Áp dụng và diễn giải nguyên tắc thiện chí (Goodfaith) theo Công ước Vienna 1980 và một số lưu ý đối với Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

62
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết phân tích nội hàm của nguyên tắc thiện chí, từ góc độ cơ sở lý luận cho đến thực tiễn xét xử (án lệ) để có thể đưa ra góc nhìn có hệ thống về nguyên tắc thiện chí trong CISG và trong các hệ thống luật khác, từ đó, đề xuất các cách hiểu, vận dụng nguyên tắc này và đưa ra các lưu ý với doanh nghiệp Việt Nam khi giao thương với đối tác nước ngoài.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Áp dụng và diễn giải nguyên tắc thiện chí (Goodfaith) theo Công ước Vienna 1980 và một số lưu ý đối với Việt Nam

Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học ÁP DỤNG VÀ DIỄN GIẢI NGUYÊN TẮC THIỆN CHÍ (GOODFAITH) THEO CÔNG ƯỚC VIENNA 1980 VÀ MỘT SỐ LƯU Ý ĐỐI VỚI VIỆT NAM Đỗ Nguyên Khang*, Trần Hồng Châu, Huỳnh Thị Vân Thanh, Nguyễn Trí Tuấn, Huỳnh Ngọc Bảo Anh Trường Đại học Ngoại thương Cơ sở 2 tại TP. Hồ Chí Minh *Tác giả liên lạc: khangnguyendo0912@gmail.com TÓM TẮT Nguyên tắc thiện chí là một nguyên tắc quan trọng thường được các cơ quan tài phán ở các quốc gia áp dụng để xét xử các tranh chấp trong thương mại quốc tế (Almutawa, 2016). Tuy nhiên, tại Việt Nam, nghiên cứu về nguyên tắc thiện chí, cũng như những bản án có áp dụng và diễn giải nguyên tắc này vẫn còn rất hạn chế. Điều này sẽ gây khó khăn cho các doanh nghiệp Việt Nam khi thực hiện giao thương với các doanh nghiệp nước ngoài nếu không có đủ hiểu biết về nguyên tắc này, nhất là khi CISG đã có hiệu lực tại Việt Nam từ ngày 1/1/2017. Xuất phát từ thực tiễn trên, nhóm tác giả hướng đến việc phân tích nội hàm của nguyên tắc thiện chí, từ góc độ cơ sở lý luận cho đến thực tiễn xét xử (án lệ) để có thể đưa ra góc nhìn có hệ thống về nguyên tắc thiện chí trong CISG và trong các hệ thống luật khác, từ đó, đề xuất các cách hiểu, vận dụng nguyên tắc này và đưa ra các lưu ý với doanh nghiệp Việt Nam khi giao thương với đối tác nước ngoài. Từ khóa: Nguyên tắc thiện chí, Công ước Vienna 1980, thương mại quốc tế, án lệ. APPLLICATION AND INTERPRETATION OF GOOD FAITH IN CISG 1980 AND SOME RECOMMENDATIONS FOR VIETNAM Do Nguyen Khang*, Tran Hong Chau, Huynh Thi Van Thanh, Nguyen Tri Tuan, Huynh Ngoc Bao Anh Foreign Trade University, Ho Chi Minh City Campus *Corresponding Author: donguyenkhang0912@gmail.com ABSTRACT Good faith is an important principle used globally by various jurisdictions for dispute settlements in international trade (Almutawa, 2016). However, in Vietnam, researches on good faith connotations, as well as the case laws applying and interpreting this principle, is still very limited. Lacking adequate knowledge of this rudimental principle may result in certain difficulties for Vietnamese enterprises regarding international trade, especially when the CISG has been effective in Vietnam since January 1st, 2017. Therefore, with an aim of giving a systematic view for this principle, the Authors will interpret the connotations of good faith in terms of theoretical aspects and legal precedents in the CISG in Vietnam and other legal systems, thereby suggesting ways of interpreting and applying this principle and giving out recommendations for Vietnam enterprises when dealing with foreign partners. Keywords: Goodfaith, CISG 1980, international commerce, case law. 350
Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học TỔNG QUAN kể đến là: Bài nghiên cứu: “Áp dụng Tình hình nghiên cứu ngoài nước nguyên tắc thiện chí và trung thực để Các bài phân tích về nguyên tắc thiện giải quyết tranh chấp tại Việt Nam” chí có thể chia thành hai nhóm: của PGS. TS. Nguyễn Minh Hằng đăng Nhóm 1: Nhóm đề cập đến nguyên tắc trên Tạp chí Kinh tế đối ngoại ISSN thiện chí như một công cụ giải thích 1859-4050 năm 2007; Luận văn thạc CISG để làm cơ sở cho việc phân tích sĩ: “Nguyên tắc thiện chí và trung thực và diễn giải các điều khoản khác trong trong pháp luật hợp đồng Việt Nam” CISG. của tác giả Đào Thị Thu Hằng; “Luật Nhóm 2: Là các bài viết chi tiết, khai Hợp Đồng Việt Nam – Bản án và Bình thác tập trung vào vấn đề nguyên tắc luận bản án” của PGS.TS Đỗ Văn Đại. thiện chí. Tuy nhiên, các bài nghiên cứu trên chỉ Do giới hạn về mặt dung lượng bài chủ yếu tập trung vào việc vận dụng viết, nhóm nghiên cứu tập trung vào 5 nguyên tắc nào vào cụ thể như pháp bài viết tiêu biểu về nguyên tắc thiện luật hợp đồng, giải quyết tranh chấp, chí mang tính chất điển hình dưới đây: chưa thực sự có một bài nghiên cứu bài nghiên cứu: “Good Faith in toàn diện và đầy đủ về cách thức International Transactions” của John nguyên tắc thiện chí được diễn giải và Klein năm 1993; bài nghiên cứu: áp dụng theo Công ước Viên 1980 mà “Good Faith in International Sales có hiệu lực tại Việt Nam từ ngày Law” của Juridica và Bacau năm 2014; 01/01/2017. bài nghiên cứu: “Good Faith and the Vienna Convention on Contracts for ĐỔI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ the International Sale of Goods PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU (CISG)” của tác giả Troy Keily; bài Đối tượng nghiên cứu nghiên cứu: “Good Faith and Nguyên tắc thiện chí theo quy định Negotiations in the CISG – a của CISG và pháp luật Việt Nam. Comparative study with Iraqi Law, Phạm vi nghiên cứu: Islamic Sharia and English Law” của Được chia thành phạm vi không gian Younis Mahmmod Karim; bài nghiên và thời gian: cứu: “The role of Good faith in the Không gian: Nhóm tác giả tiếp cận United Nations Convention on các quy định và án lệ liên quan đến Contracts for the International Sale of giải quyết thiện chí trong hợp đồng Goods (CISG) của Obaid Khalfan giữa các nước có hệ thống Civil Law Almutawa”. và Common Law, mà các quốc gia đại Tình hình nghiên cứu trong nước diện lần lượt là Pháp – Đức và Anh – Tại Việt Nam, vấn đề áp dụng và diễn Mỹ. giải nguyên tắc thiện chí theo CISG Thời gian: Đề tài nghiên cứu cơ sở lý vẫn chưa được tập trung nghiên cứu và thuyết và thực tiễn giải quyết tranh phân tích sâu bởi các học giả. Đa số các chấp liên quan đến thiện chí giữa hai bài viết đối với nguyên tắc thiện chí chỉ bên trong hợp đồng trong từ lúc soạn tập trung vào việc khía cạnh vận dụng thảo Công ước Viên (giai đoạn 1970- nguyên tắc này trong pháp luật hợp 1980) đến giai đoạn hiện nay. đồng, giải quyết tranh chấp tại Việt Phương pháp nghiên cứu Nam, mà chưa xem xét đến việc diễn Phương pháp thu thập, thống kê, so giải nguyên tắc theo CISG. sánh, đối chiếu, phân tích, tổng hợp Một số bài nghiên cứu tiêu biểu có thể các thông tin và số liệu từ các nguồn 351
Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học như sách, báo, văn bản luật, báo cáo, thực tiễn xét xử theo từng cách nhận một số đề tài nghiên cứu của các học dạng trên, nhóm tác giả tán thành quan giả và nhà làm luật trên thế giới, và tài điểm thiện chí đóng vai trò như một liệu từ Internet như trang web của nguyên tắc chung của Công ước CISG. (nhưng không phủ định những quan Phương pháp Case Study (nghiên cứu điểm khác). Dựa vào đó, nhóm tác giả tình huống): tập hợp, lựa chọn, phân sẽ chỉ ra mối liên hệ giữa nguyên tắc tích và bình luận các vụ việc, bản án thiện chí với các điều khoản khác của tiêu biểu liên quan đến việc sử dụng Công ước. nguyên tắc thiện chí trong giao dịch và Sau khi phân tích mối liên hệ giữa trong việc đưa ra phán quyết. Các vụ nguyên tắc thiện chí với điều khoản ở tranh chấp chủ yếu lấy từ các hệ thống CISG, nhóm tác giả nhận thấy việc áp cơ sở dữ liệu của Đại học Pace, dụng nhiều điều khoản trong CISG sẽ UNIDROIT và Đại học Basel. gặp rất nhiều khó khăn nếu không vận Phương pháp Comparative Law (so dụng tinh thần chung của nguyên tắc sánh luật học): tập trung tìm hiểu, so thiện chí. Và người ta cũng cho rằng sánh và giải thích sự giống và khác “bất cứ điều khoản nào trong CISG nhau của về quy định và các điều hướng đến các bên tham gia hợp đồng khỏan có liên quan giữa CISG và pháp sẽ trở nên vô nghĩa nếu không hiện luật Việt Nam. Đồng thời, từ đó, đề thực hóa nghĩa vụ thiện chí (good faith xuất ra một hướng giải quyết khác khả obligation) (Kouppala, S.. 2000). thi hơn (bằng cách tham khảo những Đánh giá chung quy định trong CISG) cho những vụ án Mặc dù có quy định về nguyên tắc tại Việt Nam mà quyết định của Tòa thiện chí, trung thực như là một nguyên án còn gây tranh cãi. tắc chung, nhưng BLDS không có định Phương pháp phỏng vấn chuyên gia: nghĩa hoặc quy định nào cụ thể hóa nội hai chuyên gia được nhóm tác giả hàm của nguyên tắc này. Dựa trên phỏng vấn là Tiến sĩ Phạm Văn Chắt – những phân tích ở chương 1 và chương trọng tài viên trung tâm Trọng tài Quốc 2, nhóm tác giả cho rằng nội hàm của tế Việt Nam, Thẩm phán Nguyễn Công nguyên tắc thiện chí rộng và bao trùm Phú – Phó chánh Tòa Kinh tế Tòa án cả sự trung thực. Ngoài ra, nhóm tác Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh. giả cho rằng nguyên tắc thiện chí nên Các câu hỏi phỏng vấn xoay quanh được diễn giải theo hướng bao trùm việc áp dụng nguyên tắc thiện chí đối các khái niệm pháp lý khác như tính với Việt Nam và các lưu ý đối với công bằng và sự hợp tình, hợp lý. doanh nghiệp Việt Nam khi áp dụng Trong khi Luật thương mại 2005 là nguyên tắc này trong mua bán với hàng nguồn luật chính điều chỉnh các hợp hóa trên phạm vi quốc tế. đồng thương mại nói chung và hợp đồng mua bán hàng hóa quốc tế nói KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN riêng, thì nguyên tắc thiện chí không Kết quả nghiên cứu được quy định như là một nguyên tắc Thông qua việc phân tích nhận dạng chung của Luật này. Cụ thể, Mục 2 nguyên tắc thiện chí (như một công cụ Luật Thương mại có 5 điều từ Điều giải thích, như một nghĩa vụ của các 10-15, chỉ quy định các nguyên tắc bên trong hợp đồng, hay như một bao gồm: Nguyên tắc bình đẳng trước nguyên tắc chung mà dựa trên đó pháp luật của thương nhân trong hoạt CISG được xây dựng) và phân tích động thương mại; nguyên tắc tự do, tự 352
Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học nguyện thỏa thuận trong hoạt động HĐMBHHQT, các doanh nghiệp cần thương mại; nguyên tắc áp dụng thói lưu ý những điều sau: quen trong hoạt động thương mại Thứ nhất, nguyên tắc thiện chí đóng được thiết lập giữa các bên; nguyên vai trò như một công cụ để giải quyết tắc áp dụng tập quán trong hoạt động các vấn đề không được quy định rõ thương mại; nguyên tắc bảo vệ lợi ích ràng bởi Công ước (Gap-Filling). chính đáng của người tiêu dùng và Thứ hai, nguyên tắc thiện chí đóng vai nguyên tắc thừa nhận giá trị pháp lý trò như một nghĩa vụ cung cấp và truyền của thông điệp dữ liệu trong hoạt động tải thông tin có liên quan. thương mại, nhưng không có quy định Thứ ba, tùy vào nền pháp lý của nước về thiện chí. Nhóm tác giả cho rằng để áp dụng, mà nguyên tắc thiện chí mới thống nhất với CISG và BLDS, Luật có thể kiểm sóa t trách nhiệm pháp lý thương mại cần được sửa đổi theo của các bên trong giai đoạn trước khi hướng bổ sung nguyên tắc thiện chí ký kết hợp đồng. như là một nguyên tắc cơ bản. Đề xuất KẾT LUẬN Đối với Quốc hội và cơ quan xét xử Hạn chế của đề tài (Tòa án, trọng tài thương mại) Trong suốt bài nghiên cứu, nhóm tác Qua phân tích về nội hàm và biểu hiện giả chỉ phân tích theo bốn nội hàm, bao của nguyên tắc thiện chí (good faith) gồm sự trung thực, việc tuân thủ các theo CISG và pháp luật Việt Nam, điều khoản, sự hợp tác, và sự hợp lý, nhóm tác giả đề xuất cách tiếp cận cũng như chỉ phân tích một số điều chung đối với nguyên tắc thiện chí như khoản nổi bật. Tuy nhiên trên thực tế, là một nguyên tắc chung của Công ước vẫn còn rất nhiều nội hàm của nguyên Viên, cụ thể: tắc thiện chí chưa được đề cập, các điều Thứ nhất, bổ sung nguyên tắc thiện chí khoản khác có chứa nguyên tắc thiện như nguyên tắc cơ bản của pháp luật chí vẫn chưa được nêu ra và phân tích thương mại và áp dụng nguyên tắc triệt để. Vì vậy, bài nghiên cứu vẫn thiện chí trong thực tiễn diễn giải các chưa thể đưa ra một bức tranh bao quát quy định trong hợp đồng. và toàn diện nhất cho mọi vấn đề cần Thứ hai, tham khảo các bản án, phán hiểu và so sánh nguyên tắc thiện chí quyết của tòa án trọng tài nước ngoài giữa Luật Việt Nam và CISG. Mặt về áp dụng nguyên tắc thiện chí theo khác, nhóm tác giả còn gặp hạn chế về CISG để xét xử các tranh chấp áp dụng phương pháp nghiên cứu khi chỉ mới áp CISG trong tương lai. dụng phương pháp phỏng vấn chuyên Đối với doanh nghiệp Việt Nam gia mà chưa khảo sát thực tế với các Các doanh nghiệp Việt Nam cần xem Doanh nghiệp Việt Nam (DNVN) dưới nguyên tắc thiện chí là nguyên tắc cơ góc độ thực hiện nguyên tắc thiện chí bản trong việc đàm phán, ký kết và hoặc đã gặp phải tranh chấp đến thực hiện hợp đồng vì như đã phân tích nguyên tắc thiện chí; do đó, nhóm tác ở trên, nguyên tắc thiện chí ảnh hưởng giả vẫn chưa thể đưa ra đánh giá về tình đến nhiều điều khoản của CISG và hình vận dụng nguyên tắc thiện chí được coi là một trong những nguyên trong CISG của các DNVN khi ký kết tắc cơ bản của BLDS Việt Nam 2015. HĐMBHHQT cũng như chưa thể đưa Khi đã công nhận nguyên tắc thiện chí ra nhiều lưu ý cho nguyên tắc thiện chí trong CISG như một nguyên tắc cơ một cách cụ thể và hiệu quả nhất. bản trong những vấn đề liên quan tới Đề xuất hướng đi tiếp theo 353
Giải thưởng Sinh viên nghiên cứu khoa học Euréka lần 20 năm 2018 Kỷ yếu khoa học Một hướng đi khác mà nhóm tác giả thương nhân các quốc gia này sẽ đưa gợi ý đề xuất chính là việc nghiên cứu ra một góc nhìn toàn diện hơn trong nguyên tắc thiện chí và các việc nhìn nhận nguyên tắc thiện chí. HĐMBHHQT tại các quốc gia Hồi Từ đó, các luật sư tư vấn và các doanh giáo khác đã tham gia hoặc có tiềm nghiệp sẽ có thể đưa ra được những năng tham gia CISG (bao gồm Islamic phương án xử lý hợp lý cũng như hạn Law, Iraqi Law và Shari’a Law). chế rủi ro tranh chấp phát sinh với các Thêm vào đó, nghiên cứu thực tiễn nhóm quốc gia Hồi giáo có cách tiếp những HĐMBHHQT mà một bên là cận nguyên tắc thiện chí khác nhau. TÀI LIỆU THAM KHẢO ĐỖ VĂN ĐẠI. Luật Hợp đồng Việt Nam – Bản án và Bình luận bản án. NXB Hồng Đức – Hội Luật gia Việt Nam. NGUYỄN MINH HẰNG. Áp dụng nguyên tắc thiện chí và trung thực để giải quyết tranh chấp ở Việt Nam. Tạp chí Kinh tế đối ngoại 2007, tr 66. NGUYỄN MINH HẰNG. Nguyên tắc thiện chí và trung thực – nguyên tắc cơ bản trong pháp luật về hợp đồng. Tạp chí Kinh tế đối ngoại 24/2007, tr. 19-27. 354