không tài nào để người ấy biết<br /> cảm xúc của mình. Với nỗi đau của con tim chưa<br /> nói được lời tỏ tình, cô gái ốm liệt giường liệt chiếu.<br /> Nỗi đau tinh thần đã biến thành nỗi đau thể xác.<br /> Thuốc không chữa được, gia đình không an ủi được.<br /> Nếu không được yêu, có lẽ cô gái sẽ ốm mà chết.<br /> Rồi chàng trai nhận lời yêu, trước hết là để cứu cô<br /> gái, nhưng cũng bời cảm động trước tình yêu chân<br /> tình của cô dành cho mình. Thời gian đã mở cửa trái<br /> tim chàng trai. Tình yêu ngọt ngào đã đến với họ.<br /> Cô gái sẵn sàng từ bỏ cuộc sống giàu sang, cưng<br /> chiều của gia đình để đi theo chàng trai, dấn thân<br /> vào cuộc sống đầy khó khăn nhưng mạnh mẽ và<br /> oanh liệt. Hạnh phúc lớn nhất với con người là được<br /> sống với người mình yêu thương và làm công việc<br /> mình theo đuổi. Đó là phần thưởng dành cho nhân<br /> vật người hùng Lê Văn Trương.<br /> Sở dĩ người hùng Lê Văn Trương tìm được “chỗ<br /> đứng tinh thần ở xứ sở thuộc địa này”(Vương Trí<br /> Nhàn) bởi đa số tầng lớp trung lưu- độc giả của ông<br /> “đã tìm thấy trong những bóng dáng nhân vật kiểu<br /> người hùng đó một nơi nương tựa về tinh thần”<br /> (5)<br /> Họ đến với Lê Văn Trương để tìm kiếm một niềm<br /> an ủi. Họ đã cảm nhận được sự trân trọng của Lê<br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 87(11): 13 - 18<br /> <br /> Văn Trương đối với mình qua nhân vật của ông. Cái<br /> nghèo của họ, ai cũng nhìn thấy, nhưng sự mưu trí<br /> và tài năng , lối trọng danh dự và cách xử sự cao<br /> thượng, sự lãng mạn và tình yêu nồng nàn của họ<br /> tiềm ẩn bên trong, không phải ai cũng nhìn thấy và<br /> nhất là không phải ai cũng công nhận.<br /> Người hùng của Lê Văn Trương là sự đáp ứng rất<br /> thú vị giấc mơ trả thù xã hội trưởng giả : kẻ thắng<br /> trong đời thực bị bẽ bàng trong tiểu thuyết, kẻ vẫn bị<br /> khinh khi trong cuộc sống được trọng vọng trong<br /> những trang văn. Tình yêu của các cô gái đẹp và<br /> sang trọng trong tiểu thuyết Lê Văn Trương dành<br /> tặng cho anh chàng tiểu tư sản nghèo, không bằng<br /> cấp, không tiền tài, chứ không phải là những chàng<br /> trai trưởng giả trong xã hội (đốc tờ, kĩ sư, luật sư,<br /> cậu cử, cậu tú, con quan lại, đại tư sản, đại địa chủ)<br /> kia.<br /> Trọng Khang trong Trường đời quả là một mẫu<br /> người lý tưởng cho các cô gái ao ước. Tuy là người<br /> thất cơ, nay phải làm thuê, nhưng khí khái, năng lực<br /> và trách nhiệm của Trọng Khang đã khiến cả gia<br /> đình ông Nam Long không thể coi chàng như những<br /> người làm công khác. Nhất là Khánh Ngọc, cô con<br /> gái cưng của gia đình ông chủ. Mặc dù đã đính hôn<br /> với chàng kĩ sư cầu cống Francois Giáp cùng học<br /> bên Pháp về, nhưng trước Trọng Khang, nàng đã bị<br /> cuốn hút bởi vẻ đẹp của lòng dũng cảm, trí thông<br /> minh và sức hút rất đàn ông của chàng. Khánh Ngọc<br /> thấy cái gọi là tình yêu của nàng trước kia thật là tẻ<br /> nhạt, thiếu sự bền vững của lòng tôn trọng. Thêm<br /> mỗi ngày gần Trọng Khang là thêm mỗi ngày Khánh<br /> Ngọc thể hiện niềm yêu mãnh liệt của mình. Biết<br /> Khánh Ngọc yêu mình, chàng cũng thấy lòng mình<br /> xúc động. Nhất là khi lòng tự ái của đàn ông được<br /> thoả mãn. Bởi Khánh Ngọc đã chọn chàng - một<br /> người không tiền, không bằng cấp chứ không phải là<br /> người đàn ông được trang bị khá hoàn hảo kia.<br /> Khánh Ngọc đã một lòng thờ phụng (cách nói của<br /> Giáp) Trọng Khang, yêu như người ta yêu một cái gì<br /> đẹp đẽ và cao quý nhất ở trên đời.<br /> Người đọc tìm thấy con đường dẫn đến trái tim tình<br /> yêu của Trọng Khang trong Trường đời có nét khá<br /> giống với con đường tình yêu trong Trận đời của<br /> Chí.<br /> <br /> 16<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br /> Lê Thị Ngân<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Trên chuyến xe ca từ Phnompenh đi Aranya,<br /> sự tình cờ, hôm đó, đã ghép một đôi trai gái<br /> gần nhau. Cô thiếu nữ chạc mười chín, hai<br /> mươi, phục sức hết sức trang nhã thể hiện<br /> con một nhà giàu có và có khiếu thẩm mỹ.<br /> Còn chàng trai giống như một người "đi<br /> mần việc, lương tháng vài ba chục đồng".<br /> Xe bắt đầu chạy, họ đã có ác cảm với nhau.<br /> Mối ác cảm của họ cứ tăng dần theo quãng<br /> đường xe chạy. Đến khi gần đến Phnom<br /> Tuot, cô gái sắp sửa hành trang để xuống, hỉ<br /> hả vì sắp phải thoát cái của nợ ngồi gần<br /> mình thì thấy chàng trai cũng đang thu nhặt<br /> đồ đạc!? Họ cùng xuống xe. Hỏi người nhà<br /> đi đón, mới biết, đó là "thằng cọc cạch (lối<br /> gọi của người miền Nam dành cho người<br /> miền Bắc vào đây làm ăn- LTN chú thích)<br /> mới đến khẩn đồn điền, ở đây được ba<br /> tháng".(6)<br /> Tiểu thư Kim (tên cô gái đi cùng xe với<br /> chàng trai hôm trước)- con ông bà huyện<br /> Hàm, không giấu sự đắc ý của mình khi đặt<br /> sự so sánh giữa cơ ngơi bề thế của gia đình<br /> bên cạnh sự tuềnh toàng của chàng trai xứ<br /> Bắc kia. Bên này thì khinh khi, bên kia thì<br /> kiêu hãnh. Thành thử hai nhà cách nhau có<br /> một con đường mà coi như không biết nhau.<br /> Nhưng tò mò là căn bệnh khó chữa của phụ<br /> nữ. Cửa sổ buồng của cô Ba mở ra phía<br /> đường. Nhà sàn lại cao, vì thế, chàng trai<br /> đáng ghét kia làm gì ở sân, cô Ba đều thấy<br /> hết. Cô thấy ở túp lều bên kia đường là sự<br /> làm việc, là nguồn vui của một người thấy<br /> cuộc đời ý nghĩa trong từng phút, còn bên<br /> căn gác của cô là một sự uể oải, nhàm chán<br /> của người không biết làm gì cho hết ngày.<br /> Càng ngày, tiểu thư Kim càng thấy lòng bối<br /> rối trước anh hàng xóm. Cô tìm mọi cách để<br /> Chí để ý đến. Sau trận đi săn thú mà Kim đã<br /> mời bằng được Chí tham gia, giao tình giữa<br /> hai bên đã khác trước. Kim tìm mọi cách để<br /> được sang nhà Chí. Thêm mỗi ngày gần anh<br /> là thêm mỗi ngày Kim tìm thấy những nét<br /> đáng quý ở người thanh niên gốc Bắc này.<br /> Hình như trời cũng chiều nàng. Khi hai người<br /> cưỡi ngựa đi chơi, đến đoạn khó, con ngựa đã<br /> quỵ chân xuống bùn, hất nàng xuống đất. Kim bị<br /> Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên<br /> <br /> 87(11): 13 - 18<br /> <br /> trẹo chân. Chí đành phải cõng Kim về. Tình yêu<br /> đến với hai người có lẽ chính từ cái không may<br /> đáng yêu đó.<br /> Công việc đang thuận buồm xuôi gió, bao dự<br /> định của Chí đang đi vào giai đoạn hoàn thành,<br /> giá lúa bỗng sụt giảm ghê gớm. Chí gầy hẳn đi.<br /> Đôi mắt thâm quầng. Những tiếng thở dài của<br /> anh khiến Kim thương đến héo ruột. Chí đổ<br /> bệnh, mỗi lúc một trọng, lúc mê lúc tỉnh. Kim đã<br /> săn sóc anh như một người vợ chăm chồng.<br /> Đứng dậy sau đợt ốm ấy, Chí đã lo liệu thấu đáo<br /> để bảo toàn vốn cho mọi người, giữ đất, giữ làng<br /> cho bà con. Còn anh, anh tìm thấy ở trong cái<br /> thua có một cái được tình yêu!<br /> Tình yêu mà Trọng Khang trong Trường đời và<br /> Chí trong Trận đời có được là phần thưởng<br /> xứng đáng cho họ. Sự lựa chọn của Khánh<br /> Ngọc, của Kim đã khiến cho công chúng của Lê<br /> Văn Trương thoả mãn lòng kiêu hãnh của họ.<br /> Họ tin rằng, trong tình yêu, không phải lúc nào<br /> người nắm giữ tiền tài và địa vị cũng chiến<br /> thắng. Cái chất người trong một con người mới<br /> là sự hấp dẫn. Những trận đời đầy gian khó,<br /> những trường đời đầy chông gai chính là nơi<br /> giúp con người phát lộ cái chất người ấy của<br /> mình. Mà cuộc sống của lớp độc giả trung lưu công chúng của tiểu thuyết gia họ Lê trong giai<br /> đoạn ấy thực sự là những trường đời với những<br /> trận đời sóng gió. Họ đã tìm thấy ở những trang<br /> văn của Lê Văn Trương niềm tin vào cuộc sống<br /> và niềm kiêu hãnh thuộc tâm lý giai cấp của<br /> mình.<br /> Qua vẻ đẹp của Trọng Khang trong Trường đời,<br /> Chí trong Trận đời, sự nồng nàn của Đoàn Hữu<br /> trong Cô Tư Thung, sự mê đắm của Lê Vĩ trong<br /> Một trái tim, sự thầm lặng của y sĩ Tùng trong<br /> Tôi là mẹ, sự hi sinh của Giáng Vân trong Cánh<br /> sen trong bùn, Vẹo trong Anh Vẹo, người đọc<br /> nhận thấy nhân vật người hùng trong tiểu thuyết<br /> Lê Văn Trương không chỉ là những người dũng<br /> cảm xông pha nơi rừng thiêng núi thẳm, bắt<br /> cướp, bắn hổ, đi buôn, thầu khoán, lập trang<br /> trại đồn điền,… trong hoàn cảnh nào cũng giữ<br /> thiên lương cho trong lành, thanh sạch, mà còn<br /> là những người hùng trong tình yêu bởi nhân<br /> cách của mình.<br /> <br /> 17<br /> <br /> http://www.lrc-tnu.edu.vn<br /> <br />