Bài 2: TRAO ĐỔI NƯỚC Ở THỰC VẬT (tiếp theo)

Chia sẻ: Tran Moc | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

382
lượt xem 26
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kiến thức: - Học sinh minh họa được ý nghĩa của quá trình thoát hơi nước. - Học sinh trình bày được 2 con đường thoát hơi nước ở lá cùng với đặc điểm cuả nó. - Học sinh mô tả được các phản ứng đóng mở khí khổng. - Học sinh giải thích được cơ sở khoa học của việc tưới nước hợp lý cho cây trồng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài 2: TRAO ĐỔI NƯỚC Ở THỰC VẬT (tiếp theo)

Bài 2: TRAO ĐỔI NƯỚC Ở THỰC VẬT (tiếp theo) I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: - Học sinh minh họa được ý nghĩa của quá trình thoát h ơi nước. - Học sinh trình bày được 2 con đường thoát h ơi n ước ở lá cùng v ới đ ặc điểm cuả nó. - Học sinh mô tả được các phản ứng đóng mở khí khổng. - Học sinh giải thích được cơ sở khoa học của việc t ưới n ước h ợp lý cho cây trồng. 2. Kỹ năng: - Phát triển năng lực quan sát, phân tích, khái quát hoá. - Rèn luyện kỹ năng thực hành, kỹ năng làm vi ệc đ ộc l ập v ới sách giáo khoa (SGK). 3. Thái độ: Hình thành thái độ yêu thích thiên nhiên, quan tâm đ ến các hi ện t ượng của sinh giới. II. ĐỒ DÙNG VÀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC - Hình 2.1 và hình 2.2 SGK - Phương pháp: Kết hợp giảng giải, trực quan và vấn đáp III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi 1: Trình bày các con đường vận chuyển nước ở thân? Câu hỏi 2: Nêu các đặc điểm của lông hút liên quan đ ến quá trình h ấp thu nước ở rễ? 3. Bài mới: GV: Nguyễn Thị Hà 1
Hoạt động của học Hoạt động của thầy Nội dung bài học sinh IV. THOÁT HƠI NƯỚC Ở LÁ 1. Ý nghĩa sự thoát hơi nước - Macximôp – Nhà sinh lí thực vật người Nga đã viết: “thoát hơi nước là tai hoạ tất yếu của cây”. - Hãy giải thích, tại sao thoát hơi nước là “tai hoạ” và tại sao thoát hơi nước là “tất yếu”? - Vậy tại sao cây phải thoát hơi nước? - Thoát hơi nước là tai - Thoát hơi nước là động lực trên Giáo viên (GV): Một số hoạ: Trong quá trình cuả quá trình hút nước. nhóm cây ở vùng khô hạn, sống, thực vật phải mất - Thoát hơi nước làm giảm nhiệt độ do khó lấy nước được từ đi một lượng nước quá bề mặt lá. đất, để tiết kiệm nước đến lớn -> phải hấp thụ một - Khi thoát hơi nước thì khí khổng mức tối đa nhóm cây này lượng nước lớn hơn mở, đồng thời khí CO2 sẽ đi từ khí phải đóng khí khổng ban lượng nước mất đi -> khó khổng vào lá , đảm bảo cho quá ngày và quá trình cố định khăn cho cây trong quá trình quang hợp thực hiện bình CO2 phải tiến hành vào trình sống. thường. - Thoát hơi nước là cần ban đêm. thiết: + Là động lực hút nước + Điều hoà nhiệt độ + Thoát nước khí khổng mở, giúp thực vật hút CO2 đảm bảo cho quá trình quang hợp. - Thoát hơi nước ở lá qua GV: Nguyễn Thị Hà 2
những con đường nào? - HS nghiên cứu SGK để trả lời. 2. Con đường thoát hơi nước ở lá - Sự thoát hơi nước qua - Sự thoát hơi nước qua con đường nào là chủ khí không là con đường yếu? chủ yếu. GV: Số lượng khí khổng a) Con đường qua khí khổng trên bề mặt lá là rất lớn. Đặc điểm: Mỗi mm2 lá có tới hàng - Vận tốc lớn trăm khí khổng và mặc dù - Được điều chỉnh bằng việc đóng, diện tích của toàn bộ khí mở khí khổng. khổng chỉ chiếm gần 1% b) Con đường qua bề mặt lá – qua diện tích cuả lá nhưng cutin lượng hơi nước thoát qua Đặc điểm: khí khổng vẫn lớn gấp - Vận tốc nhỏ nhiều lần lượng nước - Không được điều chỉnh thoát qua bề mặt lá (qua lớp cutin). - Nếu chuyển cây từ bóng Nguyên nhân sự đóng tối ra ngoài sáng thì khí mở khí khổng: 3. Cơ chế điều chỉnh thoát hơi khổng mở và ngược lại. nước. Vậy nguyên nhân gây ra a) Các phản ứng đóng mở khí sự đóng mở khí khổng là khổng: - Phản ứng mở quang chủ động gì? - Một số cây khi thiếu - Ánh sáng làm đóng ở - Phản ứng đóng thủy chủ động nước (bị hạn) khí khổng khí khổng b) Cơ chế đóng mở khí khổng: cũng đóng lại để tránh sự Khí khổng gồm có 2 tế bào đóng (tế thoát hơi nước. bào kèm). Mép trong của tế bào khí * Axit abxixic tăng lên -> - Thiếu nước hàm lượng khổng rất dày, mép ngoài mỏng, do ức chế sự tổng hợp enzim axit abxixic tăng lên khí đó: amilaza -> ngừng sự thuỷ khổng đóng lại - Khi tế bào khí khổng trương nước GV: Nguyễn Thị Hà 3
phân tinh bột -> giảm hàm khí khổng mở rất nhanh. lượng các chất có hoạt - Phản ứng mở quang - Khi tế bào khí khổng mất nước khí tính thẩm thấu -> kk đóng. chủ động là phản ứng khổng đóng lại cũng rất nhanh. - Quả bóng cao su có chỗ mở khí khổng chủ động * Nguyên nhân: dày chỗ mỏng, khi thổi khí lúc sáng sớm khi Mặt + Khi cây chiếu sáng, lục lạp trong vào bóng thì chỗ nào sẽ Trời mọc hoặc khi tế bào tiến hành quang hợp làm thay căng ra trước? chuyển từ tron tối ra đổi nồng độ CO2 và pH. Kết quả, hàm lượng đường tăng -> tăng áp - Quan sát hình 2.1, hãy ngoài sáng. mô tả cấu trúc cuả tế bào - Phản ứng thuỷ chủ suất thẩm thấu trong tế bào -> 2 tế khí khổng, từ đó trình bày động là phản ứng đóng bào khí khổng hút nước và khí khổng cơ chế mở khí khí khổng chủ động vào mở ra. đóng khổng? những giờ ban trưa khi + Hoạt động cuả các bơn iôn ở tế GV: Quá trình thoát hơi cây mất một lượng nước bào khí khổng -> làm thay đổi áp nước ở lá được điều chỉnh lớn (quá 15%) hoặc khi suất thẩm thấu và sức trương nước rất tinh tế bằng cơ chế cây gặp hạn không lấy cuả tế bào. đóng mở khí khổng, đã tạo được nước. + Khi cây bị hạn, hàm lượng ABA ra một lực hút rất lớn kéo - Phản ứng đóng và mở trong tế bào khí khổng tăng lên -> cột nước từ rễ lên lá. thuỷ bị động: khi tế bào kích thích các bơm iôn hoạt động -> bào hoà (sau khi mưa) các kênh iôn mở -> các iôn bị hút ra các tế bào biểu bì quanh khỏi tế bào khí khổng -> áp suất khí khổng tăng thể tích, thẩm thấu giảm -> sức trương nước ép lên các tế bào làm khe giảm -> khí khổng đóng. khí khổng khép lại một cách bị động. Khi tế bào lân cận mất nước, thể tích các tế bào này giảm không ép lên các tế bào và khí khổng mở ra - Chỗ mỏng căng ra - Vậy sự trao đổi nước ở trước. thực vật được thực hiện - HS nghiên cứu hình và GV: Nguyễn Thị Hà 4
bằng những trình trả lời. quá nào? - Trao đổi nước ở TV bao gồm 3 quá trình: Hấp thụ nước ở rễ, vận chuyển nước ở thân và thoát hơi nước ở lá. V. ẢNH HƯỞNG CỦA ĐIỀU KIỆN MÔI TRƯỜNG ĐẾN QUÁ TRÌNH TRAO ĐỔI NƯỚC 1. Ánh sáng - Ánh sáng có ảnh hưởng Là tác nhân gây mở khí khổng như thế nào đến quá trình trao đổi nước cho cây? 2. Nhiệt độ - Nhiệt độ ảnh hưởng tới Nhiệt độ ảnh hưởng tới Nhiệt độ ảnh hưởng tới cả 2 quá sự thoát hơi nước cuả lá cả 2 quá trình: hấp thụ trình: hấp thụ nước ở rễ và thoát hơi như thế nào? nước ở rễ và thoát hơi nước ở lá. - Nhiệt độ ảnh hưởng tới nước ở lá. sự sinh trưởng và hoạt + Nhiệt độ đất: động hô hấp của rễ như + Nhiệt độ không khí: thế nào? 3. Độ ẩm đất và không khí - Độ ẩm đất cao -> cây - Nếu tưới nước quá - Độ ẩm đất càng cao thì sự hấp thụ hấp thụ nước thuận lợi nhiều (rễ không hô hấp nước càng tốt. hay không thuận lợi? được do thiếu ôxi) -> cây - Độ ẩm không khí càng thấp thì sự - Vậy tưới nước cho cây chết thoát hơi nước càng mạnh. càng nhiều càng tốt? - Độ ẩm không khí cao cây hấp thụ nước thuận lợi hay không thuận lợi? 4. Dinh dưỡng khoáng GV: Nguyễn Thị Hà 5
- Khi bón quá nhiều phân - Cây sẽ héo và chết. Hàm lượng các chất trong đất ảnh cho cây thường có hiện hưởng đến: tượng gì? Giải thích. - Sự sinh trưởng cuả hệ rễ - Áp suất thẩm thấu của dung dịch đất. VI. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC TƯỚI NƯỚC HỢP LÝ CHO CÂY 1. Cân bằng nước cuả cây trồng - Thế nào là sự cân bằng - HS nghiên cứu SGK để nước ở cây trồng? trả lời. Cân bằng nước: là sự tương quan - Trạng thái cân bằng - Trạng thái cân bằng giữa quá trình hấp thụ nước và quá nước dương là gì? nước dương: Khi sự mất trình thoát hơi nước. nước được bù lại bằng sự nhận nước đến mức cây bảo hoà nước. - Thế nào là trạng thái cân - Trạng thái cân bằng bằng nước âm? nước âm: Khi có sự thiếu hụt nước trong cây. 2. Tưới nước hợp lí cho cây - Thế nào là sự tưới nước - Khi nào cần tưới nước? Căn cứ hợp lí cho cây? vào chỉ tiêu sinh lý về chế độ nước - Khi nào cần tưới nước? của cây trồng: sức hút nước của lá, - Tưới bao nhiêu nước? nồng độ áp suất thẩm thấu của dịch - Tưới bằng cách nào? bào, trạng thái của khí khổng, cường * Theo kinh nghiệm dân - Giữa trưa khi trời nắng độ hô hấp của lá … để xác định thời gian, tại sao không nên gắt, khí khổng thường điểm cần tưới nước. tưới nước cho cây vào đóng lại, nếu tưới nước - Lượng nước cần tưới là bao giữa trưa khi trời nắng vào giữa trưa có thể gây nhiêu? Căn cứ vào nhu cầu của gắt? từng loại cây, tính chất vật lý, hoá úng cho cây. học của từng loại đất và điều kiện môi trường cụ thể. GV: Nguyễn Thị Hà 6
- Cách tưới như thế nào? Phụ thuộc vào nhóm cây trồng khác nhau và phụ thuộc vào các loại đất. - Đối với cây trồng cạn có Phương pháp: những phương pháp tưới 1. Tưới trực tiếp vào gốc nào? cây. 2. Tưới theo rãnh GV: phương pháp 4 và 5 là 3. Tưới bằng ống dẫn phương phát tốt nhất vì vừa nước ngầm tiết kiệm nước vưà làm ẩm 4. Tưới nhỏ giọt bằng hệ không khí, vưà đảm bảo sự thống ống dẫn thoáng khí cuả bộ rễ. 5. Tưới phun 4. Củng cố: Học sinh cần chú ý: - Ý nghĩa của quá trình thoát hơi nước - Hai con đường thoát hơi nước chủ yếu - Dựa trên cơ sở khoa học đã học, giải thích các hi ện t ượng t ự nhiên và ứng dụng trong nông nghiệp GV: Nguyễn Thị Hà 7