Bài giảng bộ môn Dược lý: Dược lý đại cương

Chia sẻ: Minh Minh | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:76

Thêm vào BST

Báo xấu

320
lượt xem 41
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng "Dược lý đại cương" giúp người học hiểu được: Dược lực học, Dược động học (Pharmacokinetics), số phận của thuốc trong cơ thể, vận chuyển thuốc qua màng sinh vật, hấp thu thuốc, chuyển hoá thuốc, thải trừ thuốc, những yếu tố quyết định tác dụng của thuốc. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng bộ môn Dược lý: Dược lý đại cương

Bộ môn Dược Lý Học viện Quân Y Dược lý đại cương
Khái niệm về dược lý học Dược lý học ( Pharmacology ) là một môn khoa học nghiên cứu tác động của thuốc trên cơ thể sống. Thuốc là các chất hoặc các hợp chất có tác dụng phòng và điều trị bệnh tật cho người và động vật, nhằm khôi phục chức phận của các cơ quan.
Thuốc có nguồn gốc từ thực vật, từ động vật, từ khoáng vật (kaolin) kim loại ( thuỷ ngân ...) hoặc từ các chất tổng hợp hoá học ( ampicilin, sulfamid...)
Môn Dược lý học không dạy từng vị thuốc, mà sắp xếp chúng theo từng nhóm thuốc, với mục tiêu cung cấp cho sinh viên đại học và một phần cho cả học viên sau đại học những kiến thức cơ bản chung về cơ chế tác dụng của từng nhóm thuốc, từ đó hiểu rõ được chỉ định, chống chỉ định và độc tính của chúng để dùng thuốc
Dược lực học (Pharmacodynamics ) nghiên cứu tác động của thuốc trên cơ thể sống. Mỗi thuốc, tuỳ theo liều dùng sẽ có tác dụng sớm, đặc hiệu trên một mô, một cơ quan hay một hệ thống của cơ thể, được sử dụng để điều trị bệnh, được gọi là tác dụng chính.
Dược động học ( Pharmacokinetics ) Nghiên cứu về tác động của cơ thể đến thuốc; đó là động học của sự hấp thu, phân phối, chuyển hoá và thải trừ thuốc. Người thầy thuốc rất cần những thông tin này để biết cách chọn đường đưa thuốc vào cơ thể ( uống, tiêm bắp, tĩnh mạch ...), số lần dùng thuốc trong ngày, liều lượng thuốc tuỳ theo từng trường hợp ( tuổi, trạng thái sinh lý, trạng thái bệnh lý...).
Người thầy thuốc nên nhớ rằng : + Không có thuốc nào vô hại + Chỉ dùng thuốc khi thật cần, hết sức tránh lạm dụng thuốc + Không phải thuốc đắt tiền luôn luôn là thuốc tốt nhất + Trong quá trình hành nghề , thầy thuốc phải luôn luôn học hỏi để nắm được các kiến thức
Phần I : Số phận của thuốc trong cơ thể 1. Vận chuyển thuốc qua màng sinh vật : Vận chuyển thuốc chủ yếu theo 3 cách :
1.1. Khuyếch tán thụ động ( tiêu cực ) : a) Khái niệm : là sự vận chuyển các chất do khuyếch tán qua màng sinh vật, tỷ lệ thuận với gradien nồng độ, từ nơi có nồng độ cao tới nơi có nồng độ thấp, không tiêu tốn năng lượng, không phụ thuộc vào ý muốn, không cần vật mang.
b) Điều kiện : Thuốc cần ít bị ion hóa. Có nồng độ cao ở bề mặt màng. Vừa tan trong mỡ, vừa tan trong nước. Khuyếch tán của acid và base yếu qua màng cũng theo kiểu này, phụ thuộc vào hằng số phân ly ( pKa ) của phân tử thuốc và pH của môi trường. Theo phương trình của Henderson Hasselbach, để cho thấy những thuốc có độ ion hoá trong môi trường càng thấp thì càng dễ khuếch tán theo cơ chế này:
*Cho 1 acid : C0 ion hoá pKa = pH + lg C ion hoá * Cho 1 base : C ion hoá pKa = pH + lg C0 ion hoá Trong đó : pKa : Hằng số phân ly pH : Môi trường
acid : độ pH của màng càng thấp thì sự hấp thu thuốc càng cao, và ngược lại độ pH càng cao thì sự hấp thu thuốc của màng càng thấp. Đối với thuốc có tính chất là base : độ pH của màng càng cao thì sự hấp thu thuốc càng cao và ngược lại, độ pH của màng càng thấp thì sự hấp thu thuốc qua
1.2. Vận chuyển tích cực : a) Khái niệm : Vận chuyển tích cực là sự vận chuyển thuốc từ nơi nồng độ thấp đến nơi có nồng độ cao ( ngược bậc thang nồng độ ), dạng vận chuyển này đòi hỏi năng lượng do ATP thuỷ phân.
b) Điều kiện : Cần năng lượng Cần vật mang (chất vận chuyển carrier): + Có ái lực cao với thuốc, tạo phức + Đưa thuốc qua màng + Rồi trở lại vị trí ban đầu
c) Đặc tính của hệ vận chuyển : Tính bão hoà (vì số carrier có hạn) Tính đặc hiệu : carrier có ái lực cao với thuốc riêng biệt để tạo phức Tính cạnh tranh : tại vị trí vận chuyển và ưu tiên carrier cho các chất “quen” Tính bị ức chế carrier
d) Có 2 dạng vận chuyển tích cực Khuyếch tán thuận lợi : nếu sự vận chuyển này đồng biến với bậc thang nồng độ, cách vận chuyển này không đòi hỏi năng lượng. Ví dụ : vận chuyển glucose vào tế bào. Vận chuyển tích cực.
1.3. Lọc qua ống dẫn : Màng sinh vật có những ống dẫn cho qua những thuốc không tan trong lipid và tan trong nước có phân tử lượng thấp ( 100 200 D ) sẽ chui qua ống dẫn bằng áp lực lọc.
2. Hấp thu thuốc : Phụ thuộc. Độ hoà tan của thuốc Độ pH tại chỗ hấp thu Nồng đồ thuốc Phân bố mạch máu tại vùng hấp thu Diện tích vùng hấp thu
2.1. Hấp thu qua đường tiêu hoá: 2.1.1. Niêm mạc và niêm mạc lưỡi ( hấp thu thuốc tại miệng ) : Thường đưa thuốc vào các niêm mạc mắt, mũi, đường tiết niệu để có tác dụng tại chỗ và tác dụng toàn thân. Đưa thuốc vào niêm mạc lưỡi, thuốc thấm qua đó vào tĩnh mạch cảnh ngoài. Thuốc theo tĩnh mạch chủ trên, qua tim vào tuần hoàn, không bị chuyển hoá ở gan, không bị phá huỷ ở dạ dày.
2.1.2. Dạ dày ( uống ) : Nói chung thuốc ít hấp thu ở dạ dày vì niêm mạc dạ dày ít mạch máu. Độ pH thấp của dạ dày sẽ làm mất hoạt tính của một số thuốc kém bền vững trong môi trường acid như urotropin ( sát khuẩn đường ruột, tiết niệu ), erythromycin, ampicillin, lincomycin… ( những thuốc này nên dùng dạng viên nhộng và uống vào lúc đói ).