Ẩn dụ ý niệm về quyền lực và sự kính trọng trong thành ngữ tiếng Anh và tiếng Việt

Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM       Nguyễn Ngọc Vũ <br /> _____________________________________________________________________________________________________________ <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ẨN DỤ Ý NIỆM VỀ QUYỀN LỰC VÀ SỰ KÍNH TRỌNG<br /> TRONG THÀNH NGỮ TIẾNG ANH VÀ TIẾNG VIỆT<br /> NGUYỄN NGỌC VŨ*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Việc nghiên cứu thành ngữ từ quan điểm ngôn ngữ học tri nhận, đặc biệt là dưới góc<br /> độ ẩn dụ ý niệm đang ngày càng được giới nghiên cứu ngôn ngữ quan tâm, bởi vì nó có thể<br /> làm sáng tỏ nhiều vấn đề chưa được giải quyết. Theo hướng tiếp cận này, bài báo khảo sát<br /> vai trò của các ẩn dụ ý niệm về quyền lực và sự kính trọng trong thành ngữ chứa yếu tố<br /> “tay”, “mặt”, “mũi” của tiếng Anh và tiếng Việt để đánh giá vai trò của ẩn dụ ý niệm<br /> trong việc tạo lập nghĩa hàm ẩn của thành ngữ.<br /> Từ khóa: ẩn dụ ý niệm, hoạt động ý niệm hóa, miền ý niệm, thành ngữ.<br /> ABSTRACT<br /> Conceptual metaphor about power and respect in English and Vietnamese idioms<br /> Research on idioms from the point of view of cognitive linguistics, especially through<br /> conceptual metaphor has been growing steadily among linguists as it sheds light on many<br /> unsolved problems. With this viewpoint, the article examines the role of conceptual<br /> metaphor about power and respect in English and Vietnamese idioms with the aim of<br /> evaluating its importance in idiom’s illiteral meaning formation.<br /> Keywords: conceptual metaphor, conceptualization, conceptual domains, idioms.<br /> <br /> 1. Ẩn dụ ý niệm văn chương. Lí thuyết về ẩn dụ ý niệm<br /> Từ lâu, ẩn dụ đã được biết đến như do hai ông đề xướng đã thu hút sự quan<br /> một phương pháp tu từ hiệu quả, nhất là tâm đặc biệt trong lĩnh vực ngôn ngữ học<br /> trong ngôn ngữ văn chương. Theo cách tri nhận. Theo quan điểm của ngôn ngữ<br /> hiểu thông thường, ẩn dụ là phương thức học tri nhận, ẩn dụ là một công cụ thông<br /> lấy tên gọi A của sự vật a để gọi tên các qua đó những trải nghiệm mơ hồ của con<br /> sự vật b, c, d vì giữa a, b, c, d có điểm người được ý niệm hóa dựa trên những<br /> giống nhau [5]. Hay nói cách khác, ẩn dụ trải nghiệm cụ thể hơn [4]. Lakoff cho<br /> là phương thức chuyển nghĩa dựa vào rằng khá nhiều trải nghiệm của chúng ta<br /> quy luật liên tưởng tương đồng. Trong được tạo thành theo phương thức ẩn dụ<br /> quyển Ẩn dụ trong đời sống chúng ta thông qua một số lượng hữu hạn các lược<br /> (Metaphor we live by), Lakoff và đồ hình ảnh, chẳng hạn như lược đồ hình<br /> Johnson [7] đã chứng minh ẩn dụ không ảnh về sự chứa đựng. Lược đồ hình ảnh<br /> chỉ đơn giản là dùng sự vật này để gọi tên này được tạo ra bởi một vật chứa đựng có<br /> sự vật khác. Ẩn dụ xuất hiện rất nhiều phía trong, phía ngoài và được xét trong<br /> trong lời nói sử dụng hàng ngày của một không gian ba chiều. Qua quá trình<br /> chúng ta chứ không chỉ có trong ngôn ngữ khảo sát, Lakoff đã phát hiện ra rằng lược<br /> đồ hình ảnh về sự chứa đựng được áp<br /> *<br /> TS, Trường Đại học Sư phạm TPHCM dụng theo phương thức ẩn dụ đối với một<br /> <br /> 3<br /> Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM       Số 35 năm 2012 <br /> _____________________________________________________________________________________________________________ <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> số lượng lớn các phạm trù ý niệm phi 2. Một số ẩn dụ ý niệm về quyền lực<br /> không gian. Chẳng hạn như phạm trù và sự kính trọng<br /> ngôn ngữ, tình cảm vốn có tính phi 2.1. Nắm cái gì đó trong tay là có<br /> không gian nhưng vẫn được ý niệm hóa quyền kiểm soát<br /> thành vật chứa đựng như trong ngữ Trong cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt<br /> “empty words” và “to be in love” của đều có một số thành ngữ liên quan đến ẩn<br /> tiếng Anh. [8] dụ ý niệm “tay biểu trưng cho quyền<br /> Ẩn dụ ý niệm khi được xem xét ở lực”. Chẳng hạn chúng ta có thể xem xét<br /> cấp độ cơ bản nhất chính là cơ sở tạo ví dụ “to rule someone/something with a<br /> nghĩa cho nhiều cấu trúc thành ngữ. Ví hand of iron” (cai trị ai/nơi nào đó bằng<br /> dụ như thành ngữ “to let off steam” có bàn tay sắt). Rất có thể thành ngữ này bắt<br /> thể tách ra thành hai đơn vị cấu thành là nguồn từ việc ngày xưa các ông hoàng<br /> “let off” và “steam”. Nghĩa tổng quát của thường mang găng tay làm bằng lưới sắt.<br /> nó có thể hiểu là xả ra hay trút ra cơn Ở đây, nghĩa tường minh của thành ngữ<br /> giận dữ. Theo như phân tích của Lakoff “cai trị theo hình thức ép buộc người<br /> [8] và Kovecses [6] thì sự giận dữ thường khác” có liên hệ với nghĩa hàm ẩn thông<br /> được hiểu theo phương thức ẩn dụ như qua ẩn dụ “nắm cái gì đó trong tay là có<br /> sau “mind is a container” (cái đầu là một quyền kiểm soát”. Một ví dụ khác nữa<br /> vật chứa) và “anger is a hot fluid in a liên quan đến việc dùng ẩn dụ ý niệm này<br /> container” (cơn giận dữ là nước nóng ở là thành ngữ “an iron hand in a velvet<br /> trong một vật chứa). Trong trường hợp glove” (bàn tay sắt bọc nhung) có nghĩa<br /> này, việc thiết lập quan hệ giữa nghĩa hàm ẩn là “một thái độ cứng rắn được<br /> tường minh của “steam” (hơi nước) và làm cho trở nên mềm mỏng”. Qua khảo<br /> nghĩa hàm ẩn “anger” (sự giận dữ) hoàn sát, chúng tôi còn xác định được một số<br /> toàn có thể hiểu được cả về thực nghiệm thành ngữ cùng loại khác trong tiếng Anh<br /> lẫn tri nhận bởi vì hơi nước có sức mạnh như:<br /> - có thể chuyển động động cơ. “Steam” - The arrangements for the party are<br /> được xem là hơi nước đun nóng và việc now in Tim's hands (Việc tổ chức bữa<br /> xả hơi nước nóng thể hiện cơ giận dữ tiệc bây giờ nằm trong tay Tim).<br /> đang dần dần nguội đi. Để làm rõ hơn vai - There were concerns that the<br /> trò của ẩn dụ ý niệm trong việc tạo lập weapons might fall into the hands of<br /> nghĩa của thành ngữ, trong khuôn khổ bài terrorists (Người ta lo lắng rằng vũ khí có<br /> báo này chúng tôi tập trung phân tích các thể rơi vào tay bọn khủng bố).<br /> ẩn dụ ý niệm có liên quan đến miền ý - What people want is a president<br /> niệm quyền lực và sự kính trọng thông with a firm hand on the tiller (Cái mọi<br /> qua các thành ngữ tiếng Anh chứa yếu tố người cần là một tổng thống có khả năng<br /> “tay”, “mặt” và “mũi” trong sự so sánh cầm chắc bánh lái).<br /> với thành ngữ tiếng Việt. - I'm sure they don't want to reduce<br /> the price but if you threaten to pull out of<br /> <br /> <br /> 4<br /> Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM       Nguyễn Ngọc Vũ <br /> _____________________________________________________________________________________________________________ <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> the sale that might force their hand (Tôi một ai đó”. Còn có những thành ngữ khác<br /> chắc là họ không muốn giảm giá nhưng trong cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt có thể<br /> nếu anh dọa sẽ không mua nữa thì họ sẽ chứng minh rằng ẩn dụ ý niệm trên đóng<br /> chùn tay). một vai trò quan trọng trong việc tạo<br /> - To enforce each new law the nghĩa cho thành ngữ. Chẳng hạn như<br /> president uses persuasion first, and then trường hợp của thành ngữ “to be out of<br /> force - the iron hand in the velvet glove one’s hands” (không còn quyền kiểm soát<br /> (Để thi hành luật pháp mới, tổng thống ai/vật gì nữa) và “to take the law into<br /> trước hết là thuyết phục rồi mới dùng vũ one’s own hands” (tự đưa ra quyết định).<br /> lực – bàn tay bọc nhung). Tương tự với cách phân tích như vậy ta<br /> Trong quá trình khảo sát thành ngữ có thể suy được nghĩa của thành ngữ “to<br /> chứa yếu tố “tay” tiếng Anh và tiếng have something/somebody in the palm of<br /> Việt, chúng tôi còn nhận thấy rằng có khá one’s hand” (nắm quyền kiểm soát tuyệt<br /> nhiều thành ngữ mà nghĩa ẩn dụ của đối ai đó hay việc gì) và “to lay hands on<br /> chúng được tạo ra do các ẩn dụ ý niệm someone” nghĩa là “chộp/bắt được ai đó”.<br /> cũng như là những tri thức quy ước Một số thành ngữ khác cũng có ẩn dụ ý<br /> chung mà các dân tộc ở những nền văn niệm này là:<br /> hoá khác nhau cùng chia sẻ. Trước hết, - The court will decide how much<br /> chúng ta hãy xem xét trường hợp của money you get - the decision is out of our<br /> thành ngữ “to take someone/something in hands (Tòa sẽ quyết định anh nhận được<br /> hand” (nắm lấy ai/vật gì). Khi nắm vật gì bao nhiêu tiền – quyết định không ở<br /> đó trong tay, chúng ta có thể làm bất kì trong tay anh).<br /> điều gì với vật đó cũng được. Như vậy ẩn - When you fly, your life is in the<br /> dụ ý niệm “Nắm cái gì đó trong tay là có hands of complete strangers (Khi lên máy<br /> quyền kiểm soát” lại đóng vai trò cầu nối bay, mạng sống của anh nằm trong tay<br /> giữa nghĩa tường minh và nghĩa hàm ẩn những người hoàn toàn xa lạ).<br /> thường được hiểu là “có quyền điều - The police haven't done anything<br /> khiển toàn bộ đối với một người hay việc about the vandalism, so local residents<br /> gì đó”. Một trường hợp khác là thành ngữ have taken matters into their own hands<br /> “fall into someone’s hands” (rơi vào tay (Cảnh sát chưa làm gì trước nạn phá<br /> ai đó). Ở đây, chúng ta đều biết rằng khi phách nên người dân địa phương phải tự<br /> một vật gì đó rơi vào tay chúng ta thì nó giải quyết lấy).<br /> thường là việc làm vô tình. Một khi ta đã Với thành ngữ tiếng Việt, chúng ta<br /> nắm được vật gì đó trong tay thì ta có thể cũng có một số thành ngữ chứa yếu tố<br /> toàn quyền quyết định mình sẽ làm gì với “tay” với ẩn dụ ý niệm “nắm cái gì đó<br /> vật ấy. Như vậy trong trường hợp này tri trong tay là có quyền kiểm soát” nhưng<br /> thức quy ước kết hợp với ẩn dụ ý niệm lại số lượng ít hơn. Qua khảo sát của chúng<br /> cho phép ta suy ra nghĩa của thành ngữ tôi, chỉ có vài thành ngữ như sau là có cơ<br /> này là “vô tình rơi vào tầm kiểm soát của sở từ ẩn dụ ý niệm trên [3]:<br /> <br /> <br /> 5<br /> Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM       Số 35 năm 2012 <br /> _____________________________________________________________________________________________________________ <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> - đàn bà dễ có mấy tay biết rất nhiều thứ về tình cảm và thái độ<br /> - cờ đến tay ai người ấy phất của người nào đó. Tuy nhiên, tri thức quy<br /> - tay hòm chìa khóa ước vẫn chưa đủ để giúp chúng ta suy<br /> - sống tay người chết tay ta. được nghĩa của những thành ngữ như thế<br /> Tiếng Việt cũng có những tổ hợp này. Để có thể làm được điều đó người<br /> ngữ cố định, còn được gọi là từ ghép có học cần phải vận dụng thêm mối liên hệ<br /> liên quan đến ẩn dụ ý niệm trên như “ra với ẩn dụ ý niệm “khuôn mặt là danh dự<br /> tay”, “thẳng tay”, “mát tay”, “ngứa tay”, của con người”. Ẩn dụ ý niệm này chính<br /> “mó tay” và “đụng tay”. Điều này cho là cầu nối giữa nghĩa tường minh với<br /> chúng ta thấy rằng người Việt cũng có xu nghĩa hàm ẩn “bị mất đi sự kính trọng<br /> hướng ý niệm hóa đôi tay theo miền ý hay vị nể của người khác”. Chúng ta<br /> niệm quyền lực và khả năng kiểm soát cũng có một số thành ngữ tiếng Anh với<br /> khá phong phú. ẩn dụ ý niệm tương tự như:<br /> 2.2. Khuôn mặt là danh dự của con - They've had some bad luck, but<br /> người they've put a brave face on their problems<br /> Khuôn mặt vốn là một trong những (Họ không gặp may nhưng ngoài mặt tỏ<br /> bộ phận cơ thể quan trọng nhất của con ra không có gì).<br /> người. Đặc biệt, khuôn mặt là bộ phận có - He asked them to put out their<br /> nét đặc trưng rất cao phân biệt người này cigarettes but they just laughed in his<br /> với người khác. Mỗi khi chúng ta tương face (Anh yêu cầu bọn chúng dập thuốc<br /> tác với người hay vật nào đó thì khuôn lá nhưng bọn chúng lại cười vào mặt<br /> mặt luôn hướng về người hay vật ấy. Có anh).<br /> thể nói khuôn mặt có vai trò trung tâm - Are the ministers involved more<br /> trong hoạt động giao tiếp của con người. interested in saving face than telling the<br /> Chính vì vậy mà khuôn mặt thường truth? (Có phải các vị bộ trưởng chú<br /> xuyên xuất hiện trong các cách nói về trọng nhiều đến việc giữ thể diện hơn là<br /> danh dự hay phẩm giá của con người. nói sự thật?)<br /> Với ẩn dụ ý niệm “khuôn mặt là danh dự - He refused to admit he made a<br /> của con người” chúng ta có thể tìm thấy mistake because he didn't want to lose<br /> khá nhiều điểm tương đồng giữa thành face (Hắn không chịu nhận lỗi vì không<br /> ngữ tiếng Anh và tiếng Việt. Thành ngữ muốn mất mặt).<br /> “lose face” trong tiếng Anh gần như - The decision to close the sports hall<br /> tương đương trong tiếng Việt là “mất mặt was a slap in the face for all those who<br /> mất mũi”. Trong cả hai trường hợp này had campaigned to keep it open. (Quyết<br /> thì khuôn mặt có mối liên hệ với sự tự định đóng cửa nhà thi đấu là cái tát vào<br /> trọng hay sự kính trọng mà người khác mặt những người đấu tranh để giữ nó).<br /> dành cho mình. Như đã phân tích ở trên, Trong tiếng Việt, chúng ta cũng có<br /> tri thức quy ước cho chúng ta biết rằng tương đối nhiều thành ngữ chứa yếu tố<br /> điệu bộ khuôn mặt có thể cho chúng ta<br /> <br /> <br /> 6<br /> Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM       Nguyễn Ngọc Vũ <br /> _____________________________________________________________________________________________________________ <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> mặt với ẩn dụ ý niệm “khuôn mặt là danh mở mặt” nói lên sự hãnh diện của mình<br /> dự của con người” [3]: đối với mọi người xung quanh. Trong<br /> - tát nước vào mặt cuộc sống, ai cũng muốn được mọi người<br /> - tắm khi nào vuốt mặt khi ấy tôn trọng. Khi được nể nang thì người ta<br /> - mở mày mở mặt luôn cảm thấy vui sướng và hạnh phúc.<br /> - tai to mặt lớn Vì vậy, mà khuôn mặt và ánh mắt lúc nào<br /> - chơi với chó, chó liếm mặt cũng rạng ngời. Thành ngữ “mở mày mở<br /> - mặt trơ trán bóng mặt” nói về những tình huống người ta<br /> - mặt nạc đóm dày hãnh diện với mọi người xung quanh.<br /> - đeo mo vào mặt Trong văn hóa Việt Nam, khuôn mặt lớn,<br /> - mát mặt với anh em tai to, trán cao được xem là hình mẫu của<br /> - mắng như tát nước vào mặt những người có quyền lực, địa vị trong<br /> - mắng vuốt mặt không kịp xã hội và được nhiều người kính nể. Như<br /> - xấu mặt mà no lòng vậy thành ngữ “tai to mặt lớn” chỉ hạng<br /> - xấu mặt xin tương cả làng cùng người có chức có quyền, uy danh lừng<br /> húp lẫy. Một lần nữa chúng ta lại thấy khuôn<br /> - thêm cơn mưa nào mát mặt cơn mặt được dùng để biểu trưng cho danh dự<br /> mưa ấy của con người. Cũng từ kinh nghiệm<br /> - mặt trơ như mặt thớt. sống, chúng ta biết rằng, thớt là một vật<br /> Trong thành ngữ “mát mặt với anh dụng để chặt, thái hay cắt thức ăn. Thớt<br /> em” thì “mát mặt” thể hiện niềm tự hào, thì lúc nào cũng trơ ra để người ta mặc<br /> hãnh diện của mỗi người. Anh em ở đây tình làm gì thì làm. Từ hình ảnh thực tế<br /> chính là bạn bè cùng trang lứa. Trong trong cuộc sống như vậy, câu “mặt trơ<br /> quan hệ với bạn bè cùng trang lứa, để như mặt thớt” chỉ những kẻ lì lợm, không<br /> được mọi người nể trọng thì phải cư xử biết xấu hổ hay sĩ diện là gì. Ngoài các<br /> phải phép, không tỏ ra quá thua sút và thành ngữ đã được liệt kê ở trên, chúng ta<br /> cũng không chơi trội so với bạn bè. cũng thấy những ngữ cố định chứa yếu tố<br /> Thành ngữ “mát mặt với anh em” chính “mặt” sau xuất hiện trong tiếng Việt:<br /> là một lời khuyên về cách đối nhân xử “rửa mặt”, “mặt dày”, “mặt mo”, “mặt<br /> thế trong cuộc sống sao cho chúng ta thớt”, “mặt thịt”, “mặt nạc”, “mặt chuột”<br /> được mọi người xung quanh kính trọng. … Điều đó cho thấy ngoài thành ngữ, ẩn<br /> Trong thành ngữ “mắng như tát nước vào dụ ý niệm “khuôn mặt là danh dự của con<br /> mặt” thì lời mắng nhiếc có mục đích hạ người” cũng xuất hiện phổ biến ở trong<br /> nhục, làm cho người khác xấu hổ. Nước các tổ hợp ngữ cố định tiếng Việt. Các ví<br /> mà tát vào mặt thì thế nào cũng làm cho dụ trên cho chúng ta thấy rằng nghĩa của<br /> người ta ngộp thở. Như vậy, “mắng như thành ngữ rõ ràng là có nguồn gốc từ trải<br /> tát nước vào mặt” là mắng rất nhiều với nghiệm sống trong thế giới khách quan<br /> mục đích mạt sát hay hạ nhục người và một khi xác định được ẩn dụ ý niệm<br /> khác. Cũng như vậy, thành ngữ “mở mày<br /> <br /> <br /> 7<br /> Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM       Số 35 năm 2012 <br /> _____________________________________________________________________________________________________________ <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> làm nền tảng thì chúng ta có thể suy được 29 nhóm thành ngữ có chứa yếu tố chỉ bộ<br /> nghĩa của thành ngữ. phận cơ thể (7 thành ngữ). Đa số thành<br /> 2.3. Giương mũi lên là thể hiện niềm ngữ này có liên quan đến danh dự hay sự<br /> tự hào tự hào:<br /> Khi xem xét ẩn dụ ý niệm này - xỏ chân lỗ mũi<br /> chúng ta có thể tìm thấy điểm tương đồng - mất mặt mất mũi<br /> giữa người Anh và người Việt. Thành - vuốt mặt không nể mũi<br /> ngữ tiếng Anh “to go/walk around with Thông thường ở đời không ai dám<br /> one’s nose in the air” (đi tới đi lui mũi xỏ chân lỗ mũi người khác mà lôi họ đi.<br /> vểnh lên trời) hay “turn your nose up” Từ đó thành ngữ “xỏ chân lỗ mũi” ngụ ý<br /> (vểnh mũi lên) gợi ra hình ảnh một người nói mình quá dễ dãi với người khác nên<br /> nào đó nghiêng đầu về phía sau để cho bị người ta khinh thị và coi thường.<br /> mũi của mình vểnh lên. Người nói cũng Nghĩa của thành ngữ “mất mặt mất mũi”<br /> nhận thức được rằng khi người ta tự hào xuất phát từ thực tế là khi ghét nhau thì<br /> về bản thân mình và khinh thường người người ta tìm đủ mọi cách để hạ nhục<br /> khác thì họ thường có xu hướng không người khác khiến cho họ cảm thấy xấu hổ<br /> nhìn xuống những gì mà họ coi là thấp với mọi người xung quanh và không dám<br /> hơn địa vị xã hội của mình. Tri thức quy xuất hiện ở chỗ đông người nữa. Yếu tố<br /> ước này cùng với ẩn dụ ý niệm “giương “mặt” đóng vai trò chính trong nghĩa của<br /> mũi lên biểu hiện sự tự hào” đã tạo nghĩa thành ngữ này nhưng yếu tố “mũi” cũng<br /> cho thành ngữ này. Tương tự như vậy, có nghĩa này. Trong thành ngữ “vuốt mặt<br /> thành ngữ “look down your nose at không nể mũi” chúng ta cũng có thể phân<br /> sth/sb” (khinh miệt ai đó) trong ví dụ “I tích tương tự như vậy. Mũi là phần gồ lên<br /> always felt that she looked down her nose cao nhất của khuôn mặt nên vuốt mặt thế<br /> at us because we spoke with strong nào cũng đụng phải mũi. Như vậy “vuốt<br /> accents and hadn't been to college” (Tôi mặt không nể mũi” là vuốt qua luôn, coi<br /> luôn cảm thấy rằng cô ta khinh miệt như mình không có cái mũi vậy. Thành<br /> chúng tôi vì chúng tôi nói giọng hơi nặng ngữ này chỉ việc đối xử không phải với<br /> và chưa học đại học) thể hiện sự khinh thị những người mà cha ông của họ vốn là<br /> đối với người khác vì cho rằng họ không người có vai vế to hơn mình. Tất nhiên<br /> bằng mình. Nếu hình ảnh mũi giương lên không nể mặt người khác như vậy thì sẽ<br /> thể hiện sự kiêu hãnh hay tự hào thì cái chuốc lấy phiền toái vào thân. Khi khảo<br /> nhìn qua mũi là biểu hiện của sự khinh sát các tổ hợp từ ghép trong tiếng Việt<br /> miệt. chúng tôi cũng thấy xuất hiện một số<br /> Trong tiếng Việt, thành ngữ có trường hợp có liên quan đến ẩn dụ ý niệm<br /> chứa yếu tố “mũi” có số lượng rất ít. “giương mũi lên là thể hiện niềm tự hào”<br /> Bảng cứ liệu khảo sát của chúng tôi cho như “phổng mũi”, “nở mũi”, “bể mũi” và<br /> thấy thành ngữ chứa yếu tố “mũi” trong “vểnh mũi”.<br /> tiếng Việt chiếm số lượng ít nhất trong<br /> <br /> <br /> 8<br /> Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM       Nguyễn Ngọc Vũ <br /> _____________________________________________________________________________________________________________ <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 3. Kết luận hợp. Đây là một điểm đáng lưu ý vì lâu<br /> Việc phân tích các ẩn dụ ý niệm nay thành ngữ vẫn được coi là những tổ<br /> liên quan đến miền ý niệm quyền lực và hợp bền vững về cấu trúc, ổn định về ngữ<br /> sự kính trọng cho chúng ta thấy rằng ẩn nghĩa và nghĩa của thành ngữ là nghĩa<br /> dụ ý niệm rõ ràng là có tham gia đáng kể của toàn khối. Việc khảo sát thành ngữ từ<br /> vào việc tạo nghĩa hàm ẩn cho thành ngữ. quan điểm ngôn ngữ học tri nhận đã có<br /> Chúng ta cũng thấy rằng nghĩa của thành đóng góp đáng kể trong việc cung cấp<br /> ngữ có thể suy ra được nếu xác định được cho chúng ta một cái nhìn đầy đủ hơn về<br /> ẩn dụ ý niệm và tri thức quy ước phù nghĩa hàm ẩn của thành ngữ.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1. Trần Văn Cơ (2007), Ngôn ngữ học tri nhận, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.<br /> 2. Hoàng Văn Hành (1987), “Thành ngữ trong tiếng Việt”, Tạp chí Văn hóa dân gian, (1).<br /> 3. Vũ Ngọc Phan (1994), Tục ngữ ca dao dân ca Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.<br /> 4. Lý Toàn Thắng (2005), Ngôn ngữ học tri nhận: Từ lí thuyết đại cương đến thực tiễn<br /> tiếng Việt, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.<br /> 5. Kovecses, Z. (1986), Metaphors of anger, pride and love. Arnsterdam: John<br /> Benjamins.<br /> 6. Kovecses, Z. (2002), Metaphor: A practical introduction. Oxford: Oxford University<br /> Press. 25-32.<br /> 7. Lakoff, G. và Johnson, M. (1980), Metaphor we live by, Chicago: University of<br /> Chicago Press.<br /> 8. Lakoff, G. (1987), Women, fire and dangerous things, Chicago: University of<br /> Chicago Press.<br />  <br /> (Ngày Tòa soạn nhận được bài: 25-11-2011; ngày chấp nhận đăng: 17-4-2012) <br /> <br />  <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 9<br />