intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Bài giảng bệnh chuyên khoa nông nghiệp : BỆNH HẠI CÂY BẮP part 2

Chia sẻ: Safskj Aksjd | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

101
lượt xem
6
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Vi khuẩn có gram âm, không tạo bào tử, có hình que, kích thước: 1,2-3 x 0,5-1 micron hoặc 0,8-1,7 x 0,6-0,9 micron, di động được nhờ vào các chiên mao ở khắp tế bào cơ thể. Ở môi trường AGM (agar-glucose-meat), các vi khuẩn mọc thành các khuẩn lạc (colonies) màu xám trắng và bóng loáng. Vi khuẩn làm cho mô cây rả ra và gây mùi thối đặc biệt, giống như ở bệnh Thối nhũn bắp cải. Chúng có khả năng xâm nhập qua vết thương, có thể lưu dẫn lên đọt hoặc xuống rể...

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Bài giảng bệnh chuyên khoa nông nghiệp : BỆNH HẠI CÂY BẮP part 2

  1. Vi khuaån coù gram aâm, khoâng taïo baøo töû, coù hình que, kích thöôùc: 1,2-3 x 0,5-1 micron hoaëc 0,8-1,7 x 0,6-0,9 micron, di ñoäng ñöôïc nhôø vaøo caùc chieân mao ôû khaép teá baøo cô theå. ÔÛ moâi tröôøng AGM (agar-glucose-meat), caùc vi khuaån moïc thaønh caùc khuaån laïc (colonies) maøu xaùm traéng vaø boùng loaùng. Vi khuaån laøm cho moâ caây raû ra vaø gaây muøi thoái ñaëc bieät, gioáng nhö ôû beänh Thoái nhuõn baép caûi. Chuùng coù khaû naêng xaâm nhaäp qua veát thöông, coù theå löu daãn leân ñoït hoaëc xuoáng reå, coù theå soáng soùt ôû xaùc caây beänh trong thôøi gian töø 27-36 tuaàn leã ôû 10-30 ñoä C vaø ôû aåm ñoä laø 81-98%. Maàm beänh khoâng ñöôïc löu toàn trong hoaëc treân haït. Maàm beänh coøn ñöôïc lan truyeàn maïnh meû qua caùc nguoàn nöôùc. Maàm beänh coù phoå kyù chuû roäng vaø coù tính bieán ñoäng cao. IV. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH. - Duøng gioáng khaùng beänh. Tính khaùng ñöôïc beänh laø do caây coù löôïng phenol cao. - Khoâng boùn nhieàu phaân ñaïm. Phaùt hieän sôùm vaø thieâu huûy caây beänh. - Phun thuoác ngöøa beänh baèng nöôùc Chlor 100ppm, ñònh kyø hai tuaàn/ laàn cho ñeán khi troå hoa. Cuõng coù theå phun ngöøa vaø trò beänh baèng Calcium hydroxide vaø Streptomycin. C. CAÙC BEÄNH DO NAÁM BEÄNH ÑOÁM VAÈN (Banded disease, Banded leaf & sheath spot) I. SÖÏ PHAÂN BOÁ vaø TAÙC HAÏI CUÛA BEÄNH. Beänh hieän dieän ôû Chaâu AÂu, Chaâu Phi vaø Chaâu AÙ. Beänh gaây haïi chuû yeáu ôû nhöõng vuøng nhieät ñôùi vaø baùn nhieät ñôùi. Ñaëc bieät nghieâm troïng treân baép troàng ôû caùc thung luõng coù ñoä saâu 1100-1500m cuûa Aán Ñoä. ÔÛ Vieät Nam, beänh khaù phoå bieán. Beänh naëng coù theå laøm giaûm 40% naêng suaát. Beänh thöôøng phaùt trieån maïnh khi coù möa nhieàu, aåm ñoä cao (100%), nhieät ñoä cao khoaûng 25-30 ñoä C, ruoäng ñöôïc gieo troàng vôùi maäc ñoä daøy. Beänh thöôøng gaây haïi naëng khi caây baép ôû giai ñoaïn töø troå côø ñeán phun raâu. Giaùo Trình Beänh Caây Chyeân Khoa 101
  2. II. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH. Caùc veát beänh to, öôùt, baát daïng, vaèn veän xuaát hieän treân thaân, Leï laù, phieán laù vaø caû treân laù bi (Hình 7). Beänh cuõng taán coâng vaøo haït, laøm haït phaùt trieån keùm, haït nhaên nhuùm laïi. ÔÛ giai ñoaïn sau cuûa beänh, trong ñieàu kieän aåm öôùt, treân veát beänh coù nhieàu sôïi naám traéng vaø caùc haïch naám naâu troøn. Beänh xuaát hieän sôùm, thöôøng laøm caây con heùo ruû. III. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH. Beänh do naám Rhizoctonia solani f. sp. sasaki; R. icrosclerotia; Corticium solani; Thanatephorus cucumeris; Pellicularia filamentosa gaây ra. Naám coù sôïi naám khoâng maøu, coù ngaên vaùch vaø phaân nhaùnh thaúng goùc. Haïch naám hình caàu hoaëc hình traùi xoan (oval), coù maøu naâu ñeán maøu ñen. Naám beänh coù trong ñaát, rôm raï. xaùc caây beänh. Maàm beänh coù phoå Kyù chuû raát roäng, goàm nhieàu loaïi caây troàng vaø nhieàu loaøi coû daïi. Naám ñöôïc löu toàn vaø laây lan ôû hai daïng: sôïi naám vaø haïch naám. Töø ñaát, sôïi naám baùm vaøo maët ngoaøi cuûa thaân caây, phaùt trieån leân treân. Maëc duø beänh coù gaây nhieåm vaøo haït treân caây nhöng chöa coù baèng chöùng naøo cho thaáy raèng beänh seõ ñöôïc truyeàn töø haït vaøo caây. Naám beänh coù tính bieán ñoäng raát cao. IV. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH. - Veä sinh ñoàng ruoäng, chuù yù dieät coû daïi. Troàng vôùi maät ñoä caây thích hôïp cho töøng gioáng vaø töøng muøa vuï, neân troàng thöa vaøo ñaàu muøa möa. Ñoái vôùi gioáng Ganga 5, troàng 50.000 - 55.000 caây/ha thì beänh ít xaûy ra. - Choïn troàng gioáng ít nhieåm beänh, nhö Ganga 5, Western yellow, Phaùt ngaân, Raêng ngöïa. Caùc gioáng deã nhieåm beänh laø: Taiwan II, Nuø traéng, Mehico 4, Mehico 7. Cuõng coù khaû naêng tìm ra caùc gioáng khaùng ñöôïc beänh naày. Vôùi 218 gioáng ñöôïc traéc nghieäm gioáng khaùng beänh ngoaøi ñoàng, coù 51 gioáng khaùng , 132 gioáng nhieåm trung bình vaø 35 gioáng nhieåm naëng. - Phun thuoác phoøng trò beänh vaøo goác caây baép vaø ñaát quanh goác, vôùi caùc thuoác nhö Kitazin, Dinasin, Benlate, Validacin hoaëc Copper B. Giaùo Trình Beänh Caây Chyeân Khoa 102
  3. BEÄNH RÆ (Rust, Common rust) I. SÖÏ PHAÂN BOÁ vaø TAÙC HAÏI CUÛA BEÄNH. Beänh xuaát hieän ôû haàu heát caùc vuøng troàng baép treân theá giôùi vôùi möùc ñoä gaây haïi quan troïng. Naám gaây beänh coù nhieàu giai ñoaïn sinh saûn, caùc giai ñoaïn naày thöôøng xaûy ra theo ñieàu kieän khí haäu cuûa vuøng canh taùc, nhö giai ñoaïn sinh saûn haï-baøo-töû (uredial phase) vaø ñoâng- baøo-töû (telial phase) xaûy ra phoå bieán ôû nhieàu nöôùc cuûa Chaâu Myõ, ôû Chaâu AÙ, Chaâu Phi, Chaâu AÂu vaø Chaâu UÙc. Trong khi giai ñoaïn sinh saûn tuù-baøo-töû (aecial phase) thì chæ xaûy ra ôû Chaâu AÂu, Myõ, Meã Taây Cô, Nam Phi vaø Nepal. ÔÛ Vieät Nam, beänh phoå bieán ôû Ñoàng Baèng Soâng Hoàng vaø ÑBSCL. Beänh gaây haïi traàm troïng ôû nhieàu nôi. Beänh xuaát hieän sôùm coù theå laøm giaûm 20% naêng suaát. Naêng suaát bò thaát thu coù theå leân ñeán 32% ôû vuøng nhieät ñôùi. ÔÛ Minnesota, trung bình coù 51% caây bò nhieåm beänh vaøo naêm 1977, nhöng naêng suaát baép ôû ñaây ñaõ bò giaûm ñi 50%. Tuy nhieân, beänh ít gaây haïi naëng ôû nhöõng vuøng oân ñôùi. Caùc gioáng baép ngoït thì thöôøng bò nhieåm beänh naëng vaø bò maát khoaûng 18% naêng suaát ôû Minnesota. II. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH. Caû hai maët laù coù nhieàu ñoám troøn nhoû hoaëc hôi daøi, nhoâ leân, maøu naâu vaøng hoaëc hôi ñoû (do taäp hôïp cuûa caùc haï-baøo-töû), hoaëc coù maøu naâu ñen (do taäp hôïp cuûa caùc ñoâng-baøo-töû); xung quanh ñoám coù vaønh maøu vaøng; caùc ñoám ræ thöôøng taäp hôïp thaønh töøng ñaùm daøy (Hình 8). Khi bò nhieåm beänh sôùm, caây con luøn, laù ruïng sôùm; khi bò nhieåm beänh treã, töø töôïng traùi trôû veà sau, thì beänh khoâng gaây haïi ñaùng keå. Beänh thöôøng thaáy vaøo giai ñoaïn troå côø. III. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH. Beänh do naám Puccinia spp., ñaây laø naám kyù sinh baét buoäc. Coù ba loaøi ñöôïc ghi nhaän ñaõ gaây ra beänh ræ treân baép laø: P. sorghi, P. polysora, P.purpurea. Naám P. polysora thöôøng gaëp ôû nhöõng vuøng troàng baép coù nhieät ñoä cao, nhö ôû ÑBSCL, trong khi ôû Mieàn Baéc VN, beänh ræ treân baép coù theå do loaøi !IP. sorghi!i (Hình 9). Ñoám ræ thöôøng laø caùc haï-baøo-quaàn (uredosores) cuûa naám beänh. Naám beänh ñöôïc lan truyeàn qua haït vaø xaùc caây beänh. ÔÛ vuøng nhieät ñôùi, loaøi P. polysora coù theå taán coâng lieân tuïc caây baép vaø moät soá kyù chuû phuï baèng haï-baøo-töû (uredospores). Traùi laïi, loaøi P. sorghi caàn coù giai ñoaïn traûi qua ñoâng treân Giaùo Trình Beänh Caây Chyeân Khoa 103
  4. caây kyù chuû phuï, ôû daïng ñaõm-baøo-töû; vaø ñeán muøa xuaân seõ phoùng thích ra daïng tuù-baøo-töû (aecidiospores), coøn goïi laø baøo-töû-xuaân, roài tieáp tuïc xaâm nhieåm vaøo caây baép. Haï-baøo-töû coù maøu naâu vaøng, hình caàu hoaëc hình tröùng, kích thöôùc: 21-30 x 24-33 micron. Ñoâng-baøo-töû goàm hai teá baøo, maøu naâu vaøng, hình tröùng daøi hôi thaét laïi ôû vaùch ngaên giöõa hai teá baøo, kích thöôùc: 14-25 x 28-46 micron. IV. CAÙCH PHOØNG TRÒ BEÄNH. - Caøy phôi ñaát vaø veä sinh ñoàng ruoäng. Choïn gioáng ngaén ngaøy vaø neân gieo sôùm. - Duøng gioáng khaùng beänh: hieän nay, caùc gioáng baép ngoït lai coù khaû naêng khaùng ñöôïc beänh; gioáng Ganga 5 ñöôïc ghi nhaän laø töông ñoái choáng beänh. Tính khaùng haøng ngang (ña gen) ôû caùc gioáng baép laø moät ñaëc tính toát giuùp baép khaùng ñöôïc beänh trong nhieàu naêm. Caùc nghieân cöùu veà dòch beänh cuõng ñöôïc chuù yù nhaèm baûo veä tính khaùng beänh cuûa caây baép. - Khöû haït raát hieäu quaû, nhö ngaâm haït trong nöôùc noùng 52-54 ñoä C trong 5-10 phuùt tröôùc khi gieo hoaëc troän haït vôùi thuoác khöû haït trong khi toàn tröõ vaø ngay tröôùc khi gieo. - Phun thuoác baûo veä laù non, nhö Dithane, Zineb, Mancozeb, Tilt, Benlate hoaëc Copper Zinc. BEÄNH ÑOÁM LAÙ TO Northern leaf blight, Leaf blight, Turcicum leaf blight) I. SÖÏ PHAÂN BOÁ vaø TAÙC HAÏI CUÛA BEÄNH. Beänh ñöôïc phaùt hieän töø naêm 1878 ôû Myõ. Beänh xuaát hieän ôû haàu heát caùc vuøng roàng baép treân theá giôùi, nhö ôû Myõ, Trung Quoác, AÁn Ñoä vaø Vieät Nam. ÔÛ nöôùc ta, beänh khaù phoå bieán nhöng khoâng gaây haïi nghieâm troïng. Treân theá giôùi, möùc ñoä gaây haïi cuûa beänh naày bieán thieân raát nhieàu, tuøy vuøng canh taùc, coù theå laøm giaûm naêng suaát haït töø 2-50%, vaø beänh cuõng coù theå boäc phaùt thaønh dòch: naêm 1970, beänh ñaõ gaây haïi toaøn boä vaønh ñai baép ôû Myõ. Trong moät traän dòch beänh vaøo naêm 1985 ôû phía baéc bang Carolina (Myõ), doøng naám 1 (race 1) cuûa naám gaây beänh ñaõ laøm laøm chaùy ñeán 75 % laù treân ruoäng beänh. Beänh coøn laøm cho laù baép khoâng coøn giaù trò dinh döôõng trong chaên nuoâi boø. Caùc khaûo saùt veà söï thaát thu naêng suaát cho thaáy ñaây laø beänh coù tieàm naêng gaây haïi raát quan troïng, caàn ñöôïc quan taâm. Giaùo Trình Beänh Caây Chyeân Khoa 104
  5. II. TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH. Treân laù coù ñoám beänh hình thuyeàn, maøu vaøng naâu hoaëc xaùm, kích thöôùc: 1-15 x 1 cm (Hình 10), thöôøng xuaát hieän ôû caùc laù döôùi roài lan daàn leân caùc laù treân. Caùc ñoám coù theå lieân keát laïi laøm caû laù bò chaùy. Qua phaân tích, cho thaáy beänh caøng naëng khi noàng ñoä ion Ca vaø Zn cao trong laù bi vaø noàng ñoä ion K thaáp. ÔÛ gioáng khaùng beänh, ñoám beänh nhoû hôn, coù maøu xaùm traéng vôùi vieàn maøu vaøng nhaït. Moâ teá baøo nôi ñoám beänh cuûa gioáng khaùng, thöôøng cheát nhanh, laøm maàm beänh khoâng phaùt trieån ñöôïc. Phaûn öùng naày thöôøng thaáy ôû baép Raêng ngöïa, baép ngoït. Beänh thöôøng xaûy ra vaøo giai ñoaïn baép troå côø trôõ veà sau. Tuy nhieân, beänh cuõng coù theå laøm cheát caây con hoaëc laøm caây bò luøn khi maàm beänh hieän dieän lieân tuïc trong ruoäng baép. Sau khi baép phun raâu ñöôïc 4 tuaàn, neáu chæ coù döôùi 30% dieän tích laù bò beänh vaø beänh chæ ôû caùc laù döôùi, thì naêng suaát seõ khoâng bò thieät haïi ñaùng keå. Caây bò beänh naày thöôøng bò phuï nhieåm beänh Thoái thaân vaø Thoái reå. Beänh coøn taán coâng treân caây luùa mieán vaø nhieàu loaïi coû: johnsongrass, sudangrass, gamagrass. III. TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH. Beänh do naám Helminthosporium turcicum Passerini, giai ñoaïn hoaøn toaøn laø !ITrichometasphaeria turcia!i Luttrell, thuoäc lôùp Naám Nang. Ñính baøo töû coù maøu naâu vaøng saäm, daïng hình thoi hoaëc hình con suoát (spindle-shaped), hôi cong, goàm nhieàu teá baøo vôùi 1-9 vaùch ngaên, kích thöôùc: 30-150 x 12-28 micron. Chuùng ñöôïc sinh ra treân caùc ñính baøo ñaøi phaùt trieån thaønh chuøm. Ñính baøo ñaøi coù maøu naâu oâ-liu, kích thöôùc: 7-9 x 150-250 micron (Hình 12A). Ñính baøo töû coù theå soáng ñeán 12 naêm ôû O ñoä C vaø aåm ñoä thaáp (49-58%). ÔÛ 25 ñoä C vaø aåm ñoä laø 49%, ñính baøo töû chæ soáng döôùi 6 thaùng. Giai ñoaïn hoaøn toaøn (sinh saûn höõu tính), !IT. turcica!i, hieám khi xaûy ra trong thieân nhieân; caùc giaû bao nang (pseudothecia) ñöôïc thaáy trong moâi tröôøng nuoâi caáy, coù daïng hình caàu, kích thöôùc: 13-17 x 42-78 micron, chöùa nhieàu nang baøo töû (ascospores); moãi nang baøo töû goàm 4 teá baøo. Tính bieán ñoäng cuûa maàm beänh hieän dieän trong ba doøng naám gaây haïi treân caây baép; caùc doøng khaùc thì gaây haïi treân caùc caây khaùc. Naám beänh löu toàn trong xaùc caây beänh vaø trong ñaát, döôùi daïng ñính baøo töû vaø bì baøo töû (chlamydospores). Maàm beänh khoâng ñöôïc lan truyeàn töø haït gioáng. Naám beänh xaâm nhaäp vaøo laù, saùu ngaøy sau, moâ teá baøo bò nhieåm beänh seõ heùo khoâ. trong ñieàu kieän aåm öôùt hoaëc sau côn möa, naám beänh taïo baøo töû ôû hai maët cuûa veát beänh, laøm cho Giaùo Trình Beänh Caây Chyeân Khoa 105
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
10=>1