Bán đảo Ả rập
Ibn Séoud - Vị anh hùng chinh phục sa mạc ( chương 7 )
Chí lớn của Ibn Séoud
Từ năm 1927, Lawrence càng thêm buồn và nhục vì ông đã thua Saint John
Philby: ông ủng hộ giòng họ Hachémite tức cha con Hussein, mà dòng họ
Saudi được Philby tin cậy đã đánh bạt Hussein ra khỏi bán đảo Ả Rập.
Đọc chương IV, chúng ta còn nhớ cuối thế kỷ XVII, một vị anh hùng Ả Rập,
Abdul Wahad giữ đúng truyền thống của Mohamed, đã dùng sức mạnh của
tôn giáo và của đạo binh Ikwan, muốn phục hưng lại đế quốc Ả Rập, thống
nhất được xứ Nedjd và Hasa. Qua thế kỷ sau, con của ông, Séoud đại vương
chiếm thêm được Hedjaz, vào thánh địa La Mecque, nhưng khi Séoud tử
trận, mười hai người con đều bất tài, bị Thổ diệt hết. Vậy dân tộc Ả Rập vẫy
vùng được một thời rồi lại nép mình dưới chân Thổ, thiêm thiếp ngủ dưới
ánh nắng gay gắt, trong cảnh tịch mịch của sa mạc, chỉ thỉnh thoảng giật
mình vì một tiếng súng nổ hoặc tiếng vó ngựa của một tên cướp đường ban
ngày.
Tới đầu thế kỷ XX, sự nghiệp của Séoud đại vương mới được một người
cháu tiếp tục. Vị anh hùng này tên là Abdul Aziz, cùng tên với Séoud đại
vương, khi lên ngôi, cũng lấy hiệu là Ibn Séoud.
Abdul Aziz sanh năm 1881 ở Ryhad, kinh đô của tiểu bang Nedjd, tại trung
tâm bán đảo. Lúc đó bán đảo chia làm mười sáu tiểu bang nghèo mà lại
không biết đoàn kết với nhau.
Thân phụ Aziz là Abdul Rahman, bào đệ của quốc vương Nedjd. Vốn mộ
đạo, Abdul Rahman sống một đời khắc khổ như các nhà tu hành: nhà cửa
không trang hoàng gì cả, không ăn đồ ngon, không bận đồ lụa, cấm người
trong nhà ca hát, suốt ngày đăm đăm tụng niệm.
Tới tuổi đi học, Aziz vào nhà tu học thuộc lòng kinh Coran. Tám tuổi đã biết
cầm gươm, bắn súng, cưỡi ngựa phi nước đại mà không cần yên cương, tập
chịu cực khổ, đi chân không trên những phiến đá nóng như nung, hàng tháng
theo các thương đội trong sa mạc với một nắm chà là và một bầu nước
giếng. Nhờ tiên thiên rất mạnh - cao hai thước năm phân, to lớn như khổng
lồ - Aziz chịu được nỗi khắc khổ mà thân phụ ông muốn ông tập cho quen
để sau này lập sự nghiệp lớn: thống nhất quốc gia.
Mới chín mười tuổi, ông đã phải thấy gần trọn gia đình ông bị quốc vương
xứ Han là Rashid tàn sát. Thân phụ ông dắt ông trốn khỏi được và lang thang
hết nơi này nơi khác trong miền hoang vu Ruba A Khali, toàn đá và cát khô
cháy. Bọn tùy tùng chịu không nổi, bỏ đi lần lần. Một hôm Rahman tuyệt
vọng, gọi con và ba người thị vệ trung kiên lại bảo:
- Chúa bắt chúng ta chết ở nơi này rồi. Chúng ta phải tuân lệnh Chúa. Thôi,
quì cả xuống mà tụng kinh và cảm ơn Chúa.
Aziz phản kháng:
- Không! Không chịu chết ở đây. Phải ráng sống. Lớn lên con sẽ làm vua xứ
Ả Rập.
Sáng hôm sau cứu tinh tới. Một đoàn kị mã của vua Koweit tới đón bọn họ
lại Koweit lánh nạn.
Koweit là một xứ nhỏ xíu nhưng giàu có ở phía tây bắc vịnh Ba Tư. Châu
thành là một thị trấn nằm trên bờ biển, được người phương Tây gọi là tỉnh
Marseille của phương Đông. Ghe tàu tấp nập ở cảng; đủ các giống người
chen chúc nhau trên đường: từ phương Đông qua như Ấn Độ, Ba Tư, cả
Nhật Bản nữa; từ phương Tây tới như Anh, Pháp, Đức, Ý; từ phương Bắc
như Nga, Thổ.
Nơi đó là ngưỡng cửa của châu Âu và châu Á. Người Đức muốn mở đường
xe lửa từ Berlin tới vịnh Ba Tư mà ga cuối cùng là Koweit. Nga cũng muốn
có một trục giao thông từ Moscow tới Bagdad, Bassorah trên con sông
Tigre, ở phía Bắc Koweit. Còn Anh thì định lập một đường khởi từ Ấn Độ
xuyên qua Ba Tư mà trạm cuối cùng là Bassorah hay Koweit. Nhất là từ khi
Anh, Mỹ khai thác những mỏ dầu lửa ở Ba Tư và Ả Rập, từ khi họ tìm được
những mỏ dầu vô tận ở tại Koweit thì hải cảng Koweit và Bossorah thành
những căn cứ quân sự quan trọng nhất thế giới, hơn cả Gibraltar, Aden,
Singapore, Hương Cảng. Cho nên thương mại ở đó phát triển lạ lùng mà
gián điệp thì đầy đường. Tất cả các cường quốc đều gởi đại diện tới, chính
thức và không chính thức, những vị sứ thần và những nhân viên mật vụ trá
hình thành con buôn, nhà truyền giáo, nhà khảo cổ... Họ dòm ngó nhau,
ngầm tranh giành nhau từng chút, vãi tiền ra để mua chuộc các nhà quyền
thế bản xứ, tìm đủ các mưu mô mánh khóe để hất cẳng nhau, lật tẩy nhau,
mà ngoài mặt thì vẫn niềm nở, rất lịch sự với nhau.
Một trong các nhà quyền thế bị người Anh mua chuộc là Mubarrak, bào đệ
của quốc vương Koweit. Mubarrak là một tên cờ bạc, điếm đàng, tiêu hết gia
sản của ông cha để lại rồi qua Ấn Độ "làm ăn". Không hiểu hắn làm ăn cách
nào mà tiền bạc vào như nước, ai hỏi hắn thì hắn cúi mặt, nhũn nhặn đáp:
"Nhờ Allah phù hộ độ trì".
Năm 1897 hắn về Koweit, bị vua anh mắng chửi tàn tệ, hắn nhẫn nhục chịu.
Nhưng Aziz thích hắn lắm mà hắn cũng thương Aziz vì thấy chàng thông
minh đĩnh ngộ. Hồi đó Aziz đã có vợ, vẫn nuôi cái mộng tiễu phạt Rahsid để
khôi phục giang san, có lần nhảy lên lưng một con lạc đà, phi vào sa mạc để
hô hào các bộ lạc nổi lên chống Rashid, nhưng ai mà nghe lời em bé miệng
còn hôi sữa, cho nên ba ngày sau chàng lủi thủi trở về Koweit, làm trò cười
cho thiên hạ.
Mubarrak không mỉa mai Aziz mà trái lại, ân cần đón về nhà, dạy cho một
chút sử ký, địa lý, toán học và Anh văn rồi lại cho làm thư ký riêng. Khách
khứa tới lui nhà Mubarrak sao mà nhiều thế! Đủ các hạng người, từ con
buôn tới các nhà thám hiểm, chủ ngân hàng, chính khách, đủ các giống
người: Anh, Pháp, Đức, Nga...
Rồi một đêm Mubarrak lẻn vào cung giết anh, lên ngôi vua. Vua Thổ khép
tội phản nghịch, ra lệnh cho Rashid đem quân lại dẹp. Koweit đã nhỏ mà
quân đội không luyện tập, Mubarrak thua, chạy vào thành trốn. Nguy cơ đã
tới. Nhưng lạ chưa, đúng lúc đó một thiết giáp hạm của Anh hiện ở bờ biển
Koweit nã súng vào phía quân Rashid và Rashid phải nuốt hận mà rút quân
về. Bây giờ người ta mới hiểu Mubarrak làm tay sai cho Anh. Thế là Thổ đã
thua Anh một nước cờ. Địa điểm Koweit quan trọng quá, Anh không cướp
của Thổ thì Đức hay Nga cũng chiếm mất.
Ibn Séoul chiếm lại được Ryhad
Biến chuyển lạ lùng đó mở mắt cho Aziz. Trông cậy vào đường gươm lưỡi
kiếm, ở lòng trung thành của quân đội thì hỏng bét. Phải có ngoại giao, có
mánh khóe chính trị nữa. Và cái xứ Ả Rập này vậy mà quan trọng chứ, tất cả
các cường quốc đều dòm ngó nó. Từ trước cứ tưởng đuổi được tụi Thổ đi là
xong, bây giờ mới thấy rằng còn Anh, Đức, Pháp, Nga nữa mà đàn kên kên
này còn lợi hại hơn nhiều. Vậy phải tính toán, mưu mô, tùy gió xoay chiều,
tránh né, len lỏi, lúc tiến lúc lui, chứ không thể sơ suất được.
Lúc đó Anh đương mạnh, Aziz hướng về Anh, muốn nhờ Anh giúp để trả
thù Rashid, nhưng Anh cho chàng là con nít, không thèm trả lời. Chàng quay
lại năn nỉ Mubarrak năm lần bảy lượt. Bực mình quá, muốn tống chàng đi
cho rảnh, Mubarrak thí cho chàng ba chục con lạc đà ốm yếu, ba chục khẩu
súng cũ kỹ, hai trăm đồng tiền vàng và dặn kỹ nên việc hay không cũng
mặc, không được lại quấy rầy nữa.
Chàng không đòi gì hơn. Được điều khiển một binh lực dù nhỏ mọn cũng
thú rồi. Chàng định kế hoạch: phải đích thân vào hang cọp, chiếm lấy cung
điện Ryhad, rồi kiểm soát kinh đô, kiểm soát các bộ lạc ở Nedjd. Lúc đó mới
sai sứ thần tiếp xúc với người Anh xem người Anh có dám khinh thị chàng
nữa không.
Chàng đem đại sự ra bàn với cha, cha mắng là vọng động, chàng không
nghe, để vợ và con thơ lại cho cha trông nom rồi tiến sâu vào sa mạc. Lúc đó
nhằm mùa thu năm 1901, chàng mới hai chục tuổi. Không ai ngờ với ba
chục con lạc đà ghẻ và ba chục cây súng tồi, chàng chinh phục được bán đảo
Ả Rập.
Mới đầu chàng đánh du kích những đồn nhỏ và thương đội, cướp được khí
giới và tiền bạc rồi lưu động đi nơi khác liền. Chiến lợi phẩm phân phát hết
cho thủ hạ, còn chính chàng thì vẫn sống bằng một nắm chà là và một bầu
nước. Một số lưu manh nghe nói chàng hào phóng, ùa theo; còn các hào mục
sợ sự trừng phạt của Rashid, hễ thấy chàng sắp tới là đề phòng trước, nên
chàng không cướp phá thêm được gì nữa. Tiền cạn, lạc đà chết mòn, thủ hạ
trốn đi lần lần, sau cùng chỉ còn lại số thân tín đã đi theo chàng từ Koweit và
mươi người mới theo sau này.
Chàng đổi chiến lược: phải chiếm kinh thành một cách chớp nhoáng. Muốn
vậy phải ẩn náu trong hai tháng sao cho địch tưởng mình chết rồi, mà trong
sa mạc việc đó rất khó. Luôn hai tháng, một bọn trên bốn chục người phải
núp suốt ngày sau các đồi cát, nhịn ăn nhịn uống, đêm mới dám bò đi kiếm
nước hoặc chà là.
Khi các nhà cầm quyền Ryhad tưởng chàng đã chết vì đói khát, không đề
phòng cẩn mật nữa, chàng mới lẻn tới sát Ryhad, để thủ hạ ở ngoài thành
làm hậu thuẫn; còn chàng, Jilouy, và sáu người nữa, đương đêm leo vào
thành, vào được tư dinh viên Thống Đốc, rồi sáng hôm sau, ám sát viên
Thống Đốc, cướp được đồn, các đồn khác trong tỉnh hưởng ứng và đến giữa
trưa chàng khôi phục được kinh đô của tổ tiên mà chỉ mất có hai thủ hạ.
Rashid đem quân lại vây đánh Aziz. Aziz rút quân xuống phương Nam,
dùng thuật du kích tỉa lần quân địch. Trong hai năm, bất phân thắng bại.
Chàng phải dùng chính sách ngoại giao, nhờ Mubarrak làm trung gian điều
đình với Thổ, Thổ bằng lòng nhận chàng làm quốc vương xứ Nedjd, còn
chàng chịu cho quân Thổ đóng ở vài nơi. Chàng sai quân lính giả làm quân
bất lương cướp bóc lính Thổ. Thổ tiễu trừ không nổi, mà thấy giữ xứ Nedjd
không có lợi, năm 1905 rút quân về.
Lúc này chàng mới đem toàn lực tấn công Rashid, một đêm bão cát mù mịt,
xuất kỳ bất ý, cầm đầu một đội quân tiến như bay về phía trại Rashid, chém
được đầu Rashid.
Khi trở về Ryhad, Rahman nhường hết chính quyền và giáo quyền cho
chàng và chàng lên ngôi, lấy hiệu là Ibn Séoud. Năm đó chàng hai mươi lăm
tuổi (1906).
Ibn Séoud lập đồn điền để nắm được dân
Trong mấy năm sau Ibn Séoud bình phục xong xứ Hail rồi ngoại giao với
người Anh để mặc ông tấn công Thổ mà chiếm xứ Hasa ở phía Nam Koweit,
bên bờ vịnh Ba Tư. Cũng dùng chiến thuật xuất kỳ bất ý, đương đêm cho
quân leo thành, tới sáng thì chiếm được kinh đô Hasa mà dân chúng không
hay gì.
Lúc này đất đai đã mở rộng, có cửa ngõ thông ra biển rồi, ông tổ chức lại nội
bộ cho thêm mạnh để sau này tiến thêm một bước nữa.
Thần dân ông gồm hai hạng người: hạng làm ruộng, buôn bán, định cư -
hạng này là thiểu số - và hạng du mục lang thang khắp nơi, nay đây mai đó.
Hạng trên trung thành với ông, còn hạng dưới thì không thể tin được. Họ rời
rạc như những hạt cát, hễ nắm chặt lại thì ở trong tay mà mở ra thì trôi theo
những kẽ tay mất. Tinh thần cá nhân của họ rất mạnh, họ rất phóng túng,
không chịu một sự bó buộc nào, tính tình thay đổi, nay thân mai phản, sản
xuất thì ít mà phá hoại cướp bóc thì nhiều, không thể dùng làm lính được vì
không chịu kỷ luật.
Muốn cho quốc gia Ả Rập mạnh lên, phải nhào họ thành một khối như
Mohamed hồi xưa. Nhưng hồi xưa Mohamed chỉ dùng tôn giáo, chỉ hứa cho