Bài giảng UML part 2

Chia sẻ: Pham Duong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

142
lượt xem 36
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'bài giảng uml part 2', công nghệ thông tin, kỹ thuật lập trình phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng UML part 2

không ñư c xây d ng s n trong UML mà có th th c hi n thông qua vi c thêm vào m t giá tr th . • Constraints (ràng bu c): m r ng ng nghĩa c a các thành ph n c a UML, cho phép t o ra nh ng quy t c m i ho c s a ch a nh ng quy t c ñã có. 9. Ki n trúc c a h th ng Khi xem xét m t h th ng, chúng ta c n xây d ng các mô hình t nh ng khía c nh khác nhau, xu t phát t th c t là nh ng ngư i làm vi c v i h th ng v i nh ng vai trò khác nhau s nhìn h th ng t nh ng khía c nh khác nhau. UML xét h th ng trên 5 khía c nh: 1. Use-Case View Bao g m các Use Case mô t ng x c a h th ng theo cách nhìn nh n c a ngư i dùng, ngư i phân tích h th ng. Nó không ch ra cách c u trúc c a h th ng ph n m m, nó ch dùng ñ nhìn nh n m t cách t ng quát nh ng gì mà h th ng s cung c p, thông qua ñó ngư i dùng có th ki m tra xem các yêu c u c a mình ñã ñư c ñáp ng ñ y ñ hay chưa ho c có ch c năng nào c a h th ng là không c n thi t. Bi u ñ dùng ñ n là bi u ñ Use Case. 2. Logical View ðư c dùng ñ xem xét các ph n t bên trong h th ng và m i quan h , s tương tác gi a chúng ñ th c hi n các ch c năng mong ñ i c a h th ng.
3. Process View Chia h th ng thành các ti n trình(process) và lu ng(thread), mô t vi c ñ ng b hóa và các x lý ñ ng th i. Dùng cho ngư i phát tri n và tích h p h th ng, bao g m các bi u ñ sequence, collaboration, activity và state. 4. Implementation View Bao g m các component và file t o nên h th ng v t lý. Nó ch ra s ph thu c gi a các thành ph n này, cách k t h p chúng l i v i nhau ñ t o ra m t h th ng th c thi. 5. Deployment View Ch ra c u hình ph n c ng mà h th ng s ch y trên ñó. Nó th hi n s phân tán, cài ñ t các ph n mà t o nên ki n trúcv t lý c a h th ng. Bi u ñ ñư c s d ng là bi u ñ Deployment.
UML Bài 2: Tìm Use Case ng x c a h th ng, t c là nh ng ch c năng mà h th ng cung c p s ñư c mô t trong mô hình Use case. Trong ñó mô t nh ng ch c năng (Use case), nh ng thành ph n bên ngoài( Actor) tương tác v i h th ng và m i quan h gi a Use case và Actor (bi u ñ Use case). M c ñích quan tr ng nh t c a mô hình Use case là ph c v cho vi c trao ñ i thông tin. Nó cung c p phương ti n ñ khách hàng, nh ng ngư i dùng tương lai c a h th ng và nh ng ngư i phát tri n h th ng có th trao ñ i v i nhau và bi n nh ng yêu c u v m t nghi p v c a ngư i dùng thành nh ng yêu c u c th mà l p trình viên có th hi u m t cách rõ ràng. Actor 1. ð nh nghĩa actor Actor không ph i là m t ph n c a h th ng. Nó th hi n m t ngư i hay m t h th ng khác tương tác v i h th ng. M t Actor có th : • Ch cung c p thông tin cho h th ng. • Ch l y thông tin t h th ng. • Nh n thông tin t h th ng và cung c p thông tin cho h th ng 2. Mô t Thông thư ng, các actor ñư c tìm th y trong phát bi u bài toán b i s trao ñ i gi a phân tích viên v i khách hàng và các chuyên gia trong lĩnh v c(domain expert). Các câu h i thư ng ñư c s d ng ñ xác ñ nh actor cho m t h th ng là: • ð i v i m t v n ñ c th nào ñó thì Ai là ngư i quan tâm ? • H th ng ñư c dùng nơi nào trong t ch c? • Ai là ngư i ñư c l i khi s d ng h th ng? • Ai là ngư i cung c p thông tin cho h th ng, s d ng thông tin c a h th ng và xóa các thông tin ñó? • Ai là ngư i h tr và b o trì h th ng? • H th ng có s d ng ngu n l c nào t bên ngoài?
• Có ngư i nào ñóng m t vài vai trò trong h th ng? Có th phân thành 2 actor • Có vai trò nào mà nhi u ngư i cùng th hi n? Có th ch là m t actor • H th ng có tương tác v i các h th ng nào khác không? Có 3 lo i Actor chính là: • Ngư i dùng. Ví d : sinh viên, nhân viên, khách hàng... • H th ng khác. • S ki n th i gian. Ví d : K t thúc tháng, ñ n h n... ði u gì t o nên m t t p h p Actor t t? C n ph i cân nh c k lư ng khi xác ñ nh actor c a h th ng. Công vi c này thư ng ñư c th c hi n l p ñi l p l i. Danh sách ñ u tiên v các actor hi m khi là danh sách cu i cùng. Ví d như trong bài toán ñăng kí các môn h c c a m t trư ng ñ i h c, có m t câu h i là li u các sinh viên m i vào trư ng là m t actor và sinh viên cũ là m t actor khác? Gi s câu tr là có thì bư c ti p theo là xác ñ nh xem cách th c mà hai actor này tương tác v i h th ng. N u chúng s d ng h th ng theo nh ng cách khác nhau thì chúng là hai actor ngư c l i s ch là m t actor mà thôi. Mô t Actor: Vi c mô t m t cách ng n g n v m i actor c n thêm vào mô hình. Mô t này c n ch rõ vai trò c a actor khi tương tác v i h th ng. Ví d : Sinh viên: là nh ng ngư i ñăng kí h c các l p trư ng ñ i h c. 3. Kí hi u Actor cũng có m i quan h k th a. Ví d như có th có hai actor là nhân viên tr lương tháng, nhân viên làm h p ñ ng. C hai ñ u thu c m t ki u là Nhân viên. Actor Nhân viên là m t actor tr u tư ng vì nó không có m t th hi n nào trong th c t , nó ñư c dùng ñ ch ra r ng có m t s ñi m chung gi a hai actor trên. Nói chung vi c mô t quan h k th a gi a các Actor là không c n thi t, tr trư ng h p chúng th c hi n nh ng tương tác khác nhau ñ i v i h th ng.
Ví d : Use case 1. ð nh nghĩa Là m t kh i ch c năng ñư c th c hi n b i h th ng ñ mang l i m t k t qu có giá tr ñ i v i m t actor nào ñó. 2. Mô t Use case mô t s tương tác ñ c trưng gi a ngư i dùng và h th ng. Nó th hi n ng x c a h th ng ñ i v i bên ngoài, trong m t hoàn c nh nh t ñ nh, xét t quan ñi m c a ngư i s d ng. Nó mô t các yêu c u ñ i v i h th ng, có nghĩa là nh ng gì h th ng ph i làm ch không ph i mô t h th ng làm như th nào. T p h p t t c Use case c a h th ng s mô t t t c các trư ng h p mà h th ng có th ñư c s d ng. M t Use case có th có nh ng bi n th . M i m t bi n th ñư c g i là m t k ch b n (scenario). Ph m vi c a m t Use case thư ng ñư c gi i h n b i các ho t ñ ng mà ngư i dùng th c hi n trên h th ng trong m t chu kì ho t ñ ng ñ th c hi n m t s ki n nghi p v . M t Use case mô t m t nghi p v thông thư ng. Nghi p v này bao g m các bư c riêng r , còn ñư c g i là các ho t ñ ng. Khi các bư c ñư c mô t dư i d ng văn b n thì vi c ch ra s ph thu c gi a các bư c là m t vi c m t nhi u th i gian. Vi c th hi n các bư c dư i d ng kí hi u là d dàng và d hi u hơn. Do ñó Use case thư ng ñư c mô t chi ti t thông qua các bi u ñ mô t hành vi (behavior) như bi u ñ ho t ñ ng (activity diagram), bi u ñ trình t (sequence diagram), bi u ñ h p tác(collaboration diagram).
Use case cũng có th ñư c mô t thông qua các thi t k nguyên m u màn hình, các ví d v bi u m u báo cáo. ði u này giúp cho ngư i dùng d dàng mư ng tư ng h th ng s làm vi c như th nào, qua ñó có th ki m tra tính ñúng ñ n c a Use case. Các câu h i thư ng ñư c s d ng ñ xác ñ nh Use Case cho m t h th ng là: • Nhi m v c a m i actor là gì? • Có actor nào s t o, lưu tr , thay ñ i, xóa ho c ñ c thông tin trong h th ng? • Có actor nào c n báo tin cho h th ng v m t thay ñ i ñ t ng t t bên ngoài? • Có actor nào c n ñư c thông báo v m t s vi c c th x y ra trong h th ng? • Trư ng h p s d ng nào s h tr và b o trì h th ng? • T t c các yêu c u v m t ch c năng có ñư c th hi n h t thông qua các trư ng h p s d ng chưa? ði u gì t o nên m t Use Case t t Có m t câu h i thư ng xuyên ñư c ñ t ra v m c ñ chi ti t c a Use case. Nó nên m c ñ nào là t t. Có l không có câu tr l i hoàn toàn ñúng, nhưng có m t s nh n xét như sau: "M t Use case thư ng bi u hi n m t ch c năng ñư c th c hi n tr n v n (không ng t quãng) t ñ u ñ n cu i. M t Use case ph i mang l i m t ñi u gì ñó có giá tr ñ i v i actor". Mô t Use case Use case c n có m t vài câu ng n g n mô t m c ñích c a Use case, cho ta bi t ch c năng do Use case cung c p. 3. Kí hi u M t Use case ñư c th hi n b i m t hình ellip kèm theo tên c a Use case. thích ñ mô t chi ti t hơn v ý nghĩa Ngoài ra còn có th có thêm các chú c a Use case. M i Use case trong h th ng có tên phân bi t duy nh t. Use case có th ñư c ñánh s ñ thu n ti n cho vi c tra c u nhanh trên bi u ñ ho c trong tài li u mô t . Ví d :
4. Lu ng s ki n cho m t Use case (The Flow of events) Use case ch cung c p m t khung nhìn m c cao, t ng quát. ð hi u rõ hơn h th ng c n ph i làm gì thì c n ph i mô t chi ti t hơn, g i là lu ng s ki n. Nó là m t tài li u mô t các ho t ñ ng c n thi t ñ ñ t ñư c ng x mong ñ i c a Use case. Tuy là mô t chi ti t nhưng lu ng s ki n v n ñư c vi t sao cho có th ch ra nh ng gì h th ng c n làm ch không ph i ch ra h th ng làm như th nào. Ví d : trong lu ng s ki n chúng ta nói “Ki m tra mã c a ngư i dùng” ch không nói r ng vi c ñó ph i th c hi n b ng cách xem xét trong m t b ng nào ñó trong cơ s d li u. Nó mô t chi ti t nh ng gì ngư i dùng c a h th ng s làm và nh ng gì h th ng s làm. Nó c n ph i ñ c p t i: • Use case b t ñ u và k t thúc khi nào và như th nào • Có nh ng s tương tác nào gi a Use case và actor ñ th c hi n ch c năng ñó. • Nh ng d li u nào c n thi t cho Use case • Th t th c hi n thông thư ng c a các s ki n • Các mô t v các lu ng ngo i l ho c r nhánh. M i d án c n có m t m u chu n cho vi c t o tài li u v lu ng s ki n. Có th dùng theo m u ñơn gi n như sau: • X. Lu ng s ki n cho Use case ABC • X1. ði u ki n b t ñ u: danh sách nh ng ñi u ki n ph i th a mãn trư c khi Use case ñư c th c hi n. Ví d như: m t Use case khác ph i th c hi n trư c khi Use case này ñư c th c hi n hay ngư i dùng ph i có ñ quy n ñ th c hi n Use case này. Không nh t thi t m i Use case ñ u ph i có ñi u ki n b t ñ u. • X2. Lu ng chính: mô t nh ng bư c chính s x y ra khi th c hi n Use case. • X3. Các lu ng ph ( lu ng con). • X4. Các lu ng r nhánh.
Trong ñó X là s th t c a Use case trong h th ng. Ví d : Lu ng s ki n mô t Use case cho h th ng rút ti n t ñ ng như sau: 1.1 ði u ki n b t ñ u. 1.2 Lu ng chính: 1.2.1 Ngư i dùng ñưa th vào máy. 1.2.2. Máy hi n thông báo chào m ng và yêu c u nh p mã s 1.2.3 Ngư i dùng nh p mã s 1.2.4 Máy xác nh n mã s ñúng. N u nh p sai mã s , lu ng r nhánh E-1 ñư c th c hi n. 1.2.5 Máy hi n ra ba l a ch n: • Rút ti n: lu ng con A-1 • Chuy n ti n: lu ng con A-2 • Thêm ti n vào tài kho n: lu ng con A-3 1.2.6 Ngư i dùng ch n rút ti n 1.3. Lu ng con: 1.3.1 Lu ng con A-1: 1.3.1.1 Máy h i s lư ng ti n c n rút 1.3.1.2 Ngư i dùng nh p s ti n c n rút Máy ki m tra trong tài kho n có ñ ti n không. N u không ñ lu ng r nhánh E-2 ñư c th c hi n .... 1.4. Lu ng r nhánh: 1.4.1 E-1: Ngư i dùng nh p sai mã s
Máy thông báo là ngư i dùng ñã nh p sai mã s yêu c u ngư i dùng nh p l i ho c h y b giao d ch. 1.4.2 E-2: Không ñ ti n trong tài kho n... ////////////////////////////////////////////// Các m i quan h 1. Quan h gi a Use case và Actor: Thư ng g i là quan h tương tác vì nó th hi n s tương tác gi a m t actor và m t Use case. M i quan h này có th là hai chi u (t Actor ñ n Use case và ngư c l i), nó cũng có th ch là m t chi u, lúc ñó chi u c a quan h s ch ra r ng ai là ngư i kh i t o liên l c (communicate). Quan h này th hi n b i m t ñư ng th ng n i gi a actor và Use case (quan h hai chi u) hay m t mũi tên (quan h m t chi u). 2. Quan h gi a Use case v i Use case: Có ba lo i quan h sau: uses, extends và generalization. Quan h Uses (s d ng): Có th có nhi u Use case có chung m t s ch c năng nh . Khi ñó nên tách ch c năng ñó thành m t Use case riêng hơn là mô t nó trong t t c các Use case mà c n ch c năng ñó. Khi ñó có m t quan h Uses gi a các Use case trên và Use case v a t o ra. Ví d : trong h th ng qu n lý thư vi n, m i Use case ñ u b t ñ u b ng vi c ki m tra ñ nh danh c a ngư i dùng. Ch c năng này có th mô t trong m t Use case tên là “ðăng nh p h th ng”, sau ñó các Use case khác s s d ng Use case này khi c n thi t. Quan h Extends (m r ng): Không gi ng như quan h Uses trong ñó nói r ng khi m t Use case A s d ng Use case B có nghĩa là trong khi th c hi n Use case A ph i th c hi n Use case B, quan h Extends dùng ñ ch :
• Các hành vi tùy ch n: có th th c hi n ho c không. Ví d : khi g i email có th th c hi n các thao tác b o m t n i dung thư ho c là không. Ta có Use case “B o m t” có quan h extends v i Use case “G i email”. • Các hành vi mà ch th c hi n trong m t s ñi u ki n nh t ñ nh. Ví d như: Khi thêm sách m i trong thư vi n thì ph i nh p các t khóa cho nó, n u t khóa chưa có ph i th c hi n thêm t khóa r i m i ti p t c th c hi n thêm các thông tin v sách. Ta có Use case “Thêm t khóa” có quan h extends Use case “Thêm sách”. • M t s hành vi khác s ñư c th c hi n ph thu c vào s l a ch n c a ngư i dùng. Ví d như: ngư i dùng c a h th ng rút ti n t ñ ng có th ch n Rút ti n nhanh ho c Rút ti n theo cách bình thư ng. Ta có Use case “Rút ti n nhanh” có quan h extends v i Use case “Rút ti n”. Quan h Generalization (th a k ): Cũng gi ng như quan h th a k gi a hai l p, quan h th a k gi a use case A và use case B nói lên r ng use case B k th a nh ng ñ c ñi m c a use case A ngoài ra nó cũng có th có thêm nh ng ñ c trưng riêng c a nó. Ví d : như ki m tra ñ nh danh ngư i dùng có th theo nhi u cách: Ki m tra mã s , ki m tra d u vân tay... Khi ñó c hai ñ u th c hi n m t s hành ñ ng tương ñ i gi ng nhau c a m t l p hành ñ ng g i là “Ki m tra ñ nh danh ngư i dùng”. Bi u ñ use case (Use case Diagram) 1. ð nh nghĩa Là bi u ñ th hi n s tương tác, m i quan h gi a các Use case và actor trong h th ng. 2. Mô t M i h th ng thư ng có m t bi u ñ Use case chính th hi n ph m vi c a h th ng và các ch c năng chính c a h th ng. S lư ng các Use case khác ñư c t o ra s tùy thu c vào yêu c u. Có th là:
• t bi u ñ th hi n t t c các Use case liên quan ñ n m t actor nào M ñó • t bi u ñ th hi n t t c các Use case ñư c cài ñ t trong m t giai M ño n phát tri n. • t bi u ñ th hi n m t Use case và t t c các m i quan h c a nó. M Tuy nhiên nên cân nh c ñ các bi u ñ th hi n ñ các thông tin c n thi t, n u quá nhi u bi u ñ s gây ra s nh m l n và m t ñi l i ích c a vi c ñơn gi n hóa. T p h p các Use case giúp cho khách hàng d dàng xem xét m c t ng quát h th ng mà ta s xây d ng. M t h th ng thông thư ng có t 20 ñ n 50 Use case. 3. Kí hi u M t bi u ñ Use case bao g m m t t p các Use case và actor. Gi a Use case và actor có m t ñư ng n i n u như actor ñó kh i ñ u m t Use case. Bi u Use case có th l ng nhau, có nghĩa là m t Use case trong m t bi u ñ Use case có th ñư c phân nh ra thành nh ng Use case khác, n m trong m t bi u ñ Use case khác. Ví d : H th ng qu n lý d án và ngu n nhân l c. Có b n Actor là Resource Manager (Ngư i qu n lý ngu n nhân l c), Project Manager (Ngư i qu n lý d án), System Administrator (Ngư i qu n tr h th ng) và Backup System(h th ng sao lưu d li u). Hình 1-1 là bi u ñ use case m c t ng quát, cung c p m t b c tranh toàn c nh v các actor và use case c a h th ng. Hình 1-2 chi ti t hóa use case "Qu n lý ngu n nhân l c" b ng cách ch ra các use case mà actor Resource Manager mong mu n h th ng. Resource Manager có th thêm m i, s a, xóa các thông tin v kĩ năng c a nhân viên. M t kĩ năng ph i ñư c tìm ra trong cơ s d li u trư c khi nó ñư c xóa ho c s a nên use case FindSkill ñư c t o ra. Hai use case UpdateSkill và RemoveSkill ñ u s d ng ch c năng c a use case FindSkill nên chúng có quan h uses v i use case này. Resource Manager cũng có th thêm, xóa, s a các thông tin v nhân viên. Khi c p nh t thông tin v m t nhân viên, Resource Manager có th l a ch n: thêm kĩ năng cho m t nhân viên hay xóa b m t kĩ năng c a m t nhân viên. Do ñó hai use case UnassignSkill from Resource và use case AssignSkill to
Resource có quan h extends v i use case UpdateResource ñ ch ra chúng là hai kh năng l a ch n c a use case này. Hình 1-1: bi u ñ Use case m c t ng quát. Ta có th xây d ng thêm các bi u ñ chi ti t hơn.
Hình v 1-2: bi u ñ Use case Manage Resource m c chi ti t hơn. Nhìn vào bi u ñ trên ta th y rõ tác d ng c a nó trong vi c trao ñ i thông tin v i khách hàng. Khách hàng có th bi t rõ nh ng ch c năng nào s ñư c h th ng cung c p. Nhìn vào các actor h có th bi t chính xác ai s tương tác v i h th ng. Vi c này s giúp h tìm ra các ch c năng còn thi u. Ví d như: Khách hàng có th nói r ng: “ không, các ch c năng trên r t hay nhưng tôi còn mu n xem 10 nhân viên làm vi c lâu năm nh t trong công ty”. Và như v y các ch c năng c a h th ng s d dàng n m b t và ñ t ñư c s nh t trí v i khách hàng mà không ph i b t khách hàng ñ c quá nhi u tài li u k thu t như trư c.