Tham khảo tài liệu 'bản chất nền dân chủ xã hội chủ nghĩa 6', khoa học xã hội, kinh tế chính trị phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bản chất nền dân chủ xã hội chủ nghĩa 6
- Dân tộc xã hội chủ nghĩa chỉ xuất hiện do kết quả của sự cải tạo, xây
dựng từng bước cộng đồng dân tộc và các mối quan hệ dân tộc theo các
nguyên lý của chủ nghĩa xã hội khoa học. Đồng thời, dân tộc xã hội chủ
nghĩa chỉ có thể xuất hiện do kết quả của công cuộc cải tạo, xây dựng toàn
diện các lĩnh vực của đời sống xã hội để từng bước củng cố chế độ xã hội
chủ nghĩa.
Tuy nhiên, trong thực tiễn, không nên xem nhẹ hoặc làm lu mờ những
nhân tố dân tộc tồn tại lâu dài trong một cộng đồng quốc gia gồm nhiều dân
tộc. Nhân tố dân tộc đó được biểu hiện nổi bật nhất trong văn hoá, nghệ
thuật, ngôn ngữ, phong tục, tập quán, tâm lý và tình cảm; chúng hoà quyện
vào nhau tạo thành một thể thống nhất trong đa dạng về bản sắc dân tộc; là
căn cứ chủ yếu để phân biệt dân tộc này với dân tộc khác. Điều đó đòi hỏi
nhà nước xã hội chủ nghĩa trong khi hoạch định và thực hiện mọi chính
sách chung của quốc gia, cần chú ý đến tính đặc thù của cộng đồng gồm
nhiều dân tộc, hơn nữa, cần có những chính sách riêng đáp ứng những đòi
hỏi chính đáng mang tính đặc thù của từng dân tộc.
2. Hai xu hướng của sự phát triển các dân tộc và biểu hiện của hai
xu hướng khách quan đó trong thời đại ngày nay
Nghiên cứu vấn đề dân tộc và phong trào dân tộc trong điều kiện của
chủ nghĩa tư bản, V.I. Lênin đã phát hiện ra hai xu hướng khách quan của
sự phát triển các dân tộc.
Xu hướng thứ nhất, do sự thức tỉnh, sự trưởng thành của ý thức dân
tộc mà các cộng đồng dân cư muốn tách ra để xác lập các cộng đồng dân
tộc độc lập. Trong thời kỳ tư bản chủ nghĩa, ở các quốc gia gồm nhiều cộng
đồng dân cư có nguồn gốc tộc người khác nhau. Khi mà các tộc người đó
có sự trưởng thành về ý thức dân tộc, ý thức về quyền sống của mình, các
cộng đồng dân cư đó muốn tách ra thành lập các dân tộc độc lập. Vì họ
hiểu rằng, chỉ trong cộng đồng độc lập, họ mới có quyền quyết định vận
mệnh của mình mà quyền cao nhất là quyền tự do lựa chọn chế độ chính trị
và con đường phát triển. Trong thực tế, xu hướng này đã biểu hiện thành
phong trào đấu tranh chống áp bức dân tộc, thành lập các quốc gia dân tộc
độc lập. Xu hướng này nổi lên trong giai đoạn đầu của chủ nghĩa tư bản và
vẫn còn tác động trong giai đoạn đế quốc chủ nghĩa.
Xu hướng thứ hai, các dân tộc trong từng quốc gia, thậm chí các dân
tộc ở nhiều quốc gia muốn liên hiệp lại với nhau. Xu hướng này nổi lên
trong giai đoạn đế quốc chủ nghĩa. Chính sự phát triển của lực lượng sản
xuất, của khoa học và công nghệ, của giao lưu kinh tế và văn hoá trong xã
hội tư bản đã làm xuất hiện nhu cầu xoá bỏ hàng rào ngăn cách giữa các
124
- dân tộc, tạo nên mối liên hệ quốc gia và quốc tế rộng lớn giữa các dân tộc,
thúc đẩy các dân tộc xích lại gần nhau.
Hai xu hướng này vận động trong điều kiện của chủ nghĩa đế quốc gặp
nhiều trở ngại. Bởi vì, nguyện vọng của các dân tộc được sống độc lập, tự
do bị chính sách xâm lược của chủ nghĩa đế quốc xoá bỏ. Chính sách xâm
lược của chủ nghĩa đế quốc đã biến hầu hết các dân tộc nhỏ bé hoặc còn ở
trình độ lạc hậu thành thuộc địa và phụ thuộc của nó. Xu hướng các dân tộc
xích lại gần nhau trên cơ sở tự nguyện và bình đẳng bị chủ nghĩa đế quốc
phủ nhận. Thay vào đó họ áp đặt lập ra những khối liên hiệp nhằm duy trì
áp bức, bóc lột đối với các dân tộc khác, trên cơ sở cưỡng bức và bất bình
đẳng.
Vì vậy, chủ nghĩa Mác-Lênin cho rằng, chỉ trong điều kiện của chủ
nghĩa xã hội, khi chế độ người bóc lột người bị xoá bỏ thì tình trạng dân
tộc này áp bức, đô hộ các dân tộc khác mới bị xoá bỏ và chỉ khi đó hai xu
hướng khách quan của sự phát triển dân tộc mới có điều kiện để thể hiện
đầy đủ. Quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội là sự quá độ lên
một xã hội thực sự tự do, bình đẳng, đoàn kết hữu nghị giữa người và
người trên toàn thế giới.
Hai xu hướng khách quan của phong trào dân tộc do V.I. Lênin phát
hiện đang phát huy tác dụng trong thời đại ngày nay với những biểu hiện rất
phong phú và đa dạng.
* Xét trong phạm vi các quốc gia xã hội chủ nghĩa có nhiều dân tộc:
Xu hướng thứ nhất biểu hiện trong sự nỗ lực của từng dân tộc để đi tới
sự tự chủ và phồn vinh của bản thân dân tộc mình. Xu hướng thứ hai tạo
nên sự thúc đẩy mạnh mẽ để các dân tộc trong cộng đồng quốc gia xích lại
gần nhau hơn, hoà hợp với nhau ở mức độ cao hơn trong mọi lĩnh vực của
đời sống.
ở các quốc gia xã hội chủ nghĩa, hai xu hướng phát huy tác động cùng
chiều, bổ sung, hỗ trợ cho nhau và diễn ra trong từng dân tộc, trong cả cộng
đồng quốc gia và đến tất cả các quan hệ dân tộc. Sự xích lại gần nhau trên
cơ sở tự nguyện, bình đẳng giữa các dân tộc sẽ tạo điều kiện cho từng dân
tộc đi nhanh tới sự tự chủ và phồn vinh. Bởi vì, nó sẽ tạo điều kiện cho dân
tộc đó có thêm những điều kiện vật chất và tinh thần để hợp tác chặt chẽ
hơn với các dân tộc anh em; đồng thời nó cho phép mỗi dân tộc không chỉ
sử dụng tiềm năng của các dân tộc mình mà còn có sự gắn kết hữu cơ với
tiềm năng của các dân tộc anh em trong một nước để tiến lên phía trước. Sự
xích lại gần nhau giữa các dân tộc trong cùng quốc gia có nghĩa là những
tinh hoa, những giá trị của các dân tộc đó thâm nhập vào nhau, bổ sung,
125
- hoà quyện vào nhau để tạo thành những giá trị chung. Tuy nhiên, sự hoà
quyện đó không xoá bỏ sắc thái của từng dân tộc, không xoá nhoà những
đặc thù dân tộc; ngược lại, nó bảo lưu, gìn giữ và phát huy những tinh hoa,
bản sắc của từng dân tộc. Trong chế độ xã hội chủ nghĩa, cả hai xu hướng
trên đều loại trừ các tư tưởng và hành vi kỳ thị dân tộc, chia rẽ dân tộc, tự ti
dân tộc, dân tộc hẹp hòi, xung đột dân tộc. Trong văn kiện Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ VI, Đảng ta đã khẳng định: “Sự phát triển mọi mặt của
từng dân tộc đi liền với sự củng cố, phát triển của cộng đồng các dân tộc
trên đất nước ta. Sự tăng cường tính cộng đồng, tính thống nhất là một quá
trình hợp quy luật, nhưng tính cộng đồng, tính thống nhất không mâu
thuẫn, không bài trừ tính đa dạng, tính độc đáo trong bản sắc của mỗi dân
tộc”1.
Mọi sự vi phạm quan hệ biện chứng giữa hai xu hướng khách quan
nêu trên đều dẫn đến những hậu quả tiêu cực.
* Xét trên phạm vi thế giới, sự tác động của hai xu hướng khách quan
thể hiện rất nổi bật. Bởi vì:
Thời đại ngày nay là thời đại các dân tộc bị áp bức đã vùng dậy, xoá
bỏ ách đô hộ của chủ nghĩa đế quốc và giành lấy sự tự quyết định vận
mệnh của dân tộc mình, bao gồm quyền tự lựa chọn chế độ chính trị và con
đường phát triển của dân tộc, quyền bình đẳng với các dân tộc khác. Đây là
một trong những mục tiêu chính trị chủ yếu của thời đại – mục tiêu độc lập
dân tộc.
Xu hướng này biểu hiện trong phong trào giải phóng dân tộc thành
sức mạnh chống chủ nghĩa đế quốc và chính sách của chủ nghĩa thực dân
mới dưới mọi hình thức. Xu hướng này cũng biểu hiện trong cuộc đấu
tranh của các dân tộc nhỏ bé đang là nạn nhân của sự kỳ thị dân tộc, phân
biệt chủng tộc, đang bị coi là đối tượng của chính sách đồng hoá cưỡng bức
ở nhiều nước tư bản.
Như vậy, độc lập tự chủ của mỗi dân tộc là xu hướng khách quan, là
chân lý thời đại, là sức mạnh hiện thực tạo nên quá trình phát triển của mỗi
dân tộc, sẽ làm tiêu tan tất cả những gì cản trở nó.
Thời đại ngày nay còn có xu hướng các dân tộc muốn xích lại gần
nhau để trở lại hợp nhất thành một quốc gia thống nhất theo nguyên trạng
đã được hình thành trong lịch sử. Xu hướng đó tạo nên sức hút các dân tộc
vào các liên minh được hình thành trên những cơ sở lợi ích chung nhất
định. Các dân tộc có những lợi ích mang tính khu vực, dựa trên yếu tố gần
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI, Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1987, tr.98.
126
- nhau về địa lý, giống nhau về môi trường thiên nhiên, tương đồng về một
số giá trị văn hoá, trùng hợp nhau về lịch sử và hiện tại trong cuộc đấu
tranh chống kẻ thù chung bên ngoài.
Đặc biệt vào những năm 90 của thế kỷ XX, xu hướng "tập đoàn hoá"
ở các khu vực của thế giới tăng lên rõ rệt không chỉ do tác động của lợi ích
kinh tế mà còn do sức thúc đẩy của các lợi ích chính trị. Hơn nữa, sự liên
minh đó còn tạo nên sức hút trên toàn cầu nhằm tập trung giải quyết những
vấn đề chung của cả nhân loại như: chống nguy cơ chiến tranh hạt nhân,
chống ô nhiễm và bảo vệ môi trường sinh thái, khắc phục nạn đói xảy ra
thường xuyên ở nhiều nơi trên thế giới, kế hoạch hoá sự phát triển dân số
và bảo vệ sức khoẻ... Lợi ích toàn cầu có tác động sâu xa gắn bó loài người
trong một quá trình vận động thống nhất, bởi vì các dân tộc quốc gia trên
thế giới hiện nay còn đang ở trình độ phát triển khác nhau và đang cần sự
hỗ trợ nhau để cùng tiến bộ.
Nhận rõ điều này, mỗi dân tộc, quốc gia phải biết thực hiện chính sách
độc lập tự chủ để mở cửa hội nhập vào dòng vận động chung của nhân loại;
đồng thời phải tìm được giải pháp hữu hiệu để gìn giữ, phát huy bản sắc
của dân tộc mình.
Dựa trên sự phân tích hai xu hướng khách quan của phong trào dân
tộc trong thời đại hiện nay, Đảng ta đã khẳng định: “Giữ vững độc lập tự
chủ đi đôi với mở rộng hợp tác quốc tế, đa phương hoá, đa dạng hoá quan
hệ đối ngoại”1 là nguyên tắc thống nhất của đường lối đối ngoại của Đảng
và Nhà nước ta.
II. Nội dung cương lĩnh dân tộc của Đảng Cộng sản
Dựa trên cơ sở tư tưởng của C. Mác và Ph. Ăngghen về vấn đề dân
tộc; dựa vào sự tổng kết kinh nghiệm đấu tranh của phong trào cách mạng
thế giới và cách mạng Nga; phân tích sâu sắc hai xu hướng khách quan của
phong trào dân tộc gắn liền với quá trình phát triển của chủ nghĩa tư bản,
nhất là khi đã bước vào giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, V.I. Lênin đã khái
quát lại thành "Cương lĩnh dân tộc" của Đảng cộng sản. Trong tác phẩm Về
quyền dân tộc tự quyết, Người nêu rõ: "Các dân tộc hoàn toàn bình đẳng,
các dân tộc được quyền tự quyết, liên hiệp công nhân tất cả các dân tộc
lại".
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội,
1996, tr. 84.
127
- 1. Các dân tộc hoàn toàn bình đẳng
Đây là quyền thiêng liêng của các dân tộc trong mối quan hệ giữa các
dân tộc. Các dân tộc hoàn toàn bình đẳng có nghĩa là: các dân tộc lớn hay
nhỏ (kể cả bộ tộc và chủng tộc) không phân biệt trình độ phát triển cao hay
thấp đều có nghĩa vụ và quyền lợi ngang nhau; không một dân tộc nào
được giữ đặc quyền đặc lợi và có quyền đi áp bức bóc lột dân tộc khác, thể
hiện trong luật pháp của mỗi nước và luật pháp quốc tế.
Trong một quốc gia có nhiều dân tộc, quyền bình đẳng giữa các dân
tộc phải được pháp luật bảo vệ và được thể hiện trong mọi lĩnh vực của đời
sống xã hội, trong đó việc phấn đấu khắc phục sự chênh lệch về trình độ
phát triển kinh tế, văn hoá do lịch sử để lại có ý nghĩa cơ bản.
Trên phạm vi giữa các quốc gia - dân tộc, đấu tranh cho sự bình đẳng
giữa các dân tộc trong giai đoạn hiện nay gắn liền với cuộc đấu tranh chống
chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, chủ nghĩa sôvanh; gắn liền với cuộc đấu
tranh xây dựng một trật tự kinh tế thế giới mới; chống sự áp bức bóc lột của
các nước tư bản phát triển đối với các nước chậm phát triển về kinh tế.
Thực hiện quyền bình đẳng giữa các dân tộc là cơ sở để thực hiện
quyền dân tộc tự quyết và xây dựng mối quan hệ hợp tác, hữu nghị giữa
các dân tộc.
2. Các dân tộc được quyền tự quyết
Quyền dân tộc tự quyết là quyền làm chủ của mỗi dân tộc đối với vận
mệnh dân tộc mình, quyền tự quyết định chế độ chính trị – xã hội và con
đường phát triển của dân tộc mình. Quyền tự quyết bao gồm quyền tự do
độc lập về chính trị tách ra thành lập một quốc gia dân tộc độc lập vì lợi ích
của các dân tộc (chứ không phải vì mưu đồ và lợi ích của một nhóm người
nào) và cũng bao gồm quyền tự nguyện liên hiệp với các dân tộc khác trên
cơ sở bình đẳng cùng có lợi để có đủ sức mạnh chống nguy cơ xâm lược từ
bên ngoài, giữ vững độc lập chủ quyền và có thêm những điều kiện thuận
lợi cho sự phát triển quốc gia - dân tộc.
Khi xem xét, giải quyết quyền tự quyết của dân tộc cần đứng vững
trên lập trường của giai cấp công nhân. Triệt để ủng hộ các phong trào dân
tộc tiến bộ phù hợp với lợi ích chính đáng của giai cấp công nhân và nhân
dân lao động. Kiên quyết đấu tranh chống lại mọi âm mưu, thủ đoạn của
các thế lực đế quốc và phản động lợi dụng chiêu bài “dân tộc tự quyết” để
can thiệp vào công việc nội bộ của các nước, giúp đỡ các thế lực phản động
dân tộc chủ nghĩa (sôvanh, hẹp hòi) đàn áp các lực lượng tiến bộ, đòi ly
khai và đi vào quỹ đạo của chủ nghĩa thực dân mới, chủ nghĩa tư bản.
128
- 3. Liên hiệp công nhân tất cả các dân tộc
Liên hiệp công nhân của tất cả các dân tộc là tư tưởng cơ bản trong
cương lĩnh dân tộc của các đảng cộng sản: nó phản ánh bản chất quốc tế
của phong trào công nhân, phản ánh sự thống nhất giữa sự nghiệp giải
phóng dân tộc và giải phóng giai cấp. Nó bảo đảm cho phong trào dân tộc
có đủ sức mạnh để giành thắng lợi.
Liên hiệp công nhân tất cả các dân tộc quy định mục tiêu hướng tới;
quy định đường lối, phương pháp xem xét cách giải quyết quyền dân tộc tự
quyết, quyền bình đẳng dân tộc. Đồng thời, nó là yếu tố sức mạnh đảm bảo
cho giai cấp công nhân và các dân tộc bị áp bức chiến thắng kẻ thù của
mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Muốn cứu nước và giải phóng
dân tộc không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản”.
Đoàn kết, liên hiệp công nhân các dân tộc là cơ sở vững chắc để đoàn
kết các tầng lớp nhân dân lao động rộng rãi thuộc các dân tộc trong cuộc
đấu tranh chống chủ nghĩa đế quốc vì độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội. Vì
vậy, nội dung liên hiệp công nhân các dân tộc đóng vai trò liên kết cả ba
nội dung của cương lĩnh thành một chỉnh thể. Đoàn kết giai cấp công nhân
các dân tộc là sự thể hiện thực tế tinh thần yêu nước mà thời đại ngày nay
đã trở thành sức mạnh cực kỳ to lớn. Nội dung đó phù hợp với tinh thần
quốc tế chân chính đang lên tiếng kêu gọi các dân tộc, quốc gia xích lại gần
nhau.
Cương lĩnh dân tộc của đảng cộng sản là một bộ phận trong cương
lĩnh cách mạng của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trong sự
nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp; là cơ sở lý luận
của đường lối, chính sách dân tộc của các đảng cộng sản và nhà nước xã
hội chủ nghĩa.
III. Đặc điểm quan hệ dân tộc Việt Nam và chính sách
dân tộc của Đảng, Nhà nước ta hiện nay
1. Đặc điểm quan hệ dân tộc ở Việt Nam
Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc thống nhất gồm 54 dân tộc. Dân
tộc Kinh chiếm 87% dân số; 53 dân tộc còn lại chiếm 13% dân số, phân bố
rải rác trên địa bàn cả nước. 10 dân tộc có số dân từ dưới 1 triệu đến 100
ngàn người là: Tày, Nùng, Thái, Mường, Khơme, Mông, Dao, Giarai,
Bana, Êđê; 20 dân tộc có số dân dưới 100 ngàn người; 16 dân tộc có số dân
từ dưới 10 ngàn người đến 1 ngàn người; 6 dân tộc có số dân dưới 1 ngàn
người Cống, Si La, Pu Péo, Rơ Măm, Ơ Đu, Brâu).
129
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
