Ảnh hưởng của mật độ đến sinh trưởng, tỷ lệ sống, năng suất và hiệu quả kinh tế của nghêu (Ameretrix Lyrata) nuôi thương phẩm trong ao đất

J. Sci. & Devel. 2015, Vol. 13, No. 2: 192-199 Tạp chí Khoa học và Phát triển 2015, tập 13, số 2: 192-199<br /> www.vnua.edu.vn<br /> <br /> <br /> <br /> ẢNH HƯỞNG CỦA MẬT ĐỘ ĐẾN SINH TRƯỞNG, TỶ LỆ SỐNG,<br /> NĂNG SUẤT VÀ HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA NGHÊU (Meretrix lyrata)<br /> NUÔI THƯƠNG PHẨM TRONG AO ĐẤT<br /> Lê Văn Khôi*, Lê Thanh Ghi<br /> <br /> Viện nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản 1<br /> <br /> Email*: levankhoi@yahoo.com<br /> <br /> Ngày gửi bài: 03.09.2014 Ngày chấp nhận: 02.03.2015<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> <br /> Ảnh hưởng của mật độ thả nuôi đến sinh trưởng, tỷ lệ sống và hiệu quả sản xuất của nuôi nghêu (Meretrix<br /> 2<br /> lyrata) thương phẩm được tiến hành tại các ao đất với diện tích 500m . Nghêu giống (kích cỡ 2,45 ± 0,08g) được thả<br /> 2<br /> với các mật độ 90, 150 và 210 con/m và nuôi trong thời gian 12 tháng. Kết quả nghiên cứu cho thấy mật độ khác<br /> +<br /> nhau không ảnh hưởng đến hàm lượng DO, pH, NH4 và chlorophyll-a trong các ao nuôi (P>0,05). Tốc độ sinh<br /> 2 2<br /> trưởng của nghêu ở các mật độ từ 90-150 con/m (0,57-0,60%/ngày) cao hơn sinh trưởng của nghêu ở 210 con/m<br /> 2<br /> (0,48%/ngày), năng suất nghêu nuôi cao nhất (26,4-27,0 tấn/ha) ở mật độ 150-210 con/m , cao hơn nghêu thả 90<br /> 2<br /> con/m (18,8 tấn/ha). Tỷ lệ sống của nghêu tỷ lệ nghịch với mật độ thả giống (P< 0,05). Lợi nhuận (134,6 triệu<br /> 2<br /> đồng/ha) và tỷ suất lợi nhuận cao nhất (32,13%) ở nghêu nuôi ở mật độ 150 con/m và thấp nhất (33,4 triệu đồng/ha<br /> 2<br /> và 9,01%) tại mật độ 210 con/m . Kết quả nghiên cứu khuyến nghị rằng mật độ thả giống phù hợp khi nuôi nghêu<br /> 2<br /> trong ao đất là 150 con/m .<br /> Từ khóa: Ao đất, Meretrix lyrata, nghêu, tăng trưởng, tỉ lệ sống, thức ăn.<br /> <br /> <br /> Effects of Stocking Densities on Growth, Survival Rates,<br /> Productivity and Economic Return of Clam (Meretrix lyrata) Reared in Earthponds<br /> <br /> ABSTRACT<br /> <br /> Effects of stocking densities on the growth, survival rate and production efficiency of Meretrix lyrata commercial<br /> culture were investigated out in 500 square meter earth pond. Clam seeds (2.45±0.08g in body weight) were stocked<br /> 2<br /> at densities of 90, 150 and 210 individuals/m and reared in a period of 12 months. Results showed that stocking<br /> +<br /> densities did not affect the concentrations of DO, pH, NH4 and chlorophyll-a in culture ponds (P>0.05). Growth rate<br /> 2<br /> (0.57-0.60 %/day) of clam reared at 90-150 individuals/m was significantly (P0,05). Kết quả nghiên cứu của<br /> L2: khối lượng tại thời điểm t2; L1: Khối lượng Li và cộng sự. (2010) cho thấy nghêu (Meretrix<br /> tại thời điểm t1; t2: thời điểm đo chiều dài lần lyrata) có thể tồn tại trong môi trường có nhiệt<br /> sau; t1: thời điểm đo chiều dài lần trước độ từ 12,2-35,6oC, nhiệt độ thích hợp là 24-30oC<br /> <br /> <br /> 194<br />  Lê Văn Khôi, Lê Thanh Ghi<br /> <br /> <br /> <br /> Bảng 1. Giá trị trung bình một số yếu tố môi trường trong thời gian thí nghiệm<br /> Mật độ (con/m2)<br /> 90 150 210<br /> 0 a a<br /> Nhiệt độ ( C) 23,33 ± 1,41 23,28 ± 1,22 23,88 ± 0,96a<br /> a a<br /> pH 7,94 ± 0,32 7,86 ± 0,18 7,75 ± 0,43a<br /> DO (mg/l) 5,86 ± 0,41a 5,66 ± 0,34a 5,24 ± 0,34a<br /> Độ mặn (‰) 18,58 ± 3,84a 18,53 ± 1,63a 18,44 ± 2,93a<br /> NH4+ (mg/l) 0,17 ± 0,05a 0,21 ± 0,02a 0,25 ± 0,04a<br /> NO2- (́g/l) 320,3 ± 5,1a 350,8±6,8a 396,8±8,4b<br /> a a<br /> Chlorophyll-a (mg/l) 0,05 ± 0,004 0,04± 0,006 0,03± 0,005a<br /> <br /> Ghi chú: Số liệu biểu diễn ở dạng trung bình ± sai số chuẩn. Các chữ cái giống nhau trong cùng một hàng chứng tỏ không<br /> khác biệt thống kê (P>0,05)<br /> <br /> <br /> và nhiệt độ tăng trưởng tối ưu là 27-30oC. Từ cửa sông giảm xuống dưới 7,0 vẫn không gây<br /> kết quả nghiên cứu cho thấy các tháng mùa hè chết ngao, thậm chí ấu trùng có thể sống được ở<br /> thích hợp cho nghêu sinh trưởng. các cấp độ pH thấp hơn. Như vậy, giá trị pH<br /> Độ mặn trong các ao thí nghiệm dao động trong các ao thí nghiệm phù hợp cho nghêu sinh<br /> từ 3,0-26,0‰. (chủ yếu là 15-26‰ trong hầu hết trưởng và phát triển. Hàm lượng oxy ở các ao thí<br /> các tháng thí nghiệm), trừ các tháng 9-10 là nghiệm hầu như không có nhiều biến động, hàm<br /> mùa mưa lũ ở miền Bắc, độ mặn có thời điểm lượng oxy trung bình trong các ngày thí nghiệm<br /> (2-4 ngày) chỉ 3-10‰. Độ mặn tối ưu cho sự từ 5,45-6,87 mg/l.<br /> phát triển của trứng ngao khoảng 26,5-27,5‰<br /> 3.1.2. Các yếu tố môi trường đo định kỳ<br /> (Davis, 1958). Phạm vi độ mặn tối ưu cho ngao,<br /> Mercenaria campechiensis trưởng thành từ 24- Giá trị NH4+ dao động trong khoảng<br /> 35‰ và 20-30‰ đối với ngao M. mercenaria. Độ 0,020,44 mg/l, trung bình 0,22 ± 0,05 mg/l. Hàm<br /> mặn tối ưu cho nghêu Meretrix lyrata sinh lượng NH4+có xu hướng tăng tỷ lệ thuận với mật<br /> trưởng và phát triển là từ 15-25‰ (Mulholland, độ thả giống, tuy nhiên phân tích thống kê cho<br /> 1984). Nhìn chung, các yếu tố môi trường nằm thấy không có sự sai khác về hàm lượng NH4+<br /> trong giới hạn phù hợp cho sinh trưởng và phát trung bình khi nuôi nghêu ở mật độ khác nhau<br /> triển của nghêu (Trương Quốc Phú, 1999; Chien (P>0,05) (Bảng 1). Giá trị NH4+ trong nghiên<br /> and Hsu, 2006; Boyd, 1990). cứu này tương đồng với kết quả quan trắc (0,05-<br /> 0,28 mg/l) ở 4 đợt điều tra từ tháng 6 đến tháng<br /> Giá trị pH biến động trong khoảng từ 7,5-<br /> 8 năm 2011 tại Giao Thủy của Nguyễn Đức<br /> 8,4, trung bình là 8,1±2,2. Kết quả phân tích<br /> Bình và cộng sự (2011). NH4+ trong ao thí<br /> thống kê cho thấy không có sự sai khác về giá<br /> nghiệm chủ yếu được hình thành thông qua quá<br /> trị pH trung bình ở các ao nuôi giữa các mật độ<br /> trình hô hấp của nghêu (Jones and Preston,<br /> nghêu giống (P>0,05) (Bảng 1). Nghiên cứu của<br /> 1999), chất thải của nghêu (phân và sản phẩm<br /> Calabrese (1972) cho thấy loài ngao M.<br /> bài tiết) và quá trình phân hủy hữu cơ có nguồn<br /> Mercenaria có thể sống được ở vùng cửa sông có<br /> gốc nitơ. Trong nước hàm lượng NH4+ tăng theo<br /> pH cao hơn 7,0 và số lượng phôi của ngao không<br /> chiều thuận cùng với pH là yếu tố gây độc cho<br /> giảm trong điều kiện độ pH từ 7,00-8,75. Số<br /> động vật thủy sản.<br /> lượng phôi ngao giảm rất nhiều trong điều kiện<br /> pH = 9,0. Độ pH từ 6,25-8,75 là điều kiện môi Hàm lượng NO2- dao động trong khoảng<br /> trường cho ấu trùng ngao tồn tại và pH từ 6,75- 320,3-396,8 ́g/l và có sự sai khác thống kê về<br /> 8,50 là khoảng tối ưu cho sự phát triển. hàm hượng NO2- giữa các mật độ nuôi khác<br /> Calabrese (1972) quan sát thấy pH thủy triều nhau. Epifanio and Srna (1975) cho rằng khả<br /> <br /> <br /> 195<br /> Ảnh hưởng của mật đến sinh trưởng, tỷ lệ sống, năng suất và hiệu quả kinh tế của nghêu (Meretrix lyrata) nuôi<br /> thương phẩm trong ao đất<br /> <br /> <br /> năng chịu đựng đối với NO2- của nghêu rất cao, 3.2.1. Tốc độ tăng trưởng<br /> giới hạn chịu đựng trung bình trong 96 giờ đối Nghêu có xu hướng tăng trưởng nhanh vào<br /> với NO2- từ 1863-1955 ́g/l. Do vậy, nghêu không các tháng mùa hè (tháng 5 đến tháng 9) và sinh<br /> bị ảnh hưởng của NO2- trong thí nghiệm. trưởng chậm vào các tháng khác (Hình 1). Nhiệt<br /> Hàm lượng chlorophyll-a trong các ao dao độ và thức ăn có thể là nguyên nhân làm tốc độ<br /> động trung bình từ 0,03-0,05 mg/l và không có sinh trưởng biến động theo mùa. Nhiệt độ thích<br /> sự sai khác về giá trị trung bình của hợp cho nghêu tăng trưởng 24-30oC và nhiệt độ<br /> chlorophyll-a giữa các mật độ nghêu nuôi tăng trưởng tối ưu là 27-30oC (Li et al., 2010).<br /> thương phẩm (P>0,05). Thành phần thức ăn Hơn nữa, các tháng mùa hè do nhiệt độ cao là<br /> chính trong dạ dày của nghêu bãi triều vùng điều kiện cho tảo phát triển nên thức ăn dồi dào<br /> Trà Vinh là mùn bã hữu cơ, chiếm từ 75-90%, cho nghêu (Trương Quốc Phú, 1999).<br /> tảo chiếm từ 10-25%. Trong thành phẩn tảo, tảo Tốc độ tăng trưởng của nghêu cao nhất ở<br /> silic chiếm 90-95%, tảo giáp chiếm 3,3-6,6%, còn mật độ thấp nhất và ngược lại. Tốc độ tăng<br /> lại là tảo lam, tảo lục, tảo vàng ánh chiếm 0,8- trưởng trung bình tương đối ở các ao dao động<br /> 1,0% (Nguyễn Hữu Phụng, 1996). Kết quả trong khoảng 0,48-0,60 %/ngày và có sai khác<br /> nghiên cứu của Trương Quốc Phú (1999) về thống kê giữa các mật độ thí nghiệm thí nghiệm<br /> thành phần thức ăn trong dạ dày nghêu tại (P< 0,05) (Bảng 2). Tốc độ tăng trưởng trung<br /> vùng biển Tân Thành cũng cho thấy hàm lượng bình cao nhất ở mật độ 90-150 con/m2 và thấp<br /> mùn bã hữu cơ chiếm 78,82-90,38%, tảo chiếm nhất ở mật độ 210 con/m2 (P< 0,05). Tốc độ sinh<br /> tỷ lệ 9,62-21,18%, với 44 loài khác nhau. Trong trưởng của nghêu trong nghiên cứu này thấp<br /> thành phần tảo, đa số là tảo silic chiếm 93,18% hơn 0,9%/ngày (tương đương 27,02%/tháng) khi<br /> với một số giống thường gặp là Coscinodiscus, nghêu nuôi ở bãi triều ở đồng bằng sông Cửu<br /> Cycltella, Nitzschia… tảo giáp chiếm 2,27% và Long trong nghiên cứu của Trương Quốc Phú<br /> tảo lam chiếm 4,55%. (1999). Kết quả nuôi nghêu bãi triều tại Thanh<br /> Hóa cho thấy với kích cỡ chiều cao vỏ 1,7cm, tốc<br /> 3.2. Tốc độ tăng trưởng, tỷ lệ sống và độ sinh trưởng tương đối của nghêu dao động từ<br /> năng suất 0,32-0,62%/ngày ở các mật độ thả 0,34; 0,68;<br /> <br /> <br /> 4,00<br /> 3,50<br /> 3,00<br /> 2,50<br /> g/tháng<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2,00<br /> 1,50 90 con/m2<br /> 150 con /m2<br /> 1,00<br /> 210 con/m2<br /> 0,50<br /> 0,00<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> tháng<br /> <br /> <br /> Hình 1. Tốc độ sinh trưởng tuyệt đối (g/tháng) của nghêu trong thời gian thí nghiệm<br /> <br /> <br /> 196<br />  Lê Văn Khôi, Lê Thanh Ghi<br /> <br /> <br /> <br /> 1,32 và 2,03 kg/m2 (Như Văn Cẩn và cs., 2010). nghiệm, tỷ lệ sống của nghêu dao động từ 88,23-<br /> Trong nghiên cứu này mật độ nghêu thả là 90; 95,49%. Nghêu nuôi ở mật độ 90 con/m2 và 150<br /> 150 và 210 con/m2 (tương đương với 0,22; 0,37 con/m2 có tỷ lệ sống cao hơn nghêu nuôi mật độ<br /> và 0,57 kg/m2) và tốc độ sinh trưởng của nghêu 210 con/m2 (P< 0,05) (Bảng 2). Tuy nhiên, so với<br /> trong ao tương đồng với kết quả nuôi tại bãi nghêu được nuôi với kích cỡ 11,85 ± 0,33mm tại<br /> triều ở Thanh Hóa. Willows (1992) cho rằng tốc các bể 100L với mật độ 40 con/bể có bổ sung trực<br /> độ tăng trưởng của loài hai mảnh vỏ là sự kết tiếp chế phẩm sinh học chứa vi khuẩn Bacillus<br /> hợp giữa thời gian thức ăn lưu giữ trong ruột, subtillis và Lactobacillus acidophilus vào bể<br /> khả năng tiêu hóa, hệ số thức ăn, số lượng và ương (Ngô Thị Thu Thảo và cs., 2012) thì kết<br /> chất lượng thức ăn. Việc tăng số lượng cá thể ở quả nghiên cứu này thấp hơn.<br /> cùng đơn vị diện tích có thể làm giảm tăng<br /> trưởng và hệ số thành thục của nghêu ở vùng 3.3. Năng suất và hiệu quả kinh tế của<br /> bãi triều do hiệu ứng đám đông (crowding effect) mô hình<br /> (Beal et al., 2001). Hơn nữa, khi mật độ nuôi Mật độ thả giống ảnh hưởng tới năng suất<br /> của nghêu tăng cao lượng thức ăn trong ao suy nghêu nuôi. Năng suất cao nhất tại mật độ 150<br /> giảm trong khi nghêu còn phải cạnh tranh về và 210 con/m2 và thấp nhất tại mật độ 90 con/m2<br /> không gian với các cá thể khác nên suy giảm về (P< 0,05) (Bảng 2). Kết quả nghiên cứu tương tự<br /> tốc độ tăng trưởng (Trần Thị Kim Anh và Chu với kết quả nuôi nghêu bãi triều của Nguyễn<br /> Chí Thiết, 2012). Tốc độ tăng trưởng của nghêu Thị Kim Anh và Chu Chí Thiết (2012) tại Thanh<br /> nuôi trong ao ở nghiên cứu này thấp hơn so với Hóa. Tuy nhiên, năng suất trung bình của<br /> ngoài bãi triều có thể do nguyên nhân thức ăn nghêu nuôi ao trong nghiên cứu này (18,8-27,0<br /> và nền đáy. Trong các ao nuôi hầu như không có tấn/ha) thấp hơn nhiều so với năng suất trung<br /> tác động của sóng biển nên nền đáy ao ít bị đào bình tại Thái Bình (59,1 tấn ha) và tại Nam<br /> xới. Do vậy hàm lượng mùn bã hữu cơ trong Định (48,4 tấn/ha); nhưng tương đương với<br /> nước ao thấp hơn so với nước biển ở bãi triều. Thanh Hóa (24,7 tấn/ha) (Bùi Đắc Thuyết và<br /> Trong khi mùn bã là thức ăn chủ yếu chiếm Trần Văn Dũng, 2013) khi nghêu được nuôi ở<br /> 78,82-90,38%, tảo chiếm tỷ lệ 9,62-21,18% trong các bãi triều. Mặc dù năng suất nuôi nghêu<br /> dạ dày nghêu (Trương Quốc Phú, 1999). Hơn trong thí nghiệm thấp hơn năng suất ngoài bãi<br /> nữa nền đáy do sự tác động cả sóng và thủy triều ở một số địa phương nhưng kết quả cho<br /> triều đã làm nền đáy luôn đào xới và tươi xốp thấy việc nuôi nghêu trong ao đất là hoàn toàn<br /> làm điều kiện cho nghêu sinh trưởng (Trương khả thi. Để nâng cao năng suất và hiệu quả<br /> Quốc Phú, 1999).3.2.2. Tỷ lệ sống nuôi trong ao, các nghiên cứu về thức ăn, nền<br /> Tỷ lệ sống của nghêu nuôi ảnh hưởng bởi đáy và chế độ thủy triều cần được triển khai.<br /> mật độ nuôi thả của chúng trong thời gian thí Phân tích hiệu quả kinh tế của nuôi nghêu<br /> <br /> Bảng 2. Tốc độ sinh trưởng và tỷ lệ sống của nghêu trong thí nghiệm<br /> Mật độ nghêu thí nghiệm (con/m2)<br /> Yếu tố<br /> 90 150 210<br /> a a<br /> Kích cỡ ban đầu (g) 2,45±0,05 2,47±0,03 2,44±0,08 a<br /> a ab<br /> Kích cỡ thu hoạch (g) 21,97±0,07 20,23±0,08 14,09±0,05b<br /> Tăng trưởng tuyệt đối (g/tháng) 1,63±0,15a 1,47±0,13a 0,97±0,09b<br /> Tăng trưởng tương đối (%/ngày) 0,60±0,07a 0,57±0,07a 0,48±0,02b<br /> Tỷ lệ sống (%) 94,49±0,32a 90,64±0,05ab 88,23±0,31b<br /> Năng suất (tấn/ha) 18,80±0,06a 27,00±0,15b 26,40±0,10b<br /> <br /> Ghi chú: Số liệu biểu diễn ở dạng trung bình ± sai số chuẩn. Các chữ cái giống nhau trong cùng một hàng chứng tỏ không khác<br /> biệt thống kê (P>0,05)<br /> <br /> <br /> 197<br /> Ảnh hưởng của mật đến sinh trưởng, tỷ lệ sống, năng suất và hiệu quả kinh tế của nghêu (Meretrix lyrata) nuôi<br /> thương phẩm trong ao đất<br /> <br /> <br /> Bảng 3. Sơ bộ hoạch toán kinh tế mô hình (đơn vị tính: triệu đồng)<br /> Mật độ thả giống (con/m2)<br /> <br /> 90 150 210<br /> CHI PHÍ (%)<br /> Ngao giống 30,2±0,9 41,4±1,2 49,5±0,6<br /> Vật liệu 42,8±1,2 34,2±0,8 28,5±0,9<br /> Hóa chất 11,2±0,7 9,3±0,5 8,2±0,4<br /> Năng lượng 10,9±0,5 8,7±0,3 7,6±0,2<br /> Chi khác 5,8±0,4 5,4±0,2 6,2±0,2<br /> HIỆU QUẢ KINH TẾ<br /> Tổng chi (triệu/ha) 250,2±1,2 293,2±3,2 336,3±2,5<br /> Tổng thu (triệu/ha) 319,6±5,6 432,0±7,8 369,6±6,8<br /> Lợi nhuận (triệu/ha) 69,3±2,3 138,6±3,6 33,4±4,9<br /> Tỷ lệ lợi nhuận (%) 21,71±0,6a 32,13±0,9b 9,01±0,7c<br /> <br /> Ghi chú: tại thời điểm thí nghiệm giá nghêu giống khoảng 28.000 đ/kg; nghêu thịt sạch: 17.000 đ/kg (45 con/kg); 16.000 đ/kg<br /> (50 con/kg) và 14.000 đ/kg (70 con/kg)<br /> <br /> <br /> trong ao đất cho thấy chi phí nghêu giống chiếm TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> từ 30,2-49,5% tổng chi phí, trong khi chi phí Nguyễn Thị Kim Anh, Chu Chí Thiết (2012). Ảnh<br /> (cát, lưới, cọc gỗ) chiếm khoảng từ 28,5-42,8% hưởng của mật độ thả nuôi đến tăng trưởng, tỷ lệ<br /> tổng chi phí. Các chi phí về năng lượng (dầu, sống và hiệu quả sản xuất của ngao (Meretrix<br /> lyrata) nuôi ở vùng bãi triều Thanh Hóa. Tạp chí<br /> điện), hóa chất gây màu và diệt tạp chỉ chiếm Nông nghiệp và phát triển nông thôn, tr. 17-21.<br /> khoảng 10% tổng chi. Nguyễn Đức Bình, Nguyễn Thị Là và Phan Thị Vân<br /> Lợi nhuận và tổng thu cao nhất lần lượt là (2011). Đánh giá hiện trạng môi trường một số<br /> vùng nuôi ngao miền Bắc Việt Nam. Báo cáo<br /> 138,6 triệu/ha và 432,0 triệu/ha và đều ở mật độ thuộc nhiệm vụ khẩn cấp: “Nghiên cứu biện pháp<br /> nuôi 150 con/m2. Tỷ suất lợi nhuận (lợi phòng bệnh cho ngao nuôi ở miền Bắc Việt Nam”.<br /> nhuận/doanh thu) trong nghiên cứu này dao Như Văn Cẩn, Chu Chí Thiết, Lê Thanh Ghi, Nguyễn<br /> Bá Lương và Martin S Kumar (2010). Phát triển<br /> động từ 9-32% và cao nhất (32,13%) tại mật độ<br /> công nghệ nuôi nghêu ngoài bãi triều: Ảnh hưởng<br /> thả giống 150 con/m2 và thấp nhất (9,01%) tại của mật độ đến sinh trưởng và tỷ lệ sống của 2 cỡ<br /> mật độ 210 con/m2. nghêu Meretrix lyrata (Sowerby, 1851) nuôi ở bãi<br /> triều. Báo cáo tổng kết Dự án Vie/027/05.<br /> Trương Quốc Phú (1999). Nghiên cứu một số đặc điểm<br /> 4. KẾT LUẬN sinh học, sinh hóa và kỹ thuật nuôi nghêu Meretrix<br /> lyrata đạt năng suất cao. Luận án tốt nghiệp tiến sĩ,<br /> Mật độ thả giống ảnh hưởng đến tốc độ sinh Trường Đại học Cần Thơ.<br /> trưởng, tỷ lệ sống, năng suất và hiệu quả kinh Nguyễn Hữu Phụng (1996). Đặc điểm sinh học và kỹ<br /> tế của nghêu nuôi trong ao đất. Tốc độ sinh thuật ương nuôi ấu trung ngao Bến Tre (Meretrix<br /> lyrata Sowerby). Tạp chí Khoa học và Công nghệ<br /> trưởng và tỷ lệ sống của nghêu cao nhất ở mật số, 7 + 8: 13-21; 14-18.<br /> độ thấp nhất và ngược lại. Năng suất nghêu Ngô Thị Thu Thảo, Đào Thị Mỹ Dung và Võ Minh Thế<br /> nuôi cao nhất ở mật độ thả 150 và 210 con/m2 và (2012). Ảnh hưởng của việc bổ sung chế phẩm<br /> hiệu quả kinh tế của nuôi nghêu thương phẩm sinh học đến sinh trưởng và tỷ lệ sống của nghêu<br /> (Meretrix lyrata) giai đoạn giống. Tạp chí khoa<br /> đạt cao nhất tại mật độ 150 con/m2. Kết quả học, 21b: 97-107.<br /> nghiên cứu đề xuất nên thả nghêu với mật độ Bùi Đắc Thuyết và Trần Văn Dũng (2013). Hiện trạng<br /> 150 con/m2 khi nuôi trong các ao đất. nghệ nuôi ngao ở một số tỉnh ven biển miền Bắc và<br /> <br /> <br /> 198<br />  Lê Văn Khôi, Lê Thanh Ghi<br /> <br /> <br /> Bắc Trung Bộ. Tạp chí khoa học và phát triển, Jack, M. W., L. N. Sturmer and M. J. Oesterling<br /> 11(7): 972-980. (2005). Biology and Culture of the Hard Clam<br /> Beal, B. F., M.R. Parkerb and K. W. Vencilec (2001). (Mercenaria mercenaria). Southern Regional<br /> Seasonal effects of intraspecific density and Aquaculture Center, Publication No. 433.<br /> predator exclusion along a shore-level gradient on Jeng, S.S and Y.M. Tyan (1982). Growth of the hard<br /> survival and growth of juveniles of the soft-shell clam Meretrix lusoria in Taiwan. Aquaculture,<br /> clam, Mya arenaria L., in Maine, USA. J. Exp. 27(1): 19-28.<br /> Mar. Biol. Ecol., 264(2): 133-169. Jones, A. B. and N. P. Preston (1999). Sydney rock<br /> Boyd, C.E. (1990). Water quality in ponds for oyster, Saccostrea commercialis (Iredale &<br /> aquaculture. Alabama Agricultural Experiment Roughley), filtration of shrimp farm effluent: the<br /> Station, Auburn University, p. 462. effects on water quality. Aquac. Res., 30(1): 51-57.<br /> Calabrese, A. (1972). How some pollutants affect Li, Z., Z. Liu, R. Yao, C. Luo and J. Yan (2010). Effect<br /> embryos and larvae of American oyster and hard- of temperature and salinity on the survival and<br /> shell clam. Mar. Fish. Rev., 34(1-12): 66-77. growth of Meretrix lyrata juveniles. Acta Ecol.<br /> Chien, Y. H. and W. H. Hsu (2006). Effects of diets, Sin., 13: 3406-3413.<br /> their concentrations and clam size on filtration rate Mulholland, R. (1984). Habitat suitability index models:<br /> of hard clams (Meretrix lusoria). J. Shellfish Res., hard clam. U.S. Fish Wildlife service, p.21.<br /> 25(1): 15-22. Tang, B., B. Liu, G. Wang, T. Zhang and J. Xiang<br /> Davis, H. C. (1958). Survival and growth of clam and (2006). Effects of various algal diets and starvation<br /> oyster larvae at different salinities. Biological. on larval growth and survival of Meretrix meretrix.<br /> Bulluletin (Woods Hole), 114: 296-307. Aquaculture, 254: 526-533.<br /> Helm, M.M. and N. Bourne (2004). Hatchery culture of Willows, R. I. (1992). Optimal digestive investment: A<br /> bivalves, a practical manual. FAO fisheries model for filter feeders experiencing variable diets.<br /> technical, p. 471. Limnol. Oceanogr., 37(4): 829-847.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 199<br />