Bài 03 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ

Chia sẻ: Abcdef_51 Abcdef_51 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

87
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

HS cần nắm vững các điểm sau :  Hiện tượng khúc xạ của tia sáng  Định luật khúc xạ ánh sáng  Các khái niệm : chiết suất tỉ đối, chiết suất tuyệt đối, hệ thức giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất tuyệt đối.  Nguyên lí thuận nghịch trong sự truyền ánh sáng.  Cách ve đường đi tia sáng từ môi trường này sang một môi trường khác.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài 03 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ

 TRÖÔØNG PTTH MAÏC ÑÓNH CHI GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11 Tiết : 3 Bài 03 HIỆN TƯỢNG KHÚC XẠ I. MỤC TIÊU : HS cần nắm vững các đ iểm sau :  Hiện tượng khúc xạ của tia sáng  Định luật khúc xạ ánh sáng  Các khái niệm : chiết suất tỉ đối, chiết suất tuyệt đối, hệ th ức giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất tuyệt đối.  Nguyên lí thuận nghịch trong sự truyền ánh sáng.  Cách ve đường đi tia sáng từ môi trường này sang một môi trường khác.  Vận dụng được định luật khúc xạ đ ể giải các bài toán quang học về khúc xạ ánh sáng.  Phân biệt đ ược chiết suất tỉ đối và chiế suất tuyệt đối và h iểu vai trò của các chiế suất trong h iện tượng khúc xạ ánh sáng II. PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY : Phương p háp thực nghiệm và nêu vấn đ ề .. II. THIẾT BỊ , ĐỒ DÙNG DẠY HỌC : - Một chậu nước bằng thủy tinh ; Một đèn có ống chuẩn trực đ ể tạo chùm tia song song ; Vài giọt Fluorexêin IV. TIẾN TRÌNH GIẢNG DẠY  Phần làm việc của Giáo Viên Phân phối Hoạt đông của học sinh Ghi chú thời gian Nội dung ghi bảng Tổ chức ,điều k hiển 1. 1. Kiểm tra Định nghĩa và phân loại gương cầu ? Kiểm tra và đánh giá 2. Tiêu điểm , tiêu cự , tiêu diện của gương cầu ? bài cũ và 3. Vẽ các đường đi đặc biệt của gương cầu ? k iến thức cũ 4. Công thức của g ương cầu ? liên q uan với 5. Aùp dụng giải các bài tập sgk ? bài mới 6. Một số ứng dụng của gương cầu ? (5’) 7. Trả lời câu hỏi SGk 8. Làm bài tập 1 ,2,3,4, trang 14, 15 S GK Nêu một vài hiện tương mà HS thường thấy Ý thức đ ược nhiệm vụ I. Định nghĩa hiện tượng khúc xạ á nh sáng  GV : ÑOÃ HIEÁU THAÛO VAÄT LYÙ PB 11: 03 -1 /6
 TRÖÔØNG PTTH MAÏC ÑÓNH CHI GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11 1. Định nghĩa trong thực tế và đặt câu hỏi để các em suy nhận t hức nghĩ Khúc xạ là hiện tượng chùm tia sáng b ị đổi phương đột ngột khi qua mặt p hân cách hai mội trường truyền ánh Giải thích hiện tượng GV : Giới t hiệu hiện tương và tên gọi các sáng 2. Tên gọi các chùm tia : chùm tia Làm thí nghiệm minh họa H3.1 SGK - Mặt ngăn cách hai môi trường đ ược gọi là mặt lưỡng chất. - Chùm tia sáng (1) đươc gọi là chùm tia tới. - Chùm tia sáng (2) gọi là chùm tia khúc xạ. II. Định luật khúc xạ ánh sáng Thí nghiệm GV : Tiến hành thí nghiệm 1. Thí nghiệm Trên một tấm kính mờ, đặt một bản trụ D a. Thí nghiệm SGK bằng chất rắn trong su ốt, ví dụ b ằng thủy b. Tên gọi các thành p hần và đại lương trong thí tinh. Trên tấm kính có một vòng tròn chia độ nghiệm khúc xạ á nh sáng C - Gọi tia khuc xạ đó là IR Chiếu mội tia sáng SI (tới đ iểm I là tâm của - Gọi NN’ là p háp tuyến I của mặt lưỡng chất bán trụ) là là nềm mặt p hẳng tấm kính , - Góc SIN đ ược gọi là góc tới i đường đi của ánh sáng có thể quan sát trên - Góc RIN’ được gọi là góc khúc xạ r mặt p hẳng này. - Mặt phẳng làm b ởi tia tới và pháp tuyến được gọi là  GV : ÑOÃ HIEÁU THAÛO VAÄT LYÙ PB 11: 03 -2 /6
 TRÖÔØNG PTTH MAÏC ÑÓNH CHI GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11 mặt phẳng tới Cho học sinh phát hiện có xuất hiện tia sáng HS quan sát và nhận xét : Có tia khúc xạ đi trong khối qua D không ? GV : HS hãy nhận xét hương đ i của tia sáng bán trụ thủy tinh : Tia sáng đó bị lệch so với p hương qua D GV : Giới thiệu tên gọi và cho HS thực ban đầu hiện thí nghiệm nhiều lần, ghi nhận số liệu : Nhận xét : Với các góc GV : Cho HS lập tỉ số giữa sini và sinr của tới i thì các góc khúc xạ r các lần đo khác nhau, lập bảng kết qu ả và tương ứng cũng khác nhận xét kết q uả nhau Trao đổi trong nhóm thống HS : nhất kết qu ả Yêu cầu Gv : Tỉ số g iữa sini và sinr là số k hông đổi Sự sai khác giữa các khiết qu ả này rất nhỏ, Ta được cùng một kết qủa học sinh do sai số trong các phép đo). trả lời câu H1 Định luật GV : Từ t hí nghiệm trên, ta rút ra đ ịnh lu ật ,H 2 khúc xạ ánh sáng (còn gọi là đ ịnh lu ật (Snell-descartes). Nhấn mạnh chú ý quan trọng Chú ý : - Nếu n > 1 ( môi trường khúc xạ chiết quang hơn môi trường tới) thì sini > sinr hay c. Nhận xét : Tỉ số giữa sini và sinr là số không đổi i > r. Trong trường hợp này, khi đi q ua mặt 2. Định luật lưỡng chất,tia khúc xạ ánh sáng đi gần pháp a. Định luật tuyến hơn tia tới . - Tia khúc xạ nằm trong mặt p hẳng tới. Nếu n < 1 ( môi trường khúc xạ chiết quang - Tia tới và tia khúc xạ nằm ở hai b ên p háp tuyến tại kém hơn môi trương tới ) thì sini < sinr hay i đ iểm tới. < r.Trong trường hợp này, khi đi qua mặt - Tỉ số giữa sin của góc tới và sin của góc khúc xạ là một lưỡng chất, tia sáng đ i xa p háp tuyến hơn tia hằng số : tới . sini n sinr Thông b áo  GV : ÑOÃ HIEÁU THAÛO VAÄT LYÙ PB 11: 03 -3 /6
 TRÖÔØNG PTTH MAÏC ÑÓNH CHI GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11 ta có thể viết công t hức trên dưới dạng sini  n sinr b. Tên gọi : - i : Góc tới - r : Góc khúc xạ - n : Hằng số được gọi là chiết suất tỉ đối của môi trường khúc xạ (môi trường chứa tia khúc xạ) đối với môi trường tới (môi trường chứa tia tới) c. Chú ý : - Nếu n > 1 ( môi trường khúc xạ chiết quang hơn môi trường tới) thì sini > sinr hay i > r. Trong trường hợp này, khi đ i qua mặt lưỡng chất,tia khúc xạ ánh sáng đi gần p háp tuyến hơn tia tới . Nếu n < 1 ( môi trường khúc xạ chiết quang kém hơn môi trương tới ) thì sini < sinr hay i < r.Trong trường hợp này, khi đi q ua mặt lưỡng chất, tia sáng đi xa pháp tuyến hơn tia tới . Ghi nhớ Thông b áo III. Chiết suất của môi trường GV : Đưa khái niệm về các đại lượng Trong 1. Chiết suất tỉ đối biểu thức của đ ịnh luật khúc xạ n là chiết a. Đinh nghĩa suất tỉ đ ối của môi trường 2 (môi trường Chiết suất tỉ đối được tính bằng tỉ số giữa các vận tốc v1 và khúc xạ) đối với môi trường 1 (môi trường v2 của ánh sáng khi đi trong môi trường 1 và trong môi tới). trường 2 . Trong lý thuyết về ánh sáng , chiết su ất tỉ b. Công thức đối này bằng tỉ số giữa các vận tốc v1 và v2 v nn  1 của ánh sáng khi đ i trong môi trường 1 và 21 v2 trong môi trường 2 . Yêu cầu học sinh 2. Chiết suất tuyệt đối Chú ỳ : công thức n 21 d ễ bị nhầm vị trí trả lời a. Đinh nghĩa ‘Chiết suất tuyệt đối câu H3 Chiết suất tuyệt đ ối của một môi trường là chiết su ất tỉ đối Nhận xét của môi trường đó đối với chân không  GV : ÑOÃ HIEÁU THAÛO VAÄT LYÙ PB 11: 03 -4 /6
 TRÖÔØNG PTTH MAÏC ÑÓNH CHI GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11 b. Công thức Vì vận tốc ánh sáng truyền đi trong các môi trường b ao giờ cũng nhỏ hơn vận tốc áng c n sáng trong chân không (v < c), nên chiết v1 suất tuyệt đối của mọi chất đều lớn hơn 1. do đó , nếu đặt i = i1 và r = i2 đ ịnh lu ật khúc c. Nhận xét xạ có thể được viết dưới dạng đối xứng sau : Chiết suất tuyệt đối của mọi chất đều lớn hơn 1. n1sin i1 = n 2 sin i2 n2 n21  Chú ý : Công thức đối xứng rất tiện d ụng n1 Đặt i = i1 và r = i2  Định lu ật khúc xạ có thể được viết dưới dạng đối xứng sau : n1 sin1  n2 sin 2 i i GV :Tiến hành thí nghiệm Quan sát IV. Aûnh của một vật được tạo bởi sự k húc xạ á nh Xét đ iểm O nằm ở đáy một cốc nước. Cho Nhận xét có cảm giác là sáng qua mặt lưỡng chất nhận xét đáy cốc đ ược nâng cao Nhận xét : Có cảm giác là đáy cốc đ ược nâng cao hơn so GV : Giải thich1 b ằng hình ảnh Ta chú ý hai hơn so với bình thường với b ình thường tia tới OA, OB ; OA vuông góc với mặt nước, đồng thời B rất gần . Nếu kéo d ài các tia của chùm khúc xạ t hì các đ ường kéo d ài gặp nhau tại O’ , O’ là đ iểm ảnh ảo của O. Đặt mắt ngoài không khí sao cho chùm khúc xạ nói trên đ i vào mắt  GV : ÑOÃ HIEÁU THAÛO VAÄT LYÙ PB 11: 03 -5 /6
 TRÖÔØNG PTTH MAÏC ÑÓNH CHI GIAÙO AÙN VAÄT LYÙ 11 V. Nguyên lí thuận nghịch trong sự truyền á nh sáng Biểu d iễn b ằng hình vẽ Quan sát , suy nghĩ , ghi nhớ Nếu ánh sáng truyền từ S tới R, giả sử t heo đ ường truyền là SIJHR, thì khi truyền ngược lại theo tia RK, đường truyền là RKJIS . Đó là nội dung của nguyên lí thuận nghịch trong sự truyền ánh sáng. 1. Yêu cầu nhắc lại : Định luật khúc xạ ánh Củng cố bài sáng g iảng Dặn 2. Chiết suất của môi trường dò của học 3. Aûnh của một vật được tạo b ởi sự khúc sinh xạ ánh sáng qua mặt lưỡng chất (5’) 4. Nguyên lý thuận nghịch 5. Trả lời các câu hỏi và giải các bài tập 1 ,2 , 3 trang 19& 20 SGK 6. Chuẩn bị b ài 4 “Hiện tượng p hản xạ toàn phần “  GV : ÑOÃ HIEÁU THAÛO VAÄT LYÙ PB 11: 03 -6 /6