Bài giảng Viêm khớp thiếu niên do PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Lan thực hiện bao gồm những nội dung về dịch tễ học chung của nhóm bệnh lý cơ xương khớp trẻ em; phân loại bệnh lý cơ xương khớp trẻ em; viêm khớp mạn thiếu niên; tiêu chuẩn chẩn đoán; viêm khớp dạng thấp thiếu niên; dịch tễ học, nguyên nhân, điều trị đối với bệnh viêm khớp thiếu niên.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Viêm khớp thiếu niên - PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Lan
- VIÊM KHỚP THIẾU NIÊN
PGS.TS NGUYỄN THỊ THANH
LAN
BỘ MÔN NHI ĐH Y DƯỢC TP.
HCM
- DÒCH TEÃ HOÏC CHUNG CUÛA
NHOÙM BEÄNH LYÙ CÔ XÖÔNG
KHÔÙP TREÛ EM
1978 1979 Hiệp Hội Giám Sát Sức khoẻ Canada
(Canada Health Survey): 1,3% trẻ
-
- 2. BỆNH KHỚP KHÔNG DO VIÊM : Hư khớp (thoái
khớp); Bệnh khớp sau chấn thương; Dị dạng; Khối
u, loạn sản.
3. BỆNH KHỚP TRIỆU CHỨNG :
3.1 Bệnh hệ thống : Lupút đỏ; Xơ cứng bì …
3.2 Bệnh chuyển hoá
3.3 Bệnh máu : Hemophilia; Schonlein Henoch…
3.4 Bệnh tiêu hóa : viêm ĐT chảy máu; bệnh Crohn…
3.5 Thần kinh : Xơ cột bên teo cơ; HC Sudek….
3.6 Cận ung thư : BHC; Hodgkin; Carcinoid….
3.7 Các loại khác : tâm thần; thuốc, vacxin
- 4. THẤP NGOÀI KHỚP : viêm gân và bao gân; viêm dây
chằng và bao khớp; viêm lồi cầu, đầu xương; viêm cân
cơ, tổ chức dưới da …
5. NGUYÊN NHÂN CƠ NĂNG :
5.1 Đau cơ (Fibromyalgia) : thiếu niên có vấn đề tâm lý.
Đau lan tỏa, đau ở điểm chèn vào gân c ơ. XN sinh hoá,
X quang bình thường.
5.2 Đau xương khớp do tăng trưởng : trẻ 4 8 tuổi. Đau
đột ngột, ban đêm, liên quan đến mào xương chày, từ
vài phút đến một giờ. Giảm nhanh tự nhiên / sau khi xoa
bóp. Cần XN sinh hóa, X quang để tránh bỏ sót bệnh lý
xương khớp / huyết học.
- NHỮNG CHI TIẾT TRONG BỆNH SỬ GIÚP ĐỊNH
HƯỚNG VẤN ĐỀ
Heä Trieäu chöùng / Chaån ñoaùn gôïi yù
thoáng Than phieàn
Da Ñoám ôû moùng Vieâm khôùp vaåy neán
Noát cuïc Vieâm khôùp daïng thaáp
Tophi Gout
Nhaäy caûm vôùi aùnh Lupus ban ñoû heä thoáng
saùng Vieâm maïch maùu; vieâm da cô:
Ban beänh Lyme; vieâm khôùp
vaåy neán
Ñaàu vaø coå Ruïng toùc SLE; Xô cöùng bì
Nuoát khoù Xô cöùng bì; Vieâm ña cô
Khoâ maét / mieäng HC SjoŠgren
Ñau caùch hoài cuûa Vieâm ñoäng maïch thaùi döông
haøm U haït Wegener; SLE
Loeùt muõi
Vieâm phoåi keû
Ngöïc Ho Vieâm maøng ngoaøi tim; Vieâm
Ñau ngöïc maøng phoåi; Vieâm suïn
söôøn
- Heä Trieäu chöùng / Than Chaån ñoaùn gôïi yù
thoáng phieàn
Buïng Ñau buïng Vieâm maïch maùu maïc treo;
Vieâm loeùt daï daøy
Nieäu sinh duïc Loeùt quy ñaàu Beänh BehÇet; HC Reiter
Tieát dòch quy ñaàu / aâm HC Reiter
ñaïo Lupus nephritis
Tieåu maùu vi theå
Thaàn kinh HC ñöôøng haàm
Dò caûm Lupus cerebritis
Seizure Vieâm ñoäng maïch thaùi döông
Nhöùc ñaàu
Bieåu hieän Vieâm khôùp thieáu nieân heä
khaùc Soát thoáng;
Meät moõi Vieâm khôùp nhieãm truøng;
Yeáu cô Vieâm maïch maùu; Vieâm khôùp
daïng
thaáp thieáu nieân; Lupus ban ñoû
heä
thoáng; vieâm ña cô; Ñau u xô cô
(fibromyalgia)
- MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN VIÊM KHỚP THƯỜNG GẶP
THEO TUỔI
Tröôùc 3 tuoåi Töø 3 ñeán 7 Töø 7 ñeán 12
tuoåi tuoåi
Vieâm khôùp Vieâm bao hoaït Vieâm bao hoaït
nhieãm dòch dòch
truøng Khôùp haùng khôùp haùng
thoaùng qua thoaùng qua
Vieâm khôùp maïn Vieâm khôùp Vieâm khôùp
thieáu nieân maïn maïn
thieáu nieân thieáu nieân
Vieâm bao hoaït Vieâm khôùp Thaáp khôùp
dòch nhieãm truøng caáp
khôùp haùng
thoaùng qua
Vieâm khôùp viruùt - Ban daïng thaáp - Vieâm khôùp
(Schonlein viruùt
Henoch) - Vieâm khôùp
- Beänh khôùp nhieãm truøng
- VIÊM KHỚP MẠN THIẾU NIÊN
Nhóm bệnh lý khớp mạn không thuần
nhất, có nhiều biểu hiện lâm sàng khác
nhau ở trẻ em.
Danh pháp và cách phân loại bệnh còn
nhiều chỗ chưa thống nhất.
- TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN
Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh viêm khớp mạn thiếu
niên
(JCA) theo Hiệp hội chống thấp Aâu Châu
(EULAR : European League Against Rheumatism):
tuổi khởi phát 3 tháng.
• Thể đa khớp: viêm > 4 khớp với yếu tố thấp ()
• Thể ít khớp: viêm 4 khớp
• Thể hệ thống: viêm khớp với sốt đặc trưng
• Viêm khớp dạng thấp thiếu niên: viêm > 4 khớp
yếu tố thấp (+)
Viêm khớp vẩy nến thiếu niên
• Viêm cột sống dính khớp thiếu niên
- TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN
(tt)
Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm khớp dạng thấp thiếu
niên
(JRA) theo Hiệp hội Thấp khớp học Mỹ
(ACR: American College of Rheumatology):
Viêm khớp mạn ở trẻ dưới 16 tuổi; thời gian đau
khớp kéo dài > 6 tuần
Có 3 thể lâm sàng chính :
• Thể hệ thống (Bệnh Still Chauffard)
Thể đa khớp RF (+) và RF ()
Thể ít khớp týp I và týp II
“ Chẩn đoán (+) : loại trừ bệnh lý về khớp khác ”
- PHÂN LOẠI VIÊM KHỚP THIẾU NIÊN VÔ
CĂN
(JUVENILE IDIOPATHIC ARTHRITIS: JIA)
THEO ILAR: TIÊU CHUẨN DURBAN
1. Thể hệ thống: 50% đơn giản; 50% phức tạp
2. Thể ít khớp: giới hạn; lan rộng
3. Thể đa khớp với RF (+)
4. Thể đa khớp với RF ()
5. Viêm khớp vẩy nến thiếu niên
6. Nhóm viêm khớp có biểu hiện viêm gân bám
7. Nhóm khác :
@ Không hội đủ tiêu chuẩn nào của JIA
@ Hội đủ 1 tiêu chuẩn của ≥ 1 thể LS của JIA
- VIÊM KHỚP DẠNG THẤP THIẾU
NIÊN
°Thể lâm sàng thường gặp của bệnh viêm
khớp mạn thiếu niên: viêm bao hoạt dịch khớp
mạn tính, ăn mòn sụn khớp và huỷ xương
dưới sụn.
°Tàn phế: mất chức năng vận động, mù mắt
(viêm màng bồ đào), điếc (tổn thương chuỗi
xương con trong tai).
- DỊCH TỄ HỌC
1. Tỷ lệ mắc chung của bệnh (Prevalence):
Thay đổi theo từng quốc gia. Mỹ, tỷ lệ VKDTTN
(JRA) 0,16 – 0,43 %o. Pháp, tỷ lệ viêm khớp mạn
thiếu niên (JCA) 0,77 – 1 %o. (Việt Nam chưa có
số liệu chính thức).
2. Tỷ lệ mới mắc (Incidence):
Khác nhau ở từng nước, từng khu vực, thay đổi
theo tuổi, giới, thể lâm sàng. Mỹ 0,139 %o; Phần
lan 0,14 %o; Thụy Điển 0,12 %o; Pháp tại
Bretagne 0,013 %o và Paris 0,019 %o.
- NGUYÊN NHÂN
Chưa rõ. Giả thuyết : nhiễm khuẩn; yếu tố tâm
lý, chấn thương, dinh dưỡng, rối loạn nội tiết; rối
loạn hệ thống miễn dịch.
Rossen: gen đặc trưng cho phức hợp phù hợp tổ
chức chính (MHC: Major Histocompatibility
Complex) nằm trên NST 6 liên quan đến bệnh lý
khớp.
Nghiên cứu gần đây : bệnh do nhiều yếu tố
hướng khớp cùng tác động vào một cá thể mang
những yếu tố di truyền nhất định.
- TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG
PLLS THEÅ ÑA THEÅ ÍT THEÅ HEÄ
ÑÑ LS KHÔÙP KHÔÙP THOÁNG
Tyû leä 30 - 40% 50% 10 - 20%
thöôøng gaëp
Soá khôùp 5 4 Thay ñoåi
vieâm
Tuoåi khôûi Moïi löùa Löùa tuoåi Thôøi kyø
phaùt tuoåi nhoû treû em
(ñænh cao 1 (ñænh cao 1 (khoâng ñænh
-3tuoåi) -2tuoåi) cao)
Tyû leä Nöõ / 3:1 5:1 1:1
Nam
Bieåu hieän Thöôøng Khoâng coù Naëng
ngoaøi khôùp nheï
Vieâm maøng 5% 20% Hieám
boà ñaøo maïn
tính
@ RF (+) 10% Hieám Hieám
@ ANA (+) (taêng vôùi 75 - 85% 10%
tuoåi)
- CẬN LÂM SÀNG
1.1 Phản ứng viêm & miễn dịch:
Công thức máu; tiểu cầu đếm; tốc độ lắng máu; CRP.
Điện di protein huyết tương; ANA; RF; ASO.
1.2 Xét nghiệm đánh giá tổn thương xương:
X quang xương khớp quy
Siêu âm khớp
Chọc dịch khớp
Sinh thiết màng hoạt dịch
Nội soi khớp
1.3 XN cần thiết cho chẩn đoán loại trừ:
Tùy bệnh cảnh lâm sàng : tủy đồ; kỹ thuật hình ảnh khác
…
- DiỄN TiẾN ASO TRONG BỆNH TKC VÀ VKDTTN
400
377.9 ASO trung bình ôû nhoùm TKC
ASO trung bình trong nhoùm VKDTTN tre ân 5 tuoåi
350 369
ASO trung bình ôû nhoùm VKDTTN döôùi 5 tuoåi
300 295
265 275
255.1
250
250 265 240 232.3
236
230 230
200 220
200
150
0 4 tuaàn 8 tuaàn 12 tuaàn 16 tuaàn 20 tuaàn 24 tuaàn 28 tuaàn
Nhận xét: ASO giảm nhanh sau 4 tuần ở cả 2 nhóm bệnh
khớp. VKDTTN: ASO thường (+) kéo dài trong nhiều tháng,
không tương ứng với phản ứng viêm cấp trên LS/CLS
- CHẨN ĐOÁN
Chẩn đoán xác định bệnh VKDTTN dựa trên cơ sở
loại trừ các bệnh lý khớp khác ở trẻ em :
@ Nhiễm trùng (virus, vi trùng)
@ Hậu nhiễm trùng (HC Reiter, thấp khớp cấp…)
@ Loạn sản máu (bạch huyết cấp, hémophilie…)
@ Neoplasm
@ Không viêm (đau chi lành tính, còi xương…)
@ Bệnh mô liên kết (Lupus đỏ, Kawasaki, Beh et…)
@ Viêm khớp thứ phát sau viêm ruột, bệnh vẩy
nến…
@ Bệnh khác : gamma globulin máu, sarcoidosis…
- ĐIỀU TRỊ
Nguyên tắc điều trị:
Điều trị phù hợp với cơ chế bệnh sinh
Bảo tồn chức năng khớp & điều trị TC ngoài
khớp
Tâm lý trị liệu
Phối hợp nhiều chuyên ngành: khớp nhi, chỉnh
hình nhi, phục hồi chức năng, mắt, tai mũi họng,
dinh dưỡng học đường, xã hội…
Chọn lựa thuốc điều trị:
+ Mức độ nặng của hoạt tính bệnh (HTB)
+ Mức độ tăng đáp ứng miễn dịch
+ Mức độ tổn thương xương
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
