Bài 43 - Thực hành: Nhân giống vô tính ở thực vật bằng giâm, ghép

Chia sẻ: Bui Van Them | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

241
lượt xem 21
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài 43 - Thực hành: Nhân giống vô tính ở thực vật bằng giâm, ghép với mục tiêu giúp học sinh giải Thích được cơ sở sinh học của phương pháp nhân giống vô tính: chiết, giâm, ghép; nêu được lợi ích của phương pháp nhân giống sinh dưỡng; biết cách và rèn luyện kĩ năng thực hiện một vài ứng dụng dựa vào hình thức sinh sản vô tính ở thực vật có hoa.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài 43 - Thực hành: Nhân giống vô tính ở thực vật bằng giâm, ghép

BÀI 43 THỰC HÀNH: NHÂN GIỐNG VÔ TÍNH Ở THỰC VẬT BẰNG GIÂM, GHÉP (Sinh học 11 nâng cao Tr 153) IMỤC TIÊU Giải Thích được cơ sở sinh học của phương pháp nhân giống vô tính: chiết, giâm, ghép… Nêu được lợi ích của phương pháp nhân giống sinh dưỡng. Biết cách và rèn luyện kĩ năng thực hiện một vài ứng dụng dựa vào hình thức sinh sản vô tính ở thực vật có hoa. IICHUẨN BỊ Dụn cụ: Kéo cắt cây, dao ghép, băng keo, dây buộc, cây, cành cây đủ để thực hành (giâm, chiết và ghép IIINỘI DUNG VÀ CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH 1Giâm cành, lá, rễ B1 Chuẩn bị Đất giâm: đất tơi vụn, trộn với 1/3 mùn hay phân mục, đánh thành luống nhỏ cao 1012 cm (nếu đất bùn trộn cát thì tạo luống dưới bóng mát). Hom giâm: Cành hay đoạn thân các cây (mía, sắn, dâu tằm, rau ngót,...), lá (thuốc bỏng, thu hải đường), rễ (khoai lang, thược dược). +Cành, thân: Cắt một đoạn cành, thân, dài 57 cm, có khoảng 35 mát ngủ, cắt vát một góc khoảng 450. + Lá: Cắt lá thành từng mảnh (hoặc để cả lá) +Rễ: Cắt rễ thành các đoạn ngắn, có thể dùng tro bếp chấm vào các vết cắt để tránh bị thối khi giâm. B2 Giâm cành, lá, rễ Đặt nghiêng hoặc nằm ngang, vùi đất kín và Cắm lá hơi nghiêng hay Vùi các đoạn rễ vào tưới ẩm, lưu ý đặt mầm quay lên phía trên, thẳng tùy loại trong đất trong đất và tưới ẩm phần gốc xuống dưới. ẩm, duy trì độ ẩm trong cho đến khi cây phát 1
thời gian chưa có rễ. triển B3 Phân tích cơ sở sinh học của giâm cành, lá, rễ Từ một cơ quan sinh dưỡng, khi gặp điều kiện thuận lợi có chúng có khả năng tạo và hoàn thiện ra cơ thể mới như cơ thể ban đầu (dựa vào khả năng tái sinh của thực vật). 2Chiết cành: B1Chuẩn bị Cành chiết: chọn cành bánh tẻ, khỏe mạnh không sâu bệnh, cành chỉ thiên (hướng sáng tốt) Đất làm bầu: 2/3 bầu đất là đất vườn hay bùn ao phơi khô, đập nhỏ trộn với 1/3 mùn cưa hay rơm băm nhỏ, trấu, rơm rác mục,…đảm bảo đất ẩm khoảng 70%. B2 Chiết cành: Bóc vỏ cành chiết: Bóc một Bó quanh bầu đất phần cành Dùng dao sắc cắt ngang d đoạn vỏ sát lớp gỗ dài 1,5 2 vừa bóc vỏ. Bầu chiết đường ưới bầu chiết sau 3060 ngày lần đường kính cành chiết cách kính 6 – 8 cm, dài 10 – 12 cm. (cành đã mọc rễ) mang đi gốc cành 10 15 cm. trồng. bChiết cành bằng vít cành đắp đất. 3Ghép cây aghép áp B1 Chuẩn bị: Cành ghép: các cây con đã được trồng trong chậu nhỏ (cây có những đặc tính tốt về chất lượng, số lượng, phẩm chất ...) Gốc ghép: Gốc cây cùng loài, là cây bản địa, cây hoang dã có sức sống cao, sức chống chịu tốt, bộ rễ khỏe. Các vật liệu: Dao, kéo, dây buộc.. B2 Tiến hành ghép theo quy trình sau: 2
1 2 3 Cành ghép có đường kính Buộc chặt ở vị trí cắt. Sau 3040 ngày: khi vết ghép tương đương với gốc ghép đặt đã liền vào nhau sát nhau. Chăm sóc cành ghép, gốc ghép Cắt ngọn gốc ghép, cắt gốc Dùng dao sắc cắt vát một để vết ghép phát triển tốt cành ghép cách chỗ buộc 2 cm. miếng nhỏ (dài 1,5 – 2 cm, rộng (khoảng 40 ngày). 0,4 0,5 cm) vừa chạm vào lớp gỗ ở cả cành và gốc ghép. Các ứng dụng thực tiễn: Phương pháp này dễ làm, tỉ lệ sống cao tới 95%, hiệu quả kinh tế cao thường dùng trong các cây Dùng nhân giống cây hoa, cây cảnh. Ghép cùng giống cùng loại dễ thành công. Chanh Eureka, chanh yên, cam ngọt, cam voi Quảng Bình. Táo nhỏ quả, táo dai làm gốc ghép cho táo Gia Lộc táo Biên Hoà, táo Thiện Phiến. Mít mật làm gốc ghép cho mít dai, mít Tố Nữ.... bGhép nối cành B1 Chuẩn bị: Chọn gốc ghép và cành ghép có đường kính bằng nhau hoặc gần bằng nhau. Các vật liệu: Dao, kéo, dây buộc.... B2 Tiến hành ghép theo quy trình sau: Ghép vát: Với các gốc ghép có kích thước nhỏ, tương đương cành ghép 1 2 3 Dùng kéo cắt cành, cắt ngọn Buộc chặt bằng dây nilông Nếu trong thời gian tiến hành gốc ghép ở vị trí cách mặt đất mảnh và quấn kín vết ghép và ghép mà đất hạn thì tưới nước 3045cm để dưới vết cắt có đầu cành ghép lại. và sau ghép 3 ngày phải tưới nhiều lá bánh tẻ. Sau đó tay trái Buộc càng chắt càng tốt, để nước cho vườn gốc ghép. Sau giữ gốc ghép, tay phải dùng dao hở các chồi trên cành ghép. ghép 3035 ngày có thể mở dây cắt vát một đoạn dài 1,52cm. buộc kiểm tra tỷ lệ cây sống. Lấy một đoạn cành có 23 Ghép theo hình thức này, cây mầm ngủ dùng dao cắt vát đầu con rất chóng bật mầm. gốc ghép tượng tầng của gốc và cành chống khít với nhau. Ghép nêm, ghép dưới vỏ, ghép chẻ bên: với các gốc ghép có kích thước lớn hơn nhiều so với cành ghép Thực hiện theo các bước sau: Ghép nêm 3
1 –Cành ghép 2Gốc ghép 3 Hoàn thiện Ghép dưới vỏ 1 –Cành ghép 2Gốc ghép 3 Hoàn thiện Ghép chẻ bên 1 –Cành ghép 2Gốc ghép 3 Hoàn thiện Ghép dưới vỏ: thường được áp dụng đối với cây thân gỗ. Cắt ngang gốc ghép, sau đó xẻ dọc vỏ theo hướng từ trên xuống và dùng tay tách mép vỏ ra. Chọn cành ghép có 34 mắt, vát nhọn phần dưới. Đặt cành ghép vào dưới vỏ của gốc ghép cho phần lồi quay ra ngoài rồi cột chặt lại. B3 Chăm sóc cành ghép, gốc ghép: Tưới ẩm cho gốc ghép khi trời nắng, che mưa cho cành ghép khi trời mưa. Khi cành ghép liền với gốc, mắt ghép phát triển thành chồi, phát lộc thì cởi bỏ dây buộc. cGhép mắt (Ghép mắt chữ T) Thường áp dụng cho những cây non, vỏ mỏng, gốc ghép phải đang lên nhựa mới thực hiện được. B1 Chuẩn bị gốc ghép và cành ghép, mắt ghép. Các vật liệu: Dao, kéo, dây buộc.... B2 Tiến hành ghép theo quy trình sau: 1 lấy mắt ghép 2 –mở gốc ghép 3cho mắt ghép vào vết ghép 4 Hoàn thiện 2 3 4 1 4
1. Mở miệng gốc ghép như sau: Dùng dao ghép rạch một đường ngang 1cm cách mặt đất từ 1020cm. Sau đó từ điểm giữa rạch một đường vuông góc với đường rạch trên dài 2 cm làm thành hình chữ T; dùng mũi dao tách vỏ theo chiều dọc vết ghép. 2. Cắt mắt ghép mắt có kèm theo cuống lá, dài 1,52cm, có một lớp gỗ rất mỏng ở phía trong. Lát cắt phải thật "ngọt" tránh giật nát tế bào ở phía trong. 3. Tay phải cầm cuống lá gài mắt ghép vào khe dọc chữ T đã mở, đẩy nhẹ cuống lá xuống 4. Dùng nilông mỏng và bền buộc chặt và kín vết ghép lại. Buộc càng chặt càng tốt. B3Chăm sóc cành ghép Tưới ẩm cho gốc ghép khi trời nắng, che mưa cho cành ghép khi trời mưa. Khi cành ghép liền với gốc, mắt ghép phát triển thành chồi, phát lộc thì cởi bỏ dây buộc. Tùy theo mùa vụ và giống loài cây mà sau ghép 1520 ngày có thể mở dây buộc. Ghép mắt cửa sổ Thường áp dụng đối với những cây to, vỏ dày và già B1 Chuẩn bị gốc ghép và cành ghép, mắt ghép; Các vật liệu: Dao, kéo, dây buộc.... B2 Tiến hành ghép theo quy trình sau: 1.Dùng dao ghép mở 2. Bóc một miếng vỏ 3. Đặt mắt ghép vào " 4. đậy cửa sổ lại và "cửa sổ" trên thân gốc trên cành ghép đã mở. cửa sổ" đã mở của gốc quấn dây nilông mỏng ghép, cách mặt đất từ ghép cho thật chặt 1020cm.Kích thước Sau ghép 1520 ngày miệng ghép " cửa sổ" có thể mở dây buộc và 1 x 2 cm. cắt miếng vỏ đậy ngoài B3 Chăm sóc cành ghép Tưới ẩm cho gốc ghép khi trời nắng, che mưa cho cành ghép khi trời mưa. Khi mắt ghép liền với gốc, mắt ghép phát triển thành chồi, phát lộc thì cởi bỏ dây buộc. Tùy theo mùa vụ và giống loài cây mà sau ghép 1520 ngày có thể mở dây buộc. IVCÂU HỎI ĐÁNH GIÁ VÀ MỞ RỘNG 1Có những phương pháp nhân giống vô tính nào ở thực vật? ý nghĩa của nhân giống vô tính? 2Tại sao ở cây có nhựa mủ nên cắt vỏ vào buổi sáng và bó bầu chiết vào buổi chiều? 3Sinh sản hữu tinh làm tăng khả năng thích nghi của của sinh vật với môi trường là đúng hay sai, vì sao? 4Nêu những lợi ích của phương pháp nhân giống vô tính? 5Cơ sở sinh lí của công nghệ nuôi cấy tế bào, mô thực vật là: a Tính toàn năng. bTính chuyên hóa. cTính phân hóa. 5
dTính cảm ứng. ?HỎI KHÓ ĐÁP HAY Nhân giống in vitroVi nhân giống là gì, quy trình vi nhân giống có những bước cơ bản nào? Nhân giống in vitro là thuật ngữ dùng để chỉ quá trình nuôi cấy vô trùng in vitro các bộ phận tách rời khác nhau của thực vật. Kỹ thuật nuôi cấy mô dùng cho cả hai mục đích nhân giống và cải thiện di truyền, sản xuất sinh khối các sản phẩm hóa sinh, bệnh học thực vật, duy trì và bảo quản các nguồn gen quý… Thuật ngữ nhân giống in vitro hay còn gọi là vi nhân giống được sử dụng đặc biệt cho việc ứng dụng các kỹ thuật nuôi cấy mô để nhân giống thực vật, bắt đầu bằng nhiều bộ phận khác nhau của thực vật có kích thước nhỏ, sinh trưởng ở điều kiện vô trùng trong các ống nghiệm hoặc trong các loại bình nuôi cấy khác. Trong thực tế, các nhà vi nhân giống dùng thuật ngữ nhân giống in vitro và nuôi cấy mô thay đổi cho nhau để chỉ mọi phương thức nhân giống thực vật trong điều kiện vô trùng. Nhân giống in vitro và nuôi cấy mô bắt đầu bằng các mảnh cắt nhỏ của thực vật, sạch vi sinh vật, và được nuôi cấy vô trùng. Theo sách nuôi cấy mô của Nguyễn Hoàng Lộc, vi nhân giống hay nhân giống vô tính in vitro được thực hiện theo 3 giai đoạn: Cấy gây Nhân nhanh Chuẩn bị và đưa ra ngoài đất (sản xuất thương phẩm). Giai đoạn Icấy gây Đưa mẫu vật từ bên ngoài vào nuôi cấy vô trùng Tỷ lệ sống cao. Tốc độ sinh trưởng nhanh. Giai đoạn IInhân nhanh Ở giai đoạn này người ta mới kích thích tạo cơ quan phụ hoặc các cấu trúc khác mà từ đó cây hoàn chỉnh có thể phát sinh. Những khả năng tạo cây đó là: Phát triển chồi nách. Tạo phôi vô tính. Tạo đỉnh sinh trưởng mới. Giai đoạn IIIchuẩn bị và đưa ra ngoài đất Đây là giai đoạn quan trọng bao gồm việc tạo rễ, huấn luyện thích nghi với thay đổi nhiệt độ, độ ẩm, sự mất nước, sâu bệnh và chuyển từ trạng thái dị dưỡng sang tự dưỡng hoàn toàn. Hãy tham khảo các bước vi nhân giống phong lan sau đây: 6