Bản tin kinh tế vi mô số 5

Chia sẻ: | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

90
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tình hình kinh tế thế giới và quý iii/ 2011 cho thấy nhiều khó khăn với nguy cơ tiềm ẩn tại hầu hết các nền kinh tế chủ chốt.Kinh tế hoa kì không thực sự khởi sắc : tốc độ làm việc chậm , nhu cầu tiêu dùng thấp, nợ công cao và nguy cơ suy thoái thép. Châu Au mắc phải khủng hoảng nợ công, nguy cơ vỡ nợ của Hy Lạp và khả năng lan sang một số nước khác

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bản tin kinh tế vi mô số 5

KINH TEÁ THEÁ GIÔÙI Tình hình kinh teá theá giôùi thaùng 9 vaø quyù III/2011 cho thaáy nhieàu khoù khaên- vôùi nguy cô tieàm aån taïi haàu heát caùc neàn kinh teá chuû choát Kinh teá Hoa Kyø khoâng thöïc söï khôûi saéc: toác ñoä taïo vieäc laøm chaäm, nhu caàu tieâu duøng thaáp, nôï coâng cao vaø nguy cô suy thoaùi keùp Chaâu AÂu vöôùng maéc vôùi khuûng hoaûng nôï coâng, nguy cô vôõ nôï cuûa Hy Laïp vaø khaû naêng lan sang moät soá quoác gia khaùc Trung Quoác: vaãn giöõ taêng tröôûng oån ñònh, song laïm phaùt vaãn ôû möùc cao vaø khoù giöõ ñöôïc chæ tieâu chính thöùc 6% Nhaät Baûn: coù daáu hieäu hoài phuïc sau khi chòu taùc ñoäng cuûa soùng thaàn nhöng taêng tröôûng vieäc laøm vaãn chöa coù daáu hieäu caûi thieän vaø neàn kinh teá ñang trong tình traïng giaûm phaùt nheï Chaâu Phi – Trung Ñoâng: phuïc hoài saûn xuaát daàu taïi Lybia sau khi noäi chieán cô baûn keát thuùc laø chæ baùo toát cho neàn kinh teá theá giôùi KINH TEÁ VIEÄT NAM UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Taêng tröôûng tieàm naêng ñang coù xu höôùng giaûm daàn, phaûn aùnh nhöõng yeáu keùm Döï aùn “Hoã trôï naâng cao naêng löïc tham möu, thaåm tra vaø giaùm saùt cô caáu noäi taïng trong neàn kinh teá chính saùch kinh teá vó moâ” Laïm phaùt chung vaø laïm phaùt cô baûn duø ñaõ coù xu höôùng taêng chaäm laïi nhöng 37 Huøng Vöông, Ba Ñình, Haø Noäi vaãn ôû möùc raát cao Tröôûng Ban chæ ñaïo: Nguyeãn Vaên Giaøu - Chuû nhieäm UBKT Chính saùch tieàn teä coù daáu hieäu nôùi loûng trong khi tình hình kinh teá vó moâ vaø laïm phaùt chöa thöïc söï oån ñònh Ban Quaûn lyù Döï aùn: Caét giaûm ñaàu tö coâng vaø thaâm huït ngaân saùch caàn moät chieán löôïc vaø loä trình Giaùm ñoác - Nguyeãn Vaên Phuùc Phoù chuû nhieäm UBKT cuï theå, roõ raøng, minh baïch Phoù Giaùm ñoác - Ñaëng Theá Vinh Vuï tröôûng Vuï Kinh teá, VPQH MOÄT SOÁ KIEÁN NGHÒ CHÍNH SAÙCH Quaûn ñoác - Nguyeãn Trí Duõng Chuû trì bieân soaïn: VIEÄN KHOA HOÏC XAÕ HOÄI VIEÄT NAM 1 Lieãu Giai, Ba Ñình, Haø Noäi BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI GIÔÙI THIEÄU Döï aùn "Hoã trôï naâng cao naêng löïc tham möu, thaåm tra vaø giaùm saùt chính saùch kinh teá vó moâ" do Uyû ban Kinh teá cuûa Quoác hoäi chuû trì thöïc hieän vôùi söï hoã trôï kyõ thuaät cuûa Chöông trình Phaùt trieån Lieân hôïp quoác (UNDP). Muïc tieâu cuûa Döï aùn laø naâng cao naêng löïc caùc cô quan tham möu, thaåm tra vaø giaùm saùt chính saùch kinh teá vó moâ thoâng qua caùc hoaït ñoäng (i) taäp huaán/ñaøo taïo; (ii) thöïc hieän caùc nghieân cöùu, ñoái thoaïi veà caùc vaán ñeà kinh teá vó moâ; vaø (iii) taêng cöôøng vaø theå cheá hoaù cô cheá phoái hôïp, hôïp taùc giöõa caùc cô quan thuï höôûng döï aùn, bao goàm Uyû ban Kinh teá, caùc cô quan höõu quan cuûa Quoác hoäi, Vaên phoøng Trung öông Ñaûng, Vaên phoøng Chính phuû, Uyû ban Giaùm saùt taøi chính Quoác gia vaø Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam. Hoã trôï thöïc hieän Döï aùn laø moät maïng löôùi caùc Vieän, Tröôøng, Trung taâm nghieân cöùu kinh teá, bao goàm Vieän Kinh teá Vieät Nam, Trung taâm Phaân tích vaø Döï baùo (thuoäc Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam), Vieän Nghieân cöùu Quaûn lyù kinh teá Trung öông, Trung taâm Thoâng tin vaø Döï baùo Kinh teá - Xaõ hoäi quoác gia (thuoäc Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö ), Ñaïi hoïc Kinh teá (thuoäc Ñaïi hoïc Quoác gia Haø Noäi), Ñaïi hoïc Kinh teá Quoác daân, Trung taâm Nghieân cöùu Chính saùch vaø Phaùt trieån. Baûn tin Kinh teá vó moâ laø moät trong nhöõng saûn phaåm quan troïng cuûa Döï aùn, ñöôïc thöïc hieän trong khuoân khoå phoái hôïp giöõa Döï aùn vaø Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam vôùi muïc ñích cung caáp nhöõng phaân tích, ñaùnh giaù toùm löôïc veà xu höôùng vaø nhöõng ñoäng thaùi chuû yeáu cuûa kinh teá theá giôùi cuõng nhö caäp nhaät tình hình kinh teá vó moâ Vieät Nam. Ñoái töôïng phuïc vuï chính cuûa Baûn tin Kinh teá vó moâ laø caùc cô quan thuï höôûng Döï aùn, caùc Ñaïi bieåu Quoác hoäi, nhaø nghieân cöùu, hoaïch ñònh chính saùch kinh teá vó moâ. 02 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI KINH TEÁ THEÁ GIÔÙI THAÙNG 9 VAØ QUYÙ III NAÊM 2011 TOÅNG QUAN Tính ñeán thaùng 9/2011, caùc dieãn bieán chuû ñaïo cho thaáy söï phuïc hoài cuûa neàn kinh teá toaøn caàu ñaõ gaàn nhö chöõng laïi taïi haàu heát caùc quoác gia phaùt trieån nhö Hoa Kyø, caùc nöôùc thaønh vieân EU, Nhaät Baûn, v.v… Ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån, caùc nöôùc môùi noåi (Trung Quoác, moät soá nöôùc Ñoâng Nam AÙ, chaâu Phi, Trung Ñoâng), taêng tröôûng vaãn ñöôïc ñaûm baûo nhöng toác ñoä taêng tröôûng chæ ôû möùc vöøa phaûi. Sau khi cuoäc khuûng hoaûng kinh teá toaøn caàu ñöôïc xaùc ñònh laø ñaõ keát thuùc vaøo cuoái naêm 2009, nhieàu yù kieán ñaõ nhaán maïnh tôùi hieän töôïng “taùch bieät” trong taêng tröôûng (decoupling) cuûa caùc neàn kinh teá môùi noåi nhö Trung Quoác, moät soá nöôùc Ñoâng Nam AÙ, AÁn Ñoä, v.v… töùc laø khoái môùi noåi naøy vaãn taêng tröôûng toát trong khi caùc neàn kinh teá phaùt trieån chaâu AÂu, Hoa Kyø, Nhaät Baûn chòu caûnh ñình treä. Tuy nhieân, thöïc teá cho thaáy hai khoái naøy vaãn gaén raát chaët vôùi nhau vaø ñoäng löïc taêng tröôûng cuûa caû hai khoái naøy ñang ngaøy caøng ñi xuoáng. Nguyeân nhaân laø do möùc tieâu duøng thaáp vaø nieàm tin cuûa caùc doanh nghieäp ñaõ suùt giaûm do cuoäc khuûng hoaûng nôï, söï baát oån cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn, vaø caùc cuoäc tranh caõi chính trò veà löïa choïn chính saùch öùng phoù taïi Hoa Kyø, moät soá nöôùc EU (Hy Laïp, Italia, v.v…). Möùc ñoä tin töôûng thaáp khieán ngöôøi tieâu duøng khoâng saün saøng chi tieâu, nhu caàu treân toaøn theá giôùi giaûm suùt vaø caùc doanh nghieäp gaëp khoù khaên, coù xu höôùng thaän troïng hôn trong caùc quyeát ñònh ñaàu tö vaø laøm maát ñi phaàn naøo ñoäng löïc taêng tröôûng kinh teá. Ngoaøi ra, khuûng hoaûng nôï coâng taïi caùc nöôùc thaønh vieân EU (ñaëc bieät laø Hy Laïp) vaø Hoa Kyø ñang trôû neân nghieâm troïng hôn, gaây ra maâu thuaãn xaõ hoäi vaø baát oån chính trò. Gaén vôùi ñoù, moät neàn kinh teá lôùn khaùc laø Trung Quoác laïi ñang trong tình traïng laïm phaùt cao vaø trieån voïng ñeán heát naêm 2011 laø khoâng thaät roõ raøng. Nhu caàu ñi xuoáng cuûa khoái caùc nöôùc phaùt trieån cuõng khieán cho xuaát khaåu cuûa caùc nöôùc môùi noåi khaùc chòu taùc ñoäng tieâu cöïc, taêng tröôûng vì theá khoâng cao nhö kyø voïng. DIEÃN BIEÁN Kinh teá Hoa Kyø MOÄT SOÁ NEÀN Soá lieäu thoáng keâ cho thaáy GDP thöïc teá cuûa Hoa Kyø trong quyù II/2011 taêng KINH TEÁ 1,0% vaø döï kieán seõ taêng 1,3% trong quyù III naøy. Tuy nhieân, tình hình saûn CHUÛ CHOÁT xuaát trong quyù III/2011 coù xu höôùng ñi xuoáng. Chæ soá ISM1 cuûa ngaønh cheá taïo giaûm töø 55,3 trong thaùng 6 xuoáng coøn 50,9 vaøo thaùng 7 vaø 50,6 vaøo thaùng 8. Moät daáu hieäu khaùc theå hieän roõ neùt söï trì treä cuûa neàn kinh teá Myõ laø hieän töôïng chöõng laïi vaø giaûm suùt treân thò tröôøng nhaø ôû. Löôïng cung quaù möùc khieán giaù nhaø giaûm vaø doanh soá nhaø trong quyù III/2011 giaûm ñaùng keå so vôùi quyù II/2011. Caùc nhaø kinh teá cho raèng, nhöõng chính saùch nhaèm giaûi quyeát caùc vaán ñeà treân thò tröôøng nhaø ôû seõ laø moät yeáu toá höõu ích ñeå coù theå baét ñaàu moät goùi kích thích taøi khoùa môùi. 1 Chæ soá ISM saûn xuaát (Institue for Supply Management, Manufacturing Index) ñöôïc coâng boá haøng thaùng vaø cung caáp chi tieát veà tình hình ngaønh saûn xuaát cuûa moät quoác gia vì ñaây laø moät lónh vöïc thöôøng chieám tæ troïng lôùn trong neàn kinh teá. Chæ soá ISM saûn xuaát ñöôïc tính toaùn töø soá lieäu khaûo saùt veà tình hình söû duïng lao ñoäng, saûn xuaát, ñôn ñaët haøng, nguoàn cung caáp nguyeân lieäu ñaàu vaøo vaø tình hình löu kho cuûa caùc haõng saûn xuaát. 03 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Beân caïnh ñoù, trong quyù III/2011, neàn kinh teá Hoa Kyø coøn phaûi ñöông ñaàu vôùi moät soá vaán ñeà noåi coäm nhö sau: Nôï coâng: Ñaây khoâng chæ ñôn thuaàn laø vaán ñeà kinh teá maø ñaõ bò chính trò hoùa, theå hieän ôû tranh caõi gay gaét giöõa caùc chính trò gia veà vieäc naâng möùc traàn nôï coâng trong thaùng 8 naêm 2011. Hieän nôï coâng Hoa Kyø ñaõ vöôït quaù 100% GDP vaø theo soá lieäu coâng boá ngaøy 9/9/2011, ñaõ leân tôùi 14.710 tyû USD. Laàn ñaàu tieân, toå chöùc xeáp haïng tín duïng Standard & Poor’s ñaõ haï ñònh möùc tín nhieäm nôï cuûa Myõ töø tieâu chuaån AAA xuoáng möùc AA+. Tuy nhieân, nhieàu nhaø kinh teá cho raèng khaû naêng xaûy ra khuûng hoaûng nôï coâng Hoa Kyø trong ngaén haïn laø thaáp do vieäc vay nôï nöôùc ngoaøi vaãn raát thuaän lôïi vaø nôï coâng cuûa Hoa Kyø seõ vaãn tieáp tuïc taêng ñeå phuïc vuï cho caùc chính saùch kích thích kinh teá hoaëc chöông trình giaûm thueá. Quyeát ñònh naâng traàn nôï cuûa Quoác hoäi Hoa Kyø trong thaùng 8 cho pheùp nôï coâng coù theå ñeán 16,7 nghìn tyû USD vaøo naêm 2013. Hình 1. Dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa Myõ trong naêm 2011 vaø döï baùo naêm 2012 Nguoàn: Tính toaùn cuûa nhoùm nghieân cöùu Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa theo döõ lieäu toång hôïp töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), Toå chöùc Hôïp taùc vaø Phaùt trieån Kinh teá (OECD), vaø Cuïc Döõ tröõ Lieân Bang Myõ (FED). Khaû naêng suy thoaùi keùp: trong khi boái caûnh quoác teá khoâng maáy thuaän lôïi, nhöõng lo ngaïi veà khuûng hoaûng nôï cuûa chaâu AÂu hieän nay cuõng laø moät yeáu toá quan troïng taùc ñoäng tieâu cöïc tôùi quyeát ñònh kinh doanh cuûa caùc nhaø ñaàu tö Hoa Kyø. Vôùi nhöõng daáu hieäu nhö loøng tin cuûa ngöôøi tieâu duøng giaûm suùt, nôï coâng ngaøy caøng cao, laïm phaùt taêng, tình traïng thaát nghieäp cao vaø keùo daøi, coù theå nhaän ñònh raèng kinh teá Hoa Kyø ñang ñöùng tröôùc nguy cô suy thoaùi keùp. Theo Fitch, kinh teá Myõ coù theå taêng tröôûng vôùi toác ñoä 1% trong naêm 2011 vaø seõ ôû möùc -0,6% trong naêm 2012. Coøn IMF môùi ñaây ñaõ haï möùc döï baùo taêng tröôûng kinh teá Myõ naêm 2011 töø möùc 2,5% caùch ñaây 2 thaùng xuoáng chæ coøn 1,6% sau nhöõng daáu hieäu ñi xuoáng cuûa neàn kinh teá2. Bieän phaùp giaûi cöùu neàn kinh teá: Hoa Kyø döï kieán seõ ñöa ra caùc bieän phaùp kích thích kinh teá môùi. Trong phaùt bieåu taïi Quoác hoäi ngaøy 9/9/2011, Toång thoáng Hoa Kyø ñaõ coâng boá keá hoaïch kích thích kinh teá giaù 447 tyû USD, coøn ñöôïc goïi laø Ñaïo luaät vieäc laøm. Ñaây laø goùi kích thích lôùn thöù ba keå töø sau khi neàn kinh teá Myõ rôi vaøo khuûng hoaûng. Chöông trình naøy thoâng qua vieäc 2 Baùo caùo Kinh teá - Taøi chính thaùng 8 naêm 2011. 04 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI giaûm thueá cho caùc coâng ty thueâ môùi nhaân coâng, thuùc ñaåy taïo vieäc laøm vaø giaûm 50% thueá tính theo baûng löông cho ngöôøi lao ñoäng taïi caùc doanh nghieäp nhoû. Maëc duø vaäy, khaû naêng goùi kích thích naøy ñöôïc thoâng qua laø khoâng cao do cuoäc baàu cöû toång thoáng naêm 2012 saép ñeán vaø nhöõng ngöôøi Ñaûng Coäng hoøa khoâng deã gì uûng hoä saùng kieán naøy. Ngoaøi ra, trong cuoäc hoïp thöôøng kyø cuûa Uyû ban thò tröôøng môû Hoa Kyø trong 2 ngaøy 20-21/9, FED ñaõ coâng boá bieän phaùp hoã trôï kinh teá môùi trò giaù 400 tyû USD, theo ñoù, FED seõ baùn 400 tyû USD traùi phieáu kho baïc Myõ ngaén haïn (döôùi 3 naêm) ñeå mua traùi phieáu daøi haïn (kyø haïn 30 naêm), quaù trình naøy seõ keùo daøi ñeán thaùng 6/2012 vôùi muïc tieâu giaûm laõi suaát daøi haïn vaø hoã trôï taêng tröôûng. Ngoaøi ra, FED cuõng seõ taùi ñaàu tö caùc khoaûn tieàn thu ñöôïc töø nôï lieân quan ñeán baát ñoäng saûn nhaèm kích thích thò tröôøng nhaø ñaát. Tuy nhieân, giaûi phaùp naøy cuûa FED, theo caùc chuyeân gia kinh teá, seõ khoâng mang laïi hieäu quaû nhö caùc goùi hoã trôï nôùi loûng ñònh löôïng (QE) tröôùc, bôûi vaán ñeà caùc doanh nghieäp ñang ñoái maët hieän nay khoâng phaûi laø laõi suaát daøi haïn cao maø do nhu caàu ñang giaûm suùt. Ngoaøi ra, goùi hoã trôï naøy veà baûn chaát laø ñi vay nôï ngaén haïn ñeå bôm tieàn ra neàn kinh teá neân cuõng khoâng ñöôïc thò tröôøng kyø voïng nhieàu. Kinh teá khu vöïc EU Tình hình kinh teá Lieân minh chaâu AÂu (EU) trong thaùng 9 vaø quyù III/2011 tieáp tuïc ngaäp chìm trong voøng xoaùy cuûa côn baõo nôï coâng, baát chaáp nhieàu bieän phaùp vaø caùc goùi vieän trôï ñöôïc ñöa ra. Vôùi nhöõng dieãn bieán phöùc taïp hieän nay cuûa cuoäc khuûng hoaûng nôï taïi chaâu AÂu, nhieàu chuyeân gia kinh teá nhaän ñònh cuoäc khuûng hoaûng ñang daàn ñaït ñænh vaø Lieân minh Tieàn teä chaâu AÂu (EMU) ñang phaûi ñoái maët vôùi nguy cô ñoå vôõ bôûi söï vôõ nôï cuûa moät soá thaønh vieân yeáu keùm maø maét xích ñaàu tieân raát coù theå laø Hy Laïp. Ñieàu naøy tieáp tuïc taùc ñoäng maïnh ñeán caùc thò tröôøng chöùng khoaùn, tieàn teä cuõng nhö ñeø naëng leân caùc neàn kinh teá trong khu vöïc. Moät soá vaán ñeà noåi baät taïi chaâu AÂu coù theå keå ñeán nhö sau: Khaû naêng vôõ nôï cuûa Hy Laïp: Khaû naêng Hy Laïp vôõ nôï trong 5 naêm leân tôùi 98% sau khi thuû töôùng George Papandreou khoâng thuyeát phuïc ñöôïc giôùi ñaàu tö nöôùc ngoaøi tin raèng quoác gia naøy coù theå vöôït qua khuûng khoaûng nôï. Theo Boä Taøi chính Hy Laïp, thaâm huït ngaân saùch trong 8 thaùng ñaàu naêm nay ñaõ leân tôùi 18,1 tyû euro (24,67 tyû USD), taêng maïnh so vôùi 14,8 tyû euro cuøng kyø naêm ngoaùi do kinh teá luùn saâu hôn vaøo suy thoaùi. Maëc duø vaäy, ngaøy 16/9, laõnh ñaïo ba nöôùc Ñöùc, Phaùp vaø Hy Laïp ñaõ thoáng nhaát EU seõ thöïc hieän moïi bieän phaùp sôùm nhaát coù theå ñeå giöõ Hy Laïp ôû laïi Khu vöïc ñoàng tieàn chung chaâu AÂu, baát chaáp cuoäc khuûng hoaûng nôï coâng ñang ngaøy caøng nghieâm troïng taïi quoác gia naøy. Trong quyù III/2011, Hy Laïp cuõng lieân tuïc bò caùc toå chöùc xeáp haïng haï möùc tín nhieäm. Fitch ñaõ haï xuoáng möùc CCC, chæ treân möùc phaù saûn ba baäc, Moody’s haï 3 baäc tín nhieäm töø Caa1 xuoáng möùc Ca, chæ cao hôn moät baäc so vôùi möùc vôõ nôï, Standard & Poor's cuõng ñaõ haï xeáp haïng tín nhieäm cuûa Hy Laïp töø CCC xuoáng CC vôùi trieån voïng tieâu cöïc. 05 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Söï lan roäng khuûng hoaûng nôï coâng taïi caùc neàn kinh teá chaâu AÂu: Cuoäc khuûng hoaûng nôï coâng coù nguy cô lan roäng sang caùc nöôùc khaùc trong khu vöïc ñoàng tieàn chung chaâu AÂu (Eurozone). Phaùp ñang laø quoác gia coù nhieàu nguy cô noái goùt Myõ bò maát haïng tín duïng AAA. Chieàu ngaøy 14/9, toå chöùc ñònh möùc tín nhieäm Moody's ñaõ haï baäc xeáp haïng tín duïng cuûa hai ngaân haøng lôùn cuûa nöôùc Phaùp laø Credit Agricole töø Aa1 xuoáng Aa2 trong khi möùc ñaùnh giaù ñoái vôùi Societe Generale bò ñöa töø Aa2 xuoáng Aa3. Italia vaø Taây Ban Nha cuõng ñang loay hoay vôùi caùc keá hoaïch giaûi cöùu, thaét löng buoäc buïng, trong ñoù Italia ñoái maët vôùi khoaûn nôï 1.900 tæ euro (119% GDP), nhieàu hôn caû Taây Ban Nha, Hy Laïp, Ireland vaø Boà Ñaøo Nha coäng laïi. Ngaøy 18/9 Standard & Poor's (S&P) baát ngôø haï moät baäc xeáp haïng tín nhieäm daøi haïn cuûa YÙ töø A+ xuoáng A vaø moät baäc xeáp haïng tín nhieäm ngaén haïn cuûa nöôùc naøy töø A-1+ xuoáng A-1. Nhö vaäy, Italia ñaõ trôû thaønh quoác gia thöù 6 trong Khu vöïc ñoàng tieàn chung chaâu AÂu bò caùc toå chöùc xeáp haïng tín duïng haï baäc trong naêm nay, sau Taây Ban Nha, Ireland, Boà Ñaøo Nha, Coäng Hoøa Síp vaø Hy Laïp, baát keå tröôùc ñoù Thuû töôùng YÙ ñaõ thoâng qua keá hoaïch thaét löng buoäc buïng trò giaù 54 tyû Euro. Nhöõng khoù khaên taøi chính ôû hai nöôùc naøy thaäm chí coù theå lan tôùi quoác gia haøng ñaàu EU nhö Ñöùc vôùi toång nôï coâng 2.000 tæ euro. Laïm phaùt taïi moät soá nöôùc chaâu AÂu taêng voït: Cô quan thoáng keâ Anh coâng boá chæ soá giaù tieâu duøng taïi Anh thaùng 8/2011 taêng 4,5% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Trong khi ñoù, chæ soá giaù tieâu duøng thaùng 7/2011 taêng 4,4%. Caùc nhaø hoaïch ñònh chính saùch ñang coá gaéng ñieàu chænh giöõa muïc tieâu phuïc hoài kinh teá vaø kieàm cheá laïm phaùt. Ngaân haøng Trung öông Anh döï baùo laïm phaùt coù theå leân möùc 5% trong nhöõng thaùng tôùi. Cô quan thoáng keâ Phaùp coâng boá chæ soá giaù tieâu duøng taïi nöôùc naøy thaùng 8/2011 taêng 2,4%, möùc cao nhaát trong gaàn 3 naêm, trong ñoù möùc taêng cuûa thaùng 7/2011 laø 2,1%. Beân caïnh ñoù, laïm phaùt thaùng 9 cuûa khu vöïc naøy, theo öôùc tính cuûa Eurostat, ñaõ baát ngôø nhaûy voït leân möùc 3% (so vôùi 2,5% trong thaùng 8) vaø laø möùc cao nhaát trong voøng 3 naêm qua. Möùc laïm phaùt cao seõ khieán cho dö ñòa taùc ñoäng cuûa ECB ñeå giaûm laõi suaát kích thích hoài phuïc kinh teá seõ giaûm xuoáng vaø khoù thöïc hieän hôn. Döï baùo taêng tröôûng giaûm vaø laïm phaùt khoâng thay ñoåi: Ngaân haøng Trung öông chaâu AÂu (ECB) ñaõ haï möùc döï baùo taêng tröôûng (GDP) cuûa caùc nöôùc trong Eurozone xuoáng chæ coøn 1,6% trong naêm 2011 vaø 1,3% trong naêm 2012 so vôùi möùc laàn löôït laø 1,7% vaø 1,9% cuûa laàn döï baùo tröôùc. Trung taâm Kinh teá vaø Kinh doanh cuûa Anh döï ñoaùn taêng tröôûng trung bình töø naêm 2011 tôùi naêm 2015 cuûa Italia laø 1,2%, cuûa Taây Ban Nha laø 1%, Boà Ñaøo Nha 0,6% trong khi Hy Laïp seõ laø aâm (-) 0,5%. Trong khi ñoù, tyû leä laïm phaùt taïi khu vöïc naøy vaãn ñöôïc giöõ nguyeân laø 2,6% trong naêm 2011 vaø 1,7% trong naêm 2012. 06 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Hình 2. Dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa khoái EU naêm 2011 vaø döï baùo naêm 2012 Nguoàn: Tính toaùn cuûa nhoùm nghieân cöùu Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa theo döõ lieäu toång hôïp töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), Toå chöùc Hôïp taùc vaø Phaùt trieån Kinh teá (OECD), vaø Cuïc Döõ tröõ Lieân Bang Myõ (FED). Khaû naêng suïp ñoå cuûa Eurozone: Boä phaän phaân tích thoâng tin kinh teá (EIU) thuoäc Taïp chí Nhaø kinh teá - The Economist (Anh) döï baùo coù ít nhaát 40% khaû naêng Khu vöïc ñoàng tieàn chung chaâu AÂu (Eurozone) seõ tan raõ vaø cuõng xaùc suaát töông töï veà khaû naêng kinh teá toaøn caàu rôi vaøo suy thoaùi. Ngoaøi ra, Trung taâm nghieân cöùu Kinh teá vaø Kinh doanh taïi London ñaõ döï baùo khu vöïc naøy seõ tan vôõ vaøo naêm 2013, bôûi khoaûng caùch taêng tröôûng kinh teá lôùn vaø nhieàu nöôùc seõ khoâng saün saøng tieáp tuïc cöùu trôï caùc nöôùc gaëp khoù khaên. Kinh teá Nhaät Baûn Kinh teá Nhaät Baûn ñang daàn hoài phuïc vaø nhöõng khoù khaên naûy sinh sau thaûm hoïa ñoäng ñaát gaàn nhö ñaõ ñöôïc giaûi quyeát. Saûn xuaát vaø xuaát khaåu tieáp tuïc taêng, tieâu duøng tö nhaân baét ñaàu coù söï caûi thieän nhaát ñònh. Chæ soá CPI theo naêm (taát caû caùc maët haøng tröø thöïc phaåm töôi soáng) ñöôïc xaùc ñònh laø 0%. Tuy nhieân beân caïnh nhöõng tín hieäu laïc quan, neàn kinh teá Nhaät Baûn vaãn coøn toàn taïi nhieàu khoù khaên: Lôïi nhuaän cuûa caùc coâng ty giaûm, caùc quyeát ñònh ñaàu tö trôû neân thaän troïng hôn, taêng tröôûng vieäc laøm vaãn chöa coù daáu hieäu caûi thieän vaø neàn kinh teá ñang trong tình traïng giaûm phaùt nheï. Nieàm tin ngöôøi tieâu duøng thaáp: Baùo caùo cuûa MasterCard Wordwide cho thaáy nieàm tin ngöôøi tieâu duøng taïi Nhaät Baûn suy giaûm ôû haàu heát caùc chæ soá chính. Chæ soá nieàm tin toång theå cuûa Nhaät Baûn ñöôïc ghi nhaän ôû möùc thaáp nhaát keå töø naêm 2002 vôùi chæ soá nieàm tin veà neàn kinh teá giaûm töø 20,6 trong 6 thaùng tröôùc xuoáng coøn 12,3 ñieåm, chæ soá nieàm tin veà vieäc laøm giaûm töø 21,8 xuoáng coøn 13,3 ñieåm. Nhaät Baûn tieáp tuïc duy trì chính saùch nôùi loûng tieàn teä: Nguy cô naûy sinh töø cuoäc khuûng hoaûng nôï chaâu AÂu vaø nhöõng baát oån töø caùc neàn kinh teá Myõ khieán ñoàng Yeân Nhaät lieân tuïc taêng giaù. Noäi caùc cuûa taân Thuû töôùng Yoshihiko Noda vöøa nhaát trí thöïc hieän caùc bieän phaùp khaån caáp ñeå öùng phoù 07 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI trong ñoù coù vieäc Ngaân haøng Trung öông (BOJ) ñöa ra quyeát ñònh vaøo ngaøy 7/9 veà vieäc seõ tieáp tuïc duy trì chính saùch nôùi loûng tieàn teä. Taïi Hoäi nghò chính saùch tieàn teä tröôùc ñaây, Ngaân haøng Trung öông Nhaät Baûn ñaõ quyeát ñònh môû roäng quy moâ cuûa chöông trình mua taøi saûn leân khoaûng 10 nghìn tyû Yeân, trong ñoù chuù troïng ñeán mua caùc taøi saûn taøi chính. Ñeå neàn kinh teá Nhaät Baûn khaéc phuïc tình traïng giaûm phaùt vaø trôû veà con ñöôøng taêng tröôûng beàn vöõng, möùc laõi suaát sieâu thaáp tieáp tuïc ñöôïc duy trì vaø Chính phuû khaúng ñònh seõ tieáp tuïc theo doõi chaët cheõ tình hình bieán ñoäng cuûa kinh teá Hoa Kyø vaø EU ñeå coù öùng phoù kòp thôøi. Trieån voïng phuïc hoài: Neàn kinh teá Nhaät Baûn döï kieán seõ trôû veà con ñöôøng phuïc hoài vöøa phaûi töø nöûa sau naêm taøi khoùa 2011. Theo döï baùo cuûa Vieän nghieân cöùu Nhaät Baûn, taêng tröôûng GDP thöïc teá seõ laø 0,7% trong naêm 2011 vaø 2,8% trong 2012. Töø quyù III trôû ñi (thaùng 7-9), daáu hieäu phuïc hoài kinh teá ñaõ roõ neùt hôn do caùc nhaø maùy bò aûnh höôûng bôûi ñoäng ñaát, soùng thaàn ñaõ hoaït ñoäng trôû laïi, saûn xuaát ñöôïc phuïc hoài, tieâu duøng tö nhaân taêng leân vaø chi tieâu coâng cuõng taêng do nhu caàu taùi thieát ñaát nöôùc sau thaûm hoïa. Duø vaäy, nguy cô ñaët ra laø ñoàng Yeân maïnh coù theå laøm giaûm lôïi nhuaän cuûa caùc coâng ty vaø giaûm toác ñoä taêng xuaát khaåu. Hình 3. Dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa Nhaät Baûn naêm 2011 vaø döï baùo naêm 2012 Nguoàn: Tính toaùn cuûa nhoùm nghieân cöùu Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa theo döõ lieäu toång hôïp töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), Toå chöùc Hôïp taùc vaø Phaùt trieån Kinh teá (OECD), vaø Ngaân haøng TW Nhaät Baûn (BOJ). Kinh teá Trung Quoác Kinh teá Trung Quoác thaùng 9 vaø quyù III/2011 nhìn chung vaãn giöõ taêng tröôûng oån ñònh. Caùc chæ soá cô baûn cho thaáy xuaát khaåu taêng tröôûng toát, nhu caàu noäi ñòa ñuû ñeå ñaûm baûo cho neàn kinh teá taêng tröôûng khoaûng 8,5% - 9% töø nay ñeán heát naêm 2011. Maëc duø vaäy, coù moät soá tín hieäu ñaùng chuù yù cuûa neàn kinh teá Trung Quoác nhö sau: Chæ soá PMI3 cuûa lónh vöïc cheá taïo: Theo Hieäp hoäi Logistics vaø Mua baùn Trung Quoác (CFLP) tröïc thuoäc Cuïc Thoáng keâ Quoác gia Trung Quoác, chæ soá quaûn lyù thu mua chính thöùc PMI (ño löôøng möùc ñoä hoaït ñoäng cuûa lónh vöïc 3 Chæ soá PMI (Purchasing Managers Index) ñöôïc coâng boá haøng thaùng vaø ño löôøng möùc ñoä hoaït ñoäng cuûa lónh vöïc saûn xuaát. PMI ñöôïc toång hôïp döïa treân 5 chæ soá chính laø caùc ñôn ñaët haøng môùi, möùc haøng toàn kho, tình hình saûn xuaát, tình traïng giao haøng vaø vieäc laøm. Chæ soá naøy coù tröôùc ISM vaø duøng ñeå döï ñoaùn cho ISM cuøng vôùi Philadenphia Survey. 08 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI saûn xuaát) cho thaáy lónh vöïc cheá taïo cuûa Trung Quoác taêng thaùng thöù 2 lieân tieáp trong thaùng 9/2011, soá löôïng ñôn ñaët haøng vaø xuaát khaåu ñaõ taêng baát chaáp nhu caàu toaøn caàu ñi xuoáng. Theo ñoù, vieäc chæ soá PMI cuûa Trung Quoác taêng töø möùc 50,9 hoài thaùng 8 leân tôùi möùc 51,2 trong thaùng 9/2011 cuõng cho thaáy aùp löïc laïm phaùt ñoái vôùi neàn kinh teá lôùn thöù 2 theá giôùi naøy ñaõ giaûm nheï. Beân caïnh ñoù, xuaát khaåu cuûa Trung Quoác trong thaùng 9 cuõng taêng tröôûng toát hôn thoâng qua chæ soá ñôn ñaët haøng xuaát khaåu cuûa Trung Quoác ñaõ hoài phuïc leân tôùi möùc 50,9 töø möùc 48,3 trong thaùng 8/2011. Nhö vaäy, thoâng qua vieäc caùc ñôn ñaët haøng xuaát khaåu ñöôïc taêng cöôøng theo höôùng môû roäng ñaõ cho thaáy daáu hieäu khaù tích cöïc veà söï hoài phuïc khaù toát trong taêng tröôûng kinh teá cuûa Trung Quoác tröôùc aùp löïc cuûa khuûng hoaûng nôï chaâu AÂu vaø nguy cô suy thoaùi keùp ñang coù xu höôùng gia taêng. Ñaây laø moät tín hieäu quan troïng cho thaáy ñoäng löïc taêng tröôûng cuûa toaøn khu vöïc chaâu AÙ vaãn ñöôïc duy trì vaø ñoùng vai troø tích cöïc ñoái vôùi quaù trình hoài phuïc taêng tröôûng cuûa caùc nöôùc ôû khu vöïc chaâu AÙ noùi chung vaø caùc nöôùc ASEAN noùi rieâng. Laïm phaùt coù daáu hieäu haï nhieät: Baùo caùo thaùng 9 cuûa Ngaân haøng HSBC nhaän ñònh raèng tình hình kinh teá Trung Quoác dieãn bieán töông ñoái tích cöïc vôùi chính saùch ñieàu haønh quyeát lieät giuùp cho laïm phaùt phaàn naøo haï nhieät. Thaùng 8/2011, laïm phaùt taïi Trung Quoác haï nhieät xuoáng 6,2%, sau khi ñaõ vöôn tôùi 6,5%, möùc cao nhaát keå töø naêm 2009 trong thaùng 7. Tuy giaûm laïm phaùt coù tieán trieån toát nhöng ñi keøm laø caùc hoaït ñoäng kinh teá coù xu höôùng chaäm laïi vaø Ngaân haøng Trung öông Trung Quoác coù theå seõ trì hoaõn thaét chaët chính saùch tieàn teä do lo laéng veà khaû naêng baát oån cuûa neàn kinh teá theá giôùi cuõng nhö nguy cô suy thoaùi keùp. Hình 4. Dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa Trung Quoác naêm 2011 vaø döï baùo naêm 2012 Nguoàn: Tính toaùn cuûa nhoùm nghieân cöùu Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa theo döõ lieäu toång hôïp töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), Toå chöùc Hôïp taùc vaø Phaùt trieån Kinh teá (OECD), vaø Ngaân haøng TW Trung Quoác Kinh teá khu vöïc NICs chaâu AÙ Khu vöïc NICs chaâu AÙ (vieát taét laø NIAEs) bao goàm caùc neàn kinh teá nhö Haøn Quoác, Ñaøi Loan (Trung Quoác), Singapre, vaø Hoàng Koâng (Trung Quoác) seõ ñöôïc taäp trung phaân tích thay vì khu vöïc ASEAN bôûi vì dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa khu vöïc naøy ñoùng moät vai troø ngaøy caøng quan troïng ñoái vôùi hoaït ñoäng thöông maïi, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, vaø du lòch vaøo neàn kinh teá Vieät Nam. 09 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Moät trong nhöõng ñieåm noåi baät cuûa dieãn bieán kinh teá vó moâ khu vöïc NICs laø caùn caân vaõng lai luoân ôû trong traïng thaùi thaëng dö lôùn ñi keøm vôùi xu höôùng hoài phuïc maïnh meõ cuûa taêng tröôûng kinh teá. Ñaây laø tín hieäu hoã trôï tích cöïc khoâng chæ ñoái vôùi taêng tröôûng cuûa khu vöïc chaâu AÙ noùi chung maø coøn ñoái vôùi caû khu vöïc ASEAN noùi rieâng (bao goàm caû Vieät Nam) trong thôøi kyø haäu khuûng hoaûng taøi chính toaøn caàu. Hình 5. Dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa NICs chaâu AÙ naêm 2011 vaø döï baùo naêm 2012 Nguoàn: Tính toaùn cuûa nhoùm nghieân cöùu Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa theo döõ lieäu toång hôïp töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), Toå chöùc Hôïp taùc vaø Phaùt trieån Kinh teá (OECD), vaø Ngaân haøng TW Nhaät Baûn (BOJ). Kinh teá chaâu Phi, Trung Ñoâng Trong boái caûnh khoù khaên chung cuûa neàn kinh teá theá giôùi, caùc nöôùc chaâu Phi cho thaáy moät soá ñoäng thaùi tích cöïc. Chaâu Phi caän Sahara ñaõ vöôït qua cuoäc khuûng hoaûng kinh teá toaøn caàu vôùi taêng tröôûng kinh teá naêm 2011 döï kieán ñaït 5,5%, coøn caùc nöôùc chaâu Phi thu nhaäp thaáp coù theå ñaït taêng tröôûng 6,5%. Taïi phaàn lôùn caùc nöôùc xuaát khaåu daàu vaø caùc nöôùc thu nhaäp thaáp, taêng tröôûng kinh teá naêm 2011 ñaõ ñaït möùc tröôùc khuûng hoaûng. Tuy nhieân, neàn kinh teá lôùn nhaát chaâu Phi laø Nam Phi coù möùc ñoä phuïc hoài chaäm hôn do ñaây laø quoác gia coù möùc ñoä hoäi nhaäp quoác teá cao neân chòu taùc ñoäng maïnh cuûa nhu caàu thöông maïi quoác teá ñang giaûm suùt. Hình 6. Dieãn bieán kinh teá vó moâ cuûa khu vöïc Trung Ñoâng vaø Baéc Phi (MENA) trong naêm 2011 vaø döï baùo naêm 2012 Nguoàn: Tính toaùn cuûa Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa theo döõ lieäu toång hôïp töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), vaø Ngaân haøng Trung öông cuûa caùc nöôùc thuoäc khu vöïc Trung Ñoâng vaø Baéc Phi (MENA). 10 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Tình hình bieán ñoäng chính trò, xaõ hoäi taïi Baéc Phi, Trung Ñoâng ñaõ aûnh höôûng lôùn tôùi giaù daàu theá giôùi do nguoàn cung haïn cheá. Tuy nhieân, sau khi tình hình taïi Lybia oån ñònh trôû laïi vaø khaû naêng seõ khoâi phuïc saûn xuaát daàu, coäng vôùi vieäc Kuwait vaø Saudi Arabia quyeát ñònh taêng saûn löôïng daàu moû trong thaùng 8 ñaõ giuùp ngaên chaën giaù daàu leo thang. Thöïc teá, giaù daàu West Texas Intermediate giaûm khoaûng 10% trong thaùng 8, khieán cho aùp löïc cuûa chi phí naêng löôïng ñoái vôùi caùc neàn kinh teá lôùn nhö EU, Hoa Kyø, Trung Quoác ñaõ dòu bôùt. Moät soá nhaän ñònh chung veà kinh teá theá giôùi vaø nhöõng aûnh höôûng ñeán kinh teá trong nöôùc Trieån voïng kinh teá theá giôùi trong quyù III ñang tieáp tuïc dieãn bieán theo chieàu höôùng “bi quan hôn” vaø ñöôïc caûnh baùo laø ñang luùn saâu vaøo vuøng “nguy hieåm” cuûa côn baõo suy thoaùi keùp. Khuûng hoaûng nôï coâng lan roäng taïi chaâu AÂu vôùi nguy cô vôõ nôï raát cao. Ngoaøi ra, neàn taûng vó moâ cuûa kinh teá Hoa Kyø vaãn yeáu, laïm phaùt ñöùng ôû möùc cao taïi Trung Quoác vaø nhieàu neàn kinh teá môùi noåi khaùc ñaõ khieán cho trieån voïng taêng tröôûng “xaáu ñi” ñoàng loaït. Moâi tröôøng kinh teá theá giôùi trôû neân baát ñònh, ruûi ro taêng cao khieán nieàm tin cuûa giôùi ñaàu tö suït giaûm. Söï phuïc hoài kinh teá toaøn caàu ñang “cheäch höôùng” vaø phöông thöùc taêng tröôûng cuûa naêm 2010 döôøng nhö ñang laëp laïi: Taêng tröôûng nhanh vaøo nöûa ñaàu naêm vaø chaäm laïi vaøo nöûa cuoái naêm vaø chaäm hôn vaøo naêm sau ñoù. Vaán ñeà laïm phaùt, nôï coâng coù theå ñöôïc xaùc ñònh laø heä luïy cuûa caùc goùi kích thích kinh teá vaø ñieàu naøy khieán cho vieäc tieáp tuïc tung ra caùc goùi kích thích kinh teá nhö thoâng baùo môùi ñaây cuûa chính phuû Hoa Kyø coù theå seõ khoâng hieäu quaû vaø khoâng thöïc söï ñem laïi taùc duïng nhö mong muoán. Khuûng hoaûng kinh teá theá giôùi xuaát phaùt töø loõi laø “khu vöïc coâng” sau ñoù lan roäng ra “khu vöïc tö”. Maëc duø nhöõng baát oån kinh teá vó moâ theá giôùi, khu vöïc, vaø moät soá neàn kinh teá chuû choát vaãn chöa heà coù daáu hieäu thuyeân giaûm trong 3 quyù ñaàu naêm 2011, nhöng treân thöïc teá vaãn coù moät soá tín hieäu khaû quan hoã trôï tích cöïc cho quaù trình hoài phuïc taêng tröôûng vaø kieàm cheá laïm phaùt ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån, trong ñoù coù Vieät Nam. Ñieån hình laø giaù daàu thoâ theá giôùi ñaõ giaûm maïnh trong thaùng 9/2011 vaø hieän ñang coù chieàu höôùng giaûm daàn trong caû quyù IV/2011 vaø quyù I/2012. 11 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Hình 7. Dieãn bieán giaù daàu thoâ theá giôùi trong naêm 2011 vaø döï baùo naêm 2012 Nguoàn: Tính toaùn cuûa nhoùm nghieân cöùu Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa theo döõ lieäu toång hôïp töø Ngaân haøng Theá giôùi (WB), Quyõ Tieàn teä Quoác teá (IMF), Toå chöùc Hôïp taùc vaø Phaùt trieån Kinh teá (OECD), vaø Cô quan Naêng löôïng Quoác teá (IEA). Toùm laïi, dieãn bieán vaø trieån voïng kinh teá theá giôùi vöøa ñaët ra raát nhieàu thaùch thöùc, nhöng cuõng taïo ra moät soá cô hoäi ñoái vôùi Vieät Nam. Ñieàu quan troïng laø baûn thaân neàn kinh teá phaûi töï taùi caáu truùc ñeå coù ñöôïc nhöõng vuøng ñeäm choáng ñôõ cuù soác beân ngoaøi, ñoäng thôøi taän duïng ñöôïc nhöõng cô hoäi toát ñeå ñaït muïc tieâu oån ñònh vó moâ vaø taêng tröôûng beàn vöõng. 12 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI KINH TEÁ VIEÄT NAM QUYÙ III VAØ 9 THAÙNG ÑAÀU NAÊM 2011 TOÅNG QUAN Trong quyù III vaø 9 thaùng ñaàu naêm 2011, neàn kinh teá veà cô baûn ñaõ ñöôïc phuïc hoài vaø ñieàu naøy theå hieän treân caû boán chæ soá chính cuûa kinh teá vó moâ laø: (i) taêng tröôûng kinh teá; (ii) lao ñoäng vaø vieäc laøm; (iii) laïm phaùt; vaø (iv) caùn caân thanh toaùn. Tuy nhieân, trong khi taêng tröôûng kinh teá vaø caùn caân thanh toaùn toång theå ñaõ theå hieän xu höôùng tích cöïc keå töø quyù II/2011 thì hieän ñang coù nhöõng ruûi ro tieàm aån lieân quan ñeán hai bieán soá vó moâ coøn laïi laø laïm phaùt cao cuõng nhö lao ñoäng vaø vieäc laøm. Trong quyù III naêm 2011, maëc duø caùc maát caân ñoái vó moâ lôùn ñang daàn ñöôïc caûi thieän, song nhìn chung dieãn bieán kinh teá vó moâ vaãn chöa thöïc söï tích cöïc do taùc ñoäng cuûa nhöõng yeáu keùm noäi taïi trong neàn kinh teá vaø nhöõng baát oån, ruûi ro ñeán töø beân ngoaøi. Do ñoù, ñeå caûi thieän neàn taûng kinh teá vó moâ vaø taêng tröôûng beàn vöõng cuõng nhö taêng khaû naêng choáng ñôõ cuûa neàn kinh teá, Chính phuû caàn chuû ñoäng ñieàu chænh chính saùch vó moâ hôïp lyù hôn. Tuy nhieân, ñeå giaûi quyeát nhöõng baát oån ngaén haïn hieän nay ñoøi hoûi phaûi coù caùc giaûi phaùp trung haïn vaø daøi haïn maø cuï theå laø phaûi nhanh choùng thieát keá loä trình, toå chöùc thöïc hieän, vaø trieån khai quaù trình taùi caáu truùc neàn kinh teá. DIEÃN BIEÁN Taêng tröôûng kinh teá CAÙC CHÆ SOÁ Taêng tröôûng tieàm naêng ñang coù xu höôùng giaûm daàn, phaûn aùnh nhöõng yeáu KINH TEÁ VÓ keùm cô caáu noäi taïi trong neàn kinh teá. Chính saùch tieàn teä vaø taøi khoaù coá gaéng MOÂ CHÍNH thuùc ñaåy taêng tröôûng trong khi taêng tröôûng tieàm naêng ñang giaûm seõ laøm gia taêng laïm phaùt, taêng nôï coâng, taêng thaâm huït ngaân saùch vaø nhöõng heä luïy tieâu cöïc khaùc. Taùi caáu truùc neàn kinh teá, chuyeån ñoåi moâ hình taêng tröôûng ñeå caûi thieän hieäu quaû ñaàu tö, taêng naêng suaát lao ñoäng vaø naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá seõ goùp phaàn laøm cho taêng tröôûng tieàm naêng ñöôïc naâng leân. Maëc duø vaãn ñaït möùc taêng tröôûng cao hôn so vôùi quyù I vaø II/2011, nhöng taêng tröôûng kinh teá cuûa Vieät Nam trong quyù III/2011 (chæ taêng 6,11%) ñaõ coù daáu hieäu giaûm toác maïnh so vôùi möùc cuøng kyø trong so saùnh vôùi khoâng chæ quyù III/2010 (taêng 7,16%) maø coøn caû 9 thaùng ñaàu naêm 2010 (taêng 6,52%). Trong boái caûnh cuoäc khuûng hoaûng nôï chaâu AÂu ngaøy caøng lan roäng vaø nguy cô xaûy ra suy thoaùi keùp treân theá giôùi, möùc taêng tröôûng khieâm toán cuûa toång saûn phaåm quoác noäi trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 cuûa Vieät Nam so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc neân ñöôïc nhìn nhaän nhö laø moät keát quaû ñaùng khích leä hôn laø moät tín hieäu caûnh baùo sôùm veà nguy cô coù theå daãn tôùi tình traïng ñình treä nheï taïm thôøi cuûa neàn kinh teá. Treân thöïc teá, maëc duø saûn xuaát kinh doanh coøn gaëp nhieàu khoù khaên vaø löôïng haøng toàn kho lôùn, nhöng trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 chæ soá saûn xuaát coâng nghieäp vaãn taêng 7,8% so vôùi cuøng kyø naêm 2010, trong ñoù chæ soá saûn xuaát coâng nghieäp cheá bieán ñaõ ñaït möùc khaù 13 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI 10,7% vaø chæ soá toàn kho cuûa toaøn ngaønh coâng nghieäp cheá bieán, cheá taïo taïi thôøi ñieåm 1/9/2011 ñaõ giaûm 5,5% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Vieäc tieáp tuïc trieån khai ñoàng boä chính saùch kinh teá vó moâ thaét chaët theo Nghò quyeát 11 nhaèm muïc tieâu oån ñònh kinh teá vó moâ vaø kieàm cheá laïm phaùt cao baát chaáp khaû naêng coù theå chæ ñaït muïc tieâu taêng tröôûng GDP khoaûng 5,8-6% trong naêm 2011 ñöôïc xem laø töông ñoái phuø hôïp. Baûng 1. Dieãn bieán taêng tröôûng kinh teá Vieät Nam trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 Nguoàn: Toång cuïc Thoáng keâ (GSO), 2011. Sôû dó ñöa ra nhaän ñònh naøy bôûi vì toác ñoä taêng tröôûng kinh teá thöïc teá cuûa Vieät Nam keå töø naêm 2007 ñeán nay ñaõ ñöôïc ghi nhaän luoân vöôït toác ñoä taêng tröôûng kinh teá tieàm naêng trong cuøng kyø. Keát quaû tính toaùn nghieân cöùu gaàn ñaây cuûa moät nghieân cöùu do Quyõ tieàn teä Quoác teá (IMF) coâng boá ñaõ cho thaáy moät trong nhöõng nguy cô tieàm taøng goùp phaàn gaây baát oån kinh teá vó moâ baét nguoàn chính töø vieäc quaù nhaán maïnh tôùi muïc tieâu öu tieân ñaït taêng tröôûng kinh teá cao hôn laø oån ñònh vó moâ vaø kieàm cheá laïm phaùt: Vieät Nam ñaõ noã löïc ñaït taêng tröôûng kinh teá thöïc teá khaù cao (ñaït 8,46% vaøo naêm 2007) trong khi taêng tröôûng kinh teá tieàm naêng cuøng kyø ñöôïc öôùc tính chæ ôû möùc thaáp 7,66%. Haäu quaû cuûa tình traïng taêng tröôûng kinh teá thöïc teá vöôït quaù möùc taêng tröôûng kinh teá tieàm naêng ôû Vieät Nam keùo daøi trong nhieàu naêm (töông öùng trong naêm 2008: 6,31/4,71; 2009: 5,32/3,82; vaø 2010: 6,70/5) laø goùp phaàn taïo ra söùc eùp ngaøy caøng taêng leân baát oån kinh teá vó moâ noùi chung vaø laïm phaùt cao noùi rieâng. Moät ñieåm ñaùng löu yù ñoù laø toác ñoä taêng tröôûng kinh teá tieàm naêng cuûa neàn kinh teá Vieät Nam ñaõ vaø ñang coù xu höôùng giaûm daàn keå töø naêm 2007. Ñaây coù theå ñöôïc xem laø moät tín hieäu ñaùng lo ngaïi bôûi vì noù phaûn aùnh nhöõng yeáu keùm trong quaûn lyù kinh teá, hieäu quaû ñaàu tö vaø naêng suaát lao ñoäng thaáp, naêng löïc caïnh tranh thaáp vaø nhöõng baát caäp khaùc trong noäi taïi cô caáu cuûa neàn kinh teá vaãn chöa coù daáu hieäu ñöôïc caûi thieän trong thôøi kyø haäu khuûng hoaûng taøi chính toaøn caàu. Do ñoù, baøi toaùn ñaët ra ôû ñaây laø phaûi nhanh choùng kích hoaït quaù trình taùi caáu truùc neàn kinh teá ñoàng thôøi chuû ñoäng thöïc hieän ñoåi môùi moâ hình taêng tröôûng theo höôùng phaùt trieån beàn vöõng gaén chaët vôùi khoâng ngöøng naâng cao chaát löôïng taêng tröôûng kinh teá vaø caûi thieän naêng löïc caïnh tranh quoác gia. 14 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Laïm phaùt Laïm phaùt chung vaø laïm phaùt cô baûn4 duø ñaõ coù xu höôùng taêng chaäm laïi nhöng vaãn ôû möùc raát cao. Ñieàu naøy cho thaáy laïm phaùt cuûa Vieät Nam coù nguyeân nhaân chuû yeáu töø chính saùch tieàn teä, chính saùch taøi khoaù vaø baûn thaân cô caáu neàn kinh teá. Do ñoù, kieàm cheá laïm phaùt ngoaøi vieäc ñieàu chænh chính saùch tieàn teä vaø taøi khoaù coøn caàn phaûi trieån khai nhanh choùng quaù trình taùi caáu truùc neàn kinh teá nhaèm giaûi quyeát taän goác baát oån kinh teá vó moâ lieân tuïc taùi dieãn. Laïm phaùt chung vaø laïm phaùt cô baûn cuûa Vieät Nam naêm 2011 ñeàu raát cao Trong thaùng 9/2011, laïm phaùt thaùng cuûa Vieät Nam ñaõ tieáp tuïc xu höôùng giaûm toác theo thaùng xuoáng möùc 0,82% vaø laø möùc taêng thaáp nhaát keå töø ñaàu naêm ñeán nay. Beân caïnh aûnh höôûng cuûa Nghò Quyeát 11 vaø yeáu toá muøa vuï, nguyeân nhaân chuû yeáu daãn tôùi keát quaû naøy laø söï giaûm toác maïnh cuûa nhoùm chæ soá giaù thöïc phaåm do nguoàn cung ñöôïc baûo ñaûm toát, trong khi giaù daàu vaø giaù caùc haøng hoùa cô baûn theá giôùi ñang trong xu höôùng chöõng laïi khieán caùc nhoùm haøng lieân quan trong gioû CPI ñeàu coù möùc taêng töông ñoái thaáp, thaäm chí giaûm nhö nhoùm haøng giao thoâng. Tyû leä laïm phaùt trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 ñaõ ñaït möùc 16,63% so vôùi thôøi ñieåm thaùng 12/2010 (taêng 22,42% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc). Laïm phaùt thaùng 9 coù theå coi laø ñaõ vöôït ñænh cuûa naêm 2011 (laïm phaùt tính theo cuøng kyø naêm tröôùc cuûa thaùng 8 ôû möùc raát cao 23.02%), tuy nhieân khaû naêng kieàm giöõ döôùi 18% theo muïc tieâu cuûa Chính phuû trôû neân raát khoù khaên. Töø nay ñeán cuoái naêm, aùp löïc leân laïm phaùt coù theå seõ gia taêng do: (i) aùp löïc taêng cung tieàn vaø tín duïng thöôøng vaøo dòp cuoái naêm; (ii) aùp löïc taêng giaù USD so vôùi VND; (iii) AÙp löïc ñieàu chænh taêng giaù ñieän; (iv) aùp löïc taêng löông (v) aùp löïc cuûa söï bieán ñoäng maïnh cuûa giaù vaøng leân laïm phaùt kyø voïng; vaø (vi) aùp löïc gia taêng nhu caàu ñaàu tö vaø tieâu duøng cuûa ngöôøi daân vaøo cuoái naêm (Teát coå truyeàn naêm nay seõ ñeán sôùm hôn 1 thaùng so vôùi naêm tröôùc). Tuy nhieân, aùp löïc töø giaù daàu laïi ñöôïc giaûm nheï. Cuoái thaùng 9, giaù daàu thoâ theá giôùi chæ coøn dao ñoäng quanh 80 USD/thuøng, theo döï baùo cuûa EIA thì giaù daàu theá giôùi naêm 2011 chæ ôû möùc 85,17 USD/thuøng do nhu caàu nhieân lieäu giaûm bôûi kinh teá theá giôùi vaø kinh teá Myõ giaûm suùt. Tyû leä laïm phaùt chung cuûa Vieät Nam naêm 2011 (so vôùi thaùng 12/2010) ñöôïc döï baùo seõ ôû möùc khaù cao, 18,98%. Tuøy theo tình hình thöïc hieän Nghò quyeát 11, coäng vôùi vieäc thuùc ñaåy öu ñaõi tín duïng cho vay ñoái vôùi saûn xuaát löông thöïc vaø thöïc phaåm, cuõng nhö kieåm soaùt taêng tröôûng tín duïng döôùi 17% vaø toång phöông tieän thanh toaùn khoâng vöôït quaù 12% vaø noã löïc kieàm cheá ñieàu chænh taêng giaù ñieän cho ñeán heát naêm 2011, maø laïm phaùt cuûa Vieät Nam seõ bieán thieân töø 17% tôùi 21% vôùi ñoä tin caäy 70%. Tyû leä laïm phaùt cô baûn (ñaõ loaïi tröø nhoùm löông thöïc, thöïc phaåm vaø naêng löôïng) cuûa Vieät Nam naêm 2011 döï baùo ôû möùc 9,45% so vôùi thôøi ñieåm thaùng 12 naêm 2010 (bieán thieân töø möùc 9% tôùi 9,9% vôùi ñoä tin caäy 70%)5. 4 Laïm phaùt cô baûn (Core Inflation) laø tyû leä laïm phaùt theå hieän söï thay ñoåi möùc giaù mang tính chaát laâu daøi maø loaïi boû nhöõng thay ñoåi mang tính taïm thôøi nhö giaù naêng löôïng hay löông thöïc. 5 Phöông phaùp tính laïm phaùt cô baûn ñöôïc thöïc hieän theo caùch tieáp caän chung cuûa IMF vaø WB, theo ñoù ñaõ loaïi tröø nhöõng thay ñoåi taïm thôøi cuûa giaù caùc yeáu toá nhö laø löông thöïc, thöïc phaåm vaø naêng löôïng. Theo phöông phaùp naøy, laïm phaùt cô baûn cuûa Vieät Nam coù xu höôùng taêng chaäm daàn keå töø khi trieån khai Nghò Quyeát 11. Nhìn chung, laïm phaùt cô baûn cuûa Vieät Nam keå töø sau khi thöïc hieän Nghò Quyeát 11 naêm 2011 ñaõ thaáp hôn nhieàu so vôùi möùc laïm phaùt cô baûn cuøng kyø cuûa naêm 2008. 15 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Laïm phaùt chung cuûa Vieät Nam naêm 2011 ôû nhoùm 4 nöôùc cao nhaát theá giôùi Keå töø naêm 2001 ñeán naêm 2010, tyû leä laïm phaùt chung cuûa Vieät Nam lieân tuïc bieán ñoäng raát maïnh theo chieàu höôùng taêng nhanh veà “thöù haïng laïm phaùt cao” khi so vôùi caùc nöôùc khaùc treân theá giôùi trong danh saùch goàm 182 nöôùc ñöôïc Quyõ Tieàn teä quoác teá (IMF) xeáp haïng. Neáu nhö vaøo naêm 2001, Vieät Nam coù vò trí xeáp haïng khaù an toaøn vaø raát thaáp (152/182 nöôùc) thì ñeán naêm 2007 ñaõ taêng voït leân vò trí thöù haïng khaù ruûi ro (27/182 nöôùc), roài tieáp tuïc taêng nhanh leân möùc ñaùng baùo ñoäng cao vaøo naêm 2008 (xeáp haïng 14/182 nöôùc) vaø chæ giaûm nheï vaøo naêm 2010 (ñöùng thöù 17/182 nöôùc). Trong 8 thaùng ñaàu naêm 2011, tyû leä laïm phaùt cuûa Vieät Nam vaãn ôû möùc raát cao khieán caùc toå chöùc quoác teá nhö UNDP, vaøo thaùng 5/2011, ñaõ xeáp haïng Vieät Nam vaøo trong nhoùm 5 nöôùc daãn ñaàu theá giôùi veà tyû leä laïm phaùt taêng cao, tieáp ñoù laø ñeán cuoái thaùng 8/2011 thì Vieät Nam tieáp tuïc daãn ñaàu chaâu AÙ vaø ñöùng thöù 2 theá giôùi veà tyû leä laïm phaùt taêng cao so vôùi thôøi ñieåm cuøng kyø naêm tröôùc. Maëc duø tyû leä laïm phaùt cuûa Vieät Nam so vôùi thaùng 12/2010 seõ coù xu höôùng giaûm toác vaø ñaït möùc döï baùo khoaûng 19% vaøo cuoái naêm 2011 song con soá naøy quaû thöïc vaãn seõ ñöa Vieät Nam vaøo nhoùm 4 nöôùc daãn ñaàu treân theá giôùi veà laïm phaùt taêng cao vaøo cuoái naêm 2011. Ñieàu ñoù cho thaáy toàn taïi nguy cô tieàm aån ruûi ro khaù cao veà baát oån kinh teá vó moâ ôû Vieät Nam. Nguyeân nhaân cuûa laïm phaùt cao ôû Vieät Nam naêm 2011 Laïm phaùt trong naêm 2011 cuûa Vieät Nam ñöôïc xaùc ñònh ñaõ vaø ñang chòu taùc ñoäng coäng höôûng cuûa caû nhoùm nguyeân nhaân beân trong vaø nhoùm nguyeân nhaân beân ngoaøi, trong ñoù nhoùm nguyeân nhaân beân trong laø chuû yeáu, mang tính quyeát ñònh. Nguyeân nhaân chính trong ngaén haïn chuû yeáu laø nguyeân nhaân tieàn teä: (i) toång phöông tieän thanh toaùn taêng cao trong nhieàu naêm; (ii) toác ñoä taêng tröôûng cao cuûa tín duïng keùo daøi theo höôùng phaân boå voán tín duïng chuû yeáu cho khu vöïc doanh nghieäp Nhaø nöôùc thöôøng ñöôïc ñaùnh giaù laø keùm hieäu quaû hôn so vôùi khu vöïc tö nhaân; (iii) coâng taùc quaûn lyù giaù coøn nhieàu baát caäp chöa theo saùt quy luaät cung caàu thò tröôøng vaø thöôøng giaät cuïc, thieáu loä trình hôïp lyù cho doanh nghieäp vaø ngöôøi daân (ñaëc bieät laø ñieàu haønh taêng giaù giaät cuïc nhoùm maët haøng ñieän, xaêng, vaø nhoùm giaùo duïc); vaø (iv) hieäu öùng taêng giaù töø laïm phaùt kyø voïng do taùc ñoäng cuûa caùc ñieàu chænh laõi suaát, taêng giaù, söï bieán ñoäng cuûa giaù vaøng v.v... Nguyeân nhaân chính trong daøi haïn chuû yeáu laø nguyeân nhaân cô caáu: (i) taêng tröôûng theo chieàu roäng baèng vieäc taêng maïnh ñaàu tö khieán khoaûng caùch cheânh leäch giöõa tieát kieäm vaø ñaàu tö ngaøy caøng coù xu höôùng taêng, keùo theo baát caân ñoái vó moâ nhö thaâm huït ngaân saùch vaø thaâm huït thöông maïi ôû möùc khaù cao dieãn ra trong nhieàu naêm; (ii) chi tieâu ñaàu tö coâng quaù möùc trong nhieàu naêm tröôùc vôùi hieäu quaû ñaàu tö thaáp; (iii) naêng suaát vaø hieäu quaû ñaàu 16 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI tö cuûa caùc thaønh phaàn kinh teá coøn thaáp, ñaëc bieät laø khu vöïc doanh nghieäp Nhaø nöôùc; keùo theo naêng löïc caïnh tranh quoác gia yeáu keùm; (iv) heä thoáng keânh phaân phoái haøng hoùa noäi ñòa keùm phaùt trieån vaø maát caân ñoái cung - caàu löông thöïc vaø thöïc phaåm thöôøng xaûy ra treân phaïm vi roäng; vaø (v) nieàm tin cuûa daân chuùng vaø nhaø ñaàu tö vaøo giaù trò cuûa ñoàng noäi teä bò suy giaûm. Laïm phaùt cuûa Vieät Nam chòu taùc ñoäng ñaùng keå cuûa: (i) xu höôùng gia taêng giaù caû löông thöïc, thöïc phaåm treân toaøn caàu vaø bieán ñoäng giaù daàu vaø giaù caùc haøng hoùa nguyeân, nhieân vaät lieäu, caùc yeáu toá ñaàu vaøo chieán löôïc cuûa saûn xuaát treân thò tröôøng theá giôùi; (ii) trieån voïng taêng tröôûng theá giôùi vaø söï phaùt trieån baát caân xöùng giöõa söï trì treä cuûa caùc nöôùc phaùt trieån vaø söï taêng tröôûng noùng cuûa nhieàu neàn kinh teá ñang phaùt trieån. Döï baùo laïm phaùt chung vaø laïm phaùt cô baûn cuûa Vieät Nam naêm 2012 Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam ñaõ döï baùo laïm phaùt naêm 2012 (so vôùi thaùng 12/2011) seõ giaûm maïnh xuoáng möùc 11,3% vaø thaäm chí xuoáng möùc 1 chöõ soá. Möùc ñoä giaûm phuï thuoäc chuû yeáu vaøo vieäc trieån khai quyeát lieät Nghò quyeát 11 ñeán cuoái naêm 2012, trong ñoù ñaëc bieät laø thöïc hieän hieäu quaû caét giaûm ñaàu tö coâng, kieàm cheá taêng tröôûng tín duïng khoâng quaù 18% vaø toång phöông tieän thanh toaùn döôùi 15%, coäng vôùi taêng maïnh cung löông thöïc vaø thöïc phaåm. Döï baùo laïm phaùt cuûa Vieät Nam seõ bieán thieân töø 7,9% tôùi 14,7% vôùi ñoä tin caäy 70%) naêm 20126. Laïm phaùt cô baûn cuûa Vieät Nam naêm 2012 döï baùo seõ ñaït 5,46% so vôùi cuoái naêm 2011 (bieán thieân töø 5,0% tôùi 5,92% vôùi ñoä tin caäy 70%). Hình 8. Döï baùo laïm phaùt cuûa Vieät Nam trong quyù IV/2011 vaø quyù I-IV/2012 Nguoàn: Tính toaùn cuûa nhoùm nghieân cöùu Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam (VASS) döïa theo döõ lieäu cuûa Toång cuïc Thoáng keâ Vieät Nam (GSO), caäp nhaät 24/9/2011. 6 Tyû leä laïm phaùt döï baùo trong thaùng 8/2011 cuûa Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam ñaõ trình Chính phuû trong thaùng 8 cuõng xaáp xæ vôùi keát quaû döï baùo trong thaùng 9/2011 cuûa moät soá toå chöùc quoác teá coù uy tín lôùn treân theá giôùi nhö IMF, ADB, WB, vaø ANZ. Ví duï, Quyõ Tieàn teä Quoác teá IMF vöøa ñöa ra döï baùo laïm phaùt cuûa Vieät Nam laø 18,8% naêm 2011 (vaø 12,1% naêm 2012) trong baùo caùo Trieån voïng Kinh teá theá giôùi coâng boá vaøo giöõa thaùng 9/2011; Ngaân haøng Phaùt trieån chaâu AÙ (ADB) cuõng ñaõ döï baùo laïm phaùt Vieät Nam laø 18,7% naêm 2011 (vaø 11% naêm 2012) trong Baùo caùo Caäp nhaät Trieån voïng Phaùt trieån Chaâu AÙ 2011 coâng boá vaøo ngaøy 14/9/2011. 17 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Caùn caân thanh toaùn quoác teá Caùn caân thanh toaùn toång theå cuûa Vieät Nam trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 ñaõ coù böôùc caûi thieän raát tích cöïc vaø chuyeån sang traïng thaùi thaëng dö chuû yeáu nhôø söï caûi thieän ñaùng keå cuûa caû caùn caân vaõng lai cuøng vôùi caùn caân voán vaø taøi chính trong kyø. Thöù nhaát, caùn caân vaõng lai cuûa Vieät Nam ñaõ vaø ñang ñöôïc caûi thieän ñaùng keå töø möùc thaâm huït 3,2 tyû USD trong 7 thaùng ñaàu naêm 2010 sang möùc thaëng dö 1,3 tyû USD trong 7 thaùng ñaàu naêm 2011. Hai nhoùm yeáu toá quan troïng ñaõ ñoùng goùp nhieàu vaøo söï caûi thieän naøy cuûa caùn caân vaõng lai bao goàm söï caûi thieän cuûa caùn caân thöông maïi haøng hoùa vaø caùn caân dòch vuï trong cuøng kyø cuûa naêm 2011. Caùn caân thöông maïi haøng hoùa cuûa Vieät Nam ñöôïc caûi thieän ñaùng keå bôûi vì trong khi kim ngaïch xuaát khaåu haøng hoùa trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 ñaõ taêng tröôûng maïnh meõ so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc thì kim ngaïch nhaäp khaåu haøng hoùa trong cuøng kyø laïi taêng tröôûng chaäm hôn ñaùng keå. Cuï theå, toång giaù trò kim ngaïch xuaát khaåu haøng hoùa trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 öôùc tính ñaït 70 tyû USD, taêng khoaûng 35,4% so vôùi cuøng kyø naêm 2010 (neáu loaïi tröø yeáu toá taùi xuaát khaåu vaøng thì taêng khoaûng 37,5%), trong ñoù khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (keå caû daàu thoâ) vaø khu vöïc kinh teá trong nöôùc töông öùng ñoùng goùp 54,3% vaø 45,7%. Nguyeân nhaân khoâng nhöõng do khoái löôïng xuaát khaåu nhieàu maët haøng chuû löïc nhö haøng deät may, giaøy deùp, gaïo, cao su, haït tieâu, caø pheâ treân thò tröôøng taêng maïnh maø coøn do ñöôïc höôûng lôïi veà ñôn giaù xuaát khaåu cuûa nhieàu maët haøng chuû löïc nhö daàu thoâ, caø pheâ, cao su, haït tieâu, treân thò tröôøng coù chieàu höôùng taêng cao treân 45% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. . Nhöõng thò tröôøng xuaát khaåu chuû löïc trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 cuûa caùc doanh nghieäp Vieät Nam bao goàm thò tröôøng Hoa Kyø, thò tröôøng chaâu AÂu, thò tröôøng ASEAN, thò tröôøng Trung Quoác vaø Nhaät Baûn. Trong khi ñoù, toång kim ngaïch nhaäp khaåu haøng hoùa cuûa Vieät Nam trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 öôùc ñaït 76,9 tyû USD, taêng 26,9% so vôùi cuøng kyø cuûa naêm tröôùc, trong ñoù khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø khu vöïc kinh teá trong nöôùc töông öùng ñoùng goùp 44,6% vaø 55,4%. Maëc duø vaäy, toác ñoä taêng tröôûng kim ngaïch nhaäp khaåu cuûa khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaãn dieãn ra maïnh meõ hôn nhieàu so vôùi khu vöïc kinh teá trong nöôùc. Cuõng töông töï nhö kim ngaïch xuaát khaåu, kim ngaïch nhaäp khaåu taêng maïnh trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 khoâng nhöõng do nhieàu maët haøng quan troïng nhö maùy moùc, thieát bò, duïng cuï, phuï tuøng, xaêng daàu, saét theùp, chaát deûo, nguyeân phuï lieäu deät, may, giaøy deùp, hoùa chaát, ñieän töû vaø maùy tính cuøng linh kieän ñieän töû taêng maïnh maø coøn do ñôn giaù nhaäp khaåu cuûa nhieàu maët haøng chieán löôïc treân thò tröôøng nhö giaù xaêng daàu, khí ñoát hoùa loûng, phaân boùn, sôïi deät coù chieàu höôùng taêng cao treân 20% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc. Nhöõng thò tröôøng lôùn cung caáp haøng nhaäp khaåu chuû löïc cho caùc doanh nghieäp Vieät Nam trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 bao goàm thò tröôøng Trung Quoác, thò tröôøng ASEAN, thò tröôøng Haøn Quoác, thò tröôøng Nhaät Baûn, thò tröôøng chaâu AÂu vaø thò tröôøng Hoa Kyø. 18 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Do toác ñoä taêng tröôûng nhaäp khaåu thaáp hôn ñaùng keå so vôùi xuaát khaåu, nhaäp sieâu 9 thaùng ñaàu naêm 2011 öôùc tính khoaûng 6,9 tyû USD, chæ baèng khoaûng 9,8% toång kim ngaïch xuaát khaåu haøng hoùa trong cuøng kyø. Thaäm chí trong caû tröôøng hôïp loaïi tröø bôùt yeáu toá vaøng thì nhaäp sieâu haøng hoùa cuûa Vieät Nam cuõng chæ taêng leân tôùi möùc 7,7 tyû USD, baèng 11,4% kim ngaïch xuaát khaåu, keát quaû toát hôn ñaùng keå so vôùi muïc tieâu 16% maø Quoác hoäi ñaõ thoâng qua cho caû naêm 2011. Nhìn chung, nhôø tích cöïc trieån khai thöïc hieän Nghò quyeát soá 11 ngaøy 24/2/2011 cuûa Chính phuû maø nhaäp sieâu ñaõ coù xu höôùng giaûm daàn trong 3 quyù ñaàu naêm 2011, töø möùc 3,5 tyû USD trong quyù I giaûm xuoáng möùc 2,94 tyû USD trong quyù II vaø tuït maïnh xuoáng möùc raát thaáp 0,403 tyû USD trong quyù III/2011. Ñieàu naøy ñaõ coù taùc ñoäng tích cöïc vaøo caûi thieän caùn caân thöông maïi trong cuøng kyø. Beân caïnh ñoù, caùn caân dòch vuï cuûa Vieät Nam trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 cuõng ñaõ vaø ñang ñöôïc caûi thieän roõ reät hôn nhôø ñoùng goùp ngaøy caøng taêng cuûa hoaït ñoäng xuaát khaåu du lòch. Hoaït ñoäng xuaát khaåu du lòch taïi choã trong 6 thaùng ñaàu naêm 2011 ñaõ giuùp ñem laïi möùc thu 2,8 tyû USD vaø öôùc tính ñaït treân 4 tyû USD trong voøng 9 thaùng ñaàu naêm 2011. Theâm vaøo ñoù, löôïng tieàn chuyeån moät chieàu cuûa khu vöïc tö nhaân goàm caû lao ñoäng ñi xuaát khaåu vaø Vieät kieàu göûi cho thaân nhaân ôû Vieät Nam ñaõ coù xu höôùng taêng maïnh, öôùc tính ñaït möùc 5,6 tyû USD trong 7 thaùng ñaàu naêm 2011 (taêng 42,7% so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc). Thöù hai, caùn caân voán vaø taøi chính cuûa Vieät Nam ñaõ ñöôïc caûi thieän nhieàu vaø ñaït möùc thaëng dö 9,8 tyû USD ngay trong 7 thaùng ñaàu naêm 2011. Ba nhoùm nhaân toá chuû yeáu ñöôïc ghi nhaän ñaõ ñoùng goùp ñaùng keå vaøo söï caûi thieän naøy bao goàm söï gia taêng cuûa löôïng voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi (FDI), voán ñaàu tö giaùn tieáp nöôùc ngoaøi (FII), vaø söï chuû ñoäng tích cöïc cuûa heä thoáng ngaân haøng noäi ñòa. Lieân quan tôùi voán FDI, trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011, löôïng voán FDI thöïc hieän taïi Vieät Nam ñaõ ñaït khoaûng 8,2 tyû USD (taêng 1,9% so vôùi cuøng kyø naêm 2010). Löôïng voán FII vaøo neàn kinh teá Vieät Nam (chuû yeáu thoâng qua keânh thò tröôøng chöùng khoaùn) trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 ñaõ taêng nheï so vôùi cuøng kyø naêm tröôùc vaø öôùc ñaït khoaûng 1 tyû USD. Theâm vaøo ñoù, phaûi keå tôùi hoaït ñoäng tích cöïc cuûa heä thoáng ngaân haøng trong nöôùc ñoái vôùi vieäc taêng cöôøng huy ñoäng voán treân thò tröôøng quoác teá phuïc vuï nhu caàu noäi ñòa. Nhìn chung, trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 nguoàn voán vaøo Vieät Nam töông ñoái oån ñònh ñaõ goùp phaàn quan troïng caûi thieän caùn caân voán vaø taøi chính. Lao ñoäng – Vieäc laøm Thò tröôøng lao ñoäng Vieät Nam trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 vaãn dieãn bieán tích cöïc vôùi tyû leä thaát nghieäp thaáp, song coù tình traïng maát caân ñoái veà cung caàu lao ñoäng ôû caû ba hình thöùc phaân boå thò tröôøng theo ñòa phöông, ngaønh ngheà, vaø loaïi hình doanh nghieäp, vaø nhöõng daáu hieäu khoù khaên coù theå seõ xuaát hieän trong naêm tôùi. 19 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ
UÛY BAN KINH TEÁ CUÛA QUOÁC HOÄI Tyû leä thaát nghieäp thaáp vaø hieän ñang coù daáu hieäu giaûm toác theo muøa vuï: Maëc duø vaäy, theo soá lieäu cuûa Toång cuïc Thoáng keâ, trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 tyû leä thaát nghieäp cuûa lao ñoäng trong ñoä tuoåi cuûa Vieät Nam öôùc tính ñaït 2,18%, trong ñoù tyû leä thaát nghieäp ôû khu vöïc thaønh thò laø 3,49% coøn ôû khu vöïc noâng thoân chæ laø 1,63%. Beân caïnh ñoù, tyû leä thieáu vieäc laøm cuûa lao ñoäng trong ñoä tuoåi öôùc tính vaøo khoaûng 3,15%, trong ñoù tyû leä thieáu vieäc laøm cuûa lao ñoäng ôû khu vöïc thaønh thò 1,72% vaø ôû khu vöïc noâng thoân laø 3,74%. Keát quaû töông ñoái tích cöïc naøy moät phaàn nhôø vaøo söï taêng tröôûng toát cuûa caùc ngaønh cheá taïo coù ñònh höôùng xuaát khaåu vaø söû duïng nhieàu lao ñoäng nhö giaøy da, deät may, v.v… cuõng nhö duy trì ñöôïc xuaát khaåu lao ñoäng (theo thoáng keâ cuûa Boä Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi, trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 ñaõ ñöa 67 nghìn lao ñoäng ñi xuaát khaåu lao ñoäng). Ñieàu tra Khaûo saùt nhanh doanh nghieäp vaø ngöôøi lao ñoäng do Vieän Khoa hoïc Xaõ hoäi Vieät Nam thöïc hieän trong thaùng 8 vaø 9 naêm 2011 cuõng cho thaáy cho duø coøn nhieàu thaùch thöùc song thò tröôøng lao ñoäng coøn khaù vöõng. Trong quyù IV/2011, tyû leä thaát nghieäp vaø tyû leä thieáu vieäc laøm cuûa lao ñoäng trong ñoä tuoåi coù khaû naêng seõ ñöôïc caûi thieän hôn do toång caàu thöôøng taêng maïnh hôn vaøo dòp cuoái naêm (Teát coå truyeàn naêm nay seõ ñeán sôùm hôn khoaûng 1 thaùng so vôùi naêm tröôùc), ñaëc bieät laø ôû khu vöïc phi chính thöùc. Tuy nhieân nhöõng thaùch thöùc ñaõ coù daáu hieäu gia taêng. Ngaønh deät may – moät ngaønh xuaát khaåu quan troïng söû duïng nhieàu lao ñoäng, ñaõ coù daáu hieäu suy giaûm ñôn haøng xuaát khaåu trong nhöõng thaùng coøn laïi cuûa naêm 2011 vaø nhieàu doanh nghieäp may maëc xuaát khaåu ñaõ gaëp khoù khaên trong vieäc tìm kieám ñôn haøng cho quyù I/2012. Ngaønh xaây döïng thaâm duïng lao ñoäng cuõng khoù khôûi saéc trong naêm 2012 do söï traàm laéng cuûa thò tröôøng baát ñoäng saûn vaø giaûm ñaàu tö coâng ñeå thöïc hieän chính saùch taøi khoùa thaét chaët. Nhieàu doanh nghieäp ñeàu ñang raát noã löïc caét giaûm chi phí saûn xuaát ñaàu vaøo, caét giaûm saûn löôïng vaø thaäm chí laø caét giaûm lao ñoäng khoâng chuû löïc nhaèm muïc ñích duy trì söï toàn taïi cuûa doanh nghieäp trong boái caûnh baát oån kinh teá vó moâ taêng cao ñi keøm vôùi nguy cô khuûng hoaûng nôï coâng chaâu AÂu ngaøy caøng lan roäng vaø suy thoaùi keùp kinh teá toaøn caàu. Maát caân ñoái cung caàu lao ñoäng ôû moät soá ngaønh ngheà, loaïi hình doanh nghieäp vaø ñòa phöông cuõng ñang noåi leân nhö laø moät thaùch thöùc ñaùng keå. Lieân quan tôùi lónh vöïc ngaønh ngheà, moät trong nhöõng ngaønh hieän ñang trong tình traïng maát caân ñoái cung caàu lao ñoäng ñieån hình nhaát cuûa Vieät Nam trong 9 thaùng ñaàu naêm 2011 laø ngaønh coâng nghieäp cheá bieán vaø khoa hoïc coâng ngheä. Treân thöïc teá, caùc ngaønh naøy ôû taát caû caùc vuøng cuûa ñaát nöôùc hieän ñeàu ñang rôi vaøo tình traïng thieáu huït traàm troïng lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo coù kyõ naêng. Theo soá lieäu cuûa Toång cuïc Thoáng keâ, khoaûng 26% trong toång soá caùc doanh nghieäp ngaønh coâng nghieäp cheá bieán cho raèng hoï ñang raát khoù khaên khi tuyeån duïng lao ñoäng, ñaëc bieät laø tuyeån duïng lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo coù kyõ naêng ngheà nghieäp vôùi chaát löôïng khaù. Nhieàu ngaønh ngheà khaùc coù tính ñaëc thuø trong neàn kinh teá cuõng ñang trong tình traïng töông töï veà maát caân ñoái cung caàu lao ñoäng traàm troïng theo höôùng thieáu lao ñoäng coù chuyeân moân, tay ngheà vaø ñöôïc ñaøo taïo. Lieân quan tôùi loaïi hình doanh nghieäp, khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ ghi nhaän tình traïng maát caân ñoái cung caàu lao ñoäng cao nhaát ôû 20 BAÛN TIN KINH TEÁ VÓ MOÂ / SOÁ 5 - THAÙNG 10/2011 DÖÏ AÙN HOÃ TRÔÏ NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC THAM MÖU, THAÅM TRA VAØ GIAÙM SAÙT CHÍNH SAÙCH KINH TEÁ VÓ MOÂ