Báo cáo ca bệnh: Phát hiện số bệnh cảnh nhiễm trùng Coxiella Burnetii qua mô bệnh học tủy xương

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 6 * 2019<br /> <br /> <br /> BÁO CÁO CA BỆNH: PHÁT HIỆN SỐ BỆNH CẢNH NHIỄM TRÙNG<br /> COXIELLA BURNETII QUA MÔ BỆNH HỌC TỦY XƯƠNG<br /> Đỗ Thị Vinh An*, Vũ Minh Tâm*<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Sử dụng các hình ảnh đặc trưng của bệnh cảnh nhiễm trùng trong các khoang sinh máu trên mô<br /> bệnh học tủy xương để phát hiện bệnh do nhiễm Coxiella Burnetii và Epstein – Barr virus cấp tính.<br /> Phương pháp: Mô bệnh học tủy xương được sinh thiết từ gai chậu sau trên và nhuộm tiêu bản HE quan sát.<br /> Kết quả: Đối với bệnh nhân nhiễm Coxiella gặp các vòng fibrin mô hạt, đối với nhiễm EBV gặp các đại thực<br /> bào chứa các tiểu thể EBV.<br /> Kết luận: Nhiễm Coxiella và nhiễm EBV ác tính có các đặc trưng hình thái riêng biệt trên mô bệnh học tủy<br /> xương, khẳng định lại sự có mặt các tác nhân nhiễm trùng trên bằng các xét nghiệm phân tử.<br /> Từ khóa: sốt Q, EBV cấp tính<br /> ABSTRACT<br /> CASE REPORT: CASES OF INFECTIOUS DISESEAS DETECTED THROUGH BONE MARROW<br /> BIOPSY SPECIMEN ANALYZATION BY COXIELLA BURNETII<br /> Do Thi Vinh An, Vu Minh Tam<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 – No. 6 - 2019: 162 - 165<br /> Objective: Using the specific images of infectious case in morphology of bone marrow biopsy to detect<br /> diseases caused by Coxiella burnetii and Epstein – Barr virus (EBV).<br /> Method: Bone marrow trephine biopsy performed at posterior superior iliac spine is analyzed after HE staining.<br /> Result: There are fibrin ring granulomas in specimen of Coxiella burnetii infectious case and macrophages<br /> containing corpuscles in specimen of acute EBV infectious case.<br /> Conclusion: Coxiella burnetii and EBV infection can show some specific morphological features in bone<br /> marrow biopsy, confirmed by molecular test.<br /> Keywords: Q fever, acute EBV<br /> CA BỆNH. SỐT Q CẤP TÍNH hóa. Xét nghiệm lúc vào viện: Hb 100g/l, số<br /> lượng tiểu cầu 42G/l, số lượng bạch cầu:<br /> Bệnh nhân nam 46 tuổi, nhập viện vào<br /> 1,02g/l, số lượng bạch cầu trung tính 0,52G/l<br /> Khoa Tiêu hóa, với chẩn đoán ban đầu là Sốt<br /> (50,9%); Got/GPT: 390/472. Chẩn đoán vào<br /> kéo dài - Theo dõi nhiễm khuẩn huyết - Viêm<br /> viện: Sốt kéo dài chưa rõ nguyên nhân- TD<br /> gan. Khởi phát, bệnh nhân bị sốt nhẹ, giống<br /> nhiễm khuẩn huyết- Viêm gan. Hội chẩn huyết<br /> như cảm cúm, sau 3 ngày sốt cao liên tục, vào<br /> học sau khi vào Khoa Tiêu Hóa 7 ngày, đề<br /> bệnh viện tỉnh, điều trị 7 ngày không dứt sốt,<br /> nghị làm xét nghiệm huyết tủy đồ và sinh thiết<br /> xét nghiệm có giảm bạch cầu, tiểu cầu, men<br /> tủy xương. Trên tiêu bản dịch hút tủy có tăng<br /> gan tăng cao, virut viêm gan B dương tính. Sau<br /> đại thực bào hoạt hóa (Hình 2b). Trên tiêu bản<br /> 10 ngày, BN có giảm nặng cả 3 dòng máu<br /> sinh thiết tủy xương, gặp nhiều vòng fibrin mô<br /> ngoại vi, sốt 39 độ không hạ, mệt nhiều,<br /> hạt (Hình 1 và 2a).<br /> chuyển bệnh viện Bạch Mai, vào khoa Tiêu<br /> *Bệnh viện Bạch Mai<br /> Tác giả liên lạc: TS. Đỗ Thị Vinh An ĐT: 0903 451 615 Email: vinhanbm@gmail.com<br /> <br /> <br /> 162 Hội Nghị Khoa Học BV. Truyền máu Huyết học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 6 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Các xét nghiệm đã được làm thêm bao gồm: nghiệm huyết học của BN đều suy giảm: Hb<br /> CMV, EBV, Brucella, Toxoplasma, HCV, HIV, 78g/l, số lượng tiểu cầu 30G/l, số lượng bạch cầu<br /> đều âm tính. Xét nghiệm Coxiella Burnetii bằng 0,76G/l, bạch cầu trung tính 0,49G/l. Bệnh nhân<br /> kĩ thuật PCR dương tính. Sau 10 ngày, các xét tử vong.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> A B<br /> Hình 1. Các vòng fibrin mô hat (fibrin ring granuloma)- HE x 4, HE x10<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2. Hình ảnh vòng mô hạt trong khoang sinh máu HE x 40 (a) và hình ảnh thực bào trong dịch tủy của BN<br /> sốt Q cấp tính (b)<br /> BÀN LUẬN mạc, suy giảm miễn dịch(11). Các vật trung gian<br /> Coxiella Burnetii là một vi khuẩn Gram âm, truyền bệnh bao gồm gia súc, cừu, dê. Sự truyền<br /> nội bào bắt buộc(1), được mô tả lần đầu bởi sang người xảy ra khi hít phải không khí hoặc sử<br /> Derrick năm 1935, Burnet và Freeman phân lập dụng các sản phẩm từ động vật nhiễm bệnh(3).<br /> năm 1937. Bệnh thường được gọi với tên sốt Q Thời gian ủ bệnh khoảng 2-3 tuần. Biểu hiện lâm<br /> (Q fever) . Nhiễm Coxiella được chia thành hai<br /> (7) sàng của sốt Q cấp tính rất đa dạng, ở trạng thái<br /> dạng bệnh cấp tính và mạn tính(2). Bệnh cấp tính cấp tính thường có triệu chứng lâm sàng như u,<br /> thường khởi phát đột ngột với triệu chứng sốt viêm phổi, gan to, cận lâm sàng có giảm bạch<br /> cao, giả cúm, vã mồ hôi, có thể có tổn thương cầu, tiểu cầu, men gan tăng. Khi sinh thiết tủy<br /> phổi hoặc không, tỷ lệ tử vong khoảng 2%. Thể xương hoặc sinh thiết gan có thể gặp các hình<br /> nhiễm Coxiella mãn tính có thể có viêm nội tâm ảnh vòng firin mô hạt dạng bánh vòng, nên bệnh<br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học BV. Truyền máu Huyết học 163<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 6 * 2019<br /> <br /> sốt Q do Coxiella Burnetii còn được gọi là bệnh không có các tiền sử mắc bệnh trước đó (6).<br /> “nhiều bánh vòng” (multi doghnut)(3). Dijkstra F và Sonja ER, trong các nghiên cứu<br /> Sốt Q có thể gặp châu Mỹ, châu Âu, châu của mình về các đặc điểm của bệnh nhân sốt Q<br /> Á(7). Tại Hàn Quốc, có 24 ca bệnh sốt Q được báo ác tính tại Hà Lan năm 2012 đã nhận thấy giới<br /> cáo từ năm 2006-2008. Miji Lee (Hàn Quốc- tính nam và khu vực cư trú có nguy cơ cao liên<br /> 2012), trong nghiên cứu của mình với 7 ca sốt Q quan nguồn bệnh được coi như một khả năng<br /> cấp tính, tử vong 2 ca do suy đa tạng(8). Hà Lan cao của việc nhiễm bệnh(3,9). Miji Lee trong<br /> từng phải đối mặt với đợt bùng phát sốt Q lớn nghiên cứu của mình nhận thấy, các bệnh nhân<br /> nhất từng được ghi nhận từ năm 2007-2010, với có nhiễm virus viêm gan B, khi nhiễm Coxiella<br /> khoảng 40.000 ca nhiễm và 4000 ca bệnh được thường có diễn biến nặng hơn, do vi khuẩn<br /> báo cáo. Các ca bệnh được ghi nhận chủ yếu ở Coxiella cư trú trong các tế bào gan gây tổn<br /> khu vực phía nam, gần trang trại dê bị nhiễm thương các tế bào gan(8).<br /> bệnh(9) . Grant Herndon (Mỹ- 2013) cũng đã báo Như vậy, có thể thấy bệnh nhân trong báo<br /> cáo ca bệnh sốt Q cấp tính với các đặc điểm tiểu cáo của chúng tôi cũng có các đặc điểm lâm sàng<br /> cầu 100G/l, bạch cầu 1,4G/l, trong sinh thiết tủy và cận lâm sàng tương tự như của các tác giả<br /> xương xuất hiện vòng fibrin mô hạt (Hình 3), lâm khác. Bệnh nhân là nam, đến từ vùng nông thôn<br /> sàng có gan, lách to(5). Tương tự như vậy, Maria tỉnh Hải dương, có virus viêm gan B dương tính,<br /> F.B, khi sinh thiết tủy xương đã gặp các vòng mô nhà có nuôi bò (được coi như vật trung gian<br /> hạt trong các khoang sinh máu ở bệnh nhân nam truyền bệnh). Trên sinh thiết tủy xương, ghi<br /> 71 tuổi, sống tại vùng nông thôn Ohio, có các nhận nhiều hình ảnh vòng fibrin mô hạt.<br /> triệu chứng sốt không điển hình, mệt mỏi và<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3. Hình ảnh vòng fibrin mô hạt trong khoang sinh máu BN sốt Q cấp tính của Grant<br /> KẾT LUẬN TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> Một số bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, vi rus khi 1. Angelakis E, Raoult D (2010). Q fever. Vet Microbiol, 140:297-<br /> 309.<br /> nhiễm vào tủy xương có những hình ảnh tế bào 2. Bolaños M, Santana OE, Pérez-Arellano JL, et al (2003). Q<br /> đặc trưng riêng biệt, như vi khuẩn gram âm fever in Gran Canaria: 40 new cases. Enferm Infecc Microbiol<br /> Clin, 21:20-3.<br /> Coxiella và virus EBV. Các hình ảnh này giúp<br /> 3. Fishbein DB, Raoult D (1992). A cluster of Coxiella burnetii<br /> định hướng trong chẩn đoán, phân biệt và tiên infections associated with exposure to vaccinated goats and<br /> lượng bệnh. Để khẳng định lại sự có mặt của các their unpasteurized dairy products. Am J Trop Med Hyg, 47:35-<br /> 40.<br /> yếu tố nhiễm trùng trên cần các xét nghiệm miễn 4. Herndon G, Roger HJ (2013). Multi “doughnut” granulomass<br /> dịch, phân tử. in Coxiella burnetii infection (Q fever). Blood, 122(18):399.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 164 Hội Nghị Khoa Học BV. Truyền máu Huyết học<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 6 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 5. Kelesdis T, Humphries R, Terashita D, Eshaghian S, Territo experience from an intensive care unit from North India.<br /> MC, Said J, et al (2012). Epstein–Barr Virus-Associated Indian J Crit Care Med, 16:198-203.<br /> HemophagocyticLymphohistiocytosis in Los Angeles 10. Ramos-Casals M, Brito-Zerón P, López-Guillermo A,<br /> County. J Med Virol, 84:777-785. Khamashta MA, Bosch X (2014). Adult haemophagocytic<br /> 6. Lee M, Jang JJ, Kim JS (2012). Clinicopathologic Features of Q syndrome. Lancet, 383:1503-1516.<br /> fever Patient with Acute Hepatitis. Korean Jounal of Pathology, 11. Raoult D, Marrie T (1995). Q fever. Clin Infect Dis, 20:489-95.<br /> 46(1):10-14. 12. Sakamoto Y, Mariya Y, Kubo K (2012). Quantification of<br /> 7. Marmion BP, Stoker MG, Walker CB, Carpenter RG (1956). Q Epstein-Barr virus DNA is helpful for evaluation of chronic<br /> fever in Great Britain: Epidemiological information from a active Epstein-Barr virus infection. Tohoku J Exp Med, 227:307-<br /> serological survey of healthy adults in Kent and East Anglia. J 311.<br /> Hyg (Lond), 54:118-140.<br /> 8. Mori N, Ohya H, Oba K, et al (2017). Epithelioid cell<br /> granuloma in the bone marrow secondary to Estein –Barr Ngày nhận bài báo: 15/07/2019<br /> virus infection. Lancet, 17:460-461. Ngày phản biện nhận xét bài báo: 15/08/2019<br /> 9. Rajagopala S, Singh N, Agarwal R, Gupta D, et al (2012).<br /> Severe hemophagocytic lymphohistiocytosis in adults- Ngày bài báo được đăng: 15/10/2019<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học BV. Truyền máu Huyết học 165<br />