ƯƠ Ớ
Ề Ủ
Ệ
NG 1 I THI U V R I
CH GI RO
Ề Ủ
Ổ
T NG QUAN V R I RO
- B n đã bao gi
ờ ặ ủ g p r i ro
ạ ch a?ư
ạ ạ
ặ ộ ữ
ượ ủ
- Theo b n trong ho t đ ng kinh doanh, DN g p nh ng ủ r i ro gì? ạ ằ - B n có nghĩ r ng chúng ta có ể ể c r i ro hay th ki m soát đ không? Gi
ả i thích?
Ề Ủ
Ổ
T NG QUAN V R I RO
Ø
ể ề ẩ ủ Trong quá trình phát tri n kinh t ế ế ớ th gi i ti m n các r i ro
Ø
ố ề m nh suy gi m
Ø
ế ạ ạ ả ườ ầ ng tài chính toàn c u đe do môi tr ng
Ø
ệ
ạ ị ề ữ
ị ặ ả ệ ưở ỏ ế ố t là các qu c gia Trung ng không nh đ n kinh
Ø
ầ
ầ toàn c u ự ế ổ ủ ậ ừ ờ trong th i gian v a qua: ỳ ế ề Hoa k , các qu c gia có n n kinh t N n kinh t ị ườ ủ ự ấ ổ S b t n c a th tr ế ế ớ i th gi kinh t ự S bùng phát các lo i d ch b nh ẳ Nh ng căn th ng v chính tr , đ c bi ể đông, giá d u có th tăng cao gây nh h ế t ấ S bi n đ i c a khí h u trên trái đ t
ố
ể
ề ố
ệ
ể
1.1 M i nguy hi m 1.1.1. Khái ni m v m i nguy hi m
- M i nguy hi m là
ộ ự ề ể
ử
ệ ủ ư ỏ ậ : m t đi u ki n th c hay ti m năng có th có ặ vong ho c ế ị t b , i, gây h h ng các lo i máy móc thi
ể ể t cho con ng ặ ộ ổ ứ ổ ố ề ạ ợ ặ l i ho c có th là nguyên nhân c a các tai n n gây t ườ ạ ươ ng t th ấ ề ả tài s n, ho c gây t n th t v tài chính cho m t t ch c.
► Các m i nguy hi m đ u có chung 1 đ c tính: t o nên
ể ề ặ ạ ự ấ S B t
ố vì:
ể ả ấ ố ổ ị Đ nh, Ø M i nguy hi m có ph i là nguyên nhân gây t n th t không?
Ø M i nguy hi m ch gây ra t n th t?
ể ấ ố ổ ỉ
Ø M c t n th t là bao nhiêu khi s c x y ra?
ự ố ả ứ ổ ấ
ố
ể
có 2 lo iạ
ể 1.1 M i nguy hi m ạ ố 1.1.2. Phân lo i m i nguy hi m:
ố ể ậ ấ : - M i nguy hi m v t ch t
ấ ặ ậ ấ
ấ a. Xu t hi n ườ ố ệ ở ậ v t, ch t hay các tinh hu ng có đ c tinh v t ch t, ặ ng có đ c tinh: th
§ R t d nh n d ng, có quy lu t ậ
§
ấ ễ ậ ạ
ự ố ủ ể ườ ượ ầ S c r i ro có th đo l ng đ c chính xác ph n nào.
§ D thay đ i và d ki m soát
ễ ể ể ổ
b. Có th đ
ể ượ ạ ằ ặ c nh n d ng b ng các đ c tinh khác: tinh lý, hoá, vi
ộ ậ ọ sinh hay khoa h c lao đ ng
ố
ể
có 2 lo iạ
ể 1.1 M i nguy hi m ạ ố 1.1.2. Phân lo i m i nguy hi m:
ứ ố ể ầ ạ ứ - M i nguy hi m đ o đ c, ý th c – tinh th n:
ể ố ả ủ c a m i ng
a. M i nguy hi m đ o đ c ộ
ụ
ấ cũng nh ư h c v n ả ấ ế ị ườ ừ b n tính ỗ i ỗ ổ ứ ọ ấ trong m i t ch c. ể ề qu n tr và ki m soát
ổ ứ ạ ứ : phát sinh t ả b n ch t và ph thu c vào ế ự ề Đi u này liên quan tr c ti p đ n v n đ trong t ch c.
b. M i nguy hi m ý th ctinh th n
ố ườ ữ
ế ớ ổ ứ ệ ở ấ ầ : xu t hi n ư ự ượ ch c, nh l c l i nh ng con ng ng LĐ, khách hàng,
ể ứ ệ ấ có quan h m t thi t v i t hay công chúng nói chung.
ố
ể
có 2 lo iạ
ể 1.1 M i nguy hi m ạ ố 1.1.2. Phân lo i m i nguy hi m:
ạ ứ
ứ
ể
- M i nguy hi m đ o đ c, ý th c – tinh
ố th n:ầ
3.
Nguyên nhân:
ặ
1. Đ c tính chung
:
ạ
ü- Các hành vi ph m pháp
ậ
ượ
ạ
ü R t khó nh n d ng đ
ấ ẩ
ờ ơ ớ
ặ
ü- B t c n ho c th
ệ v i công vi c
ạ
ả
ế ü- Qu n lý và giám sát y u
ấ c chúng, vd: ỗ h n lo n, không rõ ràng, không quy lu tậ
ệ ớ
ườ
ộ
ü- M i quan h v i ng
i lao đ ng
ể
ườ
ü Không th đo l
ng 1 cách chính
ố y uế
xác
ế
ệ
ọ
ü- Vô h c và thi u rèn luy n
ổ
ü Không d thay đ i và không d ễ
ể
ễ ki m soát
ứ ạ ứ ü- Ý th c đ o đ c kém
3.
ố
ả
X y ra trong các tinh hu ng:
ấ
ü Th t nghi p ệ
ü Thay đ i công vi c ệ ổ
ệ
ü Làm vi c ban đêm
ệ ượ
ả
ớ
ü Không tho mãn v i công vi c đ
c
phân công
ề ủ
ệ 1.2 Khái ni m v r i ro
- Đ nh nghĩa r i ro:
ủ ị
q “Là kh năng s x y ra m t k t qu có l
ộ ế ả ợ ợ ừ ố i hay không có l m i i t
ệ ữ ả ể ẽ ả nguy hi m hi n h u”;
q Hay “R i ro là m t đi u ki n trong đó kh năng m t s b t l
ộ ự ấ ợ ẽ ề ệ ộ ấ i s xu t
ệ ả hi n so v i d đoán khi có bi n c x y ra”.
ậ ủ ượ ọ ủ ớ ự ế V y khi nào thì bi n có đ ế ố ả c g i là r i ro?
Ø N u bi n c là ch c ch n và h u qu đ ắ ả ố ị
ế ắ ậ ố ả ươ ế ả ng nhiên không ph i là bi n
ế ố ủ c r i ro. Vd: Tài s n c đ nh
Ø N u bi n có là
ế ế ẫ ả ổ ế ố ủ ng u nhiên ậ , có kèm theo h u qu t n th t ấ bi n c r i ro
ề ủ
ệ 1.2 Khái ni m v r i ro
ạ ủ
1.3 Phân lo i r i ro
ứ ủ ể ề ạ R i ro có th phan lo i theo nhi u tiêu th c khác nhau:
Ø R i ro có và không có t n th t v tài chính;
ấ ề ủ ổ
Ø R i ro t nh và r i ro đ ng
ủ ủ ộ ỉ
ủ ủ ệ ả Ø R i ro căn b n và r i ro cá bi t
Ø R i ro thu n tuý và r i ro suy đoán
ủ ủ ầ
ạ ủ
ủ
ộ
ủ
1.3 Phân lo i r i ro 1.3.2 R i ro tĩnh và r i ro đ ng ủ - R i ro tĩnh:
ủ ộ : - R i ro đ ng
ấ ề ổ ủ ự
ü Xu t hi n khi n n kinh t ổ
ữ ệ ổ ẫ ệ
ầ ị ẫ
ố
ấ ầ ả c a s thay đ i trong ế ü Là k t qu ổ ở ế ề . Vd: vi c thay đ i s n n kinh t ổ ườ ủ i tiêu dung, thu đ i thích c a ng ế ậ ệ thu nh p, công ngh ,….d n đ n ủ ấ ề ả ổ ậ h u qu t n th t v tài chính c a các thành ph n kinh t ế ị b ấ ế thay đ i d n đ n nh ng t n th t ữ cho công ty. Vd: Cty không gi ượ c th ph n, khách hàng,… đ gánh ch u ị làm cho 1 s cá nhân ổ t n th t. ế.
ủ ể ả ồ ộ
ề ưở ọ ườ ấ
ể ằ ộ ề ự ừ ả ủ ế ü R i ro tĩnh có th nh h ng đ n ch ủ nhi u cá nhân vì h th ng ằ quan cho r ng nó không nguy ủ hi m b ng r i ro đ ng
ố ủ ü R i ro đ ng còn bao g m 1 s ổ t n th t khác không do nguyên ế ổ ủ nhân thay đ i c a n n kinh t , ư nh thiên tai, s l a đ o c a 1 cá nhân
ü R i ro đ ng không đem l
ủ ộ ạ ợ i l i
ư ẳ ạ ộ ích cho xã h i, ch ng h n, h
ả ỏ h ng tài s n,…
ử ụ ươ ể ả S d ng ph ng pháp b o hi m
ể ả ể ổ ấ đ gi m thi u t n th t
ạ ủ
ủ
ủ
ệ
1.3 Phân lo i r i ro ả 1.3.3 R i ro căn b n và r i ro cá bi
t
-
ệ ự
ơ ở ự
ồ ủ
ủ
ậ
ượ
ả t d a trên c s s khác nhau c a ngu n r i ro và h u qu
ấ
ủ ệ
ủ c phân bi Các r i ro này đ ủ ổ c a t n th t do chúng gây ra ủ
- R i ro cá bi
t: ả : - R i ro căn b n
ệ ạ ệ ố m t s hi n i thi
ượ ệ ộ ừ ü Phát sinh t ự ậ ng, s v t cá bi t t
ü R i ro này có th là đ ng hay
ấ ả ộ ớ ể ộ
ủ ü Là các r i ro mang l t ộ ớ ạ h i to l n, tác đ ng trên 1 t c dân vùng r ng l n hay t số ủ tĩnh.
ệ ợ ü Không r i vào cá bi t 1 ai. ạ ả
ộ ệ ạ ả Vd: ho ho n cháy nhà, phá s n m t công ty,…
ế ộ ấ ấ ổ ấ
Vd: chi n tranh, th t nghi p l m ị phát, đ ng đ t, b t n chính tr , …
ạ ủ ầ
ủ
ủ
1.3 Phân lo i r i ro 1.3.4 R i ro thu n tuý và r i ro suy đoán
- R i ro thu n tuý
ủ ữ ạ ậ ỉ : là lo i r i ro ch mang l
ả i nh ng h u qu ộ ạ ủ ổ ữ ề ặ ỉ ợ ầ ấ ủ i ho c nh ng t n th t (r i ro ch có m t chi u) không có l
- Phân lo i r i ro thu n tuý
1.
ạ ủ ầ ể ượ : có th đ c chia thành 05 nhóm
ủ ả ủ ậ ổ
ấ ề ậ ủ ố : đó là các t n th t v thu nh p hay tài s n c a 1 ượ c đánh giá trên 4 m i
§
R i ro cá nhân cá nhân. Nhìn chung, r i ro thu nh p đ nguy hi m:ể
§
Ch t s mế ớ
ổ Tu i già
§ M t s c lao đ ng
§
ấ ứ ộ
ấ ệ Th t nghi p
ạ ủ ầ
ủ
ủ
1.3 Phân lo i r i ro 1.3.4 R i ro thu n tuý và r i ro suy đoán
- Phân lo i r i ro thu n tuý
ạ ủ ầ : (tt)
2. R i ro v tài s n
ề ị ư ỏ ấ ề ữ ả ổ ả : là nh ng t n th t v tài s n do b h h ng hay
ủ ấ ượ m t mát. Đ c chia thành 2 nhóm:
ế ấ ấ
ố ớ ườ ấ ự ế : là s t n th t, m t mát tr c ti p đ i v i i
ự ổ i ch s h u. Vd b m t xe thì ng ị ủ ở ữ ộ ự ị ấ ế ườ ấ ằ
§ T n th t tr c ti p ổ ủ ả ầ ph n tài s n c a ng ủ ở ữ ị ổ ch s h u b t n th t b ng toàn b giá tr chi c xe đó
§ T n th t gián ti p hay t n th t do h u qu
ổ ấ ậ ậ ử ả, vd x lý h u
ấ
ổ ả ừ ệ qu t ề ế ấ vi c m t xe ể ả ạ ủ ủ ỗ ợ R i ro v tài s n có th là 1 h n h p 3 lo i r i ro:
ấ ề ủ ổ ả Ø R i ro t n th t v tài s n
ấ ề ả ổ ượ ử ụ ậ Ø T n th t v thu nh p khi tài s n không đ c s d ng
Ø Chi phí tang them trong tr
ườ ợ ệ ạ ề ả ng h p có thi t h i v tài s n
ạ ủ ầ
ủ
ủ
1.3 Phân lo i r i ro 1.3.4 R i ro thu n tuý và r i ro suy đoán
- Phân lo i r i ro thu n tuý
ạ ủ ầ : (tt)
3. R i ro pháp lý
ủ :
§- Là s b t c n (không c ý) c a ng
ể ố
ự ấ ẩ ả ườ ậ ủ ủ ọ
ự ủ i khác, hay s nguy hi m ẩ ế đ n tài s n c a h do không c n th n hay không ch tâm ngây nên.
R i ro pháp lý có th là k t qu t
ả ự ệ ấ ẩ ủ ể ế ố vi c b t c n không c ý
gây nên
§ Là t ng h p gi a kh năng thi
ổ ữ ấ
ệ ạ ề ả ả ươ
ệ
ề ợ ủ ạ ạ ợ ổ ệ ạ t h i v TS hi n t i và t n th t ệ ạ ề ậ ậ ề t h i v TS gây nên, ng lai do h u qu thi v thu nh p trong t ả ố hay trách nhi m pháp lý phát sinh trong TH c khi c ý hay không ườ ố i khác c ý gây h i hay xâm ph m quy n l i c a ng
4. R i ro phát sinh do s phá s n c a ng
ả ủ ủ ự ườ i khác
ạ ủ ầ
ủ
ủ
1.3 Phân lo i r i ro 1.3.4 R i ro thu n tuý và r i ro suy đoán
ủ ể ạ ổ ư ấ i t n th t nh ng
- R i ro suy đoán: cũng có th mang l
ể ừ ủ ề ủ là r i ro v a có th mang l ạ ợ i l i ích (r i ro hai chi u)
- Phân lo i r i ro suy đoán:
ạ ủ
Ø R i ro do thi u kinh nghi m và k năng qu n lý kinh doanh
ủ ế ệ ả ỷ
Ø R i ro do kém kh năng c nh tranh ả
ủ ạ
Ø R i ro do s thay đ i th hi u c a khách hang
ị ế ủ ủ ự ổ
Ø R i ro do l m phát
ủ ạ
Ø R i ro do đi u ki n không n đ nh c a thu
ủ ủ ề ệ ổ ị ế
Ø R i ro do thi u thông tin kinh t ế
ủ ế ế ệ ả và thi u kinh nghi m qu n lý
Ø R i ro do tình hình chính tr b t n ị ấ ổ
ủ
ộ
ữ
ủ
ủ
ố
ể ộ ố
1.4 Nh ng tác đ ng c a m i nguy hi m và r i ro trong kinh doanh và trong cu c s ng Ỗ Ủ CHU I R I RO
ữ
ủ
ố
ủ
ộ
ể
ộ ố
1.4 Nh ng tác đ ng c a m i nguy hi m và r i ro trong kinh doanh và trong cu c s ng
ỗ ủ ử ấ ậ T chu i r i ro ta nh n th y:
ầ ượ ọ ủ ng m i, đây là r i ro
q Ba nhóm r i ro đ u đ suy đoán ngu n l ồ ợ
ạ ặ ấ ủ ể ậ ủ ươ c g i là r i ro th ấ i nhu n có th có d u () ho c d u (+).
ế ổ ứ ủ ầ ỉ ấ q Nhóm th 4 là r i ro thu n tuý – ch mang đ n t n th t
q Các nhóm r i ro đ u có s tác đ ng, t
ự ủ ề ộ ươ ệ ậ ế ng tác, quan h m t thi t
ẫ l n nhau