intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Bài giảng Giải phẩu thú y - ChươngVII: Hệ tim mạch (Nguyễn Bá Tiếp)

Chia sẻ: Than Con | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:24

Thêm vào BST
Báo xấu
203
lượt xem 57
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hệ tuần hoàn gồm tim, mạch máu, máu. Liên kết các mô khác nhau của cơ thể. Tim làm nhiệm vụ bơm máy vào các mạch máu đến các cơ quan trong cơ thể nơi diễn ra quá trình cung cấp oxy, chất dinh dưỡng và lấy đi các chất thải của quá trình trao đổi chất ở mô bào.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Giải phẩu thú y - ChươngVII: Hệ tim mạch (Nguyễn Bá Tiếp)

  1. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie Ch−¬ng VII: HÖ tim m¹ch Angiologia; Cardiovascular system Formatted: Portuguese (Brazil) HÖ tuÇn hoµn bao gåm: Tim C¸c m¹ch m¸u M¸u. Chøc n¨ng: liªn kÕt c¸c m« kh¸c nhau cña c¬ thÓ. Tim lµm nhiÖm vô b¬m m¸u vµo c¸c m¹ch m¸u ®Õn c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ n¬i diÔn ra qu¸ tr×nh cung cÊp oxy, chÊt dinh d−ìng vµ lÊy ®i c¸c chÊt th¶i cña qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt ë m« bµo. 1. M¸u: Blood M¸u thuéc lo¹i m« liªn kÕt (connective tissue). Trong m¸u chøa c¸c tÕ bµo m¸u (blood cells) , c¸c m¶nh tÕ bµo (cell fragments) vµ huyÕt t−¬ng.(plasma). M¸u l−u th«ng trong tim vµ c¸c m¹ch m¸u. M¸u chiÕm kho¶ng 8% khèi l−îng c¬ thÓ. Chøc n¨ng cña m¸u: (1) Chøc n¨ng vËn chuyÓn (transfortation function) - VËn chuyÓn khÝ (CO2 vµ O2) - VËn chuyÓn chÊt dinh d−ìng, c¸c chÊt ®iÖn gi¶i vµ n−íc tõ ®−êng tiªu ho¸ ®Õn c¸c m« bµo vµ c¸c chÊt th¶i tõ c¸c m« bµo ®Õn thËn cho qu¸ tr×nh läc n−íc tiÓu. - VËn chuyÓn vitamin D, axit lactic, hormon… (2) Chøc n¨ng duy tr× (maintenance function): - M¸u ®ãng vai trß quan träng trong viÖc duy tr× c©n b»ng néi m«i, lµ dung dÞch ®Öm (buffer) cña c¸c lo¹i hormon, enzyme. - Duy tr× c©n b»ng chÊt ®iÖn gi¶i - §iÒu hoµ th©n nhiÖt - Hµn g¾n vÕt th−¬ng vµ gióp cho qu¸ tr×nh phôc håi chøc n¨ng. (3) Chøc n¨ng b¶o vÖ (protection function) - M¸u ®ãng vai trß quan träng trong hÖ miÔn dÞch (immune system) gióp chèng l¹i c¸c t¸c nh©n bÖn ngoµi nh− vi sinh vËt vµ chÊt ®éc. C¸c thµnh phÇn cña M¸u: Formatted: German (Germany) (1) HuyÕt t−¬ng (plasma) chøa c¸c protein huyÕt t−¬ng (plasma proteins) bao gåm albumin, globulin vµ fibrinogen. Ngoµi ra trong huyªt t−¬ng cßn cã c¸c ion, chÊt dinh d−ìng, c¸c chÊt th¶i cña qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt, khÝ vµ c¸c thµnh phÇn l−u th«ng trong m¸u. (2) C¸c thµnh phÇn h÷u h×nh trong m¸u (formed elements) bao gåm: - Hång cÇu (erythrocytes hay red blood celsl) - B¹ch cÇu (leucocytes hay white blood cells) gåm c¸c b¹ch cÇu trung tÝnh (neutrophils), b¹ch cÇu ¸i toan (eosinophils), b¹ch cÇu ¸i kiÒm (basophils), l©m ba cÇu (lymphocytes) vµ b¹ch cÊï ®¬n nh©n (monocytes) - TiÓu cÇu (platelets hay thrombocytes). HÖ tim m¹ch 71
  2. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie 2. Tim: cor; the heart Tim ®ãng vai trß nh− mét c¸i b¬m võa hót võa ®Èy m¸u l−u th«ng trong c¸c m¹ch m¸u. Thùc chÊt tim bao gåm hai chiÕc b¬m trong mét b¬m lín. Tim bªn ph¶i thu m¸u tõ c¸c c¬ quan ®i vÒ theo hÖ tÜnh m¹ch vµ b¬m m¸u theo vßng tuÇn hoµn phæi (pulmonary circulation) ®−a m¸u ®Õn phæi (ë phæi diÔn ra qu¸ tr×nh th¶i CO2 vµ nhËn O2 sau ®ã trë vÒ tim tr¸i). Tim tr¸i thùc hiÖn chøc n¨ng ®Èy m¸u ®Õn c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ nh»m cung cÊp oxi, chÊt dinh d−ìng, nguyªn liÖu cho c¸c qu¸ tr×nh trao ®æi vµ läc th¶i t¹i c¸c c¬ quan. Loµi l−ìng tiªm cã hÖ m¹ch kÝn nh−ng ch−a cã tim. M¸u vËn chuyÓn ®−îc nhê sù co bãp cña m¹ch m¸u. C¸ cã tim hai ng¨n mét t©m nhÜ thu m¸u vÒ qua xoang tÜnh m¹ch vµ mét t©m thÊt ®Èy m¸u lªn khe mang L−ìng thª, tim cã 3 ng¨n: 2 t©m nhÜ t¸ch biÖt nhau vµ 1 t©m thÊt th«ng víi c¶ 2 t©m nhÜ Loµi bß s¸t cã hai vßng tuÇn hoµn nhá vµ lín. Tim ®· cã 4 ng¨n nh−ng hai t©m nhÜ vÉn cã lç th«ng víi nhau. Tõ líp chim ®Õn líp thó vµ ng−êi tim cã bèn ng¨n riªng biÖt (hai t©m nhÜ vµ hai t©m thÊt) cïng hai vßng tuÇn hoµn hoµn chØnh thùc hiÖn chøc n¨ng dÉn m¸u ®Õn trao dæi khÝ ë phæi vµ trao ®æi khÝ, dinh d−ìng ë c¸c c¬ quan. 2.1. VÞ trÝ Tim lµ mét khèi h×nh nãn lén ng−îc (®¸y ë trªn; ®Ønh ë d−íi) n»m trong lång ngùc, chÐo tõ trªn xuèng d−íi, tõ tr−íc ra sau, tõ ph¶i sang tr¸i trong kho¶ng x−¬ng s−ên tõ 3-6. Tim bÞ hai l¸ phæi trïm che nh−ng lÖch vÒ bªn d−íi phæi tr¸i gi÷a mét r·nh s©u. §Ønh tim tùa lªn x−¬ng øc gÇn v¸ch ngùc tr¸i, v× thÕ cã thÓ nghe tim, gâ tim ë bªn tr¸i lång ngùc. Formatted: Portuguese (Brazil) HÖ tim m¹ch 72
  3. Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Histologie Formatted: Left (trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh) Formatted: Font: Italic, Portuguese (Brazil) Formatted: Font: Italic Formatted: Font: Italic, Portuguese (Brazil) Formatted: Portuguese (Brazil) HÖ tim m¹ch 73
  4. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie 2.2. H×nh th¸i ngoµi MÆt ngoµi tim cã mét r·nh vµnh tim ch¹y vßng quanh tim (coronary sulcus) chia tim thµnh hai nöa, nöa trªn lµ khèi t©m nhÜ (auricles) nhá h¬n. Nöa d−íi lµ khèi t©m thÊt (cordis ventricles) . ë ng−êi hai nöa tim ®èi xøng, trôc däc tim trïng víi trôc c¬ thÓ. ë gia sóc tim bÞ xo¾n vÆn quanh ®−êng trôc cña nã v× thÕ xoang tim ph¶i ë phÝa tr−íc (nªn cßn gäi lµ tim tr−íc) , xoang tim tr¸i ë phÝa sau (cßn gäi lµ tim sau) 2.2.1. Khèi t©m thÊt : ventriculi cordis. Lµ phÇn n»m d−íi r·nh vµnh tim. Khèi nµy cã hai mÆt, hai c¹nh, mét ®¸y, mét ®Ønh. - MÆt ph¶i trßn tr¬n cã mét r·nh m¹ch qu¶n (sulcus interventricularis) ®i ®Õn ®Ønh tim vµ song song víi trôc tim chøa nh¸nh ®øng cña ®éng m¹ch vµnh ph¶i vµ tÜnh m¹ch vµnh ph¶i. R·nh nµy chia mÆt ph¶i lµm 2 phÇn: phÇn tr−íc thuéc t©m thÊt ph¶i (ventriculus dexter), phÇn sau thuéc t©m thÊt tr¸i - MÆt tr¸i cã mét r·nh m¹ch qu¶n ®i chÐo víi ®−êng trôc cña tim nh−ng kh«ng ®i ®Õn ®Ønh tim (sulcus interventricularis paraconalis). - C¸c c¹nh ®Òu trßn tr¬n. + C¹nh tr−íc (thuéc t©m thÊt ph¶i) cong låi chÐo vÒ sau vµ tùa lªn x−¬ng øc. + C¹nh sau (thuéc vÒ thÊt tr¸i ) ng¾n h¬n, gÇn nh− ®øng th¼ng. - §Ønh tim (apex cordis) trßn, mÒm, cong sang tr¸i thuéc thÊt tr¸i. - §¸y tim (basis cordis) chÝnh lµ r·nh vµnh tim tiÕp tôc víi khèi t©m nhÜ ë trªn. 2.2.2. Khèi t©m nhÜ N»m phÝa trªn r·nh vµnh tim, trïm lªn ®¸y t©m thÊt, «m lÊy ®éng m¹ch chñ gèc. Khèi t©m nhÜ gåm hai phÇn: T©m nhÜ ph¶i (left atrium) ë phÝa tr−íc, nhËn tÜnh m¹ch chñ tr−íc vµ tÜnh m¹ch chñ sau ®æ vÒ. T©m nhÜ tr¸i (right atrium) lÖch vÒ sau, tiÕp nhËn tõ 4-8 tÜnh m¹ch phæi ®æ vÒ. Formatted: French (France) (trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh) HÖ tim m¹ch 74
  5. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie Formatted: Portuguese (Brazil) Formatted: French (France) HÖ tim m¹ch 75
  6. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie 2.3. H×nh th¸i trong Trong tim cã mét v¸ch ng¨n däc theo trôc chia tim thµnh 2 nöa: tim ph¶i (right heart) ch−¸ m¸u ®á xÉm vµ tim tr¸i (left heart) chøa m¸u ®á t−¬i. PhÇn ng¨n c¸ch gi÷a hai t©m nhÜ lµ v¸ch liªn nhÜ (interatricle septum) PhÇn ng¨n gi÷a hai t©m thÊt lµ v¸ch liªn thÊt (interventricular septum) * ë loµi ®éng vËt bËc thÊp trªn v¸ch liªn nhÜ cã lç botan ( Botali ) th«ng gi÷a hai t©m nhÜ. §Õn loµi cã vó lç botan ®ãng kÝn l¹i chØ cßn lµ vÕt sÑo. 2.3.1. Xoang tim ph¶i : Gåm t©m nhÜ ph¶i ë trªn vµ xoang thÊt ph¶i ë d−íi. 2.3.1.1 T©m nhÜ ph¶i: right atrium N»m trªn t©m thÊt ph¶i, tr−íc t©m nhÜ tr¸i, cã thµnh xoang máng: Thµnh ph¶i tiÕp nhËn 2 lç ®æ vÒ cña tÜnh m¹ch chñ tr−íc vµ tÜnh m¹ch chñ sau Thµnh tr¸i ë phÝa tr−íc, tr¬n, kh«ng cã lç th«ng. Thµnh d−íi th«ng víi thÊt ph¶i qua lç nhÜ thÊt ph¶i (right atrioventricular canal) cã van 3 l¸ (tricuspid valve) Thµnh sau lµ v¸ch liªn nhÜ cã vÕt sÑo cña lç botan (botali fossa) 2.3.1.1.T©m thÊt ph¶i (right ventricule) gåm 2 thµnh mét ®¸y, mét ®Ønh. - Thµnh tr−íc máng, cong lâm. - Thµnh sau cong låi, lµ mÆt tr−íc v¸ch liªn thÊt. Trªn thµnh xoang chøa c¸c mÊu låi c¬ (papillary muscles) gäi lµ ch©n cÇu. Cã 3 lo¹i ch©n cÇu: + Ch©n cÇu lo¹i 1 lµ ba cét thÞt h×nh th¸p ®¸y réng, ®Ønh nh« cao lµm chç b¸m cho c¸c d©y g©n cña van tim (chordae tendineae.) + Ch©n cÇu lo¹i 2 lµ nh÷ng sîi c¬ ch¹y ngang nèi 2 thµnh tim víi nhau cã t¸c dông chèng gi·n tim. + Ch©n cÇu lo¹i 3 lµ nh÷ng cét thÞt trßn hoÆc dµi kh¾c tr¹m lªn thµnh tim - §¸y lµ v¸ch ng¨n gi÷a t©m nhÜ ph¶i vµ t©m thÊt ph¶i, cã 2 lç quan träng: lç nhÜ thÊt ph¶i vµ lç ®éng m¹ch phæi + Lç nhÜ thÊt ph¶i (right atrioventricular canal) n»m phÝa tr−íc, to h¬n , h×nh vµnh khuyªn cÊu t¹o bëi mét vßng nhÉn sîi lµm chç b¸m cho van nhÜ thÊt ph¶i HÖ tim m¹ch 76
  7. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie hay van 3 l¸ (tricuspid valve) gåm 3 l¸ h×nh tam gi¸c. C¹nh trªn c¸c l¸ b¸m vµo vßng nhÉn sîi, ®Ønh quay xuèng d−íi ®Ýnh víi c¸c ch©n cÇu lo¹i mét kh«ng cho m¸u ch¶y ng−îc lªn t©m nhÜ khi t©m thÊt co l¹i. + Lç ®éng m¹ch phæi (pulmonary aortic canal) nhá h¬n, n»m bªn tr¸i lç nhÜ thÊt. Lç cã van ®éng m¹ch phæi (pulmonary semilunar valve) gåm ba l¸ gièng tæ chim Ðn nªn cßn gäi lµ van 3 l¸ tæ chim hay van b¸n nguyÖt (aortic semilunar valve) T¸c dông: kh«ng cho m¸u ch¶y ng−îc tõ ®éng m¹ch phæi vÒ t©m thÊt. - §Ønh t©m thÊt ph¶i kh«ng ®i ®Õn ®Ønh tim mµ cßn c¸ch kho¶ng 2-3 cm. 2.3. 2. Xoang tim tr¸i 2.3. 2.1. T©m nhÜ tr¸i (left atrium): N»m trªn t©m thÊt tr¸i, sau t©m nhÜ ph¶i. Thµnh tr¬n nh½n, dµy, khoÎ h¬n nhÜ ph¶i. Thµnh sau h×nh thµnh m«t tói kÝn. T©m nhÜ tr¸i tiÕp nhËn 4-8 lç ®æ vÒ cña tÜnh m¹ch phæi (pulmonary veins). Thµnh d−íi th«ng víi thÊt tr¸i qua lç nhÜ thÊt tr¸i (left atrioventricular canal) 2.3.2.2.T©m thÊt tr¸i (left ventricle): h×nh nãn, n»m bªn tr¸i vµ phÝa sau thÊt ph¶i. Thµnh dµy kho¶ng 3-4cm Trªn thµnh xoang còng cã 3 lo¹i ch©n cÇu (nh−ng chØ cã hai ch©n cÇu lo¹i 1) §Ønh cã thµnh rÊt dµy thuéc ®Ønh tim. §¸y cã 2 lç th«ng: lç nhÜ thÊt tr¸i vµ lç ®éng m¹ch chñ gèc . - Lç nhÜ thÊt tr¸i (left atrioventricular canal) gÇn gièng lç nhÜ thÊt ph¶i nh−ng nhá h¬n. Lç nµy cã van nhÜ thÊt tr¸i (left atrioventricular valve) gåm 2 l¸ ( cßn gäi lµ van 2 l¸ hay van t¨ng m·o: bicuspid valve hay mitral valve. L¸ tr−íc to h¬n l¸ sau, ngoµi ra cßn cã c¸c l¸ phô. C¶ 2 l¸ cã tõ 6-8 d©y g©n b¸m vµo ®Ønh 2 ch©n cÇu lo¹i 1. - Lç ®éng m¹ch chñ gèc n»m gi÷a lç nhÜ thÊt ph¶i vµ lç ®éng m¹ch phæi. Cã van 3 l¸ tæ chim nh− ë lç ®éng m¹ch phæi. HÖ tim m¹ch 77
  8. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie Ho¹t ®éng cña van nhÜ thÊt tr¸i vµ van ®éng m¹ch chñ gèc gièng nh− van nhÜ thÊt ph¶i vµ van ®éng m¹ch phæi vµ x¶y ra cïng thêi ®iÓm. So s¸nh c¸c ®Æc ®iÓm chÝnh hai nöa cña tim Xoang tim ph¶i (t©m nhÜ ph¶i& t©m thÊt ph¶i) Xoang ttim tr¸i T©m *trªn t©m thÊt ph¶i, tr−íc t©m nhÜ tr¸i, cã thµnh *trªn t©m thÊt tr¸i, sau t©m nhÜ nhÜ xoang máng: ph¶i. * Thµnh ph¶i cã 2 lç ®æ vÒ cña tÜnh m¹ch chñ *Thµnh tr¬n nh½n, dµy, khoÎ tr−íc vµ tÜnh m¹ch chñ sau h¬n nhÜ ph¶i. Thµnh sau h×nh thµnh m«t tói kÝn .T©m nhÜ tr¸i * Thµnh tr¸i ë phÝa tr−íc, tr¬n, kh«ng cã lç tiÕp nhËn 4-8 lç ®æ vÒ cña tÜnh th«ng. m¹ch phæi *Thµnh d−íi th«ng víi thÊt ph¶i qua lç nhÜ thÊt * Thµnh d−íi th«ng víi thÊt ph¶i cã van 3 l¸. tr¸i qua lç nhÜ thÊt tr¸i. *Thµnh sau lµ v¸ch liªn nhÜ cã vÕt sÑo cña lç botan T©m *Thµnh tr−íc máng, cong lâm. * Cã h×nh nãn, n»m ë bªn tr¸i thÊt * Thµnh sau (mÆt tr−íc r·nh liªn thÊt)cong låi vµ phÝa sau thÊt ph¶i. *Thµnh dµy kho¶ng 3-4cm v× Trªn thµnh xoang chøa c¸c mÊu låi c¬ gäi lµ vËy t©m thÊt tr¸i co bãp ®Ó ®Èy ch©n cÇu. Cã 3 lo¹i ch©n cÇu: m¸u ®i kh¾p c¬ thÓ. Trªn thµnh + Ch©n cÇu lo¹i 1 lµ ba cét thÞt h×nh th¸p ®¸y xoang còng cã 3 lo¹i ch©n cÇu réng, ®Ønh nh« cao lµm chç b¸m cho c¸c d©y ( chØ cã hai ch©n cÇu lo¹i 1) g©n cña van tim; * §Ønh cã thµnh rÊt dµy thuéc + Ch©n cÇu lo¹i 2 lµ nh÷ng sîi c¬ ch¹y ngang ®Ønh tim. nèi 2 thµnh tim víi nhau cã t¸c dông chèng * §¸y cã 2 lç th«ng: lç nhÜ gi·n tim. thÊt tr¸i vµ lç ®éng m¹ch chñ + Ch©n cÇu lo¹i 3 lµ nh÷ng cét thÞt trßn hoÆc gèc . dµi kh¾c tr¹m lªn thµnh tim * Lç nhÜ thÊt tr¸i gÇn gièng *§¸y lµ v¸ch ng¨n gi÷a t©m nhÜ ph¶i vµ t©m lç nhÜ thÊt ph¶i nh−ng nhá h¬n, thÊt ph¶i, cã 2 lç quan träng: lç nhÜ thÊt ph¶i vµ cã van nhÜ thÊt tr¸i gåm 2 l¸ lç ®éng m¹ch phæi (gäi lµ van 2 l¸, l¸ tr−íc to h¬n *Lç nhÜ thÊt ph¶i cÊu t¹o bëi mét vßng nhÉn l¸ sau, ngoµi ra cßn cã c¸c l¸ sîi lµm chç b¸m cho van nhÜ thÊt ph¶i hay phô, c¶ 2 l¸ cã tõ 6-8 d©y g©n van 3 l¸ h×nh tam gi¸c. C¹nh trªn c¸c l¸ b¸m b¸m vµo ®Ønh 2 ch©n cÇu lo¹i vµo vßng nhÉn sîi, ®Ønh quay xuèng d−íi ®Ýnh 1). víi c¸c ch©n cÇu lo¹i mét kh«ng cho m¸u ch¶y * Lç ®éng m¹ch chñ gèc gi÷a ng−îc lªn t©m nhÜ khi t©m thÊt co l¹i. lç nhÜ thÊt ph¶i vµ lç ®éng * Lç ®éng m¹ch phæi nhá h¬n, bªn tr¸i lç nhÜ m¹ch phæi, cã van 3 l¸ tæ chim thÊt cã van ®éng m¹ch phæi ba l¸ gièng tæ nh− ë lç ®éng m¹ch phæi. Ho¹t chim Ðn nªn cßn gäi lµ van 3 l¸ tæ chim hay ®éng cña van nhÜ thÊt tr¸i vµ van b¸n nguyÖt kh«ng cho m¸u ch¶y ng−îc tõ van ®éng m¹ch chñ gèc gièng ®éng m¹ch phæi vÒ t©m thÊt. nh− van nhÜ thÊt ph¶i vµ van *§Ønh t©m thÊt ph¶i kh«ng ®i ®Õn ®Ønh tim mµ ®éng m¹ch phæi vµ x¶y ra cïng cßn c¸ch kho¶ng 2-3 cm. thêi ®iÓm. Formatted: Portuguese (Brazil) Formatted: Portuguese (Brazil) HÖ tim m¹ch 78
  9. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie 2.4. CÊu t¹o tim Tim ®−îc cÊu t¹o bëi c¬, mµng trong vµ ngoµi tim, m¹ch qu¶n thÇn kinh. 2.4.1. C¬ tim (myocardium): T¹o nªn v¸ch c¸c xoang tim. C¬ t©m thÊt dÇy, ch¾c, khoÎ. C¬ t©m nhÜ máng vµ yÕu h¬n. C¬ tim gåm c¸c bã sîi h×nh vßng cung 2 ®Çu b¸m vµo c¸c vßng nhÉn sîi bao quanh c¸c lç nhÜ thÊt vµ c¸c lç ®éng m¹ch t¹o thµnh khung cña c¬ tim. Bê trong vßng nhÉn sîi t¸ch ra c¸c m¶nh sîi t¹o thµnh c¸c l¸ van tim (van hai l¸, van ba l¸, van tæ chim) . Tim cã tÝnh co bãp tù ®éng bëi v× c¬ tim chia lµm 2 lo¹i sîi: sîi co bãp vµ sîi pha thÇn kinh. (1)Sîi c¬ co bãp: Bao gåm c¸c tÕ bµo c¬ tim (cardiac muscle cells) - C¬ t©m nhÜ: Gåm 2 lo¹i sîi, sîi chung vµ sîi riªng. C¸c sîi riªng hai ®Çu b¸m vµo mét vßng nhÉn nhÜ thÊt t¹o nªn v¸ch cña mçi t©m nhÜ vµ v¸ch liªn nhÜ Sîi chung lµ 2 b¨ng c¬ ch¹y ngang, mçi ®Çu sîi b¸m vµo mét ®Çu vßng nhÉn nhÜ thÊt. Sîi chung bao chung c¶ 2 t©m nhÜ - C¬ t©m thÊt: Gåm 3 líp c¬ Líp ngoµi lµ c¸c sîi chung ch¹y chÐo, b¸m tõ vßng nhÉn nhÜ thÊt bªn nµy ®i xuèng ®Ønh tim uèn thµnh h×nh sè 8 råi ®i lªn trªn b¸m vµo vßng nhÉn nhÜ thÊt bªn kia lµm thµnh c¸i tói bao chung c¶ hai t©m thÊt Líp trong cã c¸c sîi riªng ch¹y chÐo, mét ®Çu b¸m vµo vßng nhÉn nhÜ thÊt, ®i xuèng ®Ønh tim quay lªn b¸m vµo phÝa ®èi diÖn cña cïng vßng nhÉn Êy. C¸c sîi riªng ¸p l−ng vµo nhau t¹o nªn v¸ch liªn thÊt vµ t¹o thµnh mét c¸i tói riªng cho mçi t©m thÊt. Líp gi÷a gåm c¸c sîi c¬ ch¹y vßng ng−îc chiÒu víi líp ngoµi t¹o thµnh c¸i bao chung cho 2 tói t©m thÊt, trõ phÇn ®Ønh tim. (2) Sîi c¬ pha thÇn kinh : T¹o nªn mét m¹ng l−íi n»m lÉn trong sîi c¬ co bãp. Cã chøc n¨ng ®iÒu hoµ sù co bãp cña c¸c buång tim . HÖ thèng c¬ pha thÇn kinh gåm c¸c nót & c¸c bã sîi (conducting bundles). - Nót Ket vµ Flac (Keith-Flack node) hay nót xoang ( sinoatrial node) n»m trong thµnh xoang tÜnh m¹ch ngay d−íi néi t©m m¹c (n¬i tÜnh m¹ch chñ tr−íc vµ sau ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i ). C¸c sîi tõ nót nµy ®i vÒ hai t©m nhÜ vµ v¸ch liªn nhÜ qua lç sÑo botan ®Õn liªn hÖ víi nót thø hai. - Nót Atchoff-Tawara hay nót nhÜ thÊt (atrioventricular node) n»m trªn v¸ch nhÜ thÊt gÇn l¸ trong cña van 3 l¸ (tim ph¶i) vµ lç xoang tÜnh m¹ch vµnh. Nót nµy tËp trung c¸c kÝch thÝch, xung ®éng truyÒn tõ t©m nhÜ xuèng. - Bã His (atrioventricular bundle) tõ nót atchoff-tawara ®i trong v¸ch liªn thÊt d−íi mµng néi t©m m¹c, ®Õn ®Ønh tim th× chia lµm 2 bã: bã ph¶i vµ bã tr¸i ®i vµo v¸ch t©m thÊt ph¶i vµ tr¸i ph©n thµnh c¸c sîi nhá kÕt thµnh m¹ng l−íi trong c¸c sîi c¬ t©m thÊt gäi lµ m¹ng sîi Purkinje (Purkinje fibers). Bã His, vµ sîi Purkinje dÉn truyÒn kÝch thÝch tõ v¸ch nhÜ thÊt xuèng t©m thÊt. HÖ tim m¹ch 79
  10. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie (trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh) HÖ tim m¹ch 80
  11. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie 2.4.2. Mµng trong tim hay néi t©m m¹c (endocardium): Deleted: ¶ Lãt trong thµnh c¸c xoang tim vµ tiÕp xóc víi m¸u ®ång thêi nèi tiÕp víi líp n«Þ m¹c cña ®éng m¹ch phæi, ®éng m¹ch chñ gèc, phñ lªn c¶ c¸c van tim. 2.4.3. Mµng ngoµi tim (perricardium) hay ngo¹i t©m m¹c: Gåm bao sîi ë ngoµi vµ bao thanh m¹c ë trong. (1) Bao thanh m¹c (pericardium serorum): gåm l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng. - L¸ t¹ng (visceral pericardium hay epicardium) hay mµng trªn tim: Phñ mÆt ngoµi c¬ tim Khi ®Õn c¸c m¹ch qu¶n th× nã bÎ gËp l¹i vµ tiÕp tôc b»ng l¸ thµnh C¸c m¹ch qu¶n lín ë ®¸y tim cã mét phÇn n»m trong vµ mét phÇn n»m ngoµi bao thanh m¹c. - L¸ thµnh (parietal pericardium) ë ngoµi l¸ t¹ng, ¸p s¸t vµo bao sîi. * Gi÷a l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng t¹o nªn mét xoang mµng tim (pericardial cavity) lµ xoang ¶o. Chøa Ýt dÞch trong, nhên lµm gi¶m ma s¸t gióp tim ho¹t ®éng dÔ dµng. (2)Bao sîi (fibrous pericardium): lµ tæ chøc sîi liªn kÕt do phÕ m¹c gi÷a t¹o thµnh, nã bao bäc ngoµi bao thanh m¹c. PhÇn kÐo dµi cña bao sîi t¹o thµnh c¸c d©y ch»ng ®Ó gi÷ cho tim ë vÞ trÝ nhÊt ®Þnh. 2.4.4. C¸c ®éng m¹ch nu«i tim Hai ®éng m¹ch vµnh tim: ®éng m¹ch vµnh ph¶i vµ ®éng m¹ch vµnh tr¸i t¹o nªn mét hÖ thèng riªng nu«i tim (1) §éng m¹ch vµnh ph¶i (right coronary artery) XuÊt ph¸t tõ phÝa tr−íc gèc ®éng m¹ch chñ gèc, ®i vÒ phÝa tr−íc ®Õn r·nh ngang cña tim th× bÎ cong sang bªn ph¶i, vÒ phÝa sau, ®Õn r·nh däc mÆt ph¶i cña tim th× ph©n thµnh 2 nh¸nh: Nh¸nh th¼ng ®øng vµ r·nh n»m ngang. Nh¸nh th¼ng ®øng ®i theo r·nh däc ë mÆt ph¶i tim. Trªn ®o¹n ®−êng ®i ph©n c¸c nh¸nh nhá vÒ tr−íc cho tim ph¶i vµ vÒ sau cho tim tr¸i. Nh¸nh n»m ngang ®i theo r·nh nhÜ thÊt råi tiÕp hîp víi nh¸nh n»m ngang bªn tr¸i, ph¸t ra c¸c ph©n nh¸nh cho t©m nhÜ ph¶i vµ ®¸y t©m thÊt ph¶i. (2) §éng m¹ch vµnh tr¸i (left coronary artery) XuÊt ph¸t tõ bªn tr¸i gèc ®éng m¹ch chñ, luån d−íi gèc ®éng m¹ch phæi ra ngoµi råi ph¸t ra 2 nh¸nh th¼ng ®øng vµ n»m ngang Nh¸nh th¼ng ®øng ch¹y theo r·nh däc ë mÆt tr¸i, t¾t dÇn khi ®Õn gÇn ®Ønh tim. Däc ®−êng ph¸t nhiÒu ph©n nh¸nh vÒ phÝa tr−íc cho v¸ch t©m thÊt ph¶i &nh¸nh phÝa sau cho t©m thÊt tr¸i, c¸c nh¸nh tiÕp hîp víi nh¸nh ®øng ®éng m¹ch ph¶i. Nh¸nh n»m ngang ch¹y tõ tr−íc ra sau, tr¸i sang ph¶i trong r·nh nhÜ thÊt. Ph¸t ra c¸c nh¸nh lªn trªn cho t©m nhÜ tr¸i, xuèng d−íi cho vïng ®¸y t©m thÊt tr¸i. * Nh− vËy tim ®−îc cÊp m¸u bëi mét vßng l−íi ®éng m¹ch vµnh tim: Mét m¹ng l−íi ®i ra tõ c¸c nh¸nh n»m ngang; mét m¹ng l−íi ®i ra tõ c¸c nh¸nh th¼ng ®øng. C¸c nh¸nh cña m¹ng l−íi chØ tiÕp hîp víi nhau qua hÖ mao m¹ch nªn c¸c ®éng m¹ch nµy kh«ng thÓ thay thÕ cho nhau ®−îc. V× thÕ mét trong c¸c nh¸nh bÞ t¾c nghÏn dÔ dÉn ®Õn ng−ng trÖ tuÇn hoµn m¸u cña qu¶ tim. HÖ tim m¹ch 81
  12. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie 2.4.5. TÜnh m¹ch cña tim C¸c tÜnh m¹ch thu m¸u vÒ hÇu hÕt ®Òu ®æ vµo tÜnh m¹ch vµnh lín. Formatted: Portuguese (Brazil) TÜnh m¹ch vµnh lín (cardiac maginal coronary vein) ch¹y lªn tõ ®Ønh tim, song song víi nh¸nh ®øng ®éng m¹ch vµnh ph¶i , quay vÒ sau sang tr¸i theo r·nh nhÜ thÊt vµ ph×nh ra thµnh xoang vµnh (coronary sinus) råi ®æ vµo t©m nhÜ ph¶i d−íi lç ®æ vÒ cña tÜnh m¹ch chñ sau. NhËn m¸u tõ tÜnh m¹ch chÐo cña t©m nhÜ tr¸i, tÜnh m¹ch sau cña t©m thÊt tr¸i, c¸c nh¸nh tÜnh m¹ch theo ®éng m¹ch vµnh tr¸i, nh¸nh cña xoang vµnh, tÜnh m¹ch liªn thÊt, tÜnh m¹ch tim bÐ. 2.4.6. M¹ch b¹ch huyÕt (cardiac lymph vessels): Gåm hai dßng tr−íc vµ sau ch¹y song song víi ®éng m¹ch vµnh ®æ vµo c¸c h¹ch phÕ qu¶n, h¹ch liªn phÕ qu¶n. 2.4.7. ThÇn kinh (cardiac nerves): - ThÇn kinh tù chñ: gåm c¸c nót thÇn kinh, bã hiss vµ sîi Purkingje (xem phÇn c¬ thÇn kinh) - Sîi thÇn kinh giao c¶m xuÊt ph¸t tõ c¸c h¹ch cæ d−íi hay h¹ch h×nh sao. - Sîi phã giao c¶m lµ c¸c nh¸nh cña d©y thÇn kinh X ( d©y phÕ vÞ ). C¸c d©y thÇn kinh tr−íc khi ph©n vµo tim t¹o thµnh c¸c ®¸m rèi tim (cardial plexus) trong ®ã cã c¸c h¹ch tr−íc t¹ng nh− h¹ch wrisberg ë d−íi cung ®éng m¹ch chñ. 2.5. So s¸nh tim cña c¸c loµi gia sóc: Ngùa bß Lîn chã VÞ trÝ trong kho¶ng x−¬ng s−ên trong kho¶ng Trong kho¶ng trong kho¶ng 3 - 6, ®Ønh tim c¸ch x−¬ng x−¬ng s−ên 3-6, x−¬ng s−ên 3-7 s−ên 3-7 øc 1-1,5 cm, c¸ch c¬ c¸ch x−¬ng øc hoµnh 6-8 cm 2 cm, c¸ch c¬ hoµnh 2-5cm. H×nh h×nh nãn, ®Ønh tim tï, ®«i mÆt sau cña t©m thÊt tr¸i cã r·nh tim ng¾n, to th¸i khi trong tim cã m¶nh sôn däc phô; mÆt sau cña t©m thÊt ph¶i ngang, ®Ønh tim h×nh tam gi¸c n»m bªn cã thªm mét tÜnh m¹ch lÎ, h¬i tï, cã hai ph¶i ®éng m¹ch chñ gèc tÜnh m¹ch lÎ Bß: cã x−¬ng tim n»m gi÷a lç vµ bÞ cèt ho¸ ph¶i vµ tr¸i ®æ ®éng m¹ch chñ gèc vµ lç ®éng vÒ t©m nhÜ ph¶i m¹ch phæi. 3. C¸c èng m¹ch: blood vessels C¸c èng m¹ch gåm ®éng m¹ch, tÜnh m¹ch vµ mao m¹ch. Sù tuÇn hoµn m¸u trong c¸c m¹ch chÞu sù ®iÒu khiÓn cña thÇn kinh thùc vËt. Trong v¸ch m¹ch qu¶n cã c¸c sîi sau h¹ch cña thÇn kinh giao c¶m vµ phã giao c¶m, c¸c c¬ quan tô c¶m (receptor): c¬ quan thô c¶m ¸p lùc (pressure receptor) vµ c¬ quan nhËn c¶m ho¸ häc (chemoreceptor). 3.1. §éng m¹ch : arteries: Lµ nh÷ng èng m¹ch dÉn m¸u tõ tim ®i tíi c¸c c¬ quan m« bµo. Tuú theo kÝch th−íc cÊu t¹o ng−êi ta chia lµm 3 lo¹i ®éng m¹ch: - §éng m¹ch chun cã ®−êng kÝnh lín nhÊt. - §éng m¹ch c¬ ®−êng kÝnh trung b×nh. - TiÓu ®éng m¹ch ®−êng kÝnh nhá lµ c¸c ph©n nh¸nh cña ®éng m¹ch c¬. HÖ tim m¹ch 82
  13. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie * CÊu t¹o chung cña thµnh ®éng m¹ch gåm 3 líp. - Líp trong (tunica intima) lµ líp néi m¹c gåm nh÷ng tÕ bµo néi m« dÑp (endothelium), bªn d−íi cã mµng liªn kÕt sîi chun t¹o thµnh c¸c nÕp gÊp däc. - Líp gi÷a (tunica media) lµ líp dÇy nhÊt: cã cÊu t¹o chñ yÕu lµ c¸c l¸ sîi chun (ë ®éng m¹ch chun) hoÆc c¬ tr¬n (ë ®éng m¹ch c¬). - Líp ngoµi (tunica adventia) máng. ë ®éng m¹ch chun lµ m« liªn kÕt sîi xèp ,ë ®éng m¹ch c¬ líp nµy dÇy h¬n vµ chøa c¸c sîi t¹o keo vµ sîi chun. * C¸c tiÓu ®éng m¹ch cã thµnh máng còng gåm 3 líp: Trong cïng lµ néi m«; gi÷a lµ líp c¬ tr¬n máng; ngoµi ®−îc bao bëi m« sîi xèp. C¸c ®éng m¹ch xuÊt ph¸t tõ tim ®−êng kÝnh lín lín, khi ph©n chia nh¸nh th× nhá dÇn. C¸c m¹ch lín ë gÇn tim l phÇn lín lµ c¸c ®éng m¹ch chun. C¸c ®éng m¹ch xa tim ph¶i tù co bãp ®Ó ®Èy m¸u ®i v× thÕ chóng lµ c¸c ®éng m¹ch c¬. Tuú theo vÞ trÝ ph©n ra ®éng m¹ch ngoµi c¬ quan vµ ®éng m¹ch trong c¬ quan. C¸c ®éng m¹ch ngoµi c¬ quan: ®−êng kÝnh to vµ ph©n nh¸nh thµnh c¸c ®éng m¹ch trong c¬ quan. 3.2. Mao m¹ch (capillaries) Lµ c¸c m¹ch qu¶n nhá nhÊt n»m trong c¸c tæ chøc, ®−êng kÝnh 5-15μ. V¸ch cña mao m¹ch rÊt máng gåm: Líp tÕ bµo néi m« (squamous epithelial cells) Líp mµng ®¸y (basement membrane) líp mµng ngoµi (pericapillary membrane). Mao m¹ch lµ n¬i trao ®æi chÊt gi÷a m¸u víi c¸c m«, tÕ bµo vµ nèi víi nhau thµnh h×nh m¹ng l−íi (capillary network). 3.3. TÜnh m¹ch (veins) Lµ nh÷ng èng m¹ch dÉn m¸u tõ c¸c c¬ quan vÒ tim (ng−îc chiÒu ®éng m¹ch). -Thµnh tÜnh m¹ch cã cÊu t¹o t−¬ng tù thµnh ®éng m¹ch, nh−ng máng h¬n, ®Æc biÖt líp c¬ vµ c¸c yÕu tè ®µn håi kÐm ph¸t triÓn. - Cµng xa tim ®−êng kÝnh c¸c tÜnh m¹ch cµng gi¶m v× vËy h×nh thµnh c¸c tÜnh m¹ch lín (large veins), tÜnh m¹ch trung b×nh (medium veins) vµ tÜnh m¹ch nhá (small veins) - Trong lßng tÜnh m¹ch cã c¸c van (valves) do líp néi m¹c vµ c¸c mµng sîi chun bªn trong gÊp nÕp t¹o thµnh. Van tÜnh m¹ch gÇn gièng nh− van tæ chim ë tim nh−ng dµi h¬n. C¸c van cã t¸c dông chØ cho m¸u ch¹y mét chiÒu vÒ tim mµ kh«ng ch¹y ng−îc l¹i. Van ph¸t triÓn nhÊt ë c¸c tÜnh m¹ch xa tim, ®Æc biÖt lµ c¸c tÜnh m¹ch ë chi sau. C¸c tÜnh m¹ch nhá (®−êng kÝnh
  14. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie 3.4. Liªn hÖ gi÷a ®éng m¹ch vµ tÜnh m¹ch - §éng m¹ch dÉn m¸u ®Õn c¸c c¬ quan, m« bµo sau ®ã m¸u ch¶y trong m¹ng l−íi mao m¹ch råi vµo c¸c tÜnh m¹ch.tÕ bµo - Mao m¹ch lµ cÊu nèi gi÷a ®éng m¹ch vµ tÜnh m¹ch. - Trong mét sè c¬ quan, ®éng m¹ch nhá cßn liªn hÖ trùc tiÕp víi tÜnh m¹ch qua cÇu nèi ®éng tÜnh m¹ch: §éng m¹ch ph©n lµm hai nh¸nh, mét nh¸nh ph©n thµnh hÖ mao m¹ch cßn mét nh¸nh nèi th¼ng víi tÜnh m¹ch. - Mét ®éng m¹ch th−êng ®i víi mét tÜnh m¹ch. §éng m¹ch nhá ë s©u th−êng ®i kÌm víi hai tÜnh m¹ch. ë d−íi da, tÜnh m¹ch l¹i kh«ng cã ®éng m¹ch ®i kÌm. - §éng m¹ch vµ tÜnh m¹ch ®−îc nu«i d−ìng bëi c¸c m¹ch nhá xuÊt ph¸t ngay tõ c¸c m¹ch lín. 3.5. S¬ ®å tuÇn hoµn m¸u: 3.5.1. TuÇn hoµn m¸u ë ®éng vËt tr−ëng thµnh (1)Vßng tuÇn hoµn nhá hay vßng tuÇn hoµn phæi (pulmonary circulation) M¸u tõ t©m thÊt ph¶i theo ®éng m¹ch phæi ®Õn phæi. T¹i phæi diÔn ra qu¸ tr×nh trao ®æi khÝ gi÷a c¸c mao m¹ch quanh phÕ nang vµ c¸c phÕ nang (m¸u nhËn oxy vµ th¶i carbonic) Sau ®ã tËp trung theo 4-6 tÜnh m¹ch phæi ®æ vÒ t©m nhÜ tr¸i. (2)Vßng tuÇn hoµn lín (systemic circulation): M¸u ®á t−¬i tõ t©m thÊt tr¸i theo ®éng m¹ch chñ (aorta) ph©n lµm hai ®−êng (®éng m¹ch chñ tr−íc vµ ®éng m¹ch chñ sau) ®Õn c¸c c¬ quan trong c¬ thÓ (trõ mét vµi n¬i nh− l«ng, mãng ch©n, mµng cøng cña cÇu m¾t, tinh cÇu...). ë c¸c c¬ quan diÔn ra qu¸ tr×nh trao ®æi, cung cÊp chÊt dinh d−ìng cho m« bµo qua hÖ thèng c¸c mao m¹ch. Sau ®ã m¸u theo hÖ thèng c¸c tÜnh m¹ch tËp trung vµo tÜnh m¹ch chñ tr−íc vµ tÜnh m¹ch chñ sau ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i. M¸u ®Õn nu«i d−ìng c¸c c¬ quan thuéc hÖ tiªu ho¸ sau khi thùc hiÖn chøc n¨ng cung cÊp dinh d−ìng, hÊp thu d−ìng chÊt tõ ®−êng tiªu ho¸ tËp trung ®æ vÒ tÜnh m¹ch cöa, vµo gan sau ®ã theo tÜnh m¹ch trªn gan ®æ vÒ tÜnh m¹ch chñ sau. (3)Vßng tuÇn hoµn tim (cardiac circulation) Lµ mét bé phËn cña vßng tuÇn hoµn lín) * TÊt c¶ c¸c vßng tuÇn hoµn ®Òu tËp trung vÒ c¬ quan trung t©m lµ tim. 3.5.2. TuÇn hoµn m¸u trong bµo thai Mét sè ®Æc ®iÓm dinh d−ìng cña bµo thai: Formatted: Portuguese (Brazil) - Ph¸t triÓn trong tö cung c¬ thÓ mÑ - Ch−a cã ho¹t ®éng h« hÊp b»ng phæi - Sù hÊp thu dinh d−ìng qua ruét ch−a ®−îc thùc hiÖn - ChÊt dinh d−ìng vµ oxy ®−îc c¬ thÓ mÑ cung cÊp qua nhau thai * Nhau thai ®−îc h×nh thµnh do sù kÕt hîp gi÷a mµng nu«i (amnion membrane) cña bµo thai vµ niªm m¹c cña tö cung cña mÑ. C¸c m¹ch qu¶n ë nhau thai dÉn m¸u ®á tõ c¬ thÓ mÑ ®Ó nu«i thai tËp trung thµnh tÜnh m¹ch rèn thai (umbrical vein) chui qua vßng rèn ®Õn rèn gan vµ lµm hai HÖ tim m¹ch 84
  15. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie nh¸nh: Mét nh¸nh ®i vµo tÜnh m¹ch cöa (hepatic portal vein) vµo gan; mét nh¸nh gäi lµ cÇu tÜnh m¹ch ®æ vµo tÜnh m¹ch chñ sau. ë gan vµ ë tÜnh m¹ch chñ sau m¸u ®−îc pha trén lÇn thø nhÊt sau ®ã ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i. ë t©m nhÜ ph¶i m¸u gÆp m¸u ®en tõ tÜnh m¹ch chñ tr−íc vµ tÜnh m¹ch vµnh tim ®æ vÒ nªn ®−îc pha trén lÇn hai råi tõ t©m nhÜ ph¶i ®æ qua lç Botal trªn v¸ch liªn nhÜ sang t©m nhÜ tr¸i. M¸u tõ nhÜ tr¸i xuèng t©m thÊt tr¸i råi theo ®éng m¹ch chñ gèc ®Ó ph©n phèi cho kh¾p c¬ thÓ. Mét phÇn m¸u tõ t©m nhÜ ph¶i xuèng thÊt ph¶i råi ®æ vµo ®éng m¹ch phæi. Do phæi bµo thai ch−a ho¹t ®éng nªn chØ cã phÇn rÊt nhá m¸u vµo nu«i phæi cßn phÇn lín theo èng th«ng ®éng m¹ch ®æ vµo ®éng m¹ch chñ sau ph©n phèi cho nöa sau c¬ thÓ. Tõ ®éng m¹ch chñ sau l¹i cã ®éng m¹ch rèn ®i qua vßng rèn ®Õn nhau thai. Mçi lÇn tim thai co bãp m¸u tõ ®éng m¹ch chñ sau ®−îc vµo ®éng m¹ch rèn qua tÜnh m¹ch nhau thai vÒ tö cung mÑ. Khi khÝ cacbonic tÝch tô trong m¸u kÝch thÝch c¸c trung t©m h« hÊp lµm phæi b¾t ®Çu ho¹t ®éng. T©m nhÜ tr¸i b¾t ®Çu thu håi m¸u ®á tõ c¸c tÜnh m¹ch phæi ®æ vÒ nªn ¸p xuÊt m¸u gi÷a hai t©m nhÜ dÇn dÇn ®−îc c©n b»ng. M¸u tõ t©m nhÜ ph¶i kh«ng ch¹y sang t©m nhÜ tr¸i n÷a, lç th«ng Botan trªn v¸ch liªn nhÜ ®−îc khÐp kÝn l¹i thµnh mét vÕt sÑo. Vßng tuÇn hoµn phæi thay thÕ vßng tuÇn hoµn nhau thai. èng th«ng gi÷a ®éng m¹ch chñ vµ ®éng m¹ch phæi trë thµnh thõng ®Æc ruét. §éng m¹ch rèn biÕn thµnh hai d©y ch»ng bªn cña bãng ®¸i. TÜnh m¹ch rèn biÕn thµnh d©y ch»ng gan. 4. C¸c m¹ch qu¶n chÝnh cña c¬ thÓ 4.1. m¹ch qu¶n vßng tuÇn hoµn nhá: Formatted: Portuguese (Brazil) (1) §éng m¹ch phæi (pulmonary artery) XuÊt ph¸t tõ t©m thÊt ph¶i tr−íc ®éng m¹ch chñ gèc, ®i lªn phÝa tr−íc h¬i chÕch sang tr¸i, tíi rèn phæi nã h¬i uèn cong vµ chia lµm 2 nh¸nh ®Ó ph©n vµo 2 l¸ phæi: (1) ®éng m¹ch phæi ph¶i dµi vµ lín h¬n, (2) ®éng m¹ch phæi tr¸i ng¾n vµ nhá h¬n. Tr−íc khi ph©n nh¸nh, ®éng m¹ch phæi ®−îc cét vµo ®éng m¹ch chñ gèc bëi d©y ch»ng ®éng m¹ch (lµ di tÝch cña èng th«ng ®éng m¹ch ®· tho¸i ho¸) - §éng m¹ch phæi ph¶i n»m sau ®o¹n ®éng m¹ch chñ gèc vµ tÜnh m¹ch chñ tr−íc. - §éng m¹ch phæi tr¸i n»m tr−íc ®o¹n ®éng m¹ch chñ sau. Khi vµo trong 2 l¸ phæi c¸c ®éng m¹ch phæi ph©n lµm nhiÒu nh¸nh ®i vµo c¸c thuú phæi råi ph©n thuú phæi, tiÓu thuú phæi vµ c¸c phÕ nang ®Ó thùc hiÖn trao ®æi kh«ng khÝ. (2). TÜnh m¹ch phæi (pulmonary veins) C¸c mao qu¶n phæi lín dÇn tËp trung thµnh 4-8 tÜnh m¹ch phæi ®æ vÒ 4-8 lç ë bê tr¸i vµ bê ph¶i cña t©m nhÜ tr¸i. C¸c tÜnh m¹ch phæi kh«ng cã van thµnh m¹ch. HÖ tim m¹ch 85
  16. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie (trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh) Formatted: Portuguese (Brazil) HÖ tim m¹ch 86
  17. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie 4.2. M¹ch qu¶n vßng tuÇn hoµn lín (vessels of systemic circulation). Deleted: ¶ 4.2.1. §éng m¹ch §éng m¹ch chñ gèc (root aorta): XuÊt ph¸t tõ t©m thÊt tr¸i, ®i lªn trªn vÒ tr−íc gäi lµ ®éng m¹ch chñ lªn (®o¹n nµy rÊt ng¾n vµ ph¸t ra 2 ®éng m¹ch vµnh tim ®Ó nu«i tim, sau ®ã t¹o thµnh ph×nh ®éng m¹ch chñ). Sau khi ra khái khèi t©m nhÜ vµ bao tim th× uèn cong vÒ phÝa sau t¹o nªn cung ®éng m¹ch chñ (aortic arch) (ë ®©y nã liªn hÖ víi ®éng m¹ch phæi qua d©y ch»ng ®éng m¹ch). ë møc d−íi ®èt sèng l−ng 6 tõ cung ®éng m¹ch chñ ë bß, ngùa ph¸t ra mét nh¸nh lín ®i vÒ phÝa tr−íc gäi lµ ®éng m¹ch th©n c¸nh tay ®Çu chung hay ®éng m¹ch chñ tr−íc (brachiocephalic artery) ®Ó cÊp m¸u cho ®Çu cæ, chi tr−íc vµ mét phÇn ngùc. Cung ®éng m¹ch chñ tiÕp tôc ®i vÒ sau b»ng ®éng m¹ch chñ xuèng hay ®éng m¹ch chñ sau (decesding aorta) ®Ó cÊp m¸u cho vïng ngùc, vïng bông, vïng chËu vµ chi sau. 4.2.2.TÜnh m¹ch - TÜnh m¹ch chñ tr−íc thu nhËn m¸u vïng ®Çu, cæ, chi tr−íc, c¸c khÝ quan trong xoang ngùc. TÕp nhËn c¸c nh¸nh: tÜnh m¹ch lÎ ph¶i, tÜnh m¹ch ®èt sèng, tÜnh m¹ch ngùc trong, tÜnh m¹ch n¸ch ph¶i, tÜnh m¹ch n¸ch tr¸i, tÜnh m¹ch cæ gèc. * Ngùa: cã tÜnh m¹ch lÎ ph¶i vµ tr¸i * Lîn, bß: chØ cã tÜnh m¹ch lÎ tr¸i (tÜnh m¹ch nöa lÎ) * Chã: chØ cã tÜnh m¹ch lÎ ph¶i. - TÜnh m¹ch chñ sau: Thu nhËn m¸u tõ c¸c tÜnh m¹ch vïng bông, c¸c khÝ quan trong xoang bông, xoang chËu vµ chi sau ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i. - TÜnh m¹ch cöa (portal vein) thu håi m¸u tõ l¸ch, tuþ, tói mËt, èng tiªu ho¸ qua c¸c tÜnh m¹ch l¸ch, tÜnh m¹ch tuþ, tÜnh m¹ch treo trµng tr−íc, tÜnh m¹ch treo trµng sau ®Ó ®æ vÒ gan (trong gan diÔn ra qu¸ tr×nh ®iÒu chØnh thµnh phÇn c¸c chÊt vµ gi¶i ®éc) sau ®ã m¸u qua tÜnh m¹ch trªn gan ®æ vµo tÜnh m¹ch chñ sau ch¹y ë r·nh trªn gan. - TÜnh m¹ch vµnh: TÜnh m¹ch vµnh lín (large coronary vein) thu håi m¸u tõ c¸c tÜnh m¹ch nhá h×nh thµnh xoang vµnh vµ ®æ vÒ t©m nhÜ ph¶i. 4.2.3. c¸c m¹ch qu¶n chÝnh cã øng dông ®Ó b¾t m¹ch , lÊy m¸u vµ tiªm: C¸c ®éng m¹ch: Dïng ®Ó kiÓm tra nhÞp ®Ëp cña tim qua tÇn sè m¹ch b»ng c¸ch b¾t m¹ch. * C¸c ®éng m¹ch ë líp n«ng, c¸c m¹ch tùa trªn c¸c tæ chøc cøng: (1) ®éng m¹ch mÆt: ch¹y tõ phÝa trong nh¸nh th¼ng ®øng cña x−¬ng hµm d−íi, vßng ra phÝa ngoµi nh¸nh ngang, men theo c¹nh tr−íc c¬ hµm vµ c¹nh sau c¬ thæi. (2) ®éng m¹ch ®u«i: ch¹y ë mÆt d−íi ®u«i (b¾t m¹ch c¸c gia sóc lín). (3) §éng m¹ch hiÓn: ch¹y ë phÝa sau, mÆt trong vïng c¼ng ch©n (dïng khi b¾t m¹ch chã) HÖ tim m¹ch 87
  18. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie C¸c tÜnh m¹ch: Dïng ®Ó tiªm, lÊy m¸u cho chÈn ®o¸n. Dïng c¸c tÜnh m¹ch ch¹y n«ng vµ dÔ thao t¸c (1) TÜnh m¹ch tai: s¸t d−íi da vµnh tai (râ ë tr©u, bß, thá) dïng khi lÊy m¸u chÈn ®o¸n, tiªm mét l−îng nhá vµo m¹ch m¸u. (2) TÜnh m¹ch cæ: Hai tÜnh m¹ch cæ n«ng ch¹y song song hai bªn khÝ qu¶n (dïng khi cÇn tiªm mét l−îng thuèc lín vµo m¹ch m¸u). (3) VÞnh tÜnh m¹ch cæ : N¬i gÆp nhau cña tÜnh m¹ch cæ n«ng vµ tÜnh m¹ch cæ s©u (tr−íc cöa vµo lång ngùc), dïng ®èi víi lîn. Formatted: German (Germany) (4) TÜnh m¹ch khoeo: ë mÆt trong c¼ng ch©n, s¸t d−íi da. Dïng víi chã, mÌo HÖ tim m¹ch 88
  19. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie (trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh) Formatted: Portuguese (Brazil) Formatted: German (Germany) HÖ tim m¹ch 89
  20. Formatted: Left NguyÔn B¸ TiÕp §¹i häc N«ng nghiÖp I Bµi gi¶ng Gi¶i phÉu Thó y Deleted: NguyÔn B¸ TiÕp Anatomie - Histologie (trang ®Ó tr¾ng cã chñ ®Þnh) Formatted: Portuguese (Brazil) Formatted: German (Germany) HÖ tim m¹ch 90
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2